Morgunblaðið - 17.07.1969, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JÚLÍ 1969
Úlgefandl H.f. Arvalcuí, Reykjavófc.
Fxamfcvæmclastj óri Haraildur Sveinsaon.
■Ritstjórar Sigurður Ejarnason frá Yiguir.
lÆatthías Johanness'en.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Eitstj órnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttaisitjóri Bjiöm Jóh.annss'on’.
Auglýsingiaisítj'óri Aini’ Garðar Kristinsson.
Ritstjórn oig afgreiðsla Aðalstrseti 6. Sími 10-10:0.
Auglýsing'ar Aðalstræ ti 6. Sími 2S-4-80.
Afiifcríiftárgjáld kr. 150.00 á mánuði innanlands.
í lausasöiu kr. 10.00 eintakið.
ROFAR TIL
í ÞJÓÐMÁLUM
að, sem af er sumrinu hef-
ur verið með fádæmum
rigningarsamt, og' þungbúin
ský grúft yfir vikum saman.
En á himni íslenzkra þjóð-
mála hefur óneitanlega rofað
til. Sú stefna, sem tekin var
upp sl. haust og vetur hefur
þegar sannað réttmæti sitt.
Það er gróandi í atvinnulíf-
inu um lands allt og fargi
vetrarins er að létta af mönn-
um.
Sá vandi, sem virtist óyfir-
stíganlegur á vetrarmánuðun-
um, var leystur og erfiðasti
hjallinn er að baki. Enginn
ábyrgur stjómmálamaður hef
ur lofað þjóðinni því, að gull
og grænir skógar séu á næsta
leiti. En víst er, að sú atvinnu
uppbygging, sem hafin er,
mun tryggja þjóðinni efna-
legt öryggi og batnandi lífs-
kjör.
Uppörvandi tíðindi berast
hvaðanæva að úr atvinnulíf-
inu. Fiskútflutningurinn hef-
ur verið aukinn og verðmæti
framleiðslunnar fara vaxandi.
Hraðfrystiiðnaðurinn hefur
verið efldur til aukins átaks
og honum hafa opnazt nýir
möguleikar. Iðnrekendur
beina augum sínum æ meir
til útflutnings, og hreyfing er
óneitanlega komin á íslenzk-
an iðnaðarvarning til er-
lendra markaða. Framþróun
tækni og vísinda virðist ætla
að verða okkur hliðholl, þann
ig að það sem áður var met-
ið einskis nýtt, er talið til
auðlinda landsins. Með áræði
og trú á framtíðina verða
þessar auðlindir nýttar í
krafti tækninýjunganna. Þeg-
ar nú hefur birt aftur í lofti
áttar þjóðin sig á því, að hún
er stödd á vegamótum. Með
öraggri og óbilandi forystu
hefur hún verið leidd yfir
grýttasta kaflann. Ríkisstjórn
in tókst á við vandann og sigr
aði. Þar skilur á milli hennar
og óábyrgrar stjómarand-
Stöðu, sem lagði það eitt til
málanna að kyrja sinn kæra
söng úrtölu og hafta.
Nú þegar róðurinn hefur
létzt skilja menn, hversu
heilladrjúg sú ákvörðun var
að beita upp í vindinn í stað
þess að láta reka á reiðanum.
Myndi nokkur sannur íslend-
ingur nú óska þess, að hags-
munum þjóðarinnar hefði
verið fóraað á altari ímynd-
aðra flokkshagsmuna sl. vet-
ur?
Ríkisstjórnin hefur með
kjarki sínum fylkt þjóðinni
til nýrrar sóknar. Framundan
bíða tækifærin. Þegar þjóðin
kveður upp sinn dóm, mun
það enn sannast að óeigin-
gjörn barátta fyrir sönnum
hagsmunum hennar verður
launuð að verðleikum.
LÆKNAR
OG ÞJÓÐIN
ll/feðal frummælenda á fundi
stúdenta í fyrrakvöld var
Þórir Einarsson, formaður
Bandalags háskólamanna. í
ræðu sinni gerði Þórir Einars
son grein fyrir nokkrum út-
reikningum, er hann hefur
gert í sambandi við lækna-
þörfina á næstu árum.
Þegar gengið er út frá þeirri
forsendu, að eftirspumin eft-
ir læknum vaxi í réttu hlut-
falli við áætlaða aukningu
þjóðartekna eða um 4% á
ári, kemur eftirfarandi í Ijós:
Yfir 5 ára tíniabilið frá 1969-
1973, verður þörfin alls 138
nýir læknar. Samkvæmt nú-
verandi fyrirkomulagi lækna-
deildar yrðu 115 læknar út-
skrifaðir á tímabilinu. Þegar
miðað er við árið 1978 yrði
áætluð þörf 293 læknar, en
með álíka brautskráningar-
fjölda yrðu þeir 230. Þegar
miðað er við íbúafjölda yrðu
500 íbúar á hvern lækni árið
1978, miðað við núverandi fyr
irkomulag. Þessi tala er síður
en svo of lág, því æskilegt
mark er talið 450 íbúar á
lækni.
