Morgunblaðið - 30.12.1969, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1969
Sumarið tr já-
gróðri hagstætt
Rætt við skógræktarstjóra
SUMARIÐ sem nú er liðið
hefur v-erið eitt hið bezta fyr-
ir trjágróðurinn í fjölda ára.
Kemur þetta fram í samtali
sem Morgunblaðið átti við
Hákon Bjarnason nú fyrir
skömmu, en þar segir hann:
„Trjágróðurinn hefur hvar
vetna vaxið ágætlega í sum-
ar. Allar plöntur komu vel
undan vetri, og vorið reyndist
áfallalaust, þó að nokkuð
seint voraði norðanlands og
austan, svo að ek'ki sé talað
um Hérað. En svona sumar
hefur ekki komið á N-Austur
landi í mörg ár, eða allt frá
1963 og sunnar í landinu hefur
trjávöxtuT einnig verið með
ágætum. Vætusöm tíð hefur
ekki skaðvænleg áhrif á vöxt
trjáa, svo fremi að hlýtt er í
veðri. Sá er einmitt munur-
inn á þessu sumri og t.d. sumr
inu 1965, að þetta hefur verið
mjög hlýtt.“
Hákon sagði ennfremur að
vöxtur hefði yfirleitt alls
staðar verið i*m meðallag eða
yfir það, og haustið hefði einn
ig orðið ágætt fyrir trjágróð-
urinn. „Það sem mér finnst
hvað stkemmtilegast í þessu
sambandi er sú staðreynd, að
við höfum fengið köngla og
fræ á fjölda trjátegunda á
Hallormsstað. Get ég þar
nefnt gömlu blágrenitrén,
þau eru hlaðin könglum, og
sömu sögu er að segja um
rauðgrenitrén og margar furu
tegundimar. Hversu mikið
við fáum af þrosikuðu fræi,
vitum við ekki, en vart verð
ur það nema dropi í hafi af
því sem við þurfum, en þrátt
fyrir allt eru þetta gleðilegar
fréttir, því að árangiurinn sýn
ir að þessar trjátegundir geta
lifað hér“.
Skógræktarmenn eru jafn-
an að finna fleiri og fleiri
sjálfsánar trjáplöntur, til að
mynda ler'ki, sem alltaf eru
að finnast fleiri og fleiri
plöntur af. „Þær stærstu eru
komnar í hné og áætlum við
að þær séu um 8—10 ára
gamlar“, segir Hákon. „Þær
hafa vaxið hægt, en þegar svo
er komið, að þessi tré bera
fræ sem sjálfsána, þarf ekki
að efast um vaxtarhæfni
þeirra hér.“
Á Hallormsstað eru nú 34
tegundir barrtrjáa og 12 teg-
undir lauftrjáa, sem fengnar
eru frá 113 mismunandi stöð
um í heiminum. Á Stálpastöð
um em 24 tegundir trjáa frá
61 stað af hnettinum, að sögn
Hákons. Þá hefur Skógrækt-
in verið að gera tilraunir
með 11 barrtrjáartegundir og
10 lauftré, sem vonazt er til
að geti spjarað sig í íslenzkri
veðráttu. Á sl. ári komu tvær
nýjar tegundiæ — furutegund
frá British Columbia og þin-
ur úr háfjöllum Kalifomíu.
Þessi þinur tiefur aldrei kom
ið hingað áður, og á nú að
sjá hvernig hanm reynist, en
til þess að afla fræsins var
maður sendur sérstakiega eft
ir því upp í fjöllin.
í sambandi við fræsafnanir
nefndi Hákon amnað dæmi.
Eftir vorhretið 1963, þegar
skemmdir urðu á sitkagreni
og Alaskaösp, var maður
sendur héðan til Ameríku til
þess að safna fræi og græð-
lingum á ýmsum öðrum slóð-
um, en áður hafði verið leit-
að á. Hann kom hedm aftur
með græðlinga af ösp frá 13
stöðum, en áður höfðum við
aðeins aflað hennar á einum
stað. Ennfremur kom hann
heim með sitkagreni frá mörg
um nýjum stöðum. Vonir
standa til, að við höfum kom-
izt yfir aspir, sam laufgast
seinna en hinar fyrri, og eiga
því að þola betur vetrarhlý-
indi og umhleypingar á vor-
in.
