Morgunblaðið - 17.01.1970, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 1970
5
Skúli Skúlason;
Norskir nýársþankar
Frá Ósló.
Nesbyen, 7. janúar.
„Gleðilegt MOMS-ár!“ sögðu
margir norskir stjómarsinnar á
nýársdag. En í herbúðum
Trygve Bratteli hefur sú kveðja
áreiðanlega ekki verið notuð,
heldur önnur þungbúnari: „Sam
hryggist með MOMS-árið!“
Skyldi þetta ekki vera nokkuð
svipað og heima, ef orðið EFT
væri sett í staðinn fyrir MOMS.
Margt er líkt með skyldum. Ár-
ið sem leið var MOMS mesta
hitamál norskra stjómmála-
manna á sama hátt og EFTA var
íslenzkra. Andstæðingar MOMS
í Noregi vilja ekki skera MOMS
niður við trog heldur hafa hann
15% í stað 20, sem stjómarflokk-
amir hafa samþykkt. Og þeir
vilja ekíki „hespa“ af fjármála-
breytingunum, sem fylgja
MOMS. — Er þetta ekki nokk-
uð líkt og með okkur og EFTA?
— En hvað er MOMS? Nú
hafa menn lifað undir honum í
heila viku hér í Noregi, en þó
vita fæstir hvað hann er og því
síður hvernig hann reynist í
framkvæmd. Það eitt vita menn,
að í þeim löndum, sem hafa
reynslu af honum, þykir hann
vera til bóta. Ef ég reyndi að
lýsa honum mundi ég þurfa að
skrifa lengri ritgerð en nokkur
Mbl.lesandi nennti að lesa, og ít
ariegri en ég er maður til að
skrifa. — En kjarninn í MOMS
er sá, að í stað söluskattsins,
sem kaupandi vöru greiddi selj-
andanum — kaupmanninum áð-
ur í einu lagi, og kaupmaðurinn
átti að standa ríkissjóði skil á,
verða það nú þrír aðilar sem inn
heimta söluskattinn eða MOMS-
inn, nfl. framleiðandinn, millilið
urinn og kaupmaðurinn( þ.e. sá,
sem selur neytandanum vör-
una). Og samtals nemur þessi
MOMS 20%. Það þýðir, samkv út-
reikningum hagfræðingatina, að
vöruverð hækkar um 5.8% frá
því sem var fyrir áramót. Nýjar
álögur á þjóðina, segja andstæð-
inigamir. Réttlátari skipting
skattabyrðanma, segja meðhalds-
mennirnir.
Hér kemur til greina önnur
saga. Norsku skattalögin eru
arðin gömul — frá 1911. Síðan
hafa að vísu verið gerðar á þeim
óteljandi breytingar. Þau byggð
ust — í anda þeirrar tíðar sem
þá ríkti — aðallega á beinum
sköttum, eignum og tekjum ein-
staklimigsins eða fyrirtækisins.
En mörg síðustu árin hefur vind
urinm blásið úr anmianri átt: þeirri
að hækka skattana á allri vöru,
mismunandi hátt eftir því, hve
varan var þarfleg, en auka að
sama skapi opinber framlög til
félagsmála og stoðina til gamal-
menna og þeinra, sem bagast
voru staddir vegna dugnaðar-
ins í því að fjölga mannkyn-
inu. Þessari stefnu þarf ekki að
lýsa hér, því að íslendingar
þekkja hana af eigin reynd.
En norska skattalöggjöfin frá
1911 var orðin eins og völundar-
hús, sem erfitt var að rata um.
Þar vonu komnar svo margar nýj
ar bætur á gamalt fat, að stund-
um var erfitt að sjá litinm eða
gerðinia á þessu skaittatfati. Þess
vegna var það alls ekki að ófyr-
irsynju að núverandiríkisstjórn
teldi sig skylda til að sauma
þjóðinni annað nýtt og fleygja
því gamla. Það er þetta, sem er
að gerast núna, samtímis því
sem MOMS gengur í gildi. Má
af þessu ráða að fjárhagsmálin í
Noregi eru svo umfangsmikil
núna, að ekki er nokkur leið til
að gera þeim sæmileg skil í einni
blaðagrein. En um einstaka þætti
þeirra reyni ég kamnski að
drepa betur á síðar.
