Morgunblaðið - 06.05.1970, Blaðsíða 16

16
MORGTJNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 6. MAÍ 1970
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvsemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttasljóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Rítstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstraeti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakið.
VIÐ ÞINGSLIT
Ctörf 90. löggjafarþings Is-
^ lendinga, sem nú hefur
verið slitið, einkenndust af
því, að nú rofar að nýju til
í íslenzku atvinnulífi og þjóð-
arbúskap. Þetta þing var hið
fyrsta um nokkurt árabil,
sem ekki fjallaði um víðtæk-
ar efnahagsráðstafanir til að
bægja frá afleiðingum verð-
falls og aflabrests undanfar-
ardi ára. Þingið gat í störf-
’um sínum byggt á þeim
grundvelli, sem leiddi af
betri ytri aðstæðum og efna-
hagsaðgerðum fyrri þinga.
Áhrif gengisbreytingarinnar
frá 1968 voru jákvæð og imnt
var að halda ferðinni óhikað
áfram til nýs framfaraskeiðs
Fyrri hluta þingtímans var
megináherzla lögð á af-
greiðslu EFTA-málsins. Áður
en það kom til endanlegrar
afgreiðslu í þingsölum, hafði
þingið átt drjúgan þátt í und-
irbúningi þess. í rúmt ár
hafði sérstök nefnd skipuð
fulltrúum allra þingflokka
haft málið tiv athugunar. Þeg
ar Alþingi hafði samþykkt
aðild íslands að Fríverzlun-
arsamtökunum, komu þar til
umræðu og afgreiðslu frum-
vörp, sem henni voru ná-
tengd. Öll miðuðu þau að
því, að íslenzkur atvinnu-
rekstur yrði samkeppnisfær-
ari á erlendum mörkuðum.
Þegar sést áramgur þessarar
viðleitni, enda þótt verulegra
áhrifa verði ekki vart, fyrr
en lengri tími er liðimn.
Stærsti þingflokkurinn,
Sjálfstæðisflokkurinn, beitti
sér einkum fyrir því, að
grundvöllur heilbrigðs at-
vinnulífs í landinu yrði sem
bezt tryggður. Því aðeins á
þann hátt yrði tryggt að at-
yinnufyrirtækin gætu staðið
undir þeim kauphækkimum,
sem fyrirsjáanlegar eru. Auk
þess sem með því yrði komið
í veg fyrir það, að kauphækk-
animar yrðu óraunhæfar og
leiddu einungis til vaxandi
verðbólgu. Öll stefnumál
flokksins náðu ekki fram að
ganga, eins og verða vill, þeg-
ar nauðsynlegt er að taka til-
lit ti'l ólíkra skoðana. Verð-
lagsmálin bar hæst af þess-
um málum. Hins vegar náði
frumvarpið um Fjárfestingar
félag íslands fram að ganga,
-og með því kom til sögunnar
nýr aðili, sem vafalítið á eft-
ir að hafa drjúg áhrif á upp-
byggingu atvinnulífs framtíð
arinnar. í lok þingsins sam-
þykkti Alþingi ný lög um
Húsnæðismálastofnun ríkis-
ins. Það er engum vafa und-
irorpið að stefna Sjálfstæðis-
flokksins í húsnæðismálum
átti ríkastan þátt í þeim
breytingum, sem á frumvarp-
inu urðu í meðförum þings-
ins. Og þó einkum afskipti
Magnúsar Jónssonar, fjár-
málaráðherra, sem komu mál
inu í heila höfn.
