Morgunblaðið - 30.01.1970, Blaðsíða 15

MOBGUINlBLAfJIÐ, FÖSTUDiAjGUIR 30. JAJSPÚAR W10
15
Kvikmyndaþáttur
í umsjá Sigurðar Sverris Pálssonar
og Sæbjörns Valdimarssonar
IiÍKT OG áðuir fymr hér
heima, eru margatr beztu mynd-
ir áirsins flrumsýndar í New
York um jóialeytið. Margar at-
hyglisvetrðar myndir skutu upp
kollinum og eir því miður ekki
hsegt að geta nema nokkiunra
þeinra helztu, og það lauslega.
Sú jólamyndanna, sem mestur
ljóminn var yfiir, var sjálfsagt
„Hello Dolly”, og setti hún
glæsilegt met í forsölu aðgöngu-
miða, sem hljóðaði hátt á þriðju
milljón dala. En hún verður að
spjara sig jafn vel í framtíð-
inni, því það er ekki fynr en
tekjumar eru orðnar 35 millj.
dollarar, að myndin fer að sýna
gróða. Frumsýningin var með
imilklum glæisibrag. Ýmisir af
þekktari borgurum landsins
vonu viðstaddir, og er talið að
hún sé hin stórkostlegasta í
möng ár. Eini skugginn, sem á
hana féll, vair sá, að aðalleik-
konan, Bairbra Streisiand, var
naestum troðin undiir, þá er hún
var að brjóta sér leið inn í kvik
myndahúsið í gegnum þéttar rað
ir aðdáenda sinna.
„Cactus flower”, er byggð á
írœgu Broadway gamanleikriti
sem fékk mjög góðar viðtökur.
Með titilhlutverkin fara Walter
Matthau (sá er ekki atvinnu-
iaus þessa dagana) og Ingrid
Bergman, en þetta er hennar
eina mynd í allmörg ár og sú
fyrsta, sem hún leikuir í í Banda
níkjunum síðan „Anastasía”.
Leikstjóiri myndarininar er Gene
Saks (The Odd Couple) og hef
ur hún hlotið mjög góða dóma
gagnrýnenda.
Uað er ekki ólíklegt að geim-
ferðamyndir eigi eftir að verða
vinsælar á þessum áratug og á
sama máli er John Sturges, fram
leiðandi og leikstjóri „Maroon-
ed”, sem fjallar einmitt um hætt
ur og tvísýmiur geimferðanna.
Með aðalhlutverkin faira Greg-
ory F’eck, Richatrd Crenna, Da-
maðuir, George Lazenby. Árang-
urinn er í stuttu máli sá, að
framleiðendumir naga nú á sér
Weglurnar yfir nízkunni, því
myndin fékk ólí'kt verri viðtök
ur en þær fyrri og hin ástralska
uppgötvun þeirra líkastur því
að hann sé að auglýsa súkku-
laði myndina út.
Antony Quinn hefur oftar en
einu sinni verið öruggur talinn
með Oscarsverðlaunin, og svo er
það enn. Núna fyirir myndina
„Dream Of Kings. Ber öllum
gagnirýnendum saman, að leik
ur hans í myndinni sé stórkost-
legur, en meðleikarar hans eru
Irene Papas og Inger Stevens.
Leikstjóri er Daniel Mann.
Sú mynd, sem hlaut hvað mest
lof af þeim, sem verða hér upp-
taldar, er nýjasta mynd
Visoomitis, „The Damned". Geriislt
í Þýzkalandi á ógnairtímum Hitl-
ers, og er ádeila á hvers kyns
böl og mannvonzku. Sér til að-
stoðar fékk Visconti afburða-
leikara víðsvegar að, þeirra á
-mieðial Dirk Bogardie og Inigrid
Thulin.
Mairgir kannast við hina
frægu sögu Faulkners, „the
Reiver, en hún heflur nú Verið
kvikmynduð af fyrirtæki Steve
McQueen, og fer hann sjálfu"
með aðalhlutverkið. Steve e*
vinsæll og skemmtileguir leikari
John Wayne má teljast öruggur uin að fá Oscarsútnefningu fyr-
ir afbragðsgóða túlkun sína á Rooster Cogbum, mann-
inum óbugandi, úr „True Grit”.