— En í þetta sinn skal vikið
að njokkrum atriðuim, seim snerta
MOMSinn. Ég vík þá fyrst að
þeirri fullyrðingu stjórnarand-
stæðinga, að með þeirri 5.8%
hækkun, sem hann veldur á
vöruverði, sé vedð að þyngja
skattabyrðir láglaunaðra ein
staklinga. Til þessa svara stjórn
arsinnar: — Sú aukning ríkis-
tekna, sem af hækkuninni leið-
ir, gengur fyrst og fremst til
að létta byrði þeirra, sem eru
að ala upp komandi kynslóð. Því
að fnamlög til fjölskyldnanna
stóraukast, og nú fá þær t.d.
meðlag þó að þær eigi ekki nema
eitt bam. — f öðru lagi hækk-
ar framlag til ellistyrks (sem nú
heitir eftirlaun) að mun, og sömu
leiðis til öryrkja og fatlaðra
(Narðmenn hafa gleypt hrátt út
lenda orðið „handicap", til að
tákna þetta hugtak). Og í
þriðja lagi auka þeir framlög til
mennta og vísinda meir en áður,
minnugir orða Jónasar: — vís-
indin efla alla dáð!
Eigi að síður kvartar fólk og
kveinar yfir opinbeiru álögunum
og vaxandi dýntáð. Því ber ekki
að neita, að vöruverð fer fydr-
leitt hækkandi, en það gerir
kaupgjald vinnandi stétta líka,
svo að kaupgeta almennings fer
yfirleitt fremur vaxandi en rén-
aindi. En í Noregi sem anmiars stað
ar í vestrænni veröld ríkir öld
kröfunnar. Kvörtun og krafa
eru systur, og þær eru yfirleitt
talsvert heimtufrekar, finnst
þeim, sem eiga að gegna þeim.
Forsjónin hefur verið Norð-
mönnum svo velviljuð síðastlið-
ið ár og mörg undanfarandi, að
þeir hafa getað gegnt mörtgum
sanngjömum kröfum, iðnaður
þeirra blómgast og hrakspárnar,
sem heyrðust fyrir tíu árum, þeg
ar þeir vom að ganga í EFTA,
hafa ireynzt ómerkar eða rétt-
ara sagt þveröfugar við reynsl-
una, því að aldrei hefur iðnaður
Noregs. tekið meiri vexti en
síðan. — Siglingar Noregs eftir
stríð hafa verið ein samfelld
þróunarsaga og aldrei hafa stökk
in verið stærri en nú.
í gær (á þrettándanum) frétt-
ist að athafnasamasta skipafélag
Notregs, Sigv. Bergesen jr. hefði
samið um smíði á tveim 280.000
tonna skipum. Verður floti þessa
fyrirtækis nær 5 milljón tonn,
þeigair þessi skip em komin í
gagnið, eða tífalt stænri en hainn
vair fyriir 5 árum. Svoraa æviin-
týri em líkust lygisögu, en þó
gerast fleiri þvílík, t.d. hjá Hilm
air Rekstein í Bergen, sem nú á
stærsta skip norska flotans og
nýlega hefur samið um smíði á
nær 300.000 tonna skipi, sem
smíðáð verður á Stord, sem er
stærsta smíðastöð Noregs og
eign „Akergruppen“ svo-
nefndu og er samsteypa margra
norskra smíðastöðva og í sam-
vinnu við hið fornfræga Bur
meister & Wain í Khöfn. (Aftur-
hluti eins skipsins, sem í smíð-
um er á Stord, var smíðaðurhjá
B. & W. og slitnaði aftanúr drátt
arbátunum á leið til Sord og
rak nokkra daga um Norðursjó
eins og sendibréfsflösku, þó
hann væri 135 metra langur. En
raú er haran kominm í flotkvína á
Stord og þeir eru að bræða
hann og tengja saman við meg-
inhluta skipsins). — Stórskipa-
smíðair fara hraðvaxandi í Nor-
egi, eftir margra ára doða í
þeinri grein, svo að þar fylgjast
iðnaður og siglingar að. Iðnað-
urinn sparar Noregi gjaldeyriog
siglingannar gáfu þjóðinni sex
milljarða n-íkróna teíkjur 1969!