Þegar horft er til stjómar-
andstöðunnar og starfa henn-
ar á Alþingi því, sem nú hef-
ur lokið störfum, virðist
henni ekki eim hafa tekizt að
afla sér trausts með málflutn
ingi sínum. Hann byggist
annað hvort á skoðanaleysi
eða á því, að ýmis mál eru
blásin upp í umræðum utan
dagskrár. Um fyrmefndu af-
stöðuna, skoðanaleysið, næg-
ir að minnast á afstöðu Fram
sóknarflokksins til aðildar-
innar að EFTA, þegar for-
maður flokksins lýsti afstöðu
sinni til málsins með orðun-
um „já, já og nei, nei“. í mál-
efnaskorti sínum hafa tals-
menn kommúnista á Alþingi
tekið til þess ráðs að kveðja
sér hljóðs utan dagskrár og
byrjað að ræða þau mál, sem
hæst ber í fréttum þann dag-
inn. Oftar en ella virðast þeir
frekar gera þetta til að minna
á tilvist sína en af umhyggju
fyrir þeim málstað, sem þeir
þykjast berjast fyrir. Að
minnsta kosti láta þeir yfir-
leitt ekki lengur að sér kveða
en meðan tiltekið mál vekur
athygli fjölmiðla. Þegar hún
er horfin hverfur einnig um-
hyggja kommúnista á þingi,
enda þótt málið sé ekki kom-
ið í heila höfn. Þá gerist það
oftast, að ábyrgari þingmenn
glíma við lausn vandans, ef
hann er þess virði.
Löngum hefur verið um
það rætt, að þjóðin þyrfti að
kynnast störfum Alþingis í
ríkara mæli. í eldhúsum-
ræðum tala þingmenn inn á
hvert heimili. Umræður þess-
ar eru hins vegar í svo stöðn-
uðu formi, að fáir ieggja sig
eftir þeim. Andstaða stærsta
st j ómarandstö ðuf lokksins,
Framsóknarflokksins, gegn
því að færa umræður þessar
í nútímalegra horf er furðu-
leg. Hverjir hafa kvartað
meira yfir því að fá ekki að
láta ljós sitt skína í sjón-
varpi?
Gjörbreytt viðhorf
/Állum er orðið ljóst, að
" mikil umskipti hafa orð-
ið í íslenz'ku efnahagslífi frá
því sem var, þegar verst lét.
Skýr dæmi þessa má sjá víða.
Meðal þeirra, sem nú ber
mikið á, er bílasýningin í
Reykjavík. Síðustu tvö árin
hefur bílainnflutningur nær
því legið niðri og urðu um-
EFTIR
BJÖRN VIGNI SIGURPÁLSSON
Schlesinger
snýr heim
ENSKI leikistjórinn, Joihn Sohlesimgeir,
hefur niú snúið aítur til Eniglainidis eftir
alllainiga dvöl í Bandaríkjuiniuim. Harm
vinniur nú að töikiu mynidarininar „Bloody
Sunday“, sean er fyrtsrta mynid haos á
eftir „Midnigiht Cowboy“, en hún færði
haniuim Óskarsverðlaiuniin fyrir sikiöimmu,
eins og rmeon miuna. Nýja myndiin segir
frá síðiustu vitou ástaræviinitýris mdlli
„uingis listamamns, eldri konu og eldri
miainms,“ eins oig leiksitjórinn orðar það.
í aða Ihtutverkuim eru Glenda Jackon
og Feter Fineh, en piltiinin leitour Murray
Head, nýliði í kvitomyindunium.
John Sohlesinger vill sem m.in/nst um
„Bknody Sunday“ ræða, meðiain hamin er
erm að vinna alð mynidinini, en á hinn
bógion var hamn redðubúinn. til að
spjialla við brezka gagnrýnandann Mark
Shivas hjá „Thie Guardian“ um „Mid-
niig'ht Cowboy“ oig sdtthvað fleira.
