Morgunblaðið - 20.02.1970, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 1970
5
Nixon heimfærir Guam-
kenninguna á Evrópu
'T
— Leggur áherzlu á að þróun Atlantshafs-
bandalagsins verði að fylgjast með tímanum
Washington, 19. febrúar — AP
LJÓST er, að Richarð Nixon,
Bandaríkjaforseti, hefur í
hyffffju að færa út „Guam-
kenningai" sína þannig, að
hún spanni einnig afskipti
Bandaríkjanna af vörnum V-
Evrópu. Ef þetta táknar, að
fækkað verður í herliði Banda
ríkjanna erlendis, getur það
þýtt, að endurskoðun fari
fram á Atlantshafsbandalag-
inu á þessum áratug. Likleg-
ast er, að hér sé um að ræða
undanfara fækkunar í herliði
Bandaríkjanna í V-Evrópu,
enda þótt ekkert liggi á, ef
Nixon fær vilja sinn fram.
Hin sögulega Skýrsla Nix-
ons um utainríkiisimál, s©m
hann flutti Bandaríkjaþiinigi í
gær, gierir ljóst, að stjóm hans
mun þróa „nýjar stefnur til
að mæta hinum nýju málefn-
um“ þeisisa áratuigiar, enida þótt
áherzla sé lögð á samband
Bamdiaríikjianna við V-Evrópu.
í raiun og veru þýðir þetta
að stjórn Nixons verður hin
fyrsta í Bandaríkjunum til
þess að taka Atlantshafsband a
lagið til alvarleigrar athugun-
ar og endurskoðuniar allt frá
því að bandialag var gert um
Atlantslhafið eftir heimsstyrj-
öldina fyrri mieð Bandaríkim
í fararbroddi.
í þesisu endurspeglar forsiet-
inn tilfinminigar miannia innan
Bandaríkjanna, en þeir eru nú
andsnúnari Ihlutun þeirra er-
lemdis en nokikru simni fyrr
sfðian fyrir heimisstyrjöldina
síðari.
Hin nýja stefrna í utanríkis-
miálum Baimdarikjannia, eins
og hún var sett fram af for-
setanum á Guiam, gerir sér-
staklega ráð fyrir fækkun í
herliði Bandaríkjamima erlend-
is. Er forsietinn sietti þetta
fram á Guam upphaflega túlk
uðu flestir orð hamts svo, að
hér væri einvörðumgu átt við
afskipti Bamtdaríkjanima af
málefnum Asíu.
Kennirag þessi hafmar þeirri
huigmynd, að B'anidaríkin taiki
að sér hlu/tverk alþjóðlegrar
lögreglu, sem sendi liðssiveitir
símar til þess að berjast í styrj
öldum anniarra þjóða. Þesis í
stað myndu Bamdaríkin leggja
til „kjarnorkuvopimaskjöld“ til
hlífðar fyrir stórveldaárásium
og veita bandamiönnum símim
hermaðarleg ráð og birgðir,
þar sem þeinra væri þarfnazt.
Eins og Nixom hefur lýsit
utanríkiismálasitefnu Bainda-
ríkjanma á mæsta áratuig leik-
ur lítill vafi á því, að hann
hefur ákveðið að láta „Guam-
kenninguma“ ná eininig til
Evrópu, en farið verði hægt
í sakimar.
En hann gierði hins vegar
ljóst, að ekki yrði um að ræða
algjöram brottflutning banda-
rígks liðls frá V-Evrópu.
Me*ð orðum, siem sumum
leiðtogum V-Evrópu falla uigg
laust lítt í geð, lýsti forsiet-
in eftirfaramdi yfir:
„En í dag er Evrópa meira
en sjálfri sér nóg. Hin miklu
bandiarísku áhrif, sem voru
eðlileg afleiðdng ástandsins

Nixon
fyriát eftir stríðið, eru ekki
lengur hentug“.