Jólamyndir New York-búa
Þeir erkiféndumir Emest Stavro Blofeld og James Bond. tJr
myndinni „On Her Majesty’s Secret Service”.
Aðrir leikenduir í myndinni
eru Walter Matthau, Midhael
Crawford og Louis Armstrong,
en leikstjóri Gene Kelly.
Myndin hlaut yfirleitt góða
dóma í bandarísku pressunni, og
gera þeir hjá 20th Century-Fox
sér nú voni,r um að myndin fái
sömu viðtökur hjá almenningi
og „The Sound of Music”.
Ný mynd eftir Alfred
Hiitchoock velkur jaiflniain aithyg'li
og hana yfirleitt verðskuldaða.
Er „Topaz“ enigiin uinidiainitekin-
ing frá þeirtri reglu. Er jaflnvel
rætt um að þetta sé bezta mynd
gamla mannsins í mörg ár. Þyk-
ir hiann ná vel efni bókarinnar
og spennuþrwngnu baksviði
hennar. Er það fiestum kunnugt,
enda heifluir bókin verið þýdd
á allmörg tungumál. Bíða því
margir myndairinnar með eftir-
væintimigtu.
En l'eilkarairiniir eru eklki ívaflðir
jafnmiklum frægðairljóma. Þeir
helztu eru Richard Stafford,
Dany Robin, Karin Dor og
Philip Noiret. Þan/n síðast-
nefnda gefst okkur kostur á að
sjá þessa dagana í myndinni
„Night og the Genetrals” í
Stjömiubáói.
vid Janssen og James Francisc-
uis.
„On Her Majesty’s Secret
Service“ neflnáist nýjiastia Bond
myndin. Eins og kunnugt er
kom hinn „upprunalegi James
Bond, alais Sean Connery, með
svo óstjómlegar kaupkröfur, ef
hanin ætti að leika í myndinni,
að flrá því var horfið og í hans
stað iráðinn ástralskur sýningar-
og hefur hann hlotið lof fyrir
ágætan leik í myndinni.
Þá sá dagsins ljós um jólin
nýjasta mynd Toiny Riohardson,
ein hiún er „Hamlet“, rrueð Nicol
Williamson í hinu eftirsótta
hlutverki. Þótti Williamson tak
ast afburðavel upp, þá er verk-
ið var sett upp, bæði vestan
hafs og austan í fyrua, svo Tony
brá sér með hann í Kirónborg-
arkastala í Danaveldi, og árang-
'Uirinn ar kominn í ljós (og sernni
lega Oscarinm í vor).
„John and Mary“ eiru lleikiin af
tveimiuir viinisiættluisitu stjörniuiniuim
vestan hafs, Dustin Hoffman og
Miu Farirow og stjóm myndair-
innar er í höndum eins efnileg-
asta leikstjórans í dag, Biretans
Peter Yates, (Bullit). Myndin
geirist að mestu leyti í rekkju
Hoffmans, en eins og kunnugt
er, þá er svefnherbergið orðið
langvinsælasti bakgrunnurinn í
kvikmyndum í dag. Og með
þennan mannafla á bak við sig
á myndim ábyggilega eftir að
spjara sig, þótt hún hlyti mis-
jafna dóma.
En sömu sögu er ekki að segja
af kúrekaimyndinmii „Tell Them
Willie Boy Is Here“, en hún
fékk sérstaklega góða dóma, og
aðalleikurunum var hrósað ó-
spart, þeim Robert Redford og
Robert Blake. Leikstjóri og höf
undur myndarinnar er Abralham
POlonsky, en hamin hefur verið
á svarta listanum hjá kvik-
myndagerðairmönnum vestra frá
1948 og er þetta fynsta mynd
hans síðan, og verður áreiðan-
lega ekki sú síðasta.