„Auðvitað hefðd ég igletað verið við-
staddur afhenidiingu Óstoarsiverðlaun-
anna hiefði ég kært mig um,“ sagði
Schlesimgier í þessu spjalli. „Og ég hefði
fairfð þanigað ef ég hefði ekiki verið að
vinna að þessari mynd. En það hefði
verið mjög til stoaða fyrir þes®a mynd,
hefði ég komið þaðan aftuir án þess að
vinnia noikkuð. Alla þesisa vegaleinigd. Og
siíðan að stamdia augliti til auiglitiis við
starfsfólkið hér oig biðja þaö um að
vinna eftiirvinnu til að ná upp þeim
tímia, sem ég missiti með ferðinini — nei,
það hefðd verið ómöiguleigt. Af þedrri
ástæðu fór ég etoki.“
JÞeir víkja talinu að „Midnigiht Cow-
boy“: „Duistin Hoffman var fyrsti leik-
ariinn, sem við siendium handritið að
mynidinni, og hann sairruþytókti það um
leið. Síðam reyndum við hann mieð fjór-
um „kúrekum", sem otokur þórtitu kiomia
til greina, oig upp úr því var Jon Voigiht
valiinin. Afstaða Jons til handritsins var
strax mjög sikynsamleg, en ég var þó
á móiti hionum. Mér fannst hann eikki
bafa líkamsibyglgingu kúreika, eins og ég
hiugsaði mér hama. Eg man etoki lengur
hveris kooar mann ég hafði í buga, en
þagar Jon kom fyrst til að ræða við
okfcur, þá fannisit mér hiainin — ég veit
ekki — of feitlaginn eða barnalegur
eða eitthvað því um líkt. Framleiðand-
inn, Jerry Hellman, var á sama miáli.
Núna get ég að sjáifsögðu ekki hugsað
miér mieinm annam í þessu hlutverki.
Þetta er eitt af þeim tilviikum, þegiar
eitthvað lotoaist í mamnii. Jon reyndist
stórkoslegur og rnjög gortt var alð vinna
með hoinuim."
Sdhlesinger fékk fyrst htuig á því að
kvikmynda „Midndighrt Cowboy" fyrir
fjórurn árum, þegar hann las bókiina
í fyrsita sinn. „Þó að ég væri utangarðs-
maður — Engleindin'gur — taldi ég mig
náða við vertkiefinið. Meðain við Waldo
Salt vorum að vinnia að handritinu,
horfði fólk á oktour eimis oig við værum
að basla við hið ómögulega. Það hieim-
sótti Okkur í villuna á Milibu Beach,
þar sem við sátuin og skrifuðum, og
sagði: „Hæ, hrvemilg gemigur?“ — og í
kjölfarið fylgdi vorkunnisamit auignaráð,
sem úr mátti lesa: Hainm hefur mis-
stigið ság einu sinni og hvers vegna í
ósköpumium er hann þá að þesisu. Ég
minmiist þesis líka, að eitt sinn sait ég í
fluigvél ásamt auglýsinigastjóra Metro-
Goldwin-Meyer skömmu eftir að ga@n-
rýnerudiur höfðu tærtit „Far from tihe
Madding Crowd“ í sig, og hianm sagði:
„Þú verður að fara varlega næst. Mér
lýsrt ektoert á hugmyndinia um töku
„Midmáght Cowboy“. Þú ættir að gera
eitthvað, sem örugglega slær í gegn,“
og þar fram eftir götunium. Allar þess-
ar gömlu lumimur.11
Sdhlesániger segir enmframur: „Nei,
þetta var etoki aúðveld mynd í gerð.
Hún var raiumiar ektoert sérstaklega
ánisegjuleg við að eiga. Sanniast siagma,
þá ledð mér djöfulleiga. Éig er eniginn
sérstakur aðdáandí New Yo-rk og ein-
hvern veginn var það þannig, a-ð ég var
alltaf að reka mig á eitthvað enin verra
á strætumium en atvik þau, sem ég
skeytti inn í mynidinia. Það er ekkert í
myndinini, sem ég hef etoki séð mieð eig-
in auigum mieð einhverj'um h-ætti ein-
hvers staðar. Fólk siegir: „Er það nú
efcki full mikið af því gó'ða að láta mann
liggj-a á gangistéttinni fyrir u-tan Tiff-
any's? (frægt atriði í myndi-nmd). Og ég
spyr á móti: „Hvers vegn-a?“ Það getur
þó. verið, að ég h.afi séð þetta við Bon-
wit Telleris, ég man það eikki gjörla.“
Sdhlesinger vífcur taliniu beiim til
Englamds: „Mér líkar mun betur að
vinna hér; e-r örugtgiari mieð sjálfan miig
og mér líður betur. Amieríka er samt
æsandi sitaður. Þar er medra um að vera.
