Morgunblaðið - 28.02.1970, Qupperneq 23

MORGU'NIBLAÐIÐ, LAOGARDAGUR 28. FEBBÚAR 1070
23
ÁVARP
í tilefni af evrópska nátt-
úruverndarárinu 1970
Sú deild Evrópuráðsins, sem
fjallar um auðlindir náttúrunnar
og verndun þeirra, hefur sam-
þykkt að helga árið 1970 nátt-
úruverndarmálum, og mælat til
þess að svo verði gert í öllum
aðildarríkjum ráðsins. Af því til
efni senda Samtök um náttúru-
vernd Norðurlandi út eftir-
farandi ávarp:
I.
1. Náttúruvernd miðar fyrst og
fremst að varðveizlu hinna líf-
rænu auðlinda náttúrunnar og
skynsamlegri og hóflegri nytjun
þeirra, svo að þær geti haldið á-
fram að vera arðgæfar um alla
framtíð.
2. Náttúruvernd er mótfallin
rányrkju, í hvaða mynd sem hún
birtist, og vill leitast við að end-
urskapa þau verðmæti, sem farið
hafa forgörðum vegna óhyggi-
legrar notkunar.
3. Tilvera lífsins á jörðunni er
undir því komin að þetta heppn-
ist. Náttúruvernd er því allra
hagur og allir ættu að geta sam-
einazt um hana, hvar í flokki
sem þeir standa. Náttúruvernd
er framtíðarstefna, stefna lífsins
á jörðimini.
n.
1. Fáir spilla náttúrunni af á-
setningi, heldur er oftast skamm
aýná éða huigsumairfjeýsi uim að
kenna. Með upplýsingu og
fræðslu má oft ná miklum ár-
angri.
2. Stundum eru þó sterkir hags
munir annars vegar. í slíkum til-
vikum þarf að leita aðstoðar lag
anna. Góð náttúruverndarlög eru
því mikilvæg, en íslenzk lög um
náttúruvernd eru nú í endurskoð
un.
3. Með vísindalegri rannsókn
má oftast sjá fyrir afleiðingar
hvers konar ígripa í náttúruna.
Hver sem fremur slíkt ígrip er
því ábyrgur gerða sinna.
m.
1. Náttúra er flókið sambland
af óteljandi þráðum og þáttum,
einkum þó hinn lifandi hluti
hennar. A hverjum stað og tíma
skapast jafnvægi milli þessara
þátta. Þar sem maðurinn kemur
við sögu bætist við nýr þáttur
og ruglar jafnvægið.
2. Jafnvægi náttúrunnar verð-
ur ekki skilið til hlítar, nema með
nákvæmri og ítarlegri rannsókn,
Rannsókn náttúrunnar er því
nauðsynlegur undanfari náttúru
verndar.
IV.
1. Ýmiss konar tilbúin eitur-
efni og úrgangsefni frá húshaldi
og iðnaði, ógna nú öllu lífi á jörð
inni. Þau berast með vindum og
hafstraumum heimshornanna á
milli og menga loft, vatn og sjó.
Ekkert land sleppur við þessa
ógnun.
2. Þessi hætta er nú orðin
mörgum mönnum ljós, og víða
hafa verið gerðar ráðstafanir til
að minnka hana. Þó er talið, að
hún aukist stöðugt, og eru marg
ir uggandi um framtíð jarðlífsins
af þeim sökum. Hér hafa náttúru
verndarmenn mikið verk að
vinna.
V.
1. Náttúruvernd viðurkennir
rétt mannsins til að byggja land-
ið og hagnýta sér gæði þess, svo
framarlega sem það leiðir ekki til
varanlegra skemmda á landi eða
lífi.
2. Þar sem menn hafa búið um
aldaraðir og nytjað náttúru-
gæðin hófsamlega, hefur fyrir
löngu skapazt nýtt jafnvægi, sem
maðurinn er sjálfur þáttur í. Jafn
vel hús og önnur manrwirki
heyra því til. Þetta jafnvægi
ber að varðveita, og stefna að
því hvarvetna, þar sem land er
byggt.
3. Hæfilega byggt land er oft
fegurra en óbyggt, einkum ef
landið er annars vegar vel fallið
til búsetu. En það er ekki sama
hvernig landið er byggt. Hús,
brýr og vegi þarf að gera svo úr
garði, að ekki valdi stórum spjöll
um á landslagi eða heildarmynd
byggðarinnar.
4. Ýmiss konar menningar- og
atvinnusögulegar minjar eru víða
orðnar óaðskiljanlegur hluti nátt
úrunnar. Stuðla ber að varð-
veizlu slikra minja og heimilda,
sem þeim eru tengdar.