„Jafnari samvinna og raun-
verulegri samstaða eru Banda
ríkjunum í hag. Er þessi þró-
un heldur áfram verður að
skipta byrð'unium og ábyrgð-
inni jafnar niður, þanniig að
efnahagslegar og stjórnmála-
legar framfarir í Evrópu njóti
sín. Bandaimenn okkar eiga
skilið að hafa sitt að segja
í bandalaiginu og ákvarðamir
þess verða í hlurtfalli við vax-
andi vald þedrra og framlag“.
„Er við nú hættum að hafa
æðstu ráð og tökum upp sam-
vimrnu, er möguleiki á því að
sumir nvuni líta á þetta sem
skref í áttina til þess að við
drögum okkur alveig frá
Evrópu. En á þriðja áratug af-
skipta okkar af Evrópiu, er
dýpt sambands okkar lífsstað-
reynd. Við getum ekki kvatt
Evrópu að fullu og öllu frem-
ur en Alaska".
Með orðum, sem greinilega
var beint að jöfnu til leiðtoga
Evrópu og bandarísku þjóð-
arinniar, sagði Nixon:
„Eftir 20 ár, efnaihaigsvand-
ræðin, hiernaðarlegam vammátt
og stjómmálalegan óstöðug-
leika í Evrópu í kjölfar styrj-
aldarinnar, eru yfirgniæfandi
afsbipti Bandaríkjamna liðin
saga. Samieiginlegur áramigur
ökfcar í að byggja upp V-
Evrópu á ný, hefur gert bamda
mönmnm okfcar kleift að end-
urheimta krafta sínia og að-
stöðu. Það er tírni til kominn,
að okkar eigin stjóm taki
þassia staðreynd tdl greina“.
Síðan sagði forsetinn:
„Málið, sem við stömdum
andspænis, snýst ebki einvörð
ungu um betri samsfcipti. Hér
er um að ræða þá gruindvall-
arspumimgu hvert sbuli vera
takmark samvinmu Bairudaríkj-
anma og Evrópu á næstu ár-
um. Hvers koniar bandalag
eiigum við á þessum tímum að
reyna að vinma að því að
byggja upp?“
„I sjálfu sér er það sigur,
hversu bandalagið hefur ver-
i'ð eodingargott. En það væri
ekki sfcynsamlegt að telja sér
trú uim, að samvinma sú, sem
mótuð var á árunium fyrir
1950 verði hin sama varðamdi
tilgang og eðli á komandi ára-
tug“.
Þá saigði Nixon, greinilega
til þess að fullvissa evrópska
leiðtoga otg þjóðdr þeirra, að
„grundivallaratriði samvinmu
Bandaríkjanma og Evrópu er
ekfci það, sem hér er rætt
um“, og síðan bætti hamm við:
„Himm upprumalegi tilgamg-
ur bamdalagis Vesturlamda er
enn grundvallartilgamgur okk
ar: Vöm V-Evrópu gegm sam-
eiginlegum hættum, og sköp-
un stöðugs skipulaigs í
Evrópu".
„En hvers bonar samvinina
hentar bezt í þessurn efnum i
dag? í>að er eðlileg tilhnieig-
ing að vilja beldur óbreytt
ástaind, og styðja þá tilhöigun
mála, sem hefur reynzt svo
vel til þassa“.
„En á árinu 1970 getum við
séð, að hið eina stöðuga er,
að það er ekfcert til, siem heit-
ir „óbreytt ástand“ — hið
eimia, sem til er, er stö'ðug
breytimig. Þróun V-Evrópu
hefur breytt aðstöðu þessa
heimsíhluta í málefnum ver-
aldarinmar og því hlutverki
hans í bamdalagi Vestur-
landa“.
Nixon minmtist á, að stjóm
hams hiefði fullvissað Atlamts-
hafsbamdalagið um að ekki
yrði fækkað í hierliði Banda-
ríkjanma í Evrópu a.m.k. til
miés árs 1971.