Vandamálin eru stærri, og vandiamólin
skapa þess komiar andrúmsloft, að fólk
hiefur þörf fyrir að legigja ei-tthváó til
málanna. Það er auðveldara að sækja
efni í my-nd úr amierískium raunveru-
leika eða amierísikum sikáldisikap. Auð-
veldara en að sækja það í ofckar emska
samfélag."
Hann segir að endimgu: „Gífurleig
endurre-isn virðilsit vera a-ð eiga sér stað
í kvikmyn-daiglerð í Bandiaríkjunum, og
mun hialda áfr-am að þróast að mímurn
dómó, svo fremd, áð þjóðdm verði ekki
fasismia alð bráð. Þessd þróun mun þó
etoki verða banabiti sitó-rmyndanmia eins
og miargir álíta. Þær kioomia a-ftur. Núna
— eftir að „Easy Ridier" kom fram á
sjómamsiviðdð — segj-a a-llir, að við verð-
um að búa til myndár um fólk á mótor-
hjólum, þeigiar ég siagi aftur á mó-ti, að
það sé eirua mynidin, sem enginn ofckar
ætti að reyna að gera. Við ver'ðum að
bruna áfram, hver í sínia áttimia — með
þá vitnieskju imimamiborðB, a-ð nú sé hægt
að geira mynidir í gróf-ari sniðum og
ódýrari en áður oig án stórstjarinia í hlut-
verkum. Svo oig að þú getur spreytt þig
á mynd án sögiuþráðs, sem gæti hlotið
ágætar viðtofcur áhorfen-da. Ég held, að
það þurfi ekki áð leiðia fólk lenigur í
taumi, eins ag áður var tíðtoað. Ertu
ekki sammála?"
—■■■-- -j-g- ■- Jg;-------a i
Fjórir drepnir
Kent, Ohio, 4. miaí. AP-NTB I minnsta kosti 15 særðust í skot-
FJÓRIR menn voru drepnir og að | hríð, er menn úr þjóðvarðliði
skiptin mikil frá þeim tíma,
þegar innflutnmigurinn var
gefinn frjáls árið 1961. Geng-
isbreytingamar höfðu mikil
áhrif á hækkun bílaverðs og
þrengri kjör almennings
drógu úr bílakaupum. í vetur
var leyfisgjald á bifreiðum
fellt niður. Við það og rýmk-
andi hag almennings mynd-
uðust algjörlega ný viðhorf á
þessu viðskiptasviði.
Þessi nýju viðhorf voru ein
meginforsenda þess að efnt
var til fyrrgreindrar bílasýn-
ingar. Bílainnílytjendur láta
nú það álit í ljós, að ástandið
hafi gjörbreytzt til batnaðar.
Þannig segir einn þeirra í
viðtali við eitt dagblaðanna:
„Það er allt anniað uppi á
teningnum núna og meiri
hreyfing að færast í þetta
um leið og meira líf færist í
athafnalífið með breyttu efna
hagsástandi.“
Ohio drcifðu mótmælafundi,
sem haldinn var til þess að mót-
mæla innrás bandarísks herliðs
inn í Kambódíu. Var efnt til
þessa fundar í ríkisháskólanum í
Ohio í borginni Kent.
Þá beraist frérttir frá Wasihi-nig-
ton um, a-ð srtúdentasaimband
Banidiaríkjann'a hafi í diaig borið
fraim áskorun uim uimfiainigisimikil
sbúdentiaverkföll um öll Banda-
ríkiin í þessiari vilku til þeisis að
mótm-æl-a útfærsl'u Nixons for-
serta á sityrjöldininii í Indókína.
Hafa stúdentaleiðrtioiglar við yfir
40 bandaríi.sika háslkóla borið
fram tillö'giur um stúdienitavierk-
föll.
Talsmia’ður þjó'ðv'arðliðsinis í
G'hio, en því var falið a'ð dreifa
fuindi sbúidientainma, saig'ðii í daig,
að hiermienind-nnir hefðiu hafið
dkortlhrí-ðina -eftir a-ð ley-niisikytta
skaut á hiermenm'ima.