Morgunblaðið - 30.01.1970, Blaðsíða 11

lítORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JANÚAR IS70
11
Eiturlyf jahættan o g unga f ólkið
— eftir sr. Árelíus Níelsson
I. grein
Þau eru mörg vandamálin sem
við er að kljást í velferðarríkj-
um heimsins. Hjólið snýst hratt
og erfitt er að átta sig á því,
hvað flutt getur gæfu eða ógæfu.
Fóllkið er ful'lt eirðarleysis og
heimitufrekjui. Fáir virðast á-
nægðir og friðleysið tætir sund-
ur tilfinniingar og truflar hugs-
un og réttar ályktanir, ruglar öll
rök.
Lengi hefur verið flúið til
flöskunnar í slíku ástandi og
vissulega er svo enn hjá mörg-
um> og varla hefur voði og böl
áfen gisnityzliunnar ógnað meira
en einmitt nú.
En til viðbótar er nú komin
eiturlyfjahættan eða fíknilyfin
og dópið, sem sumir nefna svo.
UM ALDARAÐIR hefur það
tíðkazt hjá flestum þjóðum, er
kennt hafa menningar að nokkru,
að reisa ástvinum sínum bauta-
steina. í erlendu þéttbýli getur
uð líta fjölda höggmynda, í
fullri líkamsstærð, sumar risa-
vaxnar, af þjóðhöfðingjum við-
komandi landa, svo og föllnum
stríðshetjum, og öðrum þjóða-
dýrðlingum, frægum listamönn-
um og brautryðjendum á ýms-
um sviðum þjóðlífsins.
Þegar á rismálum aldar vorr-
ar, fóru þroskandi straumar um
þjóðlíf vort allt. Veröldin bar í
skauti sér gróskuríkan gróður.
Okkar fornu listir efldust að
vexti, og nýjar hösluðu sér völl,
meðal þeirra var höggmynda-
gerðin. Þegar íslenzkir snilling-
ar á þessu sviði ruddu sér braut
til dáða, var fátt minnisvarða á
landi hér, íslenzkra afreks-
manna, að fomu og nýju. En með
komu snillinganna vaknaði
áhugi þjóðar vorrar á þessari
fögru listgrein, og jafnframt
hneigð til að fara að dæmi
frændþjóðanna um að reisa sín-
um beztu mönnum rismikla minn-
isvarða, við alfaraleiðir. Á þann
hátt skildu forfeðumir heiðrað-
ir að verðleikum, og þeinra
minnzt um aldir, og minnisvarð-
arnir skildu beina sjónum kyn-
slóðanna, sem veginn tróðu að
verkum feðnanna, svo þær
mættu frekar þroskast að djörf-
ung dáð og drengskap. Þá
mundu kynslóðimar verða verð-
ugir arftakar föðurlandsins.
í fyrstu voru minnisvarðarnir
reistir hér í höfuðborginni. Og
þar fór fyrir, eins og vera bar
„Landsins faðir', Ingólfur Arn-
arson.
Á síðustu árum hefur strjál-
býlið eignazt marga slíka varða,
sinna afreksmann-a, þó fleiri
mættu vera, og verða, er tímar
líða. Minnisvarðamir hafa gjarn
ast verið reistir á æskustöðvum
merkismannanna, eða þar er þeir
unnu sín aðal störf, og unnu
sinni byggð. Á síðari tímum hafa
t.d. þessir minnisvarðar risið: Á
Munkaþverá minnisvarði Jóns
Arasonar biskups, á Amarstapa
St. G. Stefánssonar skálds, í
Blönduhlíðinni, minnisv. Bólu-
Hjálmars, í Vogi minnisv. Bjarna
frá Vogi, og minnisv. Guðmund-
ar Hannessonar var reistur við
Guðlaugsstaði í Blöndudal.
Fleiri em varðarnir, þó ekki
séu hér greindir.
Flestir þessir hér töldu minn-
isvarðar hafa verið reistir að
frúmkvæði Guðmundar Jónsson
ár, garðyrkjumanns á Blönduósi.
Nú á efri árum hefur Guðmundi
tekizt, að inna af höndum þeitta
þjóðheilla starf, auðvitað með
fulltingi ýmsra ágætismanna, og
niokkurri tillögn allrar alþýðu í
nokkrum hémðum landsins. Og
Guðmundur ætlar sér enn meira.
Þó aldraður sé, hyggst hann
ekki lægja séglin, hvað þá
nausita fleyið, meðan skaparinn
Ef til vill eru hashiis og heróin
amfetamin og ópíum akki hættu-
legri en al'kohol sé miðað við,
hve mjög þau ræna viti og kröft
um, sjálfstrausti og viilja.
