Morgunblaðið - 11.09.1969, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. SEPT. 1060 19
Athugasemdir
— um Ornefnastofnun Þjóðminjasafnsins
MEN'NTAMÁLARÁÐUNEYTI
hefir látið frá sér fara athuga-
semdir uim yfirlýsingu fjögurra
málfræðikennara við Háslkóla
íslands. Þessi yfirlýsing varðaði
svonefnda Önnefnastafnun Þjóð-
minjasafns og tillögu um Naifn-
fræðistofnun Háskólans. Athuga
setmdir hins háa ráðuneytis
mættu að vísu vera innviða-
meiri. En með því að ráðuneyt-
ið hefir sýnt aklkur þann sórna
að bregðast við ihaæt og. s/kjótt,
teldi ég ólkurteisi að virða það
ekki svar.s. Slkrif þetta hefi ég
ekki borið rmdir félaga miína,
sem að yfÍTlýsingunni stóðu
ásam't mér, en vil jafnifiramt geta
þess, að einn þeirra er nú er-
lendis. Af þeim sökum getum
við eklki komið fram sem heild.
Er því eðlilegt, að hver svairi
fyrir sig, eftir því sem faann tel-
ur efni standa tiL
1. í fyrstu athugasemd sinni
teikur Menntamálaráðuneyti
fram, að við tölum ekki í nafni
Heimspekideildar. Hver sæmi-
lega viti borinn maður getur
séð, að við gerðurn það elkki,
heldur sem kennarar í mál-
fræði við Heimspelkideild. Það
er ekfki rétt, að tillögu sama efn-
is og yfirlýsingin hafi verið vís-
að frá. í þeirri tillögu voru að
visu sum efnisatriði hin sömu,
en hún náði ekki til annarra atr-
iða, sem áherzla var á lögð í
yfirlýsingu oWkar. Hér er því
annars vegar um óþartfa athuga-
sernd að ræða, hins vegar óná-
kvæiman máltflutniing.
2. í sama tölulið telur ráðu-
neytið, að málefni Þjóðminja-
salfns séu Heimspeikideild „jafn-
óviðkamandi“ og Þjóðminjasafni
Heiimispelkideild. Vel má vera,
að ráðuneytið fái síðar að heyra,
að að sumra áliti innan Háslkól-
anis ættu tengslin milli þesisara
stofnana að aukast. í framhaldi
af þessari athugasemd segir
ráðuneytið, að efldki hatfi áður
„verið ætlazt til afslkipta heim-
spekideildar af málefnum Þjóð-
minjasafns". Hér 'kemur annað
vindhögg. Með saimþy'klkt frávís-
unartillögunnar hefir meirihluti
Heimspelkideildar — og þar með
deildin sem slík — eiwmitt gert
það, sem ætlazt var til af henni,
þ.e. látið málið afslkiptalaust.
Þess má þó geta, að atíkvæðatöl-
ur um f'rávísunartillöguna — etf
hægt er að kalla 'hana því nafni,
þótt hún væri að lOkum borin
tfram sem slík — gefa efldki rétta
hugmynd um afstöðu deildarinn
ar í heild bæði vegna hjásetu
við atlkvæðagreiðslu og fjar-
vista, en vegna þagnarskyldu tel
ég mér elkíki heiimillt að netfna
eimsitöik nöfn í þessu sambandi.
'Hins vegar er orðasambandið
ætlazt til af sérstalblega athyglis-
vert. Hér er aðeins, að vísu, ver-
ið að tala um samband tveggja
stafnana. En ef elkki er ætlazt til,
að Heimspelkideild láti sig
dkipta máletfni Þjóðminjasatfns
og þá sérstalklega rannsólknir í
fræðigrein, sem beint varðar
verlketfni deildarinnar, hvaða
málelfni er þá ætlazt til, að hún
láti til sín talka? Ég hygg, að
ráðuneytið sé hér í aigeirri and-
stöðu við stefnu Umanna. Það
virðist, sem sé, mega lesa út úr
t
Þölklkium hj'antamlliega þá mMu
viruáttu og samúð sem oiklkiur
var sýnd við anidllát og jarðor-
för eliginmiaininis miinis, föður
aklkiar, tenigdatföður ag aifa,
Tryggva Valdimars
Kristóferssonar
frá Skjaldatröð.
Guðmunda K. Júliusdóttir,
böm, tengdabörn
og bamaböm.
orðalaginu, að heimspelkideild
eigi elklki að hafa aifslkipti af
öðru en því, sem Menntamála-
ráðuneyti ætlast til af henni, hún
eigi að vera auðsveipnin sjálf,
láta allt annað lönd og leið en
það, seim yfirboðurum 'hennar
fellur í geð. Ég vi)l hin® vegar
lýsa ótvírætt yfir því, að ég mun
hafa mínax eigin síkoðanir á
hverju sem mér sýnist — þar
með eru talin skipulagamál mál-
fræðistcifnana, sem að mínu mati
eru máleifni, sem 'Heimispekideild
ber að hafa slkoðun á. Þessæri
stefnu mun ég fylgja, hvort sem
ætlazt_ er til þess atf mér eða
eklki. Ég hefi hingað til talið, að
ég byggi í lýðræðislandi og
þyrfti engan „þráð að ofan“ til
þess að stjórna orðuim minum,
að því er verðar opinber mál.