Þórir Einarsson benti einn-
ig á, að 73% íslenzkra lækna
væru nú starfandi hér innan-
lands. Þótt hann hefði í út-
reikningum sínum miðað við
að sama hlutfall héldist á
næstu árum, væru meiri lík-
indi fyrir, að vaxandi hópur
lækna héldi utan. Hér væri
því um lágmarkstölur að
ræða. Það væri mikill mis-
skilningur að telja hvem
þann lækni, sem úr landi færi
alfarinn. Sémámi lækna væri
þannig háttað, að 7 ára starf
erlendis væri forsenda þess,
að framhaldsmenntun þeirra
hlyti viðurkenningu. Ber að
vekja athygli á þeirri stað-
reynd, að í könnun Bandalags
háskólamanna, sem fram fór
fyrir nokkram árum, sögðust
80% þeirxa lækna, er utan-
lands starfa, ætla að snúa
heim til íslands aftur.
Að fenginni reynslu íslend-,
tÍrfiSl ||i 'AH IÍD liriui
«i»v U1 nli Ul\ IIlIIVII
„TAKMARKIÐ er: Að opma
hvern stað fyrir lífiiniu, þar
sem líf er möguíiegt. Að gera
al'la heimía byggilaga, aem
verið hafa óbyggilegir til
þesaa og skapa öl'lu lífi til-
gamg“. — Dr. Hermamn
Oberth.
Dr. Wemher vom Braum,
faðix niútíma geimferða, kom
Frum-
hug-
myndin
að baki Apollo 11
sér fyrir nokikru umdan
hópum blaðamaminia, sem á
þessurn síðuistu dögum fyrir
„Tumigtokotið" fyl'gjaist mieð
ölilum ferðum hams sem vitað
er um, og fór með hálfgerðri
leymd flugleiðis frá Bamda-
ríkjumum til Evrópu. Tilgam'g-
ur ferðar hamis var að vera
viðstaddur 75 ára afmæli
dr. Hermiaminis Oberths, eins
atf frum'kvöðlum geimferð-
anina.
Dr. Oberth er nú heilsu-
tæpur sillfurhærður maður,
maður, sem fyrir lönigu er
setztur í helgan steim í þýztou
smáborigmmd Feucht nálæ'gt
Núrnberg. Harnm ásaimit Bamda
ríkj aimainninum Robert H.
Goddard og Rússanum
Eduardovish Tsiodikovsky er
talinrn upphafsm'aður ed'dflaug
arinniar' með fljótamidi elds-
mieyti og draumsins um, a@
maðúrinm myndi einm daig
verða þess megnuigur að yfir-
gefa veröld sírua og ferðast
til aniraarra.
Goddard og TsioKkovsky eru
eru dámiir. — Þeir létusit áður
en uinint var að reymia kenm-
imigar þeirra uim ferðalög út
í geimimin. En dr. Oberiih mum
verð'a í Bandarikjuoum dag-
inin, sem miaðurinm srtígur
fæti sínum á tumiglið. Maður-
inin, sem hvað eftir ammað var
virtur að vettuigi af atei'emm-
imigi og starfsfélögum sínum,
þegar hanm var umigur, fyrir
að hallda því fram, að eld-
flaugar gætu komdzt út fyrir
gufuihvolf jarðar, að maður-
inm gæti lifað úti í geimmum
og komizt aftur heill á húfi
til jairðaráinmiar, mium sjá við-
ur'kemmdmgu þe&s, að hamm
hafði rét't fyrir sér.
Mikið hefur verið skxifað
um framliaig dr. Oberths ttl
þeirra vísinda, sem fást við
éldfiauigar og geimranmisókmir;
hvernig hanm hanriaði geim-
ferðatæfcni, á meðain hamm var
enm drenigur; hvam/ig hamm
reynidi af örvænitiragu í fyrri
heimisstyrjöldiinintt að telja
þýzku yfirherstjómina á
aið taka upp áætlamir
hans uim fluigskeyti og smíða
fiuigskeyti, sem ummit væri að
nota til þess að sprenigja
Buckimgham Pailace í loft
upp og binda þamrnig enda á
styrjöldina með skjótum
hætti. Hverniig hamm síðar, er
Þýzkaland byrjaði að smíð'a
eldflauigar, þar á meðal hina
frægu V2 eftir fyrirmyndum
hanis, var neyddur til þess að
standa afsíðis og horfa á aðra
þar á meðall dr. vom Braum
vinmia hið rau'nihæfa starf.
