Morgunblaðið - 30.12.1969, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1SÖ9
17
Ekkí láta migdrukkna
við störf sín
f ÞESSARI grein frá Forum
World Features segir frá hug-
rekki brezkra björgunar-
manna þegar sjóslys bera að
höndum.
í auguim brezíkra sjómanna
er lítilil heiðurspeningur, sem
á er greypt mynd af þremur
mönnum við að bjarga sjó-
manni frá druWknun, hinn
mesti dýrgripur.
Þessi heiðurspeningur er
veittur fyrir unnar hetjudáð-
ir á sjó og hafa meðiimir hins
gamla björgunarfélags Royal
National Lifeboat Institution
(RNILI) hlotið þesisi heiðurs-
merki ár eftir ár, en þeir
geta hrósað sér af því að hafa
bjargað fleiri en 11 mannslíf-
um í hverri vilku í meira en
100 ár.
í London fer fram árleg
söfnun til styrktar RNLI
en félagið hefur bjargað
meira en 90.000 manns frá
drukknun. Síðastliðið ár gekk
söfnun óvenju'lega vel og mun
það hafa stafað af því að dag
inn áður en söfnun fór fram,
höfðu borizt fregnir um það
eð 8 RNLI-menn hefðu far-
izt þann sama dag við björg-
unarstörf.
EKKI FYRIR PENINGA
Þegar heiðurspeningarnir
voru veittir í fyrra, Skýrði
Hugh Cudlipp, sem er brezk-
ur útgefandi og áhugamaður
mikiil um siglingar, frá því
að allir björgunarmennirnir
sem eru uim það bil 5.000,
ynnu öll sín björgunanstörf
í sjálfboðavinnu.
Hann sagði: „Sá er munur
inn á strandgæzlurmönnum og
þessum mönnum, að enginn
getur sflripað þeirn að taka til
höndunum. Þeir þurfa eCkki
að hætta lífi sínu og þess
vegna gætu þeir legið heima
í hlýjum rúmunum sínum á-
hyggjulausir. Þeir vinna ekiki
þessi störf fyrir peninga, því
launin sem þeir fá fyrir
hverja klukkustund eru mjög
lág. En það er athyglisvert að
helmingurinn þeirra manna
lifa, sem bjargað var úr
sjávarháslka á síðasta ári var
bjargað af sjálfboðaliðum.
Hugrekki þessari manna er
ótrúlegt og ekkert einsdæmi
að þeir hafi orðið hafinu sjálf
ir að bráð við störf sín. En
þrátt fyrir hættuna feta synir
gjarnan 1 fótspor feðra sinna,
jafnvel þótt þeir hafi farizt.
Haft er eftir syni eins mann
ammia af björguniairbáti, sem
farizt hafði: „Ég vildi bara að
ég hefði verið í bátnum líka
með föður mínum og bræðr-
um. Ég hamma það etklki að
báturinn skyldi farast, því að
hann fórst við að bjarga öðr
um“.
í raun og veru veit enginn
hvað það er sem knýr þessa
menn út í björgunarstörfin,
og sízt af öllu vita þeir það
sjálfir. Eftir einum þeirra er
Björgunarmenn
haft: Þegar ég lít til baika sé
ég að yfir mér hefur verið
verndarhönd. Björgunarmað-
urinn veit aldrei, hvort hann
kemur til ba/ka. Ef til viil
byrjaði ég á þessu vegna þess
að ég hafði verið sjómaður og
fannst hafið eiga þetta hjá
mér. En þegar maður er einu
sinni kominn út í þetta starf,
þá hefur maður ekki tíma til
þess að hugsa. Þá er það eina
sem skiptir mál, að halda lífi
og gera það sem gera þarf.
En þegar komið er að landi
eftir vel lánaða ferð, þá fyll
ist maður unaðskennd. Ekk-
ert er henni likt. Þessi til- i
finning er vel þess virði, að
gengið sé í gegnum kulda,
þjáningar og hrakninga til
þess að öðlaist hana
Eins og að vera nakinn
í blindbyl á víðavangi
I>annig lýsir Humphrey
hlutskipti varaforseta
Sftnnilega er Hubert Hump-
hrey öðrum mönnum færari að
bera vitni um hið erfiða van-
þakkláta og oft og tíðum auð-
miýkjanidii hilutákipti bandarislks
varaforseta. Sjálfur gegndi
hann einhverju kröfuharðasta
varaforsetaembætti, sem um get
ur — í stjórnartíð Lyndons B.
Johnsons. Blaðamaður Time,
Leo Janos, átti fyrir skömmu
viðtal við Humphrey, en hann
er nú háskólakennari í Minne-
sota og Mácalester. Þar skýrði
Humphrey sínar hliðar á mál-
inu og vék m. a. aið aiuð-
sveipni sinni við Johnson, og
hann var oft gagnrýndur fyriir.
Ýmiislegt sem 'bar á gkkna í sam-
tali þeirra varpar og ljósi á
framkomu núverandi varafor-
- seta Spiro Agnew, sem hefur
sætt vaxandi gagnirýni í Banda
iríkjunum.
