Morgunblaðið - 07.12.1969, Qupperneq 16

16
MORG-UNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. DESEMBER 1069

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
RitstjórnarfuHtrói
Fréttastjóri
Augiýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
I lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðalstræti 6. Slmi 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
SKAMMDEGI
V^fir þetta norðlæga land
leggst nú hinn dimmi
vængur skammdegisins. Dag-
urinn styttist, nóttin lengist.
Þetta fyrirbrigði í náttúrunn-
ar ríki verður aldrei umflúið
Það heldur áfram að gerast
um ár og aldir.
Skammdegið hefur marg-
vísleg áhrif á líf fólksins
bæði atvinnulíf og menning-
arlíf. Myrkur, frost og snjóar
torvelda fjölmargar fram-
kvæmdir og draga þannig úr
atvinnu. í svartasta skamm-
deginu er veðurfar oft einnig
óstöðugt, þannig að sjósókn
verður erfiðari og áhættu-
samari. Á þessum vetri virð-
iist Grænlandsísinn vera ná-
lægari ís'landsströndum en
oft áður. Hafa sjómenn þegar
komizt í kast við hann og
veðurfræðingar spá ísalögum
hér á landi meiri en í meðal-
lagi.
En viðnámsþrek fólksins
gegn landsins foma fjand a er
allt annað og meira í dag en
það var fyrir 100 árum. Nú
er hægt að safna byrgðum í
einstökum landshlutum,
þannig að vöruskortur væri
hreimt sjálfskaparvíti, þótt ís
lægi við land í nokkrar vikur,
eða jafnvel mánuði. Auk þess
tryggja flugsamgöngur að
jafnaði samband við alla
landshluta.
En þótt tækni og gerbreytt-
ar þjóðfélagsaðstæður hafi
sigrazt á mörgum erfiðleik-
um skammdegisins er vald
náttúruaflamna enn mikið í
þessu norðlæga landi. Storrn-
ar og stárhríðar geta haldið
fénaði á gjöf, hindrað sjósókn
og fjölmargar framkvæmdir
í landinu. Skammdegið leggst
einnig með þrúgandi þunga á
sál fjölda fólks, veldur ugg
og kvíða, skapar vonleysi og
svartsýni.
En mitt í skammdeginu
hillir undir ljós í myrkrinu.
Jólahátíðin er á næsta leiti.
Þá tekur daginn að lengja að
nýju, trúin á sigur ljóssins
yfir myrkrinu glæðist, nýtt
fjör færist í framkvæmdir og
athafnir, fólkið finnur til
máttar síns og lífs — barátt-
an eflist með hækkandi sól.
Þetta er það sem gerist á
þessum vetri, eins og öllum
öðrum vetrum. Klakaböndin
bresta, leysing og gróandi
taka völdin — og lögmál
hinmar miklu og eilífu hring-
rásar í náttúrunnar ríki er
fullkomnað.
Blindur er bóklaus maður
C*ú var tíðin að jafnvel á ís-
landi heyrðust menn tala
í vandiætingartón um „bóka-
flóðið“ fyrir jól. Sem betur
fer er þessi vandlætingartónn
horfinn. Nú heyrist enginn
harma bókaflóðið. Þvert á
móti fagnar Menzkur al-
menningur því að margar
bækur eru gefnar út og koma
á markað fyrir jól. Það er
einmig mikið gleðiefni að
enmþá eru bækur ein algeng-
asta jólagjöfin. Ungir og
aldnir fá bækur frá vinum og
vandamönnum í jólagjöf. Það
sem mestu máli skiptir er það,
að þessar bækur eru lesnar.
Samkv. alþjóðlegum skýrsl-
um eru íslendimgar mestu
bóba- og biaðalesendur í
heimi. Sennilega lesum við
aldrei meira en einmitt í
skammdeginu. Þá er minnst-
ur kostur á útivist. Þá njóta
menn kyrrðar og næðis á
heimilum sínum. Gamalt ís-
lenzkt máltæki segir, að
blindur sé bóklaus maður.
Vonandi halda íslendingar
áfram að vera mikil bóka-
þjóð. Bækumar geyma
reynslu kynslóðanna og sög-
una af örlögum þeirra. Þær
geyma margvíslega þekkingu
á mannlegum örlögum og
starfi. Þær geyma líf og list,
hugsun og rök mannlegrar
tiiveru.