5. Allir menn hafa einhverja
þörf fyrir samvistir við óspillt
náttúrufar og sumum er það
hrein lífsnauðsyn. Náttúruvernd
in vill vinna að því að tryggja
öllum þennan rétt, skipulega og
án þess að leiði til örtraðar á
því landi, sem þeim var ætlað
að njóta.
VI.
1. Tæknin gerir nú manninum
kleift að komast til hinna af-
skekktustu og fjarlægustu staða.
Enginn blettur á jörðinni eða
næstu jarðstjömúm er því óhult
ur fyrir honum og ígripum hans.
Því ber brýna nauðsyn til að
vernda viss óbyggð svæði með
meira eða minna fullkominni frið
lýsingu.
2. Slík friðlýsing gegnir því
hlutverki, að varðveita sýnis
horn þeirrar náttúru, sem nú er
til á jörðinni, til skoðunar og
rannsókna, yndis og ánægju þeim
sem síðar lifa á jörðinni.
3. í sama skyni ber að forðast
að útrýmt sé tegundum dýra eða
plantna, eða þeim sé fækkað svo
að hætta sé á útrýmingu.
4. Náttúrufyrirbæri, sem eru
sérstök eða einkennandi fyrir eitt
hvert land eða landshluta, ber
að sjálfsögðu að varðveita, og
sama er að segja um fyrirbæri
sem eru að flestra dómi óvenju
fögur, eða hafa mikið vísindalegt
gildi fyrir rannsókn landsins.
5. Allar skemmdir á náttúr
unni ber að forðast, hvar og
hvenær, sem þær eru framkvæmd
ar. Beri brýna nauðsyn til að
valda skemmdum á henni, þarf
að athuga vandlega hvort meira
vegi, skemmdirnar og afleiðingar
þeirra, eða það hagræði sem
menn telja sig ná.
6. í slíkum tilvikum verður að
hafa í huga, að skemmdir á nátt-
úrunni verða sjaldan bættar svo
að gagni komi. Þær eru því ævar
andi skaði, en hagræðið oft stund
arhagnaður.
vn.
1. Samtök um náttúruvernd á
Norðurlándi voru stofnuð til að
vinna að framgangi náttúru-
verndar í fjórðungnum, eftir
þeim markmiðum, sem hér hafa
verið talin. Samtökin eru óbund
in og óháð öllum öðrum sjónar-
miðum en þeim, sem á hverjum
tíma teljast aðalinntak náttúru-
verndar.
2. Samtökin eru byggð upp af
áhugafólki um allt Norðurland,
og eru öllum opin, sem vilja
vinna með þeim að náttúruvernd
í þeim anda er að ofan greinir.
Félög 'og fyrirtæki geta gerzt
styrktaraðilar samtakanna.
3. Samkvæmt lagauppkasti, sem
lagt verður fyrir næsta aðalfund,
kjósa félagar í hverju héraði,
þrjá menn úr sínum hópi í full-
trúaráð. Aðalfund skal halda ár
lega, til skiptis í héruðunum, og
er öllum félögum heimilt að sækja
hann með fullum réttindum. Aðal
fundur kýs fimm manna stjórn,
eftir tillögum fulltrúaráðs. Heim
ilt er að stofna deildir innan sam
takanna.
4. Næsti aðalfundur og fram-
haldsstofnfundur samtakanna
verður haldinn á Akureyri næsta
vor. Auk aðalfundarstarfa verð
ur þar fjölbreytt kynningardag-
skrá, með erindum, myndasýning
um og skoðunarferðum.
5. Náttúrugripasafnið á Akur-
eyri hefur látið gera veggmynda
sýningu um náttúruvernd á
Norðurlandi, og hefur hún þegar
verið sýnd á Akureyri við góða
aðsókn. Næsta vor og sumar verð
ur hún væntanlega sett upp á
ýmsum öðrum stöðum á Norður-
landi. -
vin.
1. Samtök náttúruverndar-
manna á Norðurlandi eru enn of
fámenn og fátæk af fjárhlut.
Styrkur þeirra er undir því kom
inn, að sem allra flestir sem
hlynntir eru þessum málum, sam
einist þeim og sem víðast í fjórð-
ungnum.
2. Ekki verður til þess ætlazt,
að allir félagsmenn hafi jafn mik
inn áhuga á öllum þeim mála-
flokkum, sem náttúruverndin hef
ur á stefnuskrá sinni. Minna má
þar duga. Þrátt fyrir það ættu
þeir að geta sameinazt okkur og
unnið þannig að framgangi ,á-
hugamála sinna.