Ég hefi með öðrum orðum talið
að ég. byggi við fullkamið slkoð-
anailrelsi. Að ætlast til þess, að
stafnanir eða embættismenin hatfi
sérstalkar Skoðanir eða að gefa
þeim bendingar um það, til
hvers er ætlazt, að þeir taíki atf-
stöðu, tel ég með öllu ólýðræðis-
legt, eins konar uppvalkinn
draug aftan úr ölduim.
3. Ytfirlýsing aklkar tfjórmenn-
inganna náði til nýslkipana.r
Þjóðiminjasafns. Hún tfjallaði
elklki um safnið í heild — þótt ég
telji deildina, háslkólaráð og ein-
staika háskólakennara haifa tfull-
kaminn rétt til þess — heldur
uim það, sem ráðuneytið kallar
Örnefnastafnun Þjóðminja'safins,
aulk þess sem við lögðum fram
tillögu um Nafntfræðistafnun
Háslkólans. Með nafngift sinni
gefur ráðuneytið óbeint í Skyn,
að elkki sé um að ræða ,,deild“
heldur stofnun. Þetta er í sam-
rærni við, að í bréfi próf. Þór-
halls Viimundareonar, dag. 30.
ágúst 1968, er talað um ,ysjáltf-
stæða rannsóiknartstotfnun" í
tengslum við Þjóðminjasafn.
4. Mér er ðkunnugt um, að við
Háskóla íislands isé nolklkurt
„hliðstætt“ aulkastartf, sem í sitji
men.n, er ehlki hafa verið metnir
hæfir í Sömu grein og undir
stafnun þeirra heyrir eða ná-
kaminni grein. Að þessu atxiði
er vilkið í 3. lið athugasemda
Menntamálaráðuneytis, þar sem
minnzt er á tvær háslkólaistafn-
anir. í 4. gr. reglugerðar um
Raunvísindastafnun Háskólans
er þes® getið, að foristöðuimaður
hverrar rannsóikinarstofu sé skip
aður „að fengnium tillögum há-
skólaráðs, er leitar álits verk-
fræðideildar svo og læknadeild-
ar að því er varðar rannsólknar-
stofu í efnafræði". Vitanlega
haifa hlutaðeigandi deildir sér-
fræðinigum á að Skipa, sem fær-
ir eru um að meta hætfi foirstöðu-
mannanna. Um forstjórann (sbr.
5. gr.) er álkveðið, að hann skuli
vera „úr hópi prófessoira HáSkól-
ans í þeim greinuim, sem undir
stofnunina fallla“. Reiknistotfnun
in hietfir, að því er mér er tjáð,
enga reglugerð, en forstöðumað-
ur hennar er einn af prótfessor-
um Háskólans, sem áður hetfir
fengið sitt hæfniamat í nálkom-
inni grein. Um þessar neglur má
að vísu deila og mætti að mínu
mati gera þær strangari og al-
veg sérstaklega afnerna það
ákvæði, að menntamálaráðherra
skipi í slík aukastörf. En regl-
urnar miða þó að því, að sér-
fróðir menn hafi fjallað um það,
'hvort forstöðumaður eða for-
stjóri sé sérifræðingur í sömu
eða náikominni grein.
Ráðstöfun á forstöð'Umanns-
starfi Örnefnadeildar Þjóðminja
safns hefir því gerzt með allt
öðrum hætti en í áður greindum
stotfnunum Hásfcó'lans. f yfirlýs-
ingu Okkar vikum við ekki að
hæfni prófessons Þórhalls Vil-
mundarsonar sem fonstöðu-
marnns fyrir málvísindalegri
stofnun. Hann hefir hæínismat
sem prótfessor í sögu (fslands-
sögu). Hitt hefir ekki verið met-
ið né borið undir nokkurn sér-
fræðing, hvort starf hans við
örnetfni hefir gert harm hætfan
til að veita farstöðu stofnun í
einni grein málvisinda. Annars
er mér óskiljanlegt, hvers vegna
stanfið var éklki auglýst og hæfn
ismat látið fara fxam. Ef verð-
leiikax Þórhallls Vilmundarsonar
prófessors eru jafnimiklir á þesisu
sviði oig hann hefur lýst, ætti
hvorfci hann né ráðuneytið að
telja nokkra hættu á, að hann
yrði talinn óhætfur af dómbæx-
um mönnum. Telur ekki ráðu-
neytið tvímælalaust, að t.d. norr
ænir örnefnafræðingar hetfðu
metið hann hæfan, meira að
segja hsefastan allra íslendinga
í þesisum efnum? Eða var ef til
vi'1'1 hugsanlegt, að einhverjir
aðrir hefðu verið taldir hæfari?