Þegar þess er gætt að gaml-
ar bækur eru beinlínis horn-
steinn íslenzks sjálfstæðis og
þjóðartilveru, sætir það engri
furðu þótt þessi litla þjóð
unni bókum framar öðrum
þjóðum, og fagni af heilum
hug bókaflóðinu í svartasta
sbammdegi ársins.
Iðnrekendur hlynntir EFTA
IT’élag M. iðnrekenda efndi
*- til allsherj'ar atkvæða-
greiðslu félagsmannia sinna
um aðild íslands að EFTA.
Úrslitin urðu þau að 76%
þeirra iðnrekenda, sem þátt
tóku í atkvæðagreiðslunni,
voru hlynntir EFTA-aðild.
Um 75% allra iðnrekenda
tóku þátt í atkvæðagreiðsl-
unni.
Meginröksemd EFTA-and-
stæðinga er sú, að iðnaðurinn
muni fara mjög halloka í
harðnandi samkeppni. Iðnrek
endur hafa nú svarað fyrir
sig. Þeir eru ekki hræddir við
áhrif EFTA-aðildar á atvinnu
rekstur þeirra.
ÁRBÓK SKÁLDA
Arið 1965 gierðist imierbur attourðiuir í
Miemiskri bótoaiútigáflu.. Þé Mleypti Ragnnar
Jónisison af stcnkikiuiniuim Árbók sikiálda.
Fyrsta bófciin nieiflnidiist Ljóð uingna skálda
1944—64, eftir 20 hdflunidla. Riitlsitjóri ár-
bókari'niniair var Magoús Ásigedinssoin,.
Áni síðiar kioom út ný árbók: Smésöigiur
umgra ihöfuindia 1940—55 eftir 16 ihöf-
uinidia. Maiginiúis Ásgeirssioin var þá látimn
og við ritsíbjóimkmii tók Kjrástjára. Karls-
son.
Ljóð oig söigur unigra höfuinid,a 1956,
eftir 22 hiöfuimda, niefnid&t árbókin 1956,
gefira út í samia broti og tímiariitið Nýtt
Helgafeill oig moiktour hfliuti upplagsins
fylgirit þesis. S'ami háttur var hafður á
um áinbófcimia 1958: Ritgerðir. En efltir að
hún toom út var sögiu Ártoólkar skálda
lokið.
Mesta atfhygflii vakti fyrsta áirbókin:
Lj'óð uinigra Skálda. Húr. toar bókmiennita
maniniinium Maigniúsi Ásgeirisisyni flagurt
vitmii oig var auk þeeis sootur að ytra
borði. Binlhver drunigi hvíldi yfir Smá-
sögum uinigra höfunid'a, enida þótt þá
vseri tefcinn við stjórn aniniar merteur bók
mieninitamaðiur og gEignrýruainidi. Árbók
1056 var nofakiuð siumidiurfliaiuis, enigin ár-
bók kom 19ö7, og Árbók 1958 einkerand-
hsit af losaralbrag, þanndig að aiuðisýniiliegt
vair að aiðeinis þurfti ao augilýsa anidilátið.
Það hieflur samt etoki verið gent enn og
er toan/njsiki von tiil þeiss að unigiinn ger-
ist fleyigwr á ný.
Á þeiim árum, sem ánbæltouimiar toomu
út, var tiölluivert bákmienmtafliíf á íislandi
Tímianitin stióðu siig flleist mieð prýði. Bdrt-
imguir var að hefja gömgu sína; Stefnir
var allhli'ða mienmimiganrit, etotoi einigöinigiu
hellgaður stj'órnmálum; Félagsibréf Al-
mennia bótoaflédiagisims iagði miarigt gotit tii
máflla; yfir Tímiairiiti Máflis og menninigar
var visis neiism.; Eimieiiðin hafði sín áhrif
sem hægfara málgagn eldri nitlhöfiumda
og niaut liðv'eiisiiu njolikuinra unigna manna;
Dagsitorá neyrudd að tiiieimltoa sér vinmu-
bragð Steándls mieð þó niolkkrum árairugri;
Nýtt Helgaféfll var ákafiega gátfluflegt og
rmjög aivönuigefið bongarailiagt tímiarit, en
Anidvari og Skifcniir vonu of hátíðleg nit
itill að iáta bena um of á þeim veikflieika,
að samtímdnn skipti þau máli.