3. Náttúruvernd kostar einnig
fé. Þrátt fyrir það, að allir trún-
aðarmenn samtakanna vinni störf
sín ólaunuð, er þó jafnan ein-
hver kostnaður í sambandi við
ferðir, fundi, samskipti við önn-
ar félög, kynningu, eftirlit o.s.
frv.
4. Þess er fastlega vænzt, að
margir verði til að ganga í sam-
tökin á þessu ári, og að ýmis fé-
lög, félagssambönd, fyrirtæki og
stofnanir, telji sér málefni sam-
takanna svo skylt, að þau vilji
gerast styrkjendur þeirra.
5. Heimilisfang samtakanna er
fyrst um sinn Náttúrugripasafnið
á Akureyri, pósthólf 580, Akur-
eyri.
Gleðilegt náttúruverndarár.
Tjörn í Svarfaðardal,
7. janúar 1970.
Hjörtur Eldjárn ÞórarinssOn,
Tjörn.
Ámi Sigurffsson, Blönduósi.
Helgi Hallgrímsson,
Víkurbakka.
Egill Bjamason, SauffárkrókL
Jóhann Skaptason, Húsavík.
Haukur Ingibergsson:
Hljómplötur
Viktoría Guðmunds-
dóttir — Minning
í DAG, 28. fébnúar, verðiu-r Viikt-
oalía Guðimiunidsdiótttiir jiairðaeitt aið
Stóra-Núpi í Gniúpveirjalhineppi.
Hún lanidatðfot í sjúlkralbúsimu í
Haifnarfirði 17. fébnúar dl.
Viktoría Guðlmiuniclisdóittiir
tfæddiist í Þjórsáirfhial'ti 3. júM
11885. Voru foneldnair heniniair
Helga Gísladóttiir og Guðimiuind-
iuc bóndi Guðtaruuindsson.
Haiustið 1984 félkk ég kennara-
stöðu á Valtnslieysuatrönd. Þá sá
ég Vilktaníu Gufðimundsdióttiuir
fyirtst. Tel óg það iniíkið lán
itytriir miig að balfa kynnzt hjenini,
Sölkuim maninlkosta henmar og vilts
miuna. Emgri toomu dueif ég kymnizit
Baninmennitaðri, skyldumæikiniairi,
minmuigri, fnóðari og skjótari í
svönuim. Hún var ákairpgáfuð
Ikonia, vimsæl og miikiflis virt. Hvair
vetnia toom hún fram setm saniniur
léiðtogi æstounmair. Ber víst öll-
iuim, sem til þekktu. saman um
þalð og að sfcóliaStjónasiæitið á
Vaitnisleysiuströmd bafi verið vefl
Skipað imeðan Viktoría var þar
skólastjóri. Ræðurmar, sem 'bún
flultti við Stoólliasetnimglu og slkióla
sliit og mörig ömmur tæltoifæni
bánu mier'toi sniMdair 1 máli og
Ihugsuini. Enda þótti hún, er hún
Stuindaði nám í Flensbong og
Kenmariaákióflianium, stoaira fram
úr í xmeðffierð mióðu'nmiálsinis. Var
Viktonía um eitt Stoeið ritsitjóri
Umga íslaindis. Skólastjáni á
Vatn sleiysuatrönd muin hún hafa
verið í þrjátiu og þrjú ár, ef ég
iman rétt. Auik toeniniaraistarfsinis
stanf aði Viktoría mdkið að bind-
indiisimiáliuim rneðal æsitounmar, þó
iað toenimsiustanfið værá henimair
aðalstanf f,rá því bún var inmarn
við tvíltiuigs aldiur.
Oftar en eirnu sinni sigldi Vitot-
oría til Svíþjóðar og kymnitii sér
uppeldiis- og skálaimáíl hinnar
gagnmienntuðu sæmstou þj'óðar.
Haifa þær ferðir vafailiaust stór-
autoið þelkkiinigu hemmar á marig-
an hátt og orðið þeim stoóLa,
sem hún stairfaði við, að ámelt-
amlegu gagmi.
Vitotoría Gulðmiundsdótit'ir 'hafðd
frjiál'Smannlegt og höfðiniglegt
fais ag fnamtaomu, Minmið var
fnábært, salmfara átaönpuim stoiln-
linigi og tiLsvör toenmar iLeiftnandi.
