Morgunblaðið - 30.01.1970, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. JANÚAR 1070
17
Stúdentafundurinn um Kvenna skólann:
„Ósk um óskerta
stöðu í skó lakerf inu”
sagði Hannibal
EINS og skýrt var frá í
Morgunblaðinu í gær var mik
ið fjölmenni á fundi Stúd-
entafélags Háskóla íslands
um Kvennaskólamálið sl.
miðvikudag. Konur, yngri og
eldri, voru í yfirgnæfandi
meirihluta á fundinum og
tóku mikinn þátt í umræð-
um. Mátti ekki á milli sjá,
hvorir voru í meirihluta á
fundinum, fylgismenn eða
andstæðingar Kvennaskóla-
frumvarpsins. Hér verður
skýrt frá umræðum á fund-
inum í stórum dráttum.
Katrín Fjeldsted, stud. med.
talaði fyrs't af hálfu frummæl-
enda. Hún sagði, að þróuinin
væri alls staðar til samruna og
blandaðra bekkja og væri þetta
rétt stefna. Stúlkum væri nauð-
synlegt að kynnast piltum í marg
víslegu félagsstarfi, en eíkiki bara
í ,ykKÍkietterii“. Katrín siagði,
að sérstalkar mienintuinarþarfir
kvenna væru eteki til. Hún sagði,
að mótmæli gegn stúdentsrétt-
imduim væru ekíki ný af nálinni,
en það hetfði aldrei áður gerzt,
að mótmæli kaemu frá nemend-
um sjálfum. Þegar menntaskól-
inn á Akureyri hetfði tekið til
starfa, hefði enginn slíkur Skóli
verið utan Rey'kjavikur. Þá
minnti hún á, að í dag væru
tveir menntasíkólar við Lækjar-
götu og sagði að þörfin fyrir
menntasikóla væri mon brýnni
úti um land, heldur en að bæta
við þriðja menintasfcólanum við
Læfcjargötu. Katrín Fjeldsted
sagði, að frá þekn tíma, sem lið
inn væri frá stofnun Kveninasfcól
anis, hefðu konur öðlazt rétt til
að sækja álla skóla landsirns. Og
þess vegna væri fáránlegt að
akiipa þeim nú á sér bás. Mark-
miðið væri ekki sérréttindi
kvenna, heldur jafnrétti. Katrín
Fjeldsted sagði að lofcum, að
þetta frumvarp væri kjaftshögg
á kvenréttindastetfnuna.
Niels Chr. Nielsen, stud med.
minnti í upphafi máls sínis á mifc
ilvægi fjölgkyldunnEU- í þjóðfé-
laginu og sagði, að konur gætu
að takmör*kuðu leyti unnið utan
heimilis meðan börnin væru að
komast á legg, en þegar svo væri
komið, gætu þær tefcið til starfa
utan heimilis. Hann sagði, að
konur væru ekki sérmenntaðar
í sálfræði, uppeldisfræði og hý-
býlafræði. Nú stæði til boða
ákóli, sem gæti veitt þessa nauð
syniegu fræðslu vegna barna-
uppeldis og heimilishalds, en
jafnframt veitt menntun, sem
kæmi sér vel í framtíðinni, en
þá risi sumt kvenfólk upp og
segði nei. Þetta nei væri hins
vegar ekki Skoðun al’lra, og varp
aði ræðumaðuir fram þeirri spurn
ingu, hvers vegna þeir, sem
vildu ala börn sín upp í sam-
ræmi við eigin hugmyndir,
mættu efcki hafa aðstöðu til þess
að senda dætur sínar í slíkan sér
gkóla. Ekki væri verið að neyða
neinn til þess að sækja Kven-
menntaakóla. Ræðumaður sagði
að lokium, að furðulegt væri
hverrtig meirihluti stúdenta
hetfði risið upp á móti frumvarp
iinu. Fólfcið sem hlotið hefiði
beztu menntunina væri þröng-
sýnt og kreddubundið. Þegar dyr
háisfcólanis væru að lofcast segðu
þeir ekki neitt, en nú væri risið
upp til að mótmæla.