Er ráðuneytinu kunnugt um, að
noiklkriir hafi sérhæft sig í þess-
uim efnum?
Umrnæli þjóðminjavarðar um
störf próf. Þórhalls Viknundar-
sonar geta vitanlega ektki kamið
í stað hætfnisdómis sérfræðinga.
Hann getur ekíki talizt dómbær
um .þetta sérsvið málvísinda,
sem hér um ræðir. Er þetta eng-
an ^reginn sagt þeim mæta
manni til hnjóðis, heldur liggur
þetta í 'hlutarins eðli. Ráðuneyt-
ið getur því ekki sikotið sér á
bak við hann í þessu málL
5. í lokaorðum ráðuneytisins
segir, að því þyki miður „að
það skuli hafa hent tfjóra kenn-
ara heimspekideildar að blamda
ráðuneytinu á opinberum vett-
vangi inn í deilumál, sem er auð
sjáanlega persónulegs eðlis, en
ráðuneytinu með öllu óviðfcom-
andi“. Deilumálið, sem yfirlýs-
ing olklkar tfjórmenninganina íjall
aði um, var faglegs eðlis, varð-
aði skoðanir okikar á noklkrum
aðgerðuim Menntamálaráðuneyt-
is og sikoðanir Oklkar á fyrir-
koimulagi örnefnarannsókna á
íslandi. Það er harla undarlegt,
að ráðuneytið akuli telja mál-
efni af þessu tagi, ®vo sam verk-
svið Þjóðminjasafsns og fyrir-
komulag örnefnarannsólkna á ís-
landi ,sér „óviðkomandi". Hitt
er engu siður furðulegt, að það
telur þetta deilumál „auðsjáan-
lega persómulegs eðlis“. Yfirlýs-
ing okkar fjórmenninganna var
máleifnaleg og enguim persónum
inn í hana blandað. Okkur hefir
eklki einu sinni dottið í hug að
værna ráðuneytið um persónu-
legar hvatir í afstöðu sinni.
Um þetta mál mætti að vísu
miklu meira segja, en brátt skal
staðar numið að sinni. Þótt ég sé
efcfci sagnifræðingur, veit ég, að
sagntfræði er ekki opinber bréif
einber. Þesisi bréf eiga að jatfnaði
einhver tildrög. Út í þessa sálma
skal ekki farið að sinni. Dag-
setningar Vl'éfa geta í vissiuim til-
vikum gefið tiltekna bendingu.
Menm gætu t.d. velt því fyrir
sér, hvort það muni vera tilvilj-
un, að b*\r próf. ÞórhalíLs Vil-
mundarsonar til Menntamála-
ráðuneytis er dagsett 30. ágúst
1968 í ljósi þeirra atburða, sem
þá voru að gerast.
Reykjavik 10. september 1969
Halldór Halldórsson
prófessor
GLER
Tvöfalt ,,SECURE" einangrunargler
A-gœðaflokkur
Samverk h.f., glerverksmiðja,
Hellu, sími 99-5888.
Stœrðfrœðikennara
og kennara í dönsku og — eða ensku vantar við Gagnfræða-
skólana í Kópavogi.
Umsóknir sendist Fræðsluskrifstofu Kópavogs Kársnesskól-
anum.
Fræðslufulltrúinn.
Viðarþiljur ‘ “
Viðartegundir: eik, askur, álmur, beyki, lerki, fura,
valhnota, teak, mansonia, caviana.
HARÐVIÐUR og ÞILPLÖTUR, ýmsar tegundir.
PLASTPLÖTUR Thermopal, ýmsir litir.
HARÐVIÐARSALAN sf.
Þórsgötu 14, símar 11931 8i 13670.
Hjúkrunoikonur ósknst
Kópavogskaupstaður óskar eftir að ráða tvær hjúkrunarkonur
til starfa við Heilsuverndarstöðina í Kópavogi.
Umsóknarfrestur er til 20. september. Umsókn fylgi upp-
lýsingar um fyrri störf.
Nánari upplýsingar gefur bæjarritari, sími 41570.
Stjóm Heilsuverndarstöðvarinnar.
Sími 2-69-08
MÁLASKÓLI
DAIMSKA - mU - FRAIVISKA - ÞfZKA
SPÆNSKA - ÍTALSKA - ÍSLEAIZKA
HALLDÓRS
Sími 2-69-08
Einbýlishús í Arnnrnesi
til sölu. Á aðalhæð eru 3 stofur, 3 svefnherbergi, húsbónda-
herbergi, eldhús, þvottahús og skáli. Á jarðhæð eru 2 bíl-
skúrar, músik- og sjónvarpsherbergi, geymslur og mögu-
leikar fyrir viðbótarsvefnherbergi. Húsið er fokhelt með full-
frágengnu þaki. Hagstætt verð og góðir greiðsluskilmálar.
Fyrirgreiðsluskrifstofan
FASTEIGNA- OG VERÐBRÉFASALA
Austurstræti 14, sími 16223.
Þorleifur Guðmundsson heima 12469.