„Jafnframt gerum við okk-
ur grein fyrir“, sagði hamm,
„að við verðum að nota þemm-
an tíma til náinmar aitíhugumar
á stiefnu ökkar í varmarmálum
V-Evrópu, og þar verða a'ð
koma til algjör og hreinskilin
skoðamaskipti við bandamenm
okfcar“.
SUUUil I
miemm /
_________!
Níutíu og fimm ára í dag:
Runólfur Runólfsson
RÉTT immundir Skeiðvelli höfum
viið séð lítið steáinlhús uppi í
brekkiunmi. Nú á það að vikja
fyrir nýju skipulagi, emda stórt
hús í nýjum stíl risið á lóðinni.
Eg skrapp þamigað að gamni
mínu. Víst er þeissi stofa hans
í nýja húsinu rýmri en hamm
hefur búi'ð við áður, raðir
mierkra bóka, igamialla sem nýrra,
glefa hienni sinm svip, og ekki
þarf þessi unglingur að setja upp
gleraiugu til að fimna sér bók,
endia þótt harnn noti þau eitthvað
samt til lestrar, sem byrjandi við
slíkt.
Þótt ævidagurinm sé orðinm
þetta langur, hefur Rumólfur
umniið allt tdl þessa, og nú síðast
við byiggimgu þessa 'húss mieð
tengdasymi sínum og dóttur. Hjá
þeim ásamt anmarri dóttur er
haldið hiefur heimili mieð homium,
er homium sjáamlega og hieyran-
lega búið svo hlýtt heimili sem
unnt er. Ljúfur og hýr var
Riuinólfur að vanda, Ég sagði
homum það erindi mitt, a'ð mér
þættá fróðlegt að heyra eitthvað
um æviferil hans, þar sem mím
aðalkymming hafði verið sú, að
ég hafði sjaldam komið svo á
neirna almemna saimkomu Góð-
templarareglunnar, hvað þá þimg,
að Runólfur væri þar ekki og
oftast í sínu trúnaðarstarfi.
Ekki taldi Rumólfur neitt
mieifcilegt við æviferil sinn, em
rílk í huga var honum hugsjón
Templarareglunmar, enda mun
hamn elztur núlifamdi templara,
bæði að ærviárum og templara-
árum. Með óskertum sóma hefur
hann staðið undir merkjum
Reglunnar í 70 ár.
Jú, hann var fæddur að Kvísl-
höfða í Álftameshreppi í Mýrar-
sýslu 20. febrúar 1875, eimm af
19 systfcinum, og fór um 10 ára
aldur í fóstur til föðurbróður
síns að Stiamgarholti í Borgar-
hreppi. Þrátt fyrir það, að ekki
var um nieima skóla að ræða, var
hiann þó orðinn allvel læs og var
svo heppinn á nýja staðmum, að
sonur bónda gait gefi'ð honum
stafróf og leiðbeint við skrift.
Strax á urnga aldri réð Rumólf-
m- það við sig, að láta efcki nein
eituirlyf, svo sem tóbak og
áfemigi, ná neimu tangarhaldi á
sér oig gekk þar í bimdimdisfélag
og strax í Góðtemplararegluna
er hanm kom hér til Reykjavíkur
um aldamótin og gekk þá í st.
Bifröst og síðar í Sfcjaldbreið.
Ég spurðd nú hvort starfs-
bræðrum hanis, sjómönnum á
Suðurnesjum, hefði ebki fundizt
skrítin hans fasta ákvörðum með
bindmdi? Jú, að vísu, en aldred
örlaði þó á minrna bróðerni fyrir
það, nesmia síður væri.
Að sjálfsögðu hafði Runólfur
sem aðrir, er stumduðu alla al-
gemlga vimnu, verið í verkialýðs-
félagi. Jú, og í Guðspekifélagimu,
en hverigi teikið jiafn virkan þátt
í störfum sem rmeðal Gó'ðtempl-
ara. í st. Skjaldbreið var hamn
bæði fjármálaritari og ritari, og
einnig ritari í Guðspekistúku
sinind. Þessi störf voru hans góði
skóli. Síðar var hanm um langt
árabil uimboðsmaður í st. Verð-
andi og vörður á öllum stigum
Reglummiar um tugi ára. Slikt
hlaut að koma af sjálfu sér, því
að ekfci var hætta á, að Runólfur
mætti ekfci á réttum tíma á sín-
um stað.