Magnús Kjartansson, alþingls-
maður, var þriðji framsöguimað
ur kvöldsins, og rakti nokkuð
sögu Kvennaskólans í upphafi
máls síns og hlutverlk hans. Hann
sagði, að skólinn hefði verið
stofnaður í þeim tilgangi að
tryggja stúlkum jafna aðstöðu til
menntunar, en þegar því marfci
hefði verið náð, væri rökrétt að
leggja skólann niður, eða breyta
homum í skóla fyrir stúlkur og
pilta. Nú hefðu hins vegar ann
arleg sjónarmið komið til sögunn
ar. Hugmyndin um Kven-
menntasfcóla stetfndi í þveröfuga
um stúdentsréttindi Kvennasfcól
ans væri á leiðinni og beðið þá
um að gera það fyrir konur að
samþykkja það. Kvaðst Magnús
Kjartansson vita að margir
hefðu lotfað þessu. Hann stað-
hæfði eftir viðtöl við marga þing
menn, að enginn raunverulegur
meirihluti væri fyrir frumvarp-
inu á Alþingi, en yrði það sam-
þykkt, væri það aðeins til marfcs
um hin víðfrægu „sambönd“. í
lok máls síns, gerði Magnús
Kjartanas. að umræðuefni and-
stöðuna gegn frv., og sagði
að hún væri vaxandi, ekki sízt
haldd, en reyndin hefði orðið sú,
að með menntaskólanum á Akur
eyri hefði íslenzk menning orð-
ið einu öflugu menningarvígi
auðugra. Annað hefðí ekki gerzt
eftir öll ósköpin sem á hetfðu
dunið. Þegar Verzlunarsfcólinn
hetfði fengið stúdentsréttindi,
befðii verið barizt atf milkiu of-
forsi en nú þykir ekfcert sjálf-
sagðara en að Verzlunarsfcólinn
hafi þennan rétt. Síðan hetfði
Laugarvatnsskólinn komið til
skjalanna. Þá gat Hannibal
Valdknarsson 20 ára baráttu Vest
firðinga fyrir því, að gagntfræða
Frá stúdentafundinum í fyrradag.
indi. Spurningin væri aðeins sú,
hvort sá eini skóli, sem verið
hefði undantekning frá reglunni
og þar með staðfest hana, mætti
nú öðlast sams konar rétt á
menntaskólastiginu. Þetta er mál
ið allt. Það getur ekkert tjón
leitt atf slíkum skóla, sagði Hanni
bal Valdimansson. Áður var
gagntfræðaprófið hin almenna
grunnmenntun, nú er það stúd-
entsprófið. í því ljósi verður að
skoða óskir Kvennasfcólans. Ósk
ir um að fá að halda óskertri
stöðu í Skólafcerfinu. í sínum
huga væri mál þetta svipað at-
burðinum í ævintýrum Ander-
sens, þegar nokkrar fjaðrir hefðu
orðið að 5 hænum, og unginn
litli hefði komið til móður sinn
ar og sagt að himininn væri að
hrynja yfir sig, vegna þess að
nokkur snjókorn hetfðu fallið á
nefið á honum.
Að loknum framsöguræðum
hófust almennar umræður, og
tók fyrst til máls Guðrún Er-
lendsdóttir. Kom hún á fraan-
færi leiðréttingu, vegna umsagn
ar um heimsókn skólanemenda
í Alþingislhúsið.
Gunnar Finnbogason hótaði
Hannibal Valdimarssyni falli í
næstu Alþinigigkosningum. Hann
sagði, að Kvennasfcólinn hetfði
notað réttindi sín á hræðilegan
hátt. Sfcólinn hefði neitað nem
endum um að fara í landsprótf,
af því að Skólastjórnin hefði
óttazt að þeir niemendur næðu
ekki nema 2. einkunn á lands-
pró'fi. Enginn annar landsprófs-
skóli á landinu hefði leyft sér
þetta. Hann spurði Óslkar J. Þor
láksson, skólanefndarformann
Kvennaskólans, hvort þetta væri
kristi'legt athæfi.