En að fá þau til viðbótar öflu
hinu sem þegar er orðið að eymd
og plágum með heiimshuna í há-
sæti er r.æstum þjóðhagslegt og
siðferðilegt sjálfsmorð fyrir þjóð
ir, sem annars ættu beina braut
til farsældar á vegum tækni og
vísinda.
Síðustu árin hafa nágranna-
þjóðir beðið einn ósigurinn á fæt
ur öðrum í barátbunni við ásókn
einkum unga fólksins í þennan
ósóma. En sú árátta nálgast
hrein.t fcrjálæði, þegar á það er
litið, að flestir vita fyrirfram að
hér er mikil vá fyrir dyrum, ef
byrjað ei að neyta ólyfjanar
þessarar.
leyfir honum að halda um stjórn
völinn. Guðmundi finnst, sem og
er, að margir sannir íslending-
ar liggi enn óbættir hjá garði,
og sem nútíma mönnum, og þeim
er seinna erfa landið, ber að
taka sétr til fyrirmyndar.
Stytta Gunnfríðar af Guðmundi
góða.
Næsta verkefni Guðmundar
garðyrkjumanns er að koma
nafna sínum, Guðmundi biskupj
góða „heim að Hólum“.
Svo vel ber nú að, að Gunn-
fríður Jónsdóttir listakona, sem
nú er látin, gerði fyrir mörg-
um árum standmynd af bisk-
upinum góða. Það var hjartfólg-
in ósk og von Gunnfríðar að
myndin yrði steypt í málm, og
reist á biskupssetrinu forna,
Hólum. Listakonan var rík af
hugsjónum og fórnfýsi, en
fátæk á veraldar vísu, svo henni
var um rnegn, að láta höggva
myndina í stein eða steypa í
málm, og gefa hana þannig gerða.
Þess vegna leitaði listakonan til
félaga Skagfirðinga til stuðn-
ings um frekari framkvæmdir.
Beiðni Gunnfríðar var tekið
með ljúfum orðum, en þau ein
náðu skammt. Þannig liðu árin.
Og þegar Gunnfríður var til graf
ar borin var enn óvíst um af-
drif myndarinnar af Guðmundi
góða.
Skagfirðingar eru alkunnir að
örlæti og höfðingslund, svo ekki
er þar orsaka að leita til þess-
arar þyrmandi deyfðar, sem mál
inu hefur sýnd verið. Hitt mun
þá vera, að þessi umdeildi bisk-
up og misskildi á sinum hérvist-
ardögum, og æ síðan verið bor-
inn röngum sökum á spjöidum
sögunnar, hefur enn ekki hlotið
þá uppreisn og viðurkenningu,
sem honum tvímælalaust ber.
Það er sannarlega kominn tími
til að íslendingar leiti ómengaðs
Þótt ótrúlegt megi virðast hafa
nágrannar okkar á Norðurlönd-
um staðið líkt og agndpfa eða í
herfjötri og horft á það næsbum
heillaðir og aðgerðalausir ,hvern
ig eiturlyfjaneyzlan hefur hertek
ið æskuna, allt niður í barna-
skóla.
Og er þá fyrst farið að spyrna
við fótum og hefja baráttu til
verndar og varnar, þegar alit
virðist um seinan.
Heilir klúbbar, flokkar og
skem.mtistaðir þar sem hash-reyk
in.gar eru uppistaðan í tóm-
9tuindaiðju hafa vaxið upp eins
og gor'kúiur á haugi. Þar ganga
unglinigar eða öllu heldiur staul-
ást um meira og min'na stjarfir og
magnvana eða geta bókstaflega
ekki hreyft síg, heidur hafa hafn
að í hin.um ólíklegustu og afkára
legustu stellinigium og telja sig
orðna allt annað en þeir eru t.d.
myndastyttu, dýr eða hlut og
sannleikans um líf og starf Guð-
mundar biskups góða, í stað
þess að trúa einhliða rógsögum
óvina hans, á þrettándu öld, og
röngum dómum söguskírenda
síðari alda. Og þeirra er mesta
sökin, því eftir dauðann hlaut
biskupinn viðurkenningu sam-
tíðarinnar, þ.e.a.s. kirkjunnar,
var þá talinn sannheilagur mað-
ur, sem hann og var, eftir því,
sem dauðlegur maður getur orð-
Framhald á bls. 24
svífa milli vits og vitleysu og
geta gert hvað sem er m.eð köldu
blóði.
