Morgunblaðið - 01.10.1969, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1, OKTÓBER H96©
21
LISTIR
- LISTIR
- ZANUG
Framhald af bls. 19
Það ihefujr sjálÆsiagt ýtt undir
samiriiijnigisvilj'a Metrrickis að hann
er einm stsersitd hluithafinin í 20th-
Fox.
Auik „Hello DoRy“ eru það
tvæir risiavaxniax stríðisimyndir
sem framitíð Pox bygigist að
miikilu lleyti á. Fjiailliar öniniur
Iþeimra uim áriás Japainia á Pearl
Harboojir og niefiniist „Toiria, Tora,
Tora“. Er hún næst dýriais.ta mynd
sem fraimiteidd hefuir verið. Hin
er „Patton: Blood and Guits“, en
hún segir aftur frá hernaðair-
átökunium í Evrópu, þeim ábrifa
miikla þætti sem hiinin frækni en
umdeildi herShiöifðinigi Georigte S.
Pattoin átti í síðlairi heiimisistyrj-
ölidiinmi.
Sagia Darryl Zaniuckis eir í viss-
urn skilningi saiga krvikimynd-
anina isjáilfira. Hún hiefsit þeigair
Dairiryl, sex ána gamialll, fær að
leifca indíáinastrák í kvikmymd.
Er fyriri heiiimsBityrj'ölidkind laiuk
vair 'hann ákveðiinn í að helgia
þeim liíf sitt, stofmaði fyriirtækið
„Darryl Poster Senvice“, sem sé
um utanihúsis auiglýsingar. Það
fænðli bonum rýmri fjánriá'ð og
varð til þesis að hann gart reynit
fyrir sér við riltismiíðar. EÆtir að
hafa ummiið í nioikkum tímia við
hamdiritaiskiriftir fór hanin að sjó
árangiur erfiðisins, því Fox Film
Comipaimy keypti eitt þeirra oig
þair með var hainm kominn inm
fyrir dyr kvikimyindiaiverianin/a,
Þar iá hann ekki á lliði símu, því
heilu hamdriti ruddi hann úr sér
vikufeiga í þrjú ár otg er það
gortt dæmi um hiiraa mikiu af-
kasrtagetu manmisdinis.
Eftiir þrjú ár Ihiafði hamn fenig-
i'ð nióg af ritsrtörifumium og gekk
þá irun á sikrifstofu Warner
bræðira ag fékk greiðtegia ieyfi
þeirra til að geinast friamiiaið’
anidi. Ávöxitur þeirrar ákvörðiun-
ar urðu martgaæ af hinium sí-
'giiidiu myinictum Wamer Bros.,
þeirra á mieðail fyrista, ianiga tal-
mymdin, „The Jazz Singer“ með
Al Jolison.
Árið 1933 yfiirigaf hamn Warn-
er-bræður til að stafinisetja siitit
eigið fyxiirtceki, 20th Century
Picrtures. Á fyrsitiu árum þie-ss
urðu srtrax tiil góðiar mymidir
einis og „The Hoiuisie of Rorttíhis-
child", „Oardinial Ricbeilieu“,
„Vesalimigam.ir“ og „Call of the
Wi‘ld“. Á þri'ðja ári fyriritæikis-
irus var svo stofniuð samisteypan
20th Oentuiry-Fox og Zanuck
vallinn vatrtaiforiserti þass, aðieins
þrjátíu og tveggja ára gamalil.
Féll það í hanis hiiuitverk að batfa
yfinuimsjóm með ölllum fram-
kvæimdum kvikimymdarversiins,
sem þá þegar var orðiið heiit
boirganhverfi í Hoilywood,
Movietonie Cirty. SrtuðQiaði hann
miarania mest að sívaxaindi friama
og fnæigð fyrirrtækiisins mieð þvi
að framliedða ýmsar heimstfræg-
ar mynidir, þeinra á m'OÖal
„Tobacco Road“, „Viva Zapata",
auk þriggj a sem hiutu Osoains-
verðlaun, „How Gnean Wais My
Valiey", „Genitliemiein’s Agmee-
ment“ oig „AJl Abouit Eve.“
Ariið 1938 ákvað akademían
sem úfhiutar verðliauiniunum að
aifheruda fnaimflieiðienidum sérstök
heiðunsverðlliaun ef nisegiieigt till-
efni þærtrti til. Varð Zainucik hinn
fyrsti tii að hljórta þau og heifur
þar að auiki ferugið þau þrisvair
síðam.
í síðari heimsistyirjöldininá þjón-
alðd hanin fósturjarð simná sem
otfuirsrti og vairð það meðal ann-
ans hlutskipti hanis að sjá um
kvikm.ynidatöku imnnásarininiar í
Aifrífciu. Að henni lokinni gerðist
hann sjáMstæður framflleiðiandi,
en í tengsilum við 20th—Pox.