Halldóra Einarsdóttir sagði, að
skólainietfnidin hetfði ekiki gert sér
greiin fyrir því, að óskir skól-
ainis. um stúdieintisiréttindi myndu
verða að sMkiu stórmáli. Hlut-
verk Kveninaisfciálanjs hefði
brieytzt með breyttum tímum.
Hún sagði, að á niokkirum dög-
uim hefðu um 1500 komiuir und-
irriitað un/dirskritfibarpllögg og lýst
yfir tfylgi aímu við frumvarpið
um Kveniniaiskólanin. Skólinn
„Kjaftshögg á kven-
réttindastefnuna”
sagði Katrín Fjelsteð
átt við upphaflegan tilgang. Ætl
unin væri að festa í sessi ójafnan
rétt kvenna.
Magnús Kjartansson sagði, að
á Alþingi íslendinga ættu sæti
59 karlar og ein kona, og svip
að hlutfall væri í sveitarstjórn-
um. Kona hefði aldrei verið ráð-
herra, sendiherra, bankastjóri
eða dómari. Á síðasta ári hefði
kona orðið prófessor í fyrsta
Skipti. í atvinnulifinu ætti að
ríkja launajafnrétti milli karla
og kvenna, en fram hjá því væri
gengið á blygðunarlausan hátt
með því að gefa störfum karla
önnur nöfn en störfum kvenma,
þótt um sama starf væri að ræða.
Hefðu stéttarsamtökin sýnt þessu
máli furðu mikið tómlæti. Ræðu
maður sagöi, að til væru bæði
karlar og konur, sem væru
hlynnt þessu frumvarpi, en sín
gkoðun væri, að í því birtist úr-
elt og rangt fortíðarviðhorf.
Þá vðk Magnús Kjartansson að
. menntaslkólafrumvarpinu, sem
I liggur fyrir Alþingi, og sagði,
j að Kvenmaigkólafrumvarpið gengi
! í berhögg við það. Tillagan um
{ stúdentsréttindi Kvennaskólains
væri af ílhaldstoga spunnin. Hann
ræddi meðfierð málsins á þingi,
og ítrekaði, að aðeins ein kona
sæti á Alþimgi. Sagði hanm þimg
menn haldna duldu samvizíku-
biti atf þeasum söikum. Hópur
kvenna hafði talað við þing-
menn eftir kunningssfcaparleið-
um, og sagt þeim, að frumvarp
meðal kvenna, ungs fólks í frEim
haldsgkólum og stúlfcna í
Kvennasfcólanum. Áhugi Skóla-
fólksins 'hefði birzt í talkmarlk-
aðri stillingu í orði og atlhæfi, en
ég held, að enginn geti hneyksl-
azt á því sem man sína eigin
æáku, sagði Magnús Kjartams-
son að lokum.
Hannibal Valdimarsson, alþing
ismaður, hóf mál sitt með þesis-
um orðum: Hér stendur sá al-
þingismaður, sem féll fyrir kon-
unum. Ég efast raunar um, að
ég sé gjaldgengur á svona sam-
kiomu, saigði þinigmaOurinm, þar
sem ég er eini frummælandinn,
sem ekki haf stúdentspróf. Úr
því verður þó ekki bætt úr þess'U
jafnvel með tilkomu Kven-
menntagkóla. Síðan rakti Hanni
bal Valdiimarsson innrás sfcóla-
unglinga í Kvennagkólann og
heimsóknina í Alþingisihúeið
þegar friðhelgi þingsinis var rotf
in. Hann sagði, að unga fóllkið,
sem tekið hefði þátt í þeösum að
gerðum, hefði leiðzt út á villi-
götur neikvæðra viðhorfa, og
kvaðst óska akólaæakunni betra
ihlutSkiptis og að hún beindi
knöflhum sínum inn á jiákvæðar
brautir. Því aðleima gæbi það
byggt upp nýtit cig betra Lsiland.