Þess má gata hér, iað sá mæti
maður, séna Maigniús heitiinin
Heligason, fynnvenamdi stoófla-
stjóni við Kenmarasfcólainm, bjó
Viiktoníu undir fenmimgiu. Talldi
hún þann tíma, siem hún lærði
'hjá homum, einn hinn bezta
hfliuta æSku siniraar. — Vitotoría
var mjög söraghmeigð og sömg í
möng ár í Kiirlkjiutaór Kálfatjann-
ankirfejn. Hún kunini ágrymmi af
iiöguim og 'Ljóðiuim, Og á gamaflis
aldri, komin yfir sjötiuigt, tók
húm sig tifl og lænði kvæðið
Liljiu uitaníbókar. Kvæðið er þó
hundrað enimdi.
VLktoría vair ákafiiaga tnúuð
koma>. Miun hún aiLlitiaf hatfa
laigt magináherzilu á það að inm-
næta mamemdum siniurn göfugam
og heilbrigðam bugsumarlhátt og
alLt það, sem þeim maett'i til
blasis'umar verða í lífimu.
Efni: Pop.
Flytjandi: Roof Tops.
Útgáfa: Fálkinn.
HLJÓMSVEITIN Roof TOps er
aö verðleiitouim miikilis meltin í
poplhelimimum. Stafar það atf þvi,
að lalit fná 'uipphafi haifa þeir tek-
ið sitlt starf ti]lhlýðileg.a alvar-
legai, oft vel og fyligzit . mamma
bezt otmeð því, sem er að gerast
í popiniu erlemdis.
Hefur hijómisveiitin urnnið á
hægt og siígamdi, og á sl. sumni
ihöfðiu ekki aðnar toljómisveitir
jiafnani og betri aðisókn en eim-
mitt þeir.
Hjálpaði þar einnig til hljóm-
plaitia, sam út kam með þeim
smemmia sumiars, en á þeiriri
plötu var iagið „,9ökniuðuir“, sem
fór í efsita sæti vinisældiairldistanis.
Fyrir niototonum dögum kom á
martoaðiinm önmur plata til muinia
áhiuigaverða'ri en fyrsta plata
hljómisveitarinimar, þráitt fytair
ljósa punitota á ýmsuim stöðuim.
T. d. er hflijóðritumin eim hin
skýnasta, sem fardð hefiur fram
hérLendis, og hljóðlfæraleitourinn
er út af fyrir sig mijög gáður,
og einmiig er plötuhuilstur hrein-
'lagt.
Það er himig vegar stjé'lft la.ga-
valið, sem orkar tvímiælfo.
Á h'lið A er “Ástin ein“, sem
er afsfcaplega 'Líkt „9ötorauði“, ag
trúi óg að U'pphaflega sóu þessi
lög suragin af sarraa mianmi, en
það, sem Raaf Taps æitla sór með
útgáfu þessa Jiags, er sjálfsagt
'aið kamast aftur í efista sæti vin-
sæld'alistan,s ag styður textiram
þá Skoðlum,
Á síðu B er lag eftir þjóðl aga-
kóniginm Donovan, „Lalena", og
er það sumigið með upph.aÆIeiga
enislka textiamum.
Enu Roof Tops ianmiað hvort að
toamnia nýjar Leiðir eða þá að
hljómisveitin befur lent í tfirna-
hralki mieð uipptökuma og orðið
að 'taka lag beint atf efn'isistonárami.
En þes's má geta, að á Norðuir-
lönidiumuim fer mikill hliuti pop-
söngs fram á enstou og giæti þetita
verið tilraun til að talka þátt í
eimlhverjiu, sem mefmiat NORD-
POP.
„Lalema" er einmiig rólegt lag,
og er það mjög sj'aldgæft, alð
bæði lögin séu höfð nóleg, er
tveggja Laga plata er gefim út.
En sam saigt þessi plata gefuir
ramga mynd >aif Roof Tops, og
ættu þeir að bæta úr því sem
Skj'ótaat með LP pLötu, sam þeiir
ám efa geta gert góða.
Af þeiim ástœðuim framiar öðnu
toveðja raú rnangir VLktoriu Guð- |
mund'sdóttur með söfcrauði og ]
þakklátuim huga.
Æv'istarif þess'arar merku |
komu var göfugt og gæfuríkt.
Þanniig vinniur veglag hörad:
venmir, spimmuir kærleLksbönd.
Vitið fimniur veg uim ilörad,
voma simma óstoa-isitrönd.
Þó að daigsims röðiull nerani,
rökfcvi fyrir sjómuim mianma,
ilífis ei framair Ljósið bnenni,
iýsa stijönmuir mimniiragannia.
Fólkið mitt þér færiir þöfcfc
fyirir virasemd hlýja.
Við raú öiil þi'g kveðj'Uim klöfcfc,
kæna, Viktonía
Stefán Hallsson.
Þrír úr Roof Tops: Gúffni Pálsson, Sveinn Guffjónsson og Ari
Jónsson.