Morgunblaðið - 10.06.1969, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚNÍ 1999
Lítil athugasemd
við samþykkt Kennarafélags Hagaskóla
Fyrir nokkru las ég í Morg-
Im'blaðijn'U ályktum, sem Kenn-
srafélag Hagaskóla ferði á
fundi 27. 3. 1969. Mér fannst ég
þurfa að segja um hana fáein
orð, en vorannir hafa tafið fram-
kvæmdina og kemur hún því
mjðg síðbúin.
Kennarafélag Hagaskóla bend
ir réttilega á ýmis vandkvæði,
sem verða á framkvæmd kernnsl
unnar, m.a. skort á samræmi
milli kennslu og prófa og er
unglingaprófið einkum til nefnt.
„Við, kennarar Hagaskóla, telj
um að unglingapróf og kennsla
á unglingastigi þurfi ræk.legrar
endurskoðunar við . . . í sam-
ræmdumn grein.uim (íslenzku,
reikningi, dönsku og ensku) er
unglingiaprófið stirðnað í gömlu
og úreltu formi“. f ályktun þess-
ari koma fram margar athyglis-
verðar ábendingar, sem ég vil
þakka.
Sú málsgrein. sem er tilefni
þessarar athugasemdar. hljóðar
svo: ,,í gagnrýni sinni á lands-
próf miðskóla hafa menn t.d.
ekki komið auga á, að ýmis vand
kvæði landsprófskennslu stafa af
losaralegum tengslum unglinga-
kennslunnar við framhaldsnám-
ið.“Þetta er einnig mín skoðun
að því er hin „losaralegu tengsl"
varðar, en ég get ekki fallizt á,
að engir þeirra, sem urr. lands-
prófið hafa rætt hafi komið
auga á þetta.
Ég minni fyrst á það, að Stein
dór Steindórsson skó'.ameistari
gerði tillögu um að fe'a gagn-
fræðaskólunum óskorðaða fram-
kvaamd undirbúningsnáms og inn
göngupróf að menntaákóla. Félli
þá landspróf niður, námið stæði
samfeKf 3 ár frá barnaprófi eins
og áður var. 3. bekkur hefði
þá enga sérstöðu eins og lands-
prófsdeildin hefir nú og ætti þá
Erlingur Bertelsson
héraðsdóms'ögmaður
Kirkjutorg 6.
Símar <5546 og 14965.
að vera vel séð fyrir tengshm-
um við unglingastigið. — Þessi
stuitta grein Steindórs gkólameist
ara varð kveikjan að nýjum
deilum um landsprófið.
Sjálfur hefi ég tekið ofurlít-
inn þátt í umræðum um lands-
próf, fyrst og rækilegast í þeim
köflum bókar minnar, Mannleg
greind, sem fjalla um samsvör
um milli greindar og einkunna í
íslenzkum skólum, en síðar með
útvarpserindi, Landsprófið og
vandi þess, sem einnig birtist í
Lesbók Morgunblaðsáns (5. 5.
’68). f hlutaðeigamidi köfluim í
Mannlegri greind er fylgzt með
nemendum gegn um fjögur aðal-
próf: barnapróf, unglingapróf,
landspróf og stúdentspróí. en í
lesbókargreininni hvílir megin-
áherzlan á tengslunum milli ungl
inganámsins og þess hlutverks.
sem landperófinu er ætlað að
rækja. Þar er bent sárstaklega
á, að leysa mætti ýmsan vanda,
sem landsprófinu fylgir, ef nám
umdir það yrði betur tengt ungl-
inganáminu. Um það komzt ég
svo að orði: „Ef l'andsprót á að
gegna til fulls því megir.hlut-
verki sínu að votta hæfni ungl-
inga til æðra náms, hvar sem
þeir búa á landinu, barf það að
breytast frá rótum. Breyts þarf
í fyrsta lagi gerð og inntaki prófs
ins, í öðnu lagi þar súvimmz-
un, sem því er ætlað að annast,
að gerast í niáinni samvinma
við kennara unglinganna og loks
þarf í þriðja lagi náms- og
reynsilutíminn u.nidir la-nds-próf
að hefjast fyrr en r.ú er og
standa tvö ár hið skemmsta." Nán
ar var þeitta skýrt þannig, að
skólinn ætti að annast próf í
fjórum þeirra greina, sem venju
lega eru kallaðar ’andsprófs-
greinar, án afskipta landsprófs-
nefindar, em nefndim hefði
áfrarn uimisjóin með fjón'um
greiinuim oig Skyidi mat beggja
aðilja hafa sama gildi.