Menn bíða ætíð með eftirvænt
inigu eftir lista hins virta blaðs,
New Yonk Times, yfir 10 beztu
myndir ársins. Og hér er hann
Framhald á hls. 22

Erlendur Jónsson 1 skrifar um J BÓJ KM [] E1 N [N n [] R
Barbra Streisand og Walter Matthau í „Hello Dolly’
Tyrkjans griinmd
. Reisubók séra Ólafs Egilssonar.
175 bls. Almenna bókafélagið.
Reykjavík, 1969.
ÞAÐ var að mörgu leyti vel til
fundið, að Almenna bókafélagið
skyldi gefa út Reisubók séra
Ólafs Egilssonar og auka svo
við flokk þann, sem nefndur
hefur verið „bókasafn AB“ og
telur hér með sex bindi. Og
ekki spilliir, að Sverri Kristjáns
syni skyldi falin umsjón með út
gáfunni. Inngangur sá, sem
hann ritar fyrdr henni, er eink-
ar læsilegur eins og annað,
sem hann hefuir skrifað um sagn
fræðileg efni.
Tynkjarán má að sönnu vera
bóklesendum í fersku minini, síð-
an Jón Helgason sendi flrá sér
prýðisvel skrifaða bók um það
fyrir noklkruim árum. Jón dró
þá saman allar tiltækair heimild-
ir og gerði af listræna frásögn,
sem lengi mun standa. Meðal
heimilda Jóns voru vitaskuld
Reisubók séna Ólafs og annað
efni, sem pmentað er í þessari
bók svo sem frásögn Kláusar
Eyjólfssonar lögréttumanns með
meiru. Allt' eru það frumheim-
ildir í eiginlegasta skilningi og
eiga því erindi á pnent, þó völ
sé nú fyllri og ýtarlegri frá-
sagnar af atburðunum.
Sagan af xánskap Tyrkja er
einn af mörgum raunalegum
kapítuluim í fslandssögunini.
Ennfremur má segja, að það
beri vitni um fábreytni þjóðar-
sögunnair, að slíkir atburðir
skyldu festast í minni þjóðar-
innar og verða þar svo fyrir-
ferðairmiklir sem raun ber vitni.
Rán Tyrkja á íslandi var þó
ekkert einsdæmi. Fleiri þjóðir
máttu þola hið sama, sumar
freklegair en fsland. Gerst mun
Tyrkjarán hafa grópazt í vit-
und íslenzku þjóðarinnar fyirir
þá sök, að fslendingar vissu, að
slikt og þvílíkt gat endurtekið
sig, hvenær sem var. Og þá var
enginn óhultur, hvar sem hann
átti heima á landinu. Þó vilja til
að verjast hafi hvergi skoirt,
höfðu fslendingar til þess alls
ekkert bolmagn. Nú var svo
komið, að afkomendur Gunnars
og Skarphéðins stóðu sem ásauð
ir í haga andspænis fáeinum vík
I ingum, gráum fyrir jámum, og
létu reka sig sem hveim annan
fénað til sölu eða afsláttar.
Hörmulegt!
Þeiir, sem eitthvað þekktu til í *
veröldinni utan fslands — emb-
ættismenn og slíkir — hafa þó
hlotið að gera sér ljóst, áður
en Tyrkir gerðu hér herlhlaup
sitt, að þvílíkt gæti borið að
höndum. Tyirkjaránið hefur því
verið staðfesting á illum grun
fremur en opinbeirun áðuir
óþekktrar staðreyndar.
Vitaskuld bar Dönum að verja
íslendinga eða að öðmm kosti
hjálpa þeim sjálfum að verja sig.
En það sannaðist meðal annars
á Tyrkjaráninu, að þrátt fyrir
margra alda yfirráð voru fslend
ingar aldrei teknir í hina dönsku
þjóðarfjölskyldu, ef svo má að
or@i komast. Damir sýnast hafa
litið á ísland eins og mjólkur- -
kú einungis (þetta er ekki
frumleg staðhæfing, heldur göm
ul tugga). En — sem sagt —
þjáningar íslendinga hafa ekki
komið við þá eins og til að
mynda sömu þjáningar Jóta eða
Lálendinga hefðu komið við
Framhald á bls. 22
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR
BOKMENNTIR - LISTIR