Eins og fynr segir klemiur nú enigiin
Árbók skáldia úit; Birtimigiur er í anda-
slitnumium; Steiflniir eir máilgaign unigra
SjáifistæðAsimiaminia og etotoert flramyfir
það; Pólaigshriéf er lið'inn támii; Tímiarit
Máls og mienniingar er a!ð mieistu gefið
út samítovæmt uppSfcrift firá París, sem
etotoi er liemgur hæigt að niotaist við þar
í boing; Eimireiðiin er dœmigert kaflflia-
blað þrátt fyiriir góða siprietiti; Daigsikrá
er flarin að birrtiaist í Víisii; Nýtt Heilgaflell,
hivar er þiaið? Kiainmisiki í fræigasta jeppa
í heimi. Amidivari beeriir varla á siér; Skím
ir á sér ærtkaniainvenk, siem vænitanfliega á
etftir að tooma betur í Ijós.
Dagbiöðdin hafia tekið að sér það hfliut
venk, sem var tímaritanmia áður. Lestoók
Margumfolaðsins er hielista ritið, sem að
staðaidri f jiaíllar um bcitomiennitir og iistir
og taemiur á friamfæri nýjium sikáiidistoap.
Lesbókin hefiur með ágærtum árangri
samieimað srtrtamigar bókmiemnitalleigar toröf
ur og viðhorf viitoupnessuinniar, þainniig
a,ð iesenidiuir mieiga fliastir vei við una.
Þesisii þróun, siem átt hiefllur sór stað
hérfliendis, er éklfcii e'imsdæmi. Dagblöð
víða um heim gerasit æ fyriirfeirðairmieiri
og sjá iesemidum siínum fyiriir svo mdlfclu
miagnii af vön/doðu efmii, að tímiaritin
stamidaist engain veginm samitoeppnina. Þó
er æskilegt, að notokur tímiarit komi úit
árliegia, því tímiaritagreiiruar fiara ekíki
aflllfcaf vefl í diaigblöðum.
Ánbók skáidia vair á siínium tím,a góð
huigmynd, sem þyrfti að enidiuirvekja.
Enigóin ástæða er til þesis að ártoók mieð
sýniiishoroum ísiietnisfcs sflfláldsitoapar, sé
einigönigu buinidim við uiniga höfunda;
miairgir eidri rithöfumdar eru í fluflflu
fjöri og gætu orðið ánbók niauð’synflieg
kjölfesta.
ÍSLENZK LJÓÐ
Fyrir eilefu ánum hóf Bókaúitigáfa
Menminigarsjóðs úitgáfu Ij óðasafnia, siem
ætfluniin var að kœimu úit á tíu ára fresti
mieð úrvallii Ij'óða hvens ánatfcuigs, Fyrsta
bótoin og sú eina, sem toomfð. hefiur út
í þassuim fllofaki var ísllem'zk Ijóð 1944—
1953. Gils Guiðmiundisision, Gu'ðmundur
Gíalasion Hagalín og Þórariinn Guiðmaison
völdiu kivæðin. Er von á ísilenztoum ijóð-
uim 1954—'1964? Ef tiil vill sitooirrtir pen-
inga til að gefa áiíitoa bók út, en ábyggi-
iega yrði hón florvitniiieg, því miacgt
hefuir genst í ísflenistori Ijóðaigerð á þesisu
tímiabili.