Með þessari tilhögun fengi kenn
arinn meira svigrúm til að leggja
mismunandi áherzlu á atriði og
þætti námsefnisins, eftir því sem
honum þætti rétt, og pannig ætti
Sendiferðabíll
Til sölu eða I skiptum er sendiferðabíll Commer árgerð 1966.
HÓTEL HOLT. sími 21011.
Svissnesku blússurnar
eru komnar
CLUGCINN, Laugavegi 49
að vera girt fyrir misræmi milli
kennshi og prófkröfu. Urr sínar
greinar þarf landsprófsnefnd að
rækja nána „samvinnu við kenn
ara unglinganna", bæði til að
leiðbeina um námsefni qg náms-
kröfur og jafnframt til að iaga
kröfur sínar sem bezt að kennslu
og námi. Loks er lagt til að náms
og reynzlutíminn undir lands-
próf hefjist fyrr en nú er og falli
þannig að nokkru leyti inn í
unglingadeildina.
Ég á bágt með að trúa þvi,
að kennarar Hagaskóla skilji
ekki, að breytingar í þessa átt
myndu auka gildi unglinganáms
ins og tengja það fastar áfram-
haldandi námi, ekki aðfcins i
menntaskóla. í grein minni segir,
að með þessum tengslum fengju
kennarar „aukið svigrúm til að
uppgötva ungli.nga, sem hafa á-
gætar gáfur án þess að vita um
það sjálfir". en einmitt þetta tel
ég þýðingarmikinn bátt í starfi
kennara og aðalhlutverk skóla-
prófa.
I lesbókargreininni reyndi ég
jafnframt að benda á, hvað
þyrfti að breytast í náminu
sjálfu, til þess að fullt samræmi
geti orðið milli kennslu á einu
stigi og kröfu á því næsta. Það
kann að virðast ofraasn að end-
urtaka það hér, en sanit er þetta
meginatriði í allri náms- og
kennsluskipan. Kennarinn verð
ur að leggja áherzlu á rökrænt
samhengi námsefnisins. Sundur-
laus atriði, sem kunna að virð-
ast hentug i prófspurningar, sem
sva.ra má með emu orði eða
stuttri setningu, eru tilviljunar-
kennd og engin trygging fyrir
því að slík þekking búi nemend-
ur undir kröfur næsta skóla-
stigs. I réttu námi aiga þau að
þoka fyrir meginatriðum og
dýpri skilningi á námsgreininni
í heild. „Inngönguprófi að
menntaskólanámi er framar öllu
ætlað að kanna skilning nem-
enda á grundvallaratriðum, hug
arskerpu þeirra til að álykta út
frá þeim“ og leikni þeirra í að
beita þeim. Þetta er í samræmi
við þann aðaltilgang náms „að
glæða skilning nemandans og
hæfni til athugunar, íhugunar og
sjálfstæðra ályktana."
Ef þessara sjónarmiða er gætt,
er lítil hætta á því að misræmi
verði í kröfum frá einu skóla-
stigi til aninairs. Hvert skólastig
hefði þá sitt fulla gildi sem á-
fangi á námsbraut barns eða
ungmennis, og unglingastigið
tengdist landsprófsármu. rétt
eins og var í gagnfræðanámi
fram undir 1946, en einnig þá
þurfti hærri einkunn ti' inn-
göngu í menntaskóla en til að
standast prófið.
