Morgunblaðið - 12.06.1970, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ li97<{
5
Konan og heimilið
Eftir Dagrúnu Kristjánsdóttur,
húsmæðrakennara
Fró alda öðli befur það verið
vienja á meðal flesitra þjóða og
þjóðifkxkika að skipta verkum
þannig miilli kynjanna, að mað-
lurLnrn hefur aflað heimillinu
Wkirua og þá jiaifnatn umvniið ýmis
störf utan þess. Konan hefiur aft
ur á móti fengið það í sinn hlut
að annast matse'ldina og búsýslu
innan dyra.
Elkki er trúitt um, að það hlut-
skipti h'afi alla tíð þótt öillu
óveglegra og því eðlilegt að hús
freyjan skipaði sess í þjóðtfélag
inu Siamikvæimt því. hessi furðu-
lega aflstaða til stöðu konunnar
í þjóðiféliaginu, er því merkilegri
sem hún er skoðluð nánar, og er
reyndar óskiljanileg frá upp-
hafi, því hvaða staða tekur þvj
hlutverki fram, sem konunni er
ætlað að gegna siem móðir og
húsfreyja?
Ein hér á ísliainidii sem aniniains
staðar hefur húsmóðurstaðan
ekki verið virt, eins og hún er
verð, þó fór að örla á nokkurri
breytingu tii hins betra um og
eftir síðuiS'tu aldamiót.
Nokkrir framsýnilr menn og
konuir sóiu það, að verðiamdi húis-
mæðrur þurftu emgu síður nokkra
menntun, em aðrir, og að staða
þeirra krafðist þess. Einstaka
kona lét sér heldur ekiki lynda
grautargerðina eingömgu, þær
viildu kynmast fleiru og læra
meira en matargerð.
Uetta þótti nýstáirlegt á þeim
tímum og ails ekki við kvenna
hætfi að skyggnasf um utan
þeirrar veraldar sem allflestir
álitu að væri þeirra eini og
rétti starfsvettvangur.
Veggir heimiiisinig áttu að af-
miairika þessa veröld. Bn smóm
aaimlain vainð fletiiríi og fleiirli kom-
uim það ljóst að hekniiið var
etaki heimuriinn allur og lílka það
að innan vegigja þess var þörf
fyrir meiri þekkimgu. — Það var
Iheldiuir efeki iSivo firáleilt fhiuigmyimd
að í stað þess að birtuna hafði
jafnan lagt inn á heimilin utan
frá, þá yrðu tendruð þau ljós
innan dyra, sem lýstu sem iengst
og bezt út frá því hér eftir.
Menntun er móttur, sem líkja
má við Ijósgeiisiann, sé henni
beitt rétt, hún á að vísia otakur
veginn, og varpa birtu á þá
hkrti sem annars væru okkur
huldiir — menntun eykur víð-
sýni og frjáiMyndi, eðia ætti að
gera það.
Og fyrst að tii voru konur,
sem sóu það að heimilið mátti
etafei lengur vera einangruð ver
öld iininein veggjia, en vairð að
fylgjia eftir þeim framförum sem
hvarvetna urðu umihverfis það,
þá var málinu að mestu borgið,
þó var' fyrst lenlgli við namman
redp að draiga.
Það er ektai fljótgiert að varpa
aJdagömOium venjum fyrir borð:
og ávinna nýjar. Það var erfitt
uppdráttair fyrir þær konur sem
viidu afila sér góðrar menntunar
umfram það sem þótfii nauðsyn-
legt fiii þess að geta eldað gra.ut
handa eiginmanninuim. Aknennt
Var það heldur etatai áilitið nauð-
synlegt að ungar stúltaur lærðu
aminiaið en þa:ð, s<em þaar gláfiu miuim'
ið haima í foreldrahiúsum, allt
animað var fialið h.éigómfi.
Það þótti líka fádæmia pjatt
fyrir 75 áirum — sem kennt var
í kvennaskóla norðanlland®,
að sópa gólf einu sinnii á dag.
Bóndi nofekur, sem átti dófitur
sina í þesoum Skóla, sendi skóla
stýrunni harðorð mótmæli gegn
þessard ósvinnu og taddi að tím-
anum væri iila varið og h'ann
befðii ialls etakfi ætlazit til þeisis að
dóttir sín yrði gerð að einhverri
pjattrófiu í skióiamum mieð því að
kenna henmi slííkan óþarfa.