UrðU þá till m..a. stónmynidirniar
„The Sun AIso Risies“, „Island in
the Suin“ og „Thie Longeisit Day“.
Sú síðaisitnsfnda vadð lamigstærsit
mynda hains, með fjöruitíu og
fjórum heimiíiþekktum ieilkiunum.
ieiksrtijónarmdr fjóriir og Zanuck
sjálfiuir einn þeinrta. Með 'hainia á
bak vilð sig nétði hanin að rétta
Darryl F. Zanuck.
Fox við, sem .þá var hætt kom-
ið veigna ,,Cieiópörtru“-ævintýnsinis
og vair hann þá kjörinn forseti
fyrirtæfcisinis.
Á ný eru það stiríðsmynidir
sem Zaniuck ærtlar kvikmynida-
veirimu tiil viiðneisniar. Til garðar
þeiasiairia tveggjia risavöxinu
myndia, „TORA, TORA, TORA“
og „Patton: Blood and Guts“,
hetfur Fox þurtft á að halda og
eytt gífurtaigu miaigná hengagna.
Reyndar haifa heiiu þjóðimiar h.af
ið sityrjöld með minirá vopnabún-
aði og niútímaiþj'óðfólög hafa ver-
íð siigruð í bandöguim þar sem
færri ■ vopn hafa varið notuð en
í fyrrinieifmdum tveimur myndum.
„TORA, TORA, TORA“, sem
er jiapainistoa og þýðir tígrisdýr,
var dulmiáilsmerfaið sam Japanir
niortuðu yfir árásiinia á Peaæl Har-
bour. Mynidin á óhlutiægt a®
sýna hvað skeði hinn öriaigarika
dlesemiberidaig, er stór hluiti banda
ríska flloitamis var eyðilagður og er
‘hún geirð af báðum þ'j'óðuinum til
V
að geiria mynidina sam rauimveru-
leigasita. i
Akiiro Kmrosiawa átti afð stjórnia
japainsika hlutaruum, en veiktist jB
í byrjun myndatökuinmiar og tóku S
þá tveir miinmia þekiktir japamsk- S
ir ieibstjóuar við. Um baindarísfca |
hlutann sér Ritíhard Fteischier.
Til aið nefna dæimi um hið
málkflia magn herinaðiairtækjia til að
gera myndimia möigulega má
metfnia, a'ð við mymdatöbunia voru
notiaðar fledri filugvéiar, en vit-
að er til við tökiu noikfciur'rtar ann-
arnar myndiar, eða alls 90. Annar
heirbúnaður var etftir 'þessu og
fcostaði það Fox um 8 millj. doll-
ara að endiurisfcaipa ánáisima.
Þá mumidu öll þau hengögn,
seim notuð voiru í „Paitition: Blood
and Gutls”, mæig'jia t'il að gara
hvaðia hersveit sem ar haiminigju-
sama með vopniaibúnaið sinn.
Fnamil'eiðanidi myndarimnar,
Franik McChairitihy, taidi Spán
laingheippiliagaist'a iamdið til kvik-
myndatötouinmair, því þar er
emn í motfkiun hjá heirinium mergð
srtríðstætoj.a úr síðari heimisstyrj-
öldinmi.
Tilgaimgur mymdariininar er að
segja söigu Paittonis eins og hún
gerðist. MilM 1. ágúst 1944 og 9.
maí 1945 freilsaði her harns um
tóff þúsund bæá og héruð og
lag'ðá undir sálg um tvö hiuindtruð
þ'úsunid ferkílómetra iamdisvæði.
McCartlhy, sem ar fyrirverandi
hershöfðtmgii, segir sivo um Paitt-
on:
„Það er erfitt að lýsa hinium
sérstæðu yfirbuirðum siem þessi
■einistaki hermiaður hafði ætíð í
bardögum. Hainn hafðá tilfinn-
ingu fyrir onruistuninii og virtist
ávalllt fiinna á sér hvað miuindi
gerast næst. Ef frá eru taldar
einar eða tvær umdamteikmiingar,
var aldiriei hæigit að sainnia á hainn
'hermaðarileg rnistök. Hainin var af-
buir'ðafær en reikuilll og áærtlamir
Atriði úr myndinni „Butch Cassidy and the Sundance Kid“.
Paul Newman, Robert Redford og' Katharine Ross.
banis voru raunverulega aldrei
ski'ldar atf ytfi'riboðurium harns.
Mynid okkar sýrnir, að ef ein þess
ara áærtllaraa hietfðd verið niortuð,
hefði stríðiinu iökið 19'44“.
í myndiinin.i ieifcur Geomge C.
Scott Partton, en leilkstjóri er
Franlkfllin Sohatffmer.
Báðar þessair mymdjr verða
frumisýndar að ári. Gg einis og
flram hetfur kotmið eru þaer,
ásamit „Helio DollIy“, megin
stoðir Zanucks í baráfturaná við
að komia bvikmymdiaveiriinu í ör-
uggar Skorður að nýjiu. En
glaimii maSurinn á fle'iæi triomp á
hendi. Nú fyrir skörnmu var
fruimsýinid mynidin „Thie Srtair-
oase“, sem áðUir hetfur verið
minnzít á í þessum þæt'ti og
bK'nda allar líkur til að hún verði
mietaðsófcmarm.y’n/d. 1 næsrta mán-
uði verðuæ frumisýnid kúreka-
mynidin „ButCh Cassidy arnd the
Sundanoe Kid“ oig má segja að
natfmið eitt iotfi góðu. Nóvember
býður uppá alðma topp-ikúreba-
mynd, „Thie Uradefieatfed". Með
aðiaflhllutverkin fara Rook Hud-
son og hirun söðuligrióni John
Waynie, en hanin fékk óspart iof
gaginrýmendia fyrir nýjusitiu mymd
sínia „True Grit“, sem um þessar
mundir er ein mest sótrta mynd-
in vestan hafs. Má segj'a, að þessi
gaimaiLreymdl leikari haifi aldrei
veirið vinisælli en nú. í desemiber
hetfjasit, auik „Helio Dolfly“, sýn-
iragar ó mynidiimini „Joihm amd
Mairy“ með tveimiur vinsælustu
stjönnunum í Biandiarífcjunium,
Duatin Hoffmiam og Miu Farnow.
Ekki telj.um vér það neiraa dul
að ærtia, að Zaouck komi 20tih
Cenrtury-Fox eiran einiu sininii á
■ toppinin, hanin hetfur gert það við
verrli aðistæður.
Hljómplötur
Pramhald af bls. 19
D-dúr efltlir Biadh og er þarnia
um mýjurag að næðla, þó að út-
kiomiam minni um suimit á lag,
sem geflak hér tfyrir niolklkruim ár-
um og hét „A whirter slh'adie of
paflie“ tfluitt alf Prooul Hanum.
Helaraa og Þorvaldiur syrugjia, og
er textaflriaimlbuirðuiriran ekki skýr
ari en það, að ég var búiinin að
hlusta á iaigið tviisivar, áðlur en
ég tók efltdr því að verið var
>að synigja eimlhver orð, en ékfci
aðeins verið að naiulla lagflánuiraa,
þó er það .riaiuimar aiulkiaaltriði í
þessu tilfellli hyart texJtJimm heyr
ist eðia efldki.
Á ihieildiinta litið er þes'si piarta
fjlölbreytrtari að eifni tifl en aðrar
þær, sem fcamiið hafia úrt rnieð
(hiljióimisiveiit Inigimiars Eydiafls ag
meiria í Mkinigu við þalð, sem
h’ljómisveiltin irauiraverullaga er.
Væri soriglieigtt, ef hiin raýjia Stiefinia
hlljiómsveitairinnar, iað fælkka
rjómiaifnoðiulöguinuim, leiddi til
miinmlbatnidi virasæildia, en sartt
bezit að stegjia hley'ri ég elkki
neiitt „Á sjió“ hér. Bn með mýnri
srtefnu í lagavaili toæmii srteirk-
lega til gneiraa fyrir hljómisveit-
iraa að -gefla út Stióna pflötiu, þar
sem væri að finnia afllar þær
möngu rtegundlir tiónflistar, sem
hljiómisveitin getur leilkið.
Þess mlá að iokum geta, að
plötulhullstrið er eiitt það be2ita,
sem últ hafluir komið íengi.
- IVAN
Framhald af bls. 19
stólfót í höfuðið, sem kostar
hann brotið nef og fleiri mán-
aða sjúkrahúsvist. En svo rek-
ur eirðarleysið hann af stað. aft-
ur, í þetta skipti til Indlands og
Ceylon, þar sem hann, að venju,
dýrkar tungumálið, trúarbrögð
og málverk. Emile Bernard skrif
ar áhyggjufullur um „stjórnleys
is-skáldið“, að Indland sé ber-
sýnilega fyrir hann „draumur
fuillur af eitri, hitasótit og mar-
tröð.“ Aguéli kemur þó óskadd-
aður aftur til Parísar og á fund
Mme Huot, hins góða uppörv-
anda og lagskonu sinnar, sem
hefur liðið allar vítis kvalir af-
brýðiseminnar hans vegna og
hefur reynt að losa sig við þær
með því að setja saman ljóða-
bók. Nú, er þau eru aftur sam-
einuð, finna þau sér nýtt og
verðugt verkefni og leggja ó-
hikað til atlögu. í þetta sinn er
það dýramisþyrming. Hámark
þess á sér stað á mjög drama-
tískan hátt við nautaat í sam-
bandi við heimssýninguna í Par-
ís árið ÍDOO. Þegar nautabanar-
nir (matadorarnir) koma keyr-
andi til leikvangsins, stekkur
Aguéli fram úr mannfjöldanum
og hleypir nokkrum skammbyssu
skotum að þeim, að hans áliti
ruddalegu morðingjum. SkotinJ
hitta þó aðeinis einn matadorinn
í handlegginn, en það verður mik
ið uppþot og vinur vor verður
aftur að fara í fangelsi. Mme
Houit, sem var hvort tve'ggja ör-
væntingarfull sem stolt yfir
þessu afreki ástmanns síns, reyni
r að fá allt í senn ríkisstjórn-
ina, þingið og Óskar konung
annan í málið en án árangurs og
Aguéli verður að taka út refs-
ingu sína.
Eftir að hafa losnað úr fang-
elsinu fer hann til Egyptalands
þar sem hann múhameðstrúar-
maðurinn, sekkur sér niður í trú
arlega pólitík og ráðgerir að
giftast konu frá Abessíníu
„mjög fallegri, mjög góðri og
nærri svartri á skinnið", ritar
hann í brétfi. En það varð efck-
er't úr því og hann yfirgefur aft
ur Egyptaland, dvelur um tíma
í Frakklandi og Sviss og stutt-
an tíma í heimalandi sinu. Síðan
leggur hann aftur land undir fót
og lýkur lífi sínu sviplega með
því að eimlest keyrir yfir hann
í nágrenni Madrid 1917. Dauða
hans bar að á jafn dramatísk-
an hátt og einkenndi líf haras.
Þrátt fyrir margvísleg og ólík
áhugamál, furðulegar og tíma-
frekar tiltektir, kom í ljós við
dauða hans að hann hafði jafn-
an gefið sér tíma til hins mikil-
vægasta — að mála. Árið 1920
var haldin hin fyrsta stóra sýn
ing á lífsverki hans, sem var
safnað saman' úr ýmsum áttum
og þá rann upp fyrir mönnum
að Svíþjóð hafði misst mikinn og
fágætann hæfileikamann. Aguéii
var stöðugt þjáður af peninga-
vandamálum í lifanda lífi þrátt
fyrir stuðning frá ýmsum list-
höfðingjium m.a. prins Enigen,
hann setti jafnvel persónu sína
að veði fyrir skuld í pensjónati
1913 að eigin sögn. En nú hefur
orðið hlutskipti hans að hafna á
frímenki sem fellur aðeins í
skauit kon.ungum og mosrtu stór-
mennum heimalands hans.
Ég minnist þess að er ég heim-
sótti góðan sænskan vin minn
í Gautaborg vorið 1951, sem nú
er látinn, lá leið mín vitaskuld
á listasafn borgarinnar. Ég man
eftir myndum er ég sá þá eftir
Aguéli. Hann er lítt þekktur í
heimalandi sínu meðal almenn
ings þrátt fyrir að listasöfn og
einkasafnarar meti mikils mynd
ir hans og að myndir hans séu í
háu verði. Ég hafði gamia.n af er
ég sá neðanmálsgrein í Berlingi
um líf hans eftir danska teikn-
arann Ebbe Sadolin, en þaðan
eru m.a. heimildir í þessa grein
sóttar. Og ég sá strax tækifæri
til að koma á skemmtilegan hátt
á framfæri áhugamáli mínu um
íslenzka myndlist á íslenzk frí-
merki.
Bragi Asgeirsson
Aguéli, Ivan Gustave eigin-
lega Aguelii, John Gustav f.
24. maí 1869 í Sala d. 1 okt. 1917
í Madrid eða Barcelona (heim-
lldum ber ekki saman). Kom 1890
til Parísar. Málaði aðallega
landslagsmyndir, sem báru vott
um mikla litnæmi og fín mynd-
ræn eigindi, ekki sízt myndir
hans frá Egyptalandi, sem ein-
kenndi vel útreiknuð myndbygg-
ing, skipulögð niðurröðun lita-
flata, sem benti á áhrif frá Gaug
uin, ásamt styrk og skýrleika í
mettuðum litatónum, sem á yngri
árum hans átti sér ekki hjið-
stæðu í sænskri myndlist.
Þá var Aguéli einn af þeim
fyrstu, sem skildi þýðingu teikn
inga hins fræga málara og þá
geðsjúka Ernst Josephsón fyrlr
sænska myndlist og kom þeim á
framfæri við félaga sína.
Fró Tónlistorskólanum
í Reykjnvík
Skólasetning verður í dag miðvikudaginn 1. október kl. 5.00 síðdegis. Nemendur taki með stundskrár sínar úr öðrum skólum.
SKÓLASTJÓRI.
i