Hannibal kvaðst hafa fylgzt af
brennandi áhuga með baráttu
gagnfiræðasfcólans á Akureyri fyr
ir að fá að útskrifa stúdenita. Það
hefði kostað langa og harða bar-
áttu gegn þröngsýni og aftur-
skólinn á ísafirði fengi þessi rétt
indi. Hefði Skólinn fyrtst fengið
heimild til þess að taíka upp
kennslu í 1. bekk menntaskóla,
og hefði verið reynt að ná þeirri
heimild af Skólanum, en efcki tek
izt. Lökatakmarfci væri nú náð,
og mundu tvær bekkjairdeildir
táka tiil starfa næsta haust, og
væri það sér milkið fagnaðar-
efni. Þegar ég, fyrir um það bil
ári, skyldi taka afstöðu til óska
Kvennaskólans um stúdentsrétt
indi, var ékkert hik í mínum
huga, sagði Hannibal Valdimars
son. Sömu afstöðu haf ég nú. Ég
varð ékfci var við grátbænir
neinna kvenna, og eru það því
ýkjusögur hjá Magnúsi Kjartans
syni. Málið er nákvæmlega eins
vaxið og barátta hinma sfcólanna
fyrir þessum sömu réttimdum. Á
móti ölium þessum fraimtfaramál
um var barizt, ekki sízt atf þröng
sýnum menntamönmum í Reykja
vík, sagði Hammibal Valdimars-
son, og em þeirra skoðanir mér
ekkert heilagt leiðarljós.
Hann vék síðan að því að
Kvennaiskólinn væri einikaskóli
fyrir stúlikur og kvaðst ekki
hafia gleymt þeirri staðreynd. —
Hann sagði, að sitúdentsréttur
fyrir Kvemnaskólann ætti ekik-
ert gkylt við það, hvort menn að
hylltust samsköla eða sérslkóla.
Samsikólar væru héir ráðandi
stetfna og engar tillögur hetfðu
komið fram um að breyta því.
Á emgan væri gengið, og frá
engum væri tekið, roeð því að
veitá Kvennagkólanum þessi rétt
hefðd úrvals keninara og finá.bær-
an skóiiastjóra. Það uimrót, sem
skapazt hefði um skólann nú,
mundi veröa homiuim mifcil hvafcn
inig til þesis að vanida vel rmenimt-
un væntanliegra sfcúdenta.
Guðfinna Ragnarsdóttir vitn-
í n/ámigkrá sænstoa rílkisims, þar
sem áhorzília er lögð á j'aifmiréfcbi
kynjanma og spuirði hvernig Is-
iendiingar gætu stógið storef aft-
ur á bak í stoólamáliuim, þegar
mágiranniaþjóðirmiar væru að
brjöta aif sór viðjiar aldiagamialila
fordóma. Það væri ískygg ilegrt
fyrir ungt fóllk að hoirtfa upp á
fotrysfcumiemm þjóðarimnar horfa
blindum auiguim á þá staðireyrnd,
að það er uppeiMiSlaga og félag®-
fræðiiega ranigit og á engan hátt
réttlæfcamfiiegt a'ð hatfa í þjóðlfié-
lagintu sikiótfa, sem að'eimis er æbl-
aður öðinu kyndmiu. Kveinimaisikiól-
amum væiri því aðieömis hægt aið
veiba þeisisd riéttiradi, að hcunm
væri opnaður bæði piibum og
stúJtouim.
Sigurgeir Jónsson kvaðst viil ja
ritfja upp farailduir, sem gengið
ihefði yfliir Reykj'avífc. fyrir 27 eða
28 áruim. Þávartandi mienmta-
miáliairáðherra Maignúis Jónisisom,
hefði ieyflt sér að veita Verzl-
uinarigkóiLanum rétt tiil aö út-
akritfa stúdenta án þes'S að Leita
leyfis hágkóiastúder.iba og menmta
sfcóiliauinigliniga. Ég skial viður-
benina, sagði ræðumiaðiuir, að ég
hafðd tatoið veikina seim þá fór
um eins og faralidiuir og' otft síðam
hiefið ég dláðlst að toariimieminnltou
Framhald á bls. 2l