Það kom í ljós í hretinu
Skógræktarmenn sýna þingmönnum köngla í tilrauna-
stöðinni að Mógilsá.
1963, að sum afbrigðin eða
kvæmin að sitfkagreninu
lifðu vel af, eins og t.d. tré
frá Cordova í Alaska, siem
standa sunnan við gamla
kiibkjugarðinn. Og nú er fræ
aðeinis fengið af þessum og
lílkum slóðum.
Áður töldum við að bezt og
öruggast mundi vera, að
sækja fræ, sem allra iengst
norður á bógtinn, en í hret-
inu sýndi það sig, að þau
sprungu of snemma út, svo
að nú teljum við varhuga-
vert að fylgja norðurmörk-
um tegundanna. Hins vegar
viljum við frekar sækja fræ
upp í fjöll af suðlægari slóð-
um, því að þar eru dægur-
sveiflur hitanis miklu llkari
því, sem hér er. Þess vegna
getum við t.d. ræktað há-
fjallatré á Hallormsstað, enda
þótt þau séu ættuð langt
sunnan úr löndurn.
Bréf;
Jónas Sveinsson
og bók hans
„Lífið er dásamlegt”
þess ber að geta, að hér er um
minningabrot að ræða, en ekki
fullmótaða ævisögu. Dagur lífs
ims er senn að kvöldi kominn,
þegar verkið er hafið. Samt er
það nokkur örvun, þegar myrk-
asta skammdegið kreppir harð-
ast að hugum íslendinga, að þá
dkuli vinir manns hafa komizt
að þeirri niðurstöðu, að Iffið
væri dásamlegt.
Frú Ragnheiður Hafstein á
þak'kir skilið fyrir þá alúð, sem
hún hefur lagt við útgáfu þess
ara minningablaða, sem þrátt
fyrir alílt lýsa Jónasi Sveinsisyni
svo rétt, þessurn einstæða bjart-
sýnismanni, sem var svo ratvís
á slóðum lífshamingjunnar, að
hann sá alltaf til sólar, hvernig
sem viðraði.
S. B.
Háskólafyrirlestur
ÞRIÐJUDAGINN 30. desember
miun dr. Ketiil ImgóWsisioin halda
fyrirlesituir um mælingafræðileg
vandamál í skammtakenning-
unni. Fyrirlestuiriinin verður hald-
imm í húisi Raumvfeimdasitocfauiniar
Háisikódains og hefst kl. 17.15 e.h.
KetiM. Imgólf'ssom stumdaði niám
í fræðitegiri eðdisfræði við há-
skió'liamm í Zúridh í Sviss og iaiuk
þaðan doktorsprófi árið 1965.
Doktorsritgierð bamis fjaillar um
stæirðfræðiiega lýisingu himm'ar
ruáittúrQiegu límutorieiddar. I hemmi
oig síðari greimum KetiHs eru
dregim fram ný atriði í sambandi
við kienminigar iwn sundrun
gieisJiavirkra efnia, útsendinigu
ljóss frá aitómum og önnur skyld
fyrirbæri.
Fram til ársinis 1068 vamm Ket-
ill að kenm/siu og rannisófcnium í
Ziirich, em fluitti þá tisl Bamidia-
ríkjanmia og hefur síðan verið
prófessor í stærðfræðitegri eðKs-
flræð'i við háskóla Arizonafylkis
í Tucsom.
í fyririiestrinuim mun Ketilll
fj aílila um þá trufiun, siem mæl'i-
tækin val'da á blutum þeim, sem
mældir eiru, en það er gruind-
vaillaraitriði, sem mikið var ramm
sakað af Nieis Bohr og fteiri
frumikvöðQium skamimtafræðinm-
Áfram liggja sporin
ÞEGAR Jónas Sveinsson, læíkn-
ir, féll í valinn með skömmum
aðdraganda í dagsins önn, lét
hann eftir sig drög að sjálfsævi
sögu.