Það má segja að siínum augum
lítur hver á sillifrið og svo lamgt
getur gamali vani og kreddur
fieymt fióllk, að alllur skiininigur
á framiförum og nýjungum verð
ur því sem lokuð bók.
En iseim beitiuir fieir tekiat isitiuinid-
um að víkja gamadlii hefð, fyrir
annarri nýrri, — og svo hefur
orðið raunin á viðvíkjandi
stöðiu konunnar á heimiiinu og í
þjóðfél.aginu í heild. Nú þykir
það af flestum sjálfs'agt að hver
fái að njóta hæfiieika sdnna —
hvort heldur það er karl eða
kona. Annað samrýmist helldur
efcki jafnréttisikröflum nútímans.
Telja má furðudegt að allt til
vorra d’aga stouli pað hafa við-
geingizt iað ldifiið væiri á taoniuinia
sem óæðri veru sem í einu og
öllu ætti að lúta vdlja mann.sins
og hverfa í skugga hans. Með
því hefur í raun og veru verið
gefið fullljóst í skyn, að konur
væru engan veginn færar um
það að sjá fótum sínum forráð,
hvað þá að hægt væri að teija-
þær frambærilegar til þess að
ráða ráðum við hldð karlmann-
anna.
En það dylst vísit engum len.g-
ur, að konan vill vera sjálfistæð-
ur og frjáls einstaklinigur. —
Hún viLl ekki liengur vera hlut-
uir gsm tfáiðislíiafiað er 'af öðnum. —
Hún vdll vita hvað er ia0 'genast
ag taka þátt í því sem fullgild-
ur aðili. Hún vill ekki lengur
sitja heima með prjónana sína
og láta sér nægja þá tilbreyt-
ingu sem hedmidisistörfin veita,
— nema að þess sé þörf —eða
að það sé hennar áhugamól.
Eftir því sem árum tu'ttugu'sfcu
aldarinnar fjölgar, verður fLeiri
ag fleiri konum það ljóst að eigi
heimilð að halda áfram að vera
hornsteinn þjóðarinnar og eigdn
konan stoð og stytta bónda síns
en það á hún að vera gifti hún
sig á annað borð — þá verður
að auka menntun og þekkingu
kvenna almennt.
— Framtíðin byggiet á nútíðinni
og þess vegna er það aldtaf
ábyrgðarhluti að sofna á verð-
inum. Með hverju ári siem líður
verðiur meiri og meiri þörf fyr-
ir staðgóða þelkikiinigu. — Kaniur
komast etaki lengur af með það
að kunna að „breyta uil í fat
og mjólk í mat“, jafnvel þótt
þær hugsuðu ekki hærra en það
að hirða vel heimiilið og sjá fjöl-
skyldunni fyrir fæðd og fötum.
Það er stöðuigt verið að finna
upp nýjar og nýjar heimilisvél-
air, ný vefjainefni til fiatagerðar,
það er unnið að rannsóknum á
sviði næringarefna og holluistu-
hátta o.sv. frv.
Tid þess að all-t þetta korni að
fiudlum notum verða húsmæðiur
að fylgjast með, þær verða að
læra að fara með þessd heimill'is-
tæki svo að þau endist eðllilegan
tíma, þær verða að kynna sér
meðfierð hinna óteljandi vefjar-
efna í sama tiilgangi. Það er
heldur ekki líitii ábyrgð lögð
þedm á herðar að sjá fjölskyld-
unini fyriir fæði. — Þalð gatiuir
ráðiið miklu um heilsu og hreysti
heimiLisfóliks að fæðuval sé rétt.
En það krefst ennig þefcking-
ar á samsetningu einstakra fæðu
tegunda.
I siaimlbaindii við húsrnóðuirstöinf-
in, kem.ur það í hlut eiginkonu
að kaupa til heimilisins. Ttel ég
a0 oft fæini betuir eif a0 efiigiin-
konan fengi að fylgjast betur
með fjármáTiunum. Það er S'kyLda
hjónanna að vinna sameiginlega
að því að sjá heimilinu borgið
— það er því sjálfisagt að þau
séu ja'fnkunnug sameiginlegum
efnahag. Konan getur ekki gert
sér grein fyrir þvi hver kaup-
getan er, viti hún ekkert um af-
komuna.
Það er ailtaf sjáifsagt &6 vera
hygginn og hiagsýnn, en það get
ur verið misjafnlega brýn þörf
á því. Það ætti að vera meiri
styrkur fyrir eiginmanninn að
hafa við hlið sér konu sem hef-
ur þefckingu á fjármálum, jafnt
sