Morgunblaðið - 06.12.1969, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. DESEMBBR 1960
16
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltriii
Fréttastjóri
Augiýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Augiýsingar
Áskriftargjaid kr. 165.00
i lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðaístræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
SPARSEMI OG NÝTNI
IT'járhagsáætlun Reykjavík-
urborgar fyrir árið 1970
var lögð fram á fundi borgar-
stjórnar Reykjavíkur í fyrra-
dag. Útsvarsupphæð fjár-
hagsáætlunarinnar er við það
miðuð, að gjaldabyrði skatt-
borgaranna verði ekki aukin
frá því, sem verið hefur, og
lagði Geir Hallgrímsson, borg
arstjóri, þunga áherzlu á
þetta atriði í ræðu sinni á
borgarstjórnarfundinum í
gær. Verður veittur sami af-
sláttur frá útsvarsstiganum
við álagningu næsta ár og í
ár.
í ræðu borgarstjóra í fyrra-
dag komu fram nokkur atriði,
sem sérstaka athygli vekja.
Kostnaður við stjóm borgar-
innar hefur t.d. farið stöðugt
lækkandi á undanfömum ár-
um í hlutfalli við heildarút-
gjöld borgarinnar. í ár nem-
ur þessi kostnaður um 4,12%
af heildarútgjöldum borgar-
innar, en á fjárhagsáætlun
næsta árs er kostnaður við
stjórn borgarinnar aðeins
3,89%. Starfsfólki á ýmsum
skrifstofum borgarinnar hef-
ur fækkað, vegna þess að hag
kvæmari vinnubrögð hafa
verið tekin upp. Þetta sýnir,
að stjórnendur Reykjavíkur-
borgar nafa lagt mikla
áherzlu á sparsemi og nýtni
í rekstri borgarinnar.
í ræðu Geirs Hallgrímsson-
ar kom einnig fram, að fram-
lög til gatna- og holræsa-
gerðar og ýmissa annarra
framkvæmda verða hlutfalls-
lega hærri á næsta ári en í
ár. Sagði borgarstjóri, að
þetta væri vísbending um, að
eftir erfiðleika í efnahagslíf-
inu sl. tvö ár mætti nú aftur
leggja aukna áherzlu á verk-
legar framkvæmdir. Nú er
um 80% af gatnakerfi borgar-
innar malbikað eða steypt, ef
frá em taldar ýmsar bráða-
birgðagötur. Þetta er í raun-
inni einstætt afrek, þegar
haft er í huga ástand gatn-
anna í Reykjavík í upphafi
þessa áratugs.
Fjárframlög vegna heil-
brigðis- og félagsmála fara
stöðugt vaxandi. Geir Hall-
grímsson skýrði t.d. frá því,
að rekstrarkostnaður Borg-
arspítalans væri nær 200
milljónir á ári. Að vísu er
þessi kostnaður að mestu
ley ti borinn uppi af daggjöld
um, en samt sem áður er
verulegur rekstrarhalli á
sjúkrahúsinu, sem borgar-
sjóður verður að leggja fram.
Heildarkostnaður við bygg-
ingu Borgarspítalans verður
um 400 milljónir í árslok.
Þessar tölur sýna hve viða-
mikil heilbrigðismálin em
orðin.
Til félagsmála renna 380
milljónir úr borgarsjóði
Reykjavíkur eða nálægt helm
ingur af öllum útsvarsgreiðsl-
um borgarbúa á næsta ári.
Langmestur hluti þessa fjár
gengur til almannatrygginga,
sjúkrasamlags og sjóða eða
um 254 milljónir. Er þetta til
marks um hvað félagsleg að-
stoð í einu eða öðm formi er
orðinn snar þáttur í starfsemi
borgarinnar.
í heild sinni sýnir fjárhags-
áætlun höfuðborgarinnar fyr-
ir næsta ár trausta stjóm og
heilbrigða fjárhagsstöðu
borgarinnar. Rekstrarútgjöld-
um er haldið í skefjum með
ströngu eftirliti og sparsemi,
en framlög til framkvæmda
fara vaxandi.
Heiðurslaun eða ölmusa?
17ið undirbúning fjárlaga
* hefur verið gert ráð fyrir
því, að hin svokölluðu heið-
urslaim til okkar helztu lista-
manna verði enn, fjórða ár-
ið í röð, óbreytt í krónutölu,
þrátt fyrir þær miklu hækk-
anir verðlags og kaupgjalds,
sem orðið hafa á xmdanföm-
um ámm. I f j árveitinganefnd
mun það ekki mæta miklum
skilningi að leiðrétta þau
mistök, sem það er að lækka
ár frá ári gildi þessa framlags
til listamanna.
Morgunblaðið vill ekki láta
hjá líða að benda á það, áður
en fjárlög koma til annarrar
umræðu, að hér er um fráleit
vinnubrögð að ræða og ekki
unnt að réttlæta þau með því,
að illa ári, því að íslenzka
þjóðin þarf ekki síður að
meta hæfustu listamenn sína,
þegar á móti blæs, heldur en
þegar allt leikur í lyndi.