Viðtalið fer hér á eftir í laus
legri þýðingu:
Það er eins og að vera nak-
irun í iblinidlbyil úti á víðiavainigi og
enginn er nærstaddur til að
veita þér skjól — þetta er hlut
skipti varaforsetans. Hann er í
viðjum og hann er einn, og það
kemur ekkert málinu við, hver
forsetinm er. Hver sá sem held-
ur, að varaforsetinn geti tekið
ákvörðun í trássi við forsetann
eða stjórn hans, hefur hriein-
lega enga þekkingu né vit á
pólitík. Þú hefur gerzt maki
hans í pólitísku hjónabandi og
hann væntir þess af þér, að þú
sýnir honum fullkomna tryggð.
Það er oft og eiinaltt válllt fyiriir
almeraningi varðandi hvað vana
forseti getuir eða getur ekkL
„Hubert, hvað hefur eiginlega
komið yfir þig? Hvers vegna
talarðu svona um Víetnammál-
Hubert Humphrey.
in?“ Og hverju gat ég svarað?
Alls engu. Það ætti að vera
hægur vandi að gera sér í hug-
arlund, hvað yrði um þann vara
forseta, sem tæki opinbera af-
stöðu gegn forsetanum, skoðun
um hans og stjóm. Það væri
ekkert annað en pólitískt sjálfs
morð. Fyrir útnefninguna sagði
ég Johnson, að ég myndi tjá
honum skoðanir mínar undir
fjögur augu, en þegair ákvörð-
un hafði á annað borð verið tek
in — þá sat þar við í blíðu sem
stríði, í gegnum þykkt og
þunnt var ég forsetanum trygg
ur og trúr varaforseti.
Ég hygg að um margt sé erfið
ara að gegna varaiflonsietaeimlb-
ætti hjlá þeiim forsieta, sam
sjálfur hefur farið með þá
stöðu. Johnson gat stært sig af
því, að hafa sýnt John Kenne-
dy algera tryggð, og hanm lagði
á það ofurkapp, að ég sýndi
honum slíkt hið sama. Svo að
vikið sé að Nixon, þá þjónaði
hann Eisenhower á sínum tíma,
og kom fnam í hlutiverki manns,
sem hélt fram umdeildum skoð
unum í þágu málstaðar þeirra.
Þetta virðist ætla að verða einn
ig hlutskipti Agnews — og lát-
ið yður ekki detta í hug, að
hann fari ekki eftir fyrirmæl-
um forsetans. Forseti sem áður
hefur verið varaforseti, þekkir
öll brögðiin og allar brellumar
hvemig á að handfjatla undir-
mann sinn. Á þann veg var því
farið mieð Johnson, ég er sann-
færður um að því er einnig svo
farið með Nixon og það kynni
einnig að hafa orðið þannig með
mig, ef miér hefði tökizt að
sigrn.
Einhver dæmi? Tja, Johnson
gætti þess vandlega að gera
aldrei neitt til að skyggja á
Kennedy. Svo að síðar ákvað
Johnson, að engum fréttamönn
skylidi, leyft að fylgjast mieð
mér á ferðum mínum um landið.
Stundum fyrir mikilsverða
fundi eða stjórnarfundi, bað
Johnson mig að velgja einhverj
um ákveðinium aðila rælkiiega
undir uggum. Einhverra hluta
vegna kaus hann að losna við
það sjálfur.
Fyrsta ár mdltit í Starfi varði
ég mestum tíma mínum í þing-
húsinu til að neyna að ýta á
eftir ýmsum félags- og velferð-
armálum. Það veit sá sem allt
veit, að ég stóð mig ekki illa og
aðsetur mitt varð eftirsóttur
fundastaður meðal demókrata.
Svo að forystan varð dálítið af-
brýðisöm, og mér var sagt að
loka skrifstofunni í þinghúsinu.
Forsetinn gaf og forsetinn tók.
Þáttur minn í því að hjálpa hon
um að koma málum áleiðis hef-
ur aldrei verið gerður heyrum
tounmiur. Það ©r aininar af aðail-
vanköntunum við varaforseta-
embættið — forsetinn fær alltaf
heiðurinin og þakkimar, en
furðu miklu af öðru er hægt
Framhald á bls. 18
Ný giftingarlöggjöf
í Svíþjóð
UM þessar mundir vinnur
nefnd í Svíþjóð að því að
rannsaka möguleika á þvi, að
koma á nýrri löggjöf varð-
andi giftingar. Ef af þessu
verður mun hin nýja löggjöf
valda gjörbyltingu á hjóna-
bandinu ein<s og það er nú.
Hér er um aið ræða eimin lið
í enidlurbótaitil/llagum þjlóðfé-
lagsíræðániga úr hópi sósíal-
diamökrata, an þair l'aggjia til
að Ikiomiið verði á svolkölituð-
uim ólbiradianidli 'hjiómalbömidium.