Þessi minningabrot Jónasar
hefur kona hans, frú Ragniheið-
ur Hafstein, fellt saman af kost-
gæfni og smekkvísi og forlag
Helgafells gefið út undir nafninu
„Lífið er dásaimlegt“.
Þetta eru ljúfar minningar og
beizkjulausar. Þeir, sem áttu
því láni að fagna að kynnast
þessum síglaða manni, hitta hér
fjrrir sinn gamla vin á hverri
blaðsíðu, jafn úrræðagóðan og
bjartsýnan og hann var í lifanda
lífi.
Á því skeiði ævinnar, sem ég
undirritaður átti mitt umdir út-
komu prentaðs máls og þurfti á
margri fyriirgreiðslu og aðstoð
Skrifandi fólks að halda, var til
fárra betra að leita en Jónasar
Sveinssonar, — og viðbragðsiflýt
ir hans við að semja ritgerð um
sjálfvalið efni, var undraverður.
Þetta var fyrir þremur áratug-
um, og nú er tíminn reiðubúinn
að framikvæma það, sem í þá
daga voru skýjaborgir og hilling
ar Jónasar Sveinssonar og ann
arra framsýnismanna. Málefni
dagsins voru margslungin þá og
sýndist sitt hverjum ekki síður
en nú. Orð er til alls fyrst, segir
máltækið, — og þá var karpað
og rætt og ritað um íslenzka raf-
magnssölu til annarra þjóða,
heilsubótahallir í óbyggðum ís-
lands, sjávarefnaverksmiðjur
með ströndum fraim og glerkast
ala á tindi Vífilifells, svo að aldir
og óbornir gætu notið þaðan
töfra sólsetursins við Faxaflóa,
til þroska og hamingju hinum
innra manni.
Allt er þetta nú enn í athugun
hjá Okkur, nema ef vera kynni
hugmyndin um rafimagnssöluna,
sem tekizt hefur að íramkvæma
með álvinnslunni. Hitt kemur
sjálfsag.t seinna.
Ekki ber ég neitt sikyn á störf
Jónasar sem læknis, en hitt þyk
ist ég vita, að Jónas hafði ótví-
ræða hæfileika til að vera að-
sópsimikill blaðamaður og þjóð-
málaþvargari, ef hann hefði hasl
að sér völl við þá iðju. Hann fann
nefnilega alltaf púðurþefinn af
morgundeginum, að hverju, sem
hann sneri sér.
Páll Kolka, kempan mikla,
gerði nýlega þessum lífsblöðum
vinar síns og stéttarbróður glögg
skil í Lesbók Morgunblaðsins,
og gerði það svo akýrt og mann-
lega, að á betra verður etoki kos
ið. Hann þekkti nefnilega bæði
lækninn og manninn. Þetta var
„góðra vina fundur“, sem um
munaði.
Margra megindrátta í svipmót
um einstakilingsins aakna ég
samt í þeissari bóto, t.d. getur höf
undur tæpast einkalífs síns utan
þær fáu línur, sem hann helgar
tengdaföður sínum, Júlíusi Hav
steen, sýslumanmi Þingeyinga,
en þær hitta í mark og lýsa þeim
hjartahreina heiðursmanni bet-
ur en lengra mál fengi gert. En
ÞRIÐJA biindá sijiálfsævisJÖgu Siig-
urbjönnis Þorikielssioniair („í Vísi“)
er komið frá Leiftri mleð sömiu
fjölibreytini og fjöri sem fyrri
binidim. Þar er nmangtt fólk á
fierð, sem Ihiefur miarlkiað sín spor
á þessari banáttu- og fnamifara-
öld. Ég huigsa stunidum um Sig-
urb'jörn lffct og þegar ég sá öld-
uniginn Sniæbjörn í Hengfflsiey:
Kemiur svona víkinigur moklkiutrn
tím'a fram á ný, þar sem tímiar
sjósóknar í g'ömlum sitíll enu iiðn-
ir? Kemiur nototourn tímia aftur
maður svipaðUr Siigurbiirmi?