Inn í löndin er smyglað meiira
og meira magni og sel-t á svört-
um markaði fyrir ótrúlegustu
upphæðir. Og menn svífast einsk
is að þvi er virðist til að slök'kva
þorstann eftir eitrinu, þegar þeir
hafa ánetjazt því.
En af þessu leiðir smygl,
svindl, gr.ipdeildir, fjárkúganir,
slys og morð, en þó munu sjálfs-
morð bæði viljandi og óviljandi
ein ægilegasta afleiðingin.
Nú stendiur norska þjóðin
einna mest í sviðisljósinu, af því
að þeir hafa ekki ennþá orðið
eins undir í barátltuinni og hinar
þjóðirnar og talið sig öruigga. En
lítið hefuir orðið úr því öryggi og
daglega berast nú fréttir um
smygl og aukið böl af eiturlyfj-
um margra tegunda.
Hér á landi hefur enn verið
alit með kyrrum kjörum að heita
má, en þó sigið smiátt og smátt
á ógæfuLlið, einkum síðastliðið
ár.
En auðvitað standa þessi fáu
þúsund á skerinu í Atlantshafi
óvarin og berskjölduð en.n gegn
eitu.rlyfjahættunini. Við höfum
víst ekki einu sinni svo mikið
sem reglur um söiubamn við
slíkxi vöru, ekki lög um refsingu
eða nokkrar hindranir, sem heit-
ið geti á þessari leið og gegn
þessum voða.
En andvaraleysið kemur þó
enn ver fram í barnalegu af-
skiptaieysi og næstum gæluim við
púka og drísildjöfla þessara
lyfja, sem sjálfsagt eru að ein-
hverju leyti ósýnilegir ennþá.
Það er talað næstuim með and-
akt um einhverja stúlibu , sem
hafi komið með eiturlyf í sumar.
Það er talað og skrifað um þetta
sem „saklaust fikt“, og eitt blað-
ið eftir annað gengu.r fram á
si.nn ritvöll og hrósar upp í há-
stert og teiur til fyrirmyndar
ungu fólki einhverja ungiinga-
hljómsveit sem uppvís varð að
eiturlyfjakaupum Oig eiturlyfja-
nautn í sumar. Henni er sunigið
sérstairt lof.
Vitanlega eru slíkir hópar á
stöðium þar sem mikið ber á,
hættuleigri en tígrisdýr, sem
sleppt væri lauiS'um. Það segir
bara ekki fyrri en seinna frá
tannaförun.um og sundiurtætinig-
unni af þeirra völdium.
Nei, hér þarf að vakna, og
vaka á verðinum héðan af. Hér
er ekkert fikt á ferðum, ekkert
gaman, sem ekki mun hefna síin
grimmilega síðar. Hér þarf lög-
gjöf, eftirlit, rannsóikn og usm-
fram allt akmenningsáilit sem
ek’ki brosir við slíkum ixirnuim
og blindingjum, hvort sem það
eru hljómsnillingar eða pop-
meyjar.
Löggjafinn og æskulýðssamtök
in verða að taka höndum saman,
læra af sárbiturri reynsliu bæði
einstaklir.ga og þjóða, sem þarna
hafa fallið í gildrur og velja síð-
an til verndar og yarnair það sem
helzt mætti til varnar verða vor-
uim sóma .
Hér duga engin veftlin.gatök,
engir silkihanzkar. Hér er
ekkert fikt leyfilegt eða ætti
ekki að vera það.
Hér er voði á ferðum. Og mál-
ið þolir enga bið. Takið strax tii
starfa í varnarmálunum.
Reykjavíik 22. janúar 1970.
Ánelíus Níelsson.
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
Hvað sem
fyrir kemur,
w
II
skella á bretti, beygla á hurð —
í umferðinni leiðir smáyfirsjón ökumanns iðulega til óhapps —
þá er gott að hafa tryggt hjá grónu og öflugu
fyrirtæki, sem veitir yður skjóta og sanngjarna þjónustu.
Almennar tryggingar annast hvers konar bifreiðatryggingar
(skyldutryggingar, farþegatryggingar og kaskótryggingar)
ALLIR SEM ÞURFA AÐ TRYGGJA HAFA ALMENNAR í HUGA.
W
\'
ALMENNAR
TRYGGINGAR"
PÓSTHÚSSTRÆTI 9 SÍMI 17700

II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
II
!í
II
II
II
II
II
II
II
II
V
„ Heim að Hólum66