Morgunblaðið - 11.09.1969, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPT. 1«69
13
Afmælisbarnið og líkið
— sem jarðaði grafara sína
Dæmisaga fró Ólafsvík um dupulagða fjárfestingu
Skrásett af Ásgeiri Jakobssyni
eftir Einar Bergmann
REISIGILLI OG
ERFIDRYKKJA
>egar ég var að brjótast
þarrva um í sjáfllfhelduimi milli
hótunar fiskimatsins um að loka
og synjunar Framkvæmdabank
ans á fé til endurbóta var mér
boðið í veizlu, sem ég helt að
væri reisigilli hins nýja frysti-
húss, en reyndist miklu frem-
ur erfidrykkja eftir það fyrir-
tæki, sem ég stjórnaði og barð-
ist við að halda líftórunni í.
Ég fór grunlaus og með góð-
um hug til veizlunnar og skuð-
aði reyndar boðið, sem nokk-
urs konar yfirlýsinguu þess, að
stjórnendr hins nýja fyrirtæk-
is ætluðu að starfa á heiðarleg-
um samkeppnisgrundvelli, þó
að þannig væri ekki til fyrir-
tækisins stofnað — og ég var
ráðinn í að gera allt, sem ég
gæti úr því sem komið væri til
þess að fyrirtækin gætu starf-
að illindalítið og jafnvel haft
með sér samvinnu á köflum.
Mér voru ekki kunmir þeir sið-
ir hinna nýju herra að bjóða
andstæðinigi s,em þeir töldu fall
inn og sigraðan, til fagnaðar-
veizliu yfir daiuða hiains. Veizl-
an varð því mjög á annan veg
en ég ætlaði, en það fullyrði ég
að þessii veizia stappaði í mig
stáliniu og stældi kiarkiinin og
það er alveg óvíst h,vort eig-
endur og stjórnendur Hrað-
frystihúss Ólafsvitour beifðu tek
ið upp vonilitlia banáttu við of-
urefli, ef þessi veizla hefði ekki
farið fram með þeiim hætti, sem
raun varð á. Það væri meira
líkið, sem ekki yrði að magn-
aðri afturgöngu í fagnaðarerfi
eftir það sjálft.
Ég var ekki fyrr seztur að
borðum í veizlunni ásamt konu
minni en tekið var til við að
þruma yfir mér hverja útfarar
ræðuna annarri skeleggari .Ég
var þarna ekki aðeins sem for-
stjór fyrir íhaldsfrystihúsi, sem
átti að koma fyrir kattarnef,
heldur íhaldsins í þorpinu í
heild. í stað þess að brenna
myndir af óvinum sírnwn e,in6
og nú tíðkast hjá framvörðum
frelsisins og friðarins, þá sótt-
ust þessir frelsis- og friðarvin-
ir eftir lifandi táknum óvinar-
ins til að kasta á bálið. Auð-
vitað hefði ég heldur kosið að
mennirnir hefðu haft þama af
mér mynd til að brenna eða
grýta.
Ekki man ég nú nákvæmlega
lengur , þó að mér sé þesisi
veizla minnisstæð, hvernig orð
féllu hjá hverjum og einum
ræðumanna, þeir voru líka svo
margir, ég held það hafi ná-
lega hver maður mælt einhver
hvatningarorð — en glefsur úr
sumum ræðunum man ég og inn
tak þeirra flestra, enda var það
nú í meginiatriðum hið sama,
þær voru aðeins mismunandi
vitlausar. Sá, sem fyrstur tal-
aði, lagði út af textanum: —
hin dauða hönd íhaldsins — og
byrjaði eitthvað á þessa leið:
— Olafsvíkingar: í kvöld kom-
um við samam til að glieðjasrt yf-
ir því að hinni dauðu hönd
íhaldsins hefur verið lyft af
þorpi okkar ....
Annar lagði út af „skítnum
og fræinu,".....