Erlemidiis þykir það sjálfisagt, að úr-
val Ijóða, satgmia og ritgerða eftir ýmsa
höfluinidia kiomii út. Þessar bæitouir eiru oft-
aist öruiggur siöiuvarniinigur og fcrauisrtar
heimildir. Það er tinfcenniiilegt, áð ís-
ien'Stoir bókaú'tgeflendur stouili efaki bafa
áttað sig á þeim miöguiieifauim, sem út-
gáfiuir af þessu tiaigi veita þeiim. Bkiki
er þó rétt að toaflda því flram, að enigin
safn'rit mieð nýjium sfaáíidisflflap hafi kom-
ið út hérianidiis seiniuisrtu áriin. Ég man
til diæmiis efitir isilienzkum peninium, siem
Setberg gaif út, Erflienidum niúitímaijóðium
hjiá Málii og mienningu, Sex Ijóðiskiáidum
Aimienma bóitoafélaigsiinis oig Ríkisútgláfa
niámsbóitoa hefiur gefið út ýmsar liesibœk-
ur, aulk Stoófllaij'óðia Kristjáms Guminars-
sioiniar, Nútímaljóða Erileinids Jómissionar
og Litiu isitoóllailjóða Jðihaniniesiar úr Köitl-
uim. Þesisar bæitouir eru áiiar loifisverðar,
en mieira þarf tiil. Andilagiur dioði eða
ieti má etokii gnafia um siiig í ísileinötori
bótoaútgáifiu. Þá er til lítils uinníð.
Sýrlendingar sleppa
síðustu farþegunum
Aþenu, 5. desemlber. AP.
TVF.IR ísraelsmenn, sem voru
farþegar í farþegaþotu banda-
ríska flugfélagsins TWA, er
arabískir hryðjuverkamenn
neyddu til að lenda í Damaskus
í ágiíst, voru látnir lausir í
Damaskus í dag og héldu til
Aþenu I sömu flugvél. Þaðan
héldu þeir síðan til Tel Aviv.
í fylgd með ísraeflsmönnuiruum,
þeim prófessor Saimiu'el Samiuel-
oilf og ferðas'krifstofumanndnum
Safléh Mouailem, var sendiherra
ísnaielis í Aþenu, Yaacov Canoz,
þðgar þeiir toomu til Tel Aviv.
Viara'forstjóri TWA, Ridhaird W.
Wilson, toom með ísratelsmönn-
unium frá Damiastous ag fyfligdi
með einnig til Tel Aviv.
Wiflson sagði blaðamiönwum á
Aiþeniuifiluigvelli að ísraie'Ismienin-
irnir væriu við beztu heiLsu og
ánægðir að vera á heimfleið. —
Hann 'hafði það eftir ísraels-
mönniunium að þeiir hefðu fenigið
„tiitölufl'ega góða meðfeirð í faniga
vistininii“. Þeir gátu vart trúað
síniuim eigin eyrum þagar þeim
var sagt í mongun að „pakka
sam'an“. Mouiallem var gráti næist:
„Þetta er ótrúlegt", sagði hann.
Að sögn Wilsons enu þrjáir viík
uir síðain viðgerð á þotu'nini lauk
og unnit var að fljúga 'henmi frá
Sýrlandi, en átoveðið var að þot-
an yrði uim kyrrt í Damaskus
þar til Ísraelsmenníirnir yrðu
látnir lauisir. Hann sagði að við-
gerðar'toostn'aðurinn mæmi þrem-
ur mifllljónum dollara. Hryðju-
vertoam'ennirnir sem rændiu vél-
inni komu fyrir sprenigju uindir
henmi dtoömmiu eiftir landimguna
í Darmasfcus 29. ágúst og fram-
hliutimn eyði'Iagðist.
Fluigstjórinn, Dean Carter, he<
ur verið í Sýrlandi til þass að
reyna að fá memmina liátna lausa
og rma'ngir aðiilar hatfa tekið þátt
í þesisuim tilrauniuim, þar á meðal
Bandaríkjaistjóm, ýmsir þing-
menn, samtök afcvinnuflluigmanna,
Rauði krossinn og A-lþjóða fliuig-
saimibaindið. Piulgm'enn hótuðu
einis diagis alislherjarveirflflfalli, en
þó varð étokiert úr þeirri ráða-
gerð. Eigintoonuir ísraelsmianin-
anna fóru til B’and'atríkjainna í
október og gemgu á ifiuind U
Thamts, fraimltovæmdaistjóra Sam-
einiuðu þjóðanna, frú Amgie
Brooks, fiorseta Alllsheirjarþings-
inis og banidarígtoa utanrítoisráðd-
nie'ylisins til að hvetja tifl. þe8B
að eins'kis yrði Látið ófreisrtað til
að fá menn þeirra l'eysta úr
haldi.