Hantn er starfamidi á eimistalkri
umbnotaöld í þjióðlíflimiu, miikdl
áitök milli sitjóirnrmáliastefinia, gem
voru í mymidiuin oig mótium, trú-
miáiaátök o. s. fnv. Sfcaipgerð
Sigurbjönns var þarunig, að
hamm teniti í eidiínutnmii hivaniær
sem þörfim toallaði, j'atfinlfiús ftil
bandaga, þar setrn svo sfcjótt var
sveifiað stverðd siem þrjú þótti á
lafti sjlá, — og eimmdig til thiedllia
sátta, þegiar sættiir átitu við.
Hvað skyfdi svania maður vena
búiinm að liifla möng árim, miðað
við vervjulegt flóik á vervjluflieigri
öld, — maður fuflllur atf bremm-
amidi á'huga og ósériiflíifmi, miaðuir
m'eð miairigina mianmia þnek og af-
burða greimid, sem siteypir sér út
í alls toonar braiuitryðjandlastöa'f
á mestu framlfara- og breytimiga-
öfld, sem yfir lamdið bafia igenigáð?
Hiainm gerisit hiamidigem/gdnm milkl-
um fjöldia atf ails fcomiar íóíilkii oig
á við það Ihfim miargvísliagusitu
saimskipti. Emigan mianm þefcltoi ég,
sem mór tfiinmst hiafa goldið bæði
kieisariamium oig Guiði s'tæmri stoatt
em Siguirlbtj'öm. Það er svo gam-
am, að það átouli hiafla veri® saimii
miaðúrimrí, isiem genigur lhö®5-
inlgjiadljajnfiur á fluinid (hieflztu
stjlómmáíliamammia til að gmeiða
úr eámmi eða ammarri ffliækjiu, eða
til að toatfia álhriff á stafntumia og
,gera baráttu-áiætfliainiir (aá heifði
orðið snáðugur senidilhierra ís-
lamids erlemidis), eða þiað vomu
stjórmimiáillairnieinmlinniir, serni taomu
til bams otg lleituðu 'tnausltis og lið-
siminás þeigar miifcið lá við, — sá
samni og skymijiaði í siveflnii uim
mtiðjia nlótt mieyðar-lhluigslkieyti flrá
vesafliimg, sem var í þamm. vegámm
að fainga sjjiáilffluim sén, valkmiaði
vfllð, flór á Aætuir — ásamt nmeð
kloniu siinmi —• seudii kröftuiga
bæn til Ihiimiinis, og voðamum var
afitnað. Sá sami <xg var „flierfor-
inigi“ yfir stnátoalbóp otg bar mieð
þeim á baki í versta illviðri
gU'ðsilamgan diagimm tiiim/bur 1
Stoála flmamida þeiim, — eða dró
hanidivaigm upp Hvanfisgötu, hlað-
inrn búðarvönuim, em florseti bæd-
arstjóirmiar ýtiti á eftir!
Alls staðar er áhugavert fólk
og liiflanidi mynidlir, stunidum miá-
kvæmiar og tekraar ruæmri, ef svo
má segja, (flyrir utain alfliar flljós-
mynddmniar) toatffliar stuttir og
hiiniir mianglbneytitegustu. Frá-
sögniim niiðar og glamipar þegar
hún stneymdr flraim. Siguiibj'örm
er miaður vimmiangur. Þeir gleðtj-
ast af þessu þriiðjia íbdinidli, og
fflieki viniir 'bætiasit í bópimm,
kyininiast Ihomuim og möngu öðlnu
miætu flólki þjóðar siranar, emdla
er höflumidi miikllu ljúflara að
lýsa miamnlkioistuim saimflerðamiamma
sinma en amnimlörfciuirn. Bókin er
því Ihoflllur leStur umgu flóllki efldki
sáður en öðnum. Vænitamfliegd les-
arnidi, etf þú lest hama seinit á
(hvöldin, er emigin hætta að auig-
un verði þunr, en igættu þess
bara að ákelíla efldki upp úr, etf
aðrir enu soflnaðir.
Helgri Tryggvason.