Annars maetti kannski hafa
annan hátt á, þ.e.a.s. að
breyta nafni þessara fram-
laga. Mætti t.d. hugsa sér að
glæða heiti það, sem styrkir
til skólapilta bám forðum,
nýju lífi og nefna þessi ríkis-
framlög ölmusu. Er ekki efi á
því, að listamenn okkar
mundu með glaðara geði taka
við styrkjum, ef þeir þyrftu
hvorki að hugsa um eigin
heiður né Alþingis, er þeir
kvitta fyrir móttöku þeirra!

EFTIR
ARNA JOHNSEN
Gullabú Thaliu
ORÐ berast mainina á mMi eíltir miisj'öín-
uim leiöuim. IHlt er a<ð fá enigiair fréttir
af viniuim sínum, en bezt er að hitta þá
sjálfa. Fyrir skömmiu fétok tounniinigi
miinin semda sagulbanidissp'óiu frá vini
síruuim í fjiarlæigri heiimisáifiu með spjialli
hanis á, en hann satonaði þesis að sjá bann
ékltoi sjálifan. Við sjáum kvikmyndir, en
við náum etoki perisiómuflieigu sambandi
við leikar'ania. Vélin er mllliliðiuir
mianinia.
Leitohúsin og bókiin haiía m,iinost með
miililitcSasambanid að glena aif algien/gustu
fjölmiðflum. í bókinni tailar höfunidurinn
beint til leisiandians og í ieiikibúsdnu eru
leitoaramir orð höifuinidariinis.
Einimitt veignia þesisa vierða bæði bók-
in og ieikhúsiið peirsiónufleigir vinir
maninis öðrum fjöflmiðikjm firenaur.
Aðsókn að leikhúsunium í Reykjavík
heÆuir verið mjög góð í hauisit og eru það
gflieðifleg tíðindi. Með aukiinnd alðswkn
«að ledlklhúsunium má búast við öfiugra
menniiinigarMfi þjóðarininar á því sviði og
j'afnframt stramglari kriöfium áharfenda
og með auikinmi þekitoinigu á vertoefna-
vininislu leiikíhúsanmia iaag’j a þeir meira
af martoum tifl þesis að skilj-a eðfli og upp
færsflu hinina ýmsu verka.
Leitahúismennt aknenmiinigis er tví-
mæiiaflauist vaxamdi.
Lerugi má deáfla um ventoeifnaval ieik-
húsa, em þess ber að gæta, að sterkaista
'hflið hvers ieikhúsis er að veria sem
maniniiegaisit á gruinidveili fjöfllbreytiflegs
vertoafniavafls. Leiklhúsið er ávalit nýtt
og þó aíð það sé í táztou um þeissar mund
ir að hrópa upp orðið nýtt á stumdinmi,
eru þau orð í naiuinimini nioitotouins konar
sápuitoúflur, sem maðuir sér, — faflleigiar í
srvip, en síðan þynmiast þær og spriinga.
Þanmig ©ru siurnir þeir mam, sem
hnópa hæst um nýjunlgar og ektoert
nema nýjuinigar í listimmi, em srniátt oig
smiátt fölrua þeir umz þeiir hverfa inm í með
aimemmistouinia eðia hirus vegar toomiasit inn
á braut þess, sem er kflasisiískit. Þasis sem
hefur fem/gið að þróazt mieð straumum og
áhriflum bugmynidasimiðiammia og fólks,
en sitoilið siíðiam eitthvað eftir. Eitthvað
sem getfuir mamni nýtt viðifamigisefinii í
guliabú fagurnar skyrujuiniar.
Það beifuir nú tíðtoazt á okitoair landi,
uim sinn að mirnista kosti, að sum:ir
gagnirýnietnidur hiaifla haát þairm sið eða
kæk að verða sér til svo mifciiUiaa' sikamm
ar í storifum sínum að flurðu gegnir.
Fuirðu seigi óg, því eíkki er alveg laust
vlð að þassir mienn bafi vamdað sig í
miörigum tilvikium. Það er í rauiniimmi
fjamidi hart að fóflk þurfi að berjiast við
þá setn áþyrigð eigla að haifla á opijniber-
um vettvam/gi um jákvæða uppbyggingu
og afstöðu í hinum ýmisu miáleflruabar-
áttuim, svo siem dæmi miá n/efnia í sam-
bainidi við skrififinm'stou motokuær'a gagn-
irýnienida. Er tifl dæmis hægt að bjóða
lesenduim gagtn/rýná á leitorit með þesis-
um orðum: — Hú/gmymdin er ágæt, en
verlkið vomit ai£ íþvi að þalð er ekki storif-
að einis og ég vii. — Þetta lét einn gaign-
rýmianidi á þrýkk út giamiga fyrir skömmu
í Vísi. Sem siagt eiinis og ruöldurskjóðian í
isveitinmi sagði: „Þetta er fafllleigt peysu-
mynstur, en ég hiefði baua haft þa)ð á
anman veg“.