Svona eiga sýslumenn að vera!“
Um hinar fornu stoðir þjóðar-
innair, búskap og fiski, er ekki
jafn miklar glæsisöguir að segja.
Þær hafa átt þyngri róður, en
jafnan miðar þó fram á við.
Landbúnaðurinn eflist, þrátt fyr
ir fólksfækkusn í greininini, fyr-
ir nýjungar í tækni og auknar
vísindairannsókniir. Nýjar kom-
tegundir (afbrigði) gefa góða
raun, nythæð kúnna f©r hækk-
andi og nú framleiða Norðmenn
eins gott svíraakjöt og Danir, eða
jafnvel betra. Mikill áhugi hef-
ur vaknað fyrir fiskrækt í vötn
um og ám. Og enginn ungur
bóndi dirfist að taka jörð til
ábúðar án þess að kunna meir
en faðir hans kunni, þ.e.a.s. bók
lega. — Bændastéttin er orðin
víðsýrani en hún var.
Sjávarútvegurinn hefur átt við
örðugleika að stríða í mörg ár.
Síldin — sú eina sanna — hefur
reynzt Norðmönnum jafn hverf-
lynd og okkur, en þó hefur Norð
ursjávarsíldin bætt þar nokkuð
úr skák, svo að bræðslumar
hafa haft allmikið verkefni, og
loðnan hjálpað til. Þorskurinn
hefur verið þjóðinni trúrri, en
þó misbrestasamur. — Batavon
útvegsins byggist fyrst og fremst
á nýnri veiðitækni og hentugri
skipakosti og möguleika til að
sækja fjarlægari mið en áður.
„Longva“-skuttogararnir frá
Álasundi hafa gefið góða raun
og fleira mætti nefna, sem gef-
ur voniir. En leiðangrar þeiir, sem
Norðmenn hafa gert út til út-
gierðar á fjairlæguim lamdstöðv-
um hafa ekki orðið nein féþúfa.
Ríkið hefur orðið að styrkja
bæði landbúnað og fiskveiðar
undanfarin ár, en enginn telur
það eftir. Þjóðin viðurkennir að
hún geti án hvorugs verið —
þrátt fyrir góðæri verzlunar og
siglinga.
En þrátt fyrir góðæri og vel-
megun eiga Norðmenn við ýmis
vandamál að etja. Eitt þeirra er
jafnvægið í byggðum landsins.
Það mál hefur verið á döfinni
í mörg ár. Stórþingið samþykkti
á sínum tíma lög og veittistór
Framhald á bls. 19
ALLTAF FJOLGAR
VOLKSW AGEN
VERÐLÆKKUN
VERDLÆKKUN fl VH.KSWAGEN
Það er eitt ú kaupa bíl — og annað að reka bíl
© Varahlutir ©
Varahlutir í Volks-
wagen eru jafnan
fyrirliggjandi.
Kynnið yður verð á
Volkswagen vara-
hlutum.
Volkswagen er I. flokks bíll, en ekkert tízkufyrirbrigði. Síðan 1949
hafa yfir 13 milljónir Volkswagen (gerð I) verið framleiddir. Volks-
wagen er í hærra endursöluverði en aðrir bílar. (Það er vegna þess
að hann er ekkert tízkufyrirbrigði, svo eru jafnan fáanlegir allir
varahlutir).
Það er engin tilviljun að ALLTAF FJÖLGAR VOLKSWAGEN.
Við gefum nú £>oð/ð VOLKSWAGEN á sfórlækkubu verð/,
VOLKSWAGEN 1300 tyrir kr. 209.700.-
_ VOLKSWAGEN 1200 fyrir kr. 189.500.—
(Innifalið í ofangreindum verðum eru öryggisbelti og bílarnir tilbúnir til skrásetningar).
Sýningarbílar á staðnum - Komið, skoðið, reynið
HEKLAhf.
Laugavegi 170—172 — Sími 21240.

Sérhæfðir Volkswag-
en viðgerðarmenn
og viðgerðaverkfæri
tryggja yður örugga
þjónustu.