Aðspurður hverjar mimnimgar
honum væru kærastar úr Reglu-
starfinu eða samvinmufélaigar,
þá voru það mestu áhuigaimienn-
irnir, hugsjónin og fraimkvæmd
hemrnar var honum allt.
Guðfinma fcona hams frá Kvía-
holti í Holtahreppi var homium
samhuiga í þesisum málum og
mieð honum í Reglunmi og dæt-
urmar í barmastúkum. Konu sima
mdssti Runólfur 1929. Þá höfðu
þau byggt sér lítið hús suður við
Laufásveg. Noikkru eftir 1930 hóf
hann svo störf á landi sínu fyrir
inman Soigamýrina og bjó um
árabil í kj'allara húsisims, þar til
hæðin komst upp, svo sem mjög
algemgt var.
Það er ámægjulegt að sjá svo
aldraðam mann, furðu kvikam í
spori, æðrulausam yfir sínum
hlut og sóttan við lífið. Af sín-
um fjórum dætrum missti hamm
eirna uinga. Hanm segir, að sér
hafi oft liðið mjög vel í þessu
litla húsi og vonum við að hom-
um geti eimmig liðið vel við nú-
tímaaðstæðurmar.
Því miður er oft rmeira talað
og ritað um það sem mi'ður fer,
en þær tilraunir, sem gerðar eru
til úrbóta. Góðtemplarareglan
hefur heldur ekfci á opinberum
vettvangi haft hátt um störf sín
og almeinmimgi jafnvel efcfci eins
kunmugt um hienmiar göfuigu mark
mið og æskilegt væri og því hugs
anlega fallið þar um harðari
áfellisdómar en ella. Hér var því
gott tæfcifæri að heyra skrum-
laiusain mamn sagja frá laragri
reynslu sinrni af Regluistarfinu og
hvers virði það hefði reynzt
honuim. Hann hefur einnig mikla
yfirsýn yfir það, hiver áhrif það
hefur haft á sarntíð sína og gildi
fyrir hvern þarnn einstakling,
sem tileinhar sér það og þar með
mainnlífið í heild.
Af sínum sívakamdi, eldlega
áhuga til að vinma saimfélaigimu
og mamnfélagshiedldinini gagm,
hefur hiamn sjálfur tekið þessar
ábendingaigreinar samiam í rit-
gerð, sem ég, með leyfi hams,
birti hér lítið eiitt stytta.
Runólfur segir sivo:
„Ég vil hér í fáum orðum gera
grein fyrir skilningi mínum á
Góðtemplarareglunni og viðhorf
um mímum til hennar, og hvers
vegna ég gekk undir lög hemnar,
siði og venjur og ævilanga skuld
bindingu.
Snemma veitti ég athygli
spilliáhrifum vínnautnarinmar
og snemma tók ég þá ákvörðun,
að vera þar ekki þáfettabandi.
Ég var þvi fyrir löngu ákveð-
inn bindindismaður áður en ég
geklk í Regluna. Að líkindum
hefði ég haldið því áfram, þótt
ég hefði ekki náð til hennar, en
hvað öruggur, sem ég hefði ver-
ið, að láta fyrirætlunina stand-
ast, álít ég það ómetamlegt lám,
Framhald á bls. 8
Rafmagnsverkfræðingur eða
tæknifræðingur
óskast við innflutning á rafmagnsvörum. Þarf að geta annast
bréfaviðskipti á ensku og helzt einu Norðurlandamáli. Þá þarf
viðkomandi að hafa áhuga fyrir verzlun og viðskiptum.
Tilboð sem tilgreini aldur, menntun og fyrri störf sendist Mbl.
fyrir 28. febrúar nk. merkt: ,,2706.
Með tilboðin verður farið sem algjört trúnaðarmál.