„Ég hafði á réttu að standa“
Engu að síðmr er hanm til-
tölul'ega óþekktur utiam vis-
indagreim'ar sinmar. Það staf-
ar senmiilega aá láti'l'læti hams.
Hanin lét hafa það eftir sér
fyrir stuttu, að þegar um lof
eða heiðursviðuT'kenmimigu
væri að ræða, þá liði sér
„eimis og mamini -sem fer tlil
þéss að horfa á óperu eða
hlýða á tónlleika og hvorki
skilur eða geðjast að því, sem
frasm fer“.
Hvað finmst honum nú,
þegair ferðalög út í geiiminm
eru orðin að veiruleika? „Auð
vitað er það ánægjuliegt að
vita, að ég hafði á réttu að
stainda. En það er miklu betlra,
að miaðuir hugsi etoki of mi'kið
.uim eigiin tilfinminigar, heldur
starfi. Góður vélamaður
steodur fyrir af’tam vél sína
en eklki fyrir framrain hiama“.
Werniher von Braun lét svo
um mael't, að hanm ál'iti Oberth
hafa sýnit mesta hæfileitoa sem
„skyggniainda". Hvað sér spá-
maðurinin fyrir sem framtíð
geimferðanrua eftir tuiniglilemd-
iniguinia? „Manmaðar geim-
stöðvar eru næsta mikilvæga
skrefið", segir hanm.. „Sá
möguleiki er fyrir hendi að
gera fl'Ugið kostmiaðarminmia.
Okkuir mum ver-ða kleift að
fara frá geimstöð'vum í raf-
kinúmum geiimiskipum".
Prófessor Hermann Oberth — einn helzti frumkvöðull geim-
ferða nútímans.
„Risavaxmar eidflaugar og
geimstöðvair framtíðarirunar
væri uininit að smíða úr efni,
sem unmið væri úr tumiglinu
og eints væri ef til vilfl. ummt
að afla eldsmeytis þaðam líka.
Það myndi kosta aðeiras hrot
af því, sem það kostaði að
fá það frá jörðimmi. Geimferð-
ir mumu semn gefa af sér jafm
mikið fé og þær kosta“.
Oberth var spurður að því,
hver væri helzta ósk hams
hamda fram'tíðiiinni og lítillátt
svar harus bar m'eð sér svo-
líti'nm ótta um, að miaðurinm
myndi stoppa, þar sem tumiglið
væri. Ef til vill befur hamn
öðlazt þamn lærdóm, sem
fel'st í þvi, að ekki var
Skyggnzt nógu lanigt fram í
tímaran. Mikið af hæfileikum
hams fóru til ónýtiis, sökum
þess aö sam/támamemin hams
voru ímymdumarafli .hams etoki
vaxnir. Von Braium, sem starf
aði fyrst með Oberth og seg-
ist eiga feril sinm sem vís-
iradamaður honum að þakka,
hefur útskýrt þetta þammig:
„Það voru mikil mistök að
álíta, að hann væri samtíma-
maður samtímamianmia sirana.
Menm hætltu að hliusta á
hann“.
Von Braun telur það gæfu
sína að hafa verið í hópi
þeirra fáu, sem töldu, að
Oberth vissi, hvað hamm var
að fara. Von Braum segir: „Það
sem hanm í grumdvajtlaratrið-
um var að reymia að samna,
voru fjögur atriði, sem voru
ofvaxin skilninigi flestra á
þeim tíma. Þau voru: Að unmt
væri að smíða vél, sem gæti
komizt út fyrir gufuhvolfið,
að uninit væri fyrir miammimm
að kornast út fyrir aðdráttar-
afl jarðair, að maðurinm gæti
flogið í geimíari úti í geimm-
um og það gæti verið þesa
virði að kanma geimimm.
Fyrstu þrjú atriðin hafa verið
framkvæmid svo að ekld verð-
ur dregið í efa, og ég er
þekirar skoðumiar, að verið sé
að sýna fram á samniLei'kisgildi
þess fjórða.
Dr. Oberth mum verða við-
stadduir geimskot Apolllo 11
frá Keninedyhöfða sem gesitur
Wern(hier,s von Braum.
inga, ber að gjalda varhuga
við þeim roddum, sem nú
krefjast meiriháttar takmark-
ana eða lokunar læknadeildar.
Ennþá er skortur á læknum
víða um land og óplægður ak-
ur í mörgum greinum lækna-
vísinda. Kynni því svo að
fara, að landsmönnum yrðu
takmarkanirnar dýrar í fleiru
en einu tilliti áður en yfir lík-
ur.