Að lokum: Ástæðan til athuga
semdar minnar er þessi. Ef ein-
stakur kennari ber fram viðlíka
fuiir.yrðingu og ég vitnaði í í upp
hafi máls míns, þá lít ég svo á,
að honum sé ókunnugt um það,
sem við Steindór skólameistari
höfum 1-a.gt till málainina, uim það
bæri ekki að sakast. En heilt
kennarafélag þyrfti að vita bet-
ur, því að samþykkt slíks hóps
er tekin alvarlegar en skoðun
einstakiingB. Samkvæmt fyrr-
greindum tillögum mínum ætti að
veita öllum nemendum unglinga-
stigsins leiðsögn og ráðgjöf um
það framhaldsnám, 3em hverjum
hentaði bezt. Það ætti að vera
skólanum metnaðarmál að skilja
aldrei við ráðþrota ungling á
lokaðri leið. „Einstaklingurinn á
óskoraðam rétt til að öðlast þá
menntun, sem bezt hæfir gáfum
hans, og þjóðfélagið sjálft á vel
ferð sína að míklu lieyti uindir
því, þeim rétti sé fulllnæigt".
(Tilviit.namiir allar úr 1-esbókar-
grein minni).
Matthias Jónasson.
SVEINN KRISTINSSON SKRIFAR UM:
KVIKMYNDIR
Nýja Bíó
Allt á einu spili
(Big Deal At Dodge City)
Amerísk kvikmynd
Framleiðandi og leikstjóri:
Fi-elder Cook
í viðtali við forráðamann eins
kvikmyndahúsanna hér á dögun
um lét han.n uppi það álit við
mig, að fjölmargar kvikmyndir
væru einum of langar, lopinn
væri teygður svo, að áhorfend-
ur yrðu beinlínis leiðir á kvik-
myndinni til lengdar. — Sjálf-
sagt átti hann við kvikmyndir,
sem tilheyra ekki fyrsta gæða-
flokki. Listrænar og vel gerðar
kvikmyndir standa að sjálfsögðu
undir meiri lengd en þær, sem
óvandaðri eru, á sama hátt og
til dæmis skáldsaga e3a kvæða-
bálkur.
„Eiðurinu" eftir Þorstein Er-
lingsson er býsna langur kvæða
bálkur, en engan hefi ég heyrt
kvarta undan lengd hans. „ís-
landsklukkan" og „Fjallkirkjan"
eru ekki ýkja stuttar skáldsög-
ur, en enginn fælist lengd þeirra
sem á annað borð kann að njóta
góðrar listar, og þannig mætti
lengi telja.
Mér duttu hins vegar í hug
orð kvikmyndamann.úns, þegar
ég leit ofangreinda kvikmynd
sjónvun. Ætli hún sé ckk: alltaf
svona tíu mínútum of löng. Og
það er vissulega ekki óalgengt
fyrirbæri í gamankv'kmyndum.
Lengi fram eftir kunna þær að
halda uppi góðum húmor, vera
reglulega hnyttnar og skemmti-
legar, en svo er eins og höfund-
ur óttist, þegar líða tekur að
lokum, að kannski vaði nú á-
horfendur i þeirri villu, þrátt
fyrir allt, að þetta eigi allt
saman að vera „alvara“. Og
fremur en liggja undir því
slyðruorði að kunna ekki að tjá
sig um gamanmál, þá tekur hann
þann kost að láta allt enda í
einni allsherjarhringavitleysu.
„Heyrðu manni, ailt í gamni.
Ég er ekki svo vitlaus að segja
bara þetta, eða þetta, ekki er ég
þó svo skyni skroppinn að meina
það í alvöru."
Og jafnvel íslendingar, sem
sumir telja minnstu húmorista í
heimi, verða fyrir vmnbrigðum
yfir að hafa misst dágóða
skemmtimynd niður í svaðið, svo
hin mildu og heilsusamlegu
áhrif góðs húmors eru særð ólíf
issári, áður heim er haldið
Ekkj er þó í rauninni sann-
gjarnt að nota þessa kvikmynd
sem tilefni til þeirrar gagnrýni,
sem hér hefur verið beitt ai-
mennt gegn ýmsum gamanmynd-
um, með því að hún ber af fjöl-
mörgum þeirra. Leikur er yfir-
leitt góður í henni, litir og tón-
ar smekklegir, og tæknilega er
hún vel gerð. Og „temað" póker
spilið er ágætt og hlýtur að fram
kalla hóflega kátínu meðal áhorf
enda, ekki sízt meðal þeirra, sem
eitthvað hafa stundað það spil,
og er slíkt þó engin nauðsyn
til að njóta myndarinnar. — Gam
anið er svolítið grátt á köflum
og efnisþráðurinn auðvitað ekki
ýkja sennileguir, en það þurfa
ekki að vera veigamiklir ágall-
ar á gamanmynd og oftast bæri-
legri en þeir, sem minnst var á
fyrr, þar sem ærslin taka út yf-
ir allan þjófabálk. En slíkt ger
ist einmitt undir lok þessarar
myndar, eins og áður var vikið
að, og spillir henni talsvert. Því
miður.