Ef þessdir mienin tooimia hiug-
mynidluim s'faum í fraimlkvæimid,
miun það hiaifia í flör mieð sér,
að hin vemijiutega fjölslkiyld/a
hvemfiur, en í henimar stað
kemiur eins toonair siamyrtojiu-
heimiitilihiald.
Nafmdin fæmir tvaar miagiin
rökaemidir 'firaim Truáílii símu biil
stuðniimgis. Örnmur er aú, að
með þessu imótá vemðti. gert
minima úr fraimlhjálhaldli sem
akilmaðiarsölk ag hiiins • vagar
varðii miminlkaðiuir m'iisnnluniur-
imn millli isltoilgetinmia og óstkil-
getiinma barma.
í Svíþjióð hiefiur laldiried ver-
ið litiið eins alvarleguim aiug-
um á óóki'llgetin börn og igert
hafiur verið í öðinum landiuim.
Þjóðiin varð etoki (kristiin ifiyrr
en á 13. öld oig slkoðanlir
toirikjiummar hafa alldinai sdlgrað
fiullllkomlega hiin haiðirau Vilð-
horf. Úti á landidbyggðinini
hefiur þuniguin alltalf verdlð tal-
in tálkn uim það, 'að Itrúlolfiuin
sé á nisesta lei'ti og giifttong
ráð til þests að gera barmdið
ákilgetiið. Öldlum aamain toeflur
rikt ieins komar miTIiisttJig miilli
trúlafluimar ag igif'tinigar, sem
tryggir erfiffarétt harinJsdinis ám
þess að fioreidrar þuirtfi að igiiift
ast. Þar mieð hialfia saenslk ilög
óbeimt viðiur'kiemnit alð til sé
miillilbil þests að vera óslkil-
'gletiinn og stoilgetáimn.
Síðhnsitu 30—40 áirin hefiur
vilðlbanf til óigiiftæa miaeðra
stöðugit verið að breyfiaiat,
Og þær eru niú viðurtoemmd-
ir þjióðlfélagsiþegmair. TiitilTlimn
Ærötoen er ruú að hvemfia og
fiairið er að ávarpa allar 'toom-
«r eam fcú t% þess að tooma
í vag fyrir óþamfia aiðlgreám-
imgu. Ekíki er lentgur tielbið
firam í fiæðlimigamvattorðluim,
hvort fioreldlrar voru ©ilfltir
eða éklki þeglar viðlkomaimdli
barn fiædidlilsit.
Með þessum nýjiu lölgum
vill neflndiin að rdlkjaindii sjjióm-
armið veirðii staðlflaslt mieð llög-
um oig þá verðlur eklki Demigur
uim að ræða miclkíkuð sem heit-
ir miisimiunur óskligetinis og
skdHgetins barns. Öil ibörn
Tmumu baifla sarna erfiðiarétit oig
hlið eina éem skiptir mláli emu
hiniir raumvtenulegu fiarelidirar.
Ef edmhver vafii leikur á tover
flalðliirdimn er, toalfla yfiirvölMin
rétlt til þess afð torefijiast þess
að garð sé blóðpruifia á þeim
sem hkrt á að miáli cig miumu
þær álkrvarða tovaiðJa esftdirmaifln
bairtndð hlýtur. Fiaiðtermið eitt
miun átovarða airfi og hámn
raunvertulegi fiaðáir vierður
faratfdmm að flögum tál þess
að bomgia flramifæmsilui'tooshniað
ibainmsdms.
Þassi mýju lög miumiu eiinmig
toama í vag iflyrir dleilur um
fljámmiál hjlóna, að miininsta
tooisti hvað ikomuma smertiir.
í miúgiiMlainidli löigum í Siví-
þjióð tetour ár að flá stoilnað,
nemia ef uim fnamhijláhiaild er
að ræðia. Neflmdin vill að
þetta vierði fiellt miiðuir cig
aðrar Stoilmaðiaromsiatoir. Er
þetta tilraiuin 'tiill þasts að cýða
þeirni kiristilagu hugmynid um
að hjóntalbandáð eigi að vera
táton um ævilamga tryggð og
ekltoi beri að þola flramhljiá-
hiald.
Hirn nýju lög líta á hjóma-
banidið sem siamniirag, sem að-
allaga er gerður í þeám til-
ganlgi að Skapa börrauim heiim-
ili mieð föðlur og móður. —
Því jaiflnvel himdr meminituð-
ustu apekinigar í S'víþjóð við-
uirtoenma að hiverjiu 'bairmii sé
mij'ög milkiiflivæigt að alaisit uipp
hjá háðúim foreldirmm sínuim.
Siðiferðiistegur diómuir verður
fljlarlæigðiur úr hjówabanidiiinu
cig hán nýjiu lög ætlast til þees
að hjónán tetoi á siig ákveðmar
Skyldiur Jhivoirt við lammalð en
þau 'kretfjia-lt alls ek'kii Skil-
ynð'islgiusirar tryggtðar. Mark-
miiiðiið sem sitefinit er að er
þebtia: Að sérhiver miaður
ihalldli i'étti símum til að :fiera
það sem íhimn vill, þó hamm
giftist.