.. . .hér verður hið feyskna
og rotnaða ihald plægt niður í
jarðveginn — eins og skítur —
en sáð um ledð fræi til hins
laufgaða alþýðutrés með hin-
um eilífa ávexti .... auðvitað
þurfið þið enn um stund ,kæru
sjómenn og verkamenn og önn
ur alþýða, að strita svoldið með
an tréð er að vaxa — það skilj-
ið þið vonandi öll — en þegar
tréð hefur borið ávöxt sinn
mun ykkur aldrei skorta fé
og magafylli ykkar og barna
ykkar þá tryggð um alla fram-
tíð ....
„GRÁA LOPPAN" OG
„HIN DAUÐA HÖND“
Urngur alþimgismaður mætti í
veizlunni með alþýðuhjarta sitt
SEINNI HLUTI
utan á. . . . Það er með hrærðu
hjarta að ég mæli hér nokkur
orð á þessari fagnaðarstundu
alþýðunnar, þegar hennar eig-
ið fyrirtæki er risið af grunni.
Engan hefur tekið það sárar en
mig, að sjá ykkur bogna í keng
og sveitast blóði af striti, sem
varð síðan að gulli í vösum auð
kýfinga sem fluttu það burfcu
til framandi staða og lifðu þar
í bílífi, meðan þið stóðuð í
svelti. En nú er tími arðráns
og kúgunar liðinn......
Sveitarstólpi einn valdi sér
textann „um hina gráu lopu,
íhaldsins", ránsloppu, sem sóp-
aði öllum arðinum burtu úr
þorpinu, en sá texti var mjög
vinsæll á þessum árum jafnvel
vinsælla en textimn um „hina
dauðu hönd“.
Og menn hertu á eftir því
sem leið á kvöldið, eins og jafn
an verður, þegar margir tala í
sama dúr og hver vill ganga
fram fyrir annan í hetjuskap og
þó að mér væri sannarlega ekki
hlátur í hug þá létti svolítið af
mér farginu undir sumum ræð-
unum e,ins g til dæmis þess-
ari (sem var einstaklega sköru
lega flutt ,hátt og snjallt, en
þó af þungri alvöru):
Ólafsvíkinigar! Heimsbyltinig-
inin er hafin. Hér eftir verða
öll frystihús, alþýðufrystihús.
Það er sko víðar verið að jarða
en í Óliaflsvík. Alþýðan í heim-
inrnm utan Ólafsvíkiur er líka
að jarða. Arðræningjarnir fljúga
af fótum alþýðunnar fram af
bakkanum og hrúgast upp í
botni grafarinnar. Ef öll alþýða
heimsins sameinast í einum fæti
og einu sparki h,vílíkt ógnar-
spark gæti slíkur fótur gefið. . .
Eins og menn voru ekki al-
veg sammála um, hvort verið
væri að lyfta hinni dauðu hönd
eða höggva af hina gráu ráns-
loppu, eins kom mönnurn ekki
alveg saman um hvorrt þetta
nýja fyriirtæki væiri „sameign
fólksins", eða samvinniufyriir-
tæki bænda, verkaimainna og
sj óimaninia, “ en svonia smáræði-
liegur ágreiningur varð miönn-
um ekki að vinslitum á
þessari hátíðlegu stuindu, síð-
ur en svo, það skerpti bara kær
leikann og var eindrægnin al-
deilis fládæma mikil bæ'öi í orð-
um manna og hugsunum, þar
rann allt saman í eimn læk —
eldrautt blóð, fölrautt blóð og
Barn eða unglingur
óskast til að bera út Morgunblaðið
á SUNNUFLÖT, MARKARFLÖT OG FL.
Upplýsingar í síma 42747.
Fundur sveitarsljórnarmanna
í Borgornesi
Næstkomandi laugardag, 13. þ.m. kl. 4 síðdegis, gengst Sam-
band íslenzkra sveitarfélaga fyrir fundi i Borgarnesi með sveit-
arstjórnarmönnum í Vesturlandskjördæmi til kynningar á kjör-
dæmissamtökum sveitarfélaga og til undirbúnings að stofnun
slíkra samtaka í Vesturlandskjördæmi.