Það er hjá fllestum tyllidagiur að flara
í leiklh/úis. Það er áhuiginm fyrir ævin-
týniniu, sem dregur fóflik þanigað, áhiug-
iinin fyrir tþeim örflog'um og baráttu, sem
eiga sér stað í bverju gióðu leilklhús-
vertoi. Þass er að væuta að méð aufcnu
starfi íisilanzku ieitohúsanin/a fari vegur
le'ifcl'istargyð'juninar Thalíu vaxandi. En
um leið verður að gæta þess að gilieyma
ekiki að það eru rituð og eigia að vera
rituíð ísllenzk ieikrit, ieiikæit ísflenzkra
höfuindia. Við ættum að vema orðin nógu
styrk til þess að engium ísflienzfcum höf-
uindi detti í hiutg að fllytj'a úr landi til
þess að geta stordfað ritverk sím.
„íslenzkt
kynþáttavandamál”
Um þessar miuinidir er mifcið hamnað á
því hérlenidis af ákveðnium öflum, hve
mörg vamidamál er við að gflímia úti í hin
uim stóra heimi og fyrirmynidir í ýmiss
fconiar mótmæiaiaðgerð'um og áróðursað-
ferðuim eriu ieiknar upp eftir erflendri
fyrirmynd.
Auðvita'ö varðar oktour um aðrar
þjóðir, en við erum foaria ekiki fjádhaigs-
legt stórveildi. Eiga að skipta okikur
meiria máiii, ailis kyns stúdenitaæirsil er-
landis en marikiviss og átoveðiin uppbygg-
ing okikar eigin miennitamála? Á að
Skipta okkur mieira málii stríð í Víetnam,
en upp'byigging heilbrigiðis- og félaigs-
miála okkar eigin þj óðar? Á undanförn-
uim misserum hefluir þessum málum ver-
ið ruigiláð saman í gríð og eng. Við stoul-
uim vera kurteis, tifllitssöm og hjálpsöm
við -aðrar þjóðir, an fyrst og firemst í
fyrsta, öðru, þriðjia og fj'órða laigi erum
við ísiLendinigar og þó að við getum ekki
verið stórvefldi fjárbaiglsll'egia á vettvamigi
heimismála, þá getum við v'erið stór-
veldi á mainnilegia sviðimu, í ísflenzku
þjóðlífii með ísflenztoa menningu
að bakhjarili. Við eigiuim nú
við að stríða rmeugum úr ýmsum áttum
inin í l'istaisimetok þjóðarinnar oig félags-
líf. Það er okkar toyniþát’tavaindamál.
Það er stoömm fyriir ísflenzkt mennta-
fólk að standa fyrir æisifuindium um er-
iend méleflnd á mieðain saima fólk viröir
ekki viðlits ótail verðuig verkiefni í okk-
ar þjóðlífi.
Það er gömiull púkiaisiaga alð til þeisis að
geta með góðri samviztou haft áhuga á
listum verði viðltoamandi að hafa haft
kommúinískar tilhneiginigair, eða að
mimmsta koeti tíðar siveifflur til viniatri í
hjar'ta sím/u. Þessi púki er nú orðinn all
óhrjáliegur ag aðeins tímaispursimál hve-
niær hanjn kynigir síöeisita munnbiitiauum
af sjáiflum sér. Lis tir eriu neifiniiilega ekki
til fyrir fbrmiúllluir eða ákveðnar r'eglur,
þær eru til fyrir mianin'estoij'ur siem vilja
sjá eitthvað flailieigt út úr Íífimu, Listin
verður kaildur girautur í fórum þeirra,
sem kemuir aðeins nöildiur í hiug við
kynininigu heininiar.
„Veljum íglenztot" er um þess mund-
ir kjörarðið í ísflenzkun. iðnaði. „Eflum
ísland“ á að vera eindnegið kjörorð
alina ÍSleudiniga. Stæk'kiuim íslamd á sviði
atvininiumáfla, lista, félaigisiméfla og alra
máia, ssiem varða Isiland. Gieymum að
minnsta toosti í biilii að fá magaisár
vegna aniniairma þjóða. Við getum lært
af öðnuim þjóðum af rieyosflu þeiinra og
bairáttu, en llátium ekiki ísflenzkan áhiuga
dnuikkna í erienidum áii-Uga.
Félagarniir í Litfla lelkifélagiiniu hafa á
unidanförnium tveim árum unnið af
mikium áhuga að uppfæinsiflu miargra
verka eftir in/nilenda og erflenda höf'Uinda,
en í einigu hafla þau náð jafn miklum
ánangri og uppfærsilu leikritsdinis Einiu
sinind á jóflanótt, sem þau sýndiu í Tjiam
arbæ uim siíðustu jól oig verður sýnit í
Iðnó iinmain tíðar. Ledkrit sem þau
byggðu sjálf upp úr ljóöum Jóihannieear
úr Kötluim um jólaweina og huldiufólk
og ýmsium görnAum söiguim beimt úr ís-
lemztou þjóðúífi.