- UMGENGNI
Framhald af bls. 5.
kröfur til asnnarra foreldra eða
jafnvel skólamma. Em það er
etoki hlutverk skólainina að
koma í okkair stað, sem börnin
eiguim. Við höfuim Skyldur við
börniin okkar í fleiru en því,
að giefa þeim fæði og klæði.
Sú bæn, sem okfcur ber að biðja
mieð bömumium okkar, verður
ekki falin Skólum eða fjölimiðl-
umartækjuim. Hver og eimn,
sem nýtur þeirrar hamingju að
ala upp þjóðfélagsborgara,
verður að vera ábyrgur fyrir
því, að það haiminigjuihiliutskipti
megi takast .dysalitið.
Þessa vardaga búum við
okkur undir, að faigna aldar-
fjórðunigsafmæii lýðveldisins
og þúsundir æskufólks bíða
þess, að fá eitthvað nýtilegt
HÆTTA Á NÆSTA LEITI —effir John Saunders og Alden McWilliams
— Þú lítur út eins og þú hafir tapað í
götuóeirðum.
— Ég man ekki glætu frá því ég kyssti
Bebe góða nótt.
— Eitt er víst, vinur sæll, að kinnhest-
ur frá stúlkunni hefur ekki leikið þig
svona. Þeir hafa vitað, hvað þeir voru
að gera, þeir sem fóru um þig höndum.
— Farðu varlega Danny .. . mig verkjar
í allan skrokkinn.
— Ég get skilið vínið með svefnlyfinu,
Ernst... en þessi barsmíð var óþörf.
— Kæra Bebe mín. Þú gleymir leikregl-
unum. Það er ég sem ákvcð hvað nauð-
synlegt er að gera.
stairf að vin.na. All'ir eru aam-
mála um, að nauðsynie®t aé,
að skapa þessum miklla fjölda
ungna stúlkna og drenigja sum-
arvijonu, og fliestir sjá, að aruð-
vett er aið finina veirkefnd.
Það eitt skortiir, að nægilegt
fjárma.gn sé fyrir hendi, til að
greið'a kosbnað, sem óhjá-
kvæmilega yrði slífcri unigl-
inigavinniu samifaa'a. Við kaupum
skemmiistaða fyrir þetta æsku-
fóllk, svo það geti baft aifþrey-
inigiu í tómstundiHn. Kostum
íþrótta.ir*amnivirki, svo það geti
eflt líkamshreyati. Byggjum ár-
lega margia nýja skóla til þess,
að það geti notið menratuinar.
Komum upp leikvölHum, svo
uimferð götuinnar verða þeim
ekki að fjörtjóni. Allf er gert,
sem talið er n.auðsyniegt, tál
þess að bömum okkar megi
vegna vel í okkar ágæta þjóð-
íélagi, en þegar firsna þarf
þeiim nýtilag störf að vinnia á
bjarræðistima íslenzks atvinnu-
lífs, þá eru fjárhirzlur tómar,
meðal amrairs vegna þess hve
mikiu fé úr himuim almeininu
sjóðum okkar, er vairið til þess
einis, að bæta þanin skaða, sem
þessd böm okkax hafa valdið
þjóðfélagi sínu.
Er ekfci ástæða til að staldrá"
við og enduinskoða aifsitöðu
okkar í uppeldi barnanna.
Benda þeim. á þá staðreynd, að
valdi þau tjóni, geti það kostað
sumarvininu, þunigbæra skatt-
greiðslu, veirsnandi efniaha.g
þjóðarirtnar, færri tómstunda-
heimili og tvísýna möguleika
um framhaldsmenntuai.
Væri ekki ástæða tíl, að huig-
leiða uppeldisaðferðir þær,
sem afar okkar og ömmur
beittu, og duigðu til þess að
gera þanin draium að veruleika,
að lýðveldi var stofnað á ís-
laindi fyrir 25 árum.