I Vesturlandskjördæmi eru 38 hreppar og einn kaupstaður,
Akranes.
T-flokkar Mímis
Hinir svonefndu T-f|okkar Mimis eru mjög vinsælir.
Þér sækið tíma tvisvar í viku, tvær stundir í senn.
I enskuflokkum byrjenda skýrir islenzkur kennari frumatriði
málsins fyrri tímann, en ENSKUR kennari þjálfar yður í notkun
málsins siðari timann. Þetta er stórskemmtilegt.
Hringið milli kl. 1 og 7 ef þér óskið nánar upplýsinga.
sími 1 000 4 og 1 11 09.
Málaskólinn Mimir
Brautarholti 4.
litlaust blóð og sýndisrt mér að
í þeim læk rynni skolp —
Það þarf varla nokkum að
undra ,þótt ég væri órór í sæt-
iniu undir slíkum tölum og lík-
ast til hef ég á víxl verið föl-
uir sem niár eða rauður seim
blóð. Ég hafði lagt nótt við dag
til að efla fyrirtækið sem ég
stjórnaði og hér var skotspónn
inn — og ég visisi, að það var
fyrst og fremst stofnað af fram
taki alþýðunnar í þorpiniu til
að skapa sér atvinnu. Égvissi
líka, að enginn arður hafði
runnið útúr þorpinu af þessu
fyrirtæki til framandi arðræn
inigja h.eldur var hitt réttara
að utanþorpsmenn velviljaðir
þorpinu og íbúum þess h,öfðu
lagt fé í fyrirtækið og aldrei
tekið til sín einn eyri í arð,
heldur látið hann ganga til fyr
irtækisins, þá sjaldan hann var
einhver. Ég gat ekki greitt
sjálfum mér fullt kaup, hvað
þó að ég hefði hagnazt á fyrir
tækinu og ég sat nú þarna lerk
aður og vinnulúinn ,því að oft
þurfti ég að taka til hendi í
fyrirtækinu umfram það að
stjórna því — og mátti þola að
vera kallaður öllum illum nöfn
um ýmist hin dauða hönd eða
hin gráa loppa — og var loks
stimplaður lík og hengt á mig
dánarvottorð — og menn skál-
uðu fyrir dauða mínuim.
Ég gerði mér manna bezt ljóst
að það var ekkert rúm fyrir
tvö hraöfrystihús í Ólafsvík og
slíkur rekstur hlaut að enda
með skelfingu. Þar sem hið ný
stofnaða hraðfrystihús stóð
margfalt betur að vígi í þeirri
orustu s,em framundan var, með
Framkvæmdabankann og Sam-
Framhald á bls. 16
Skóli
Emils
hefst 1. október
Kennslugreinar: Harmonika, munnharpa,
gítar, melodiea, píanó.
Hóptímar, einkatímar.
Innritun í síma 15962 og 16239.
EMIL ADOLFSSON,
Framnesvegi 36.
LANGTUM MINNI rafmagnseyðsla
og betri upphitun með
RAFMAGNSÞILOFNUM
Minni rafmagnseyðsla vegna þess að á ADAX raf-
magnsofnunum er sjálfvirkur hitastillir (termostat) er
virkar jafnt á öll stillingarþrepin. Þér eyðið ekki raf-
magni að nauðsynjalausu.
Betri og jafnari upphitun vegna þess að á ofnunum
er einnig sérstök hitastilling er lætur ofninn ganga
á jöfnum lágum hita, sem hindrar trekkmyndun frá
gluggum.
Fallegri ofnar vegna þess að stillihnapparnir eru ofan
á þeim fyrir miðju. ADAX ofnarnir fengu verðlaun í
Noregi fyrir fallega hönnun 1968.
3 ÁRA ÁBYRGÐ. Leitið nánari upplýsinga um þessa
fallegu vönduðu norsku rafmagnsþilofna.
EINAR FARESTVEIT & CO HF
Bergstaðastræti 10
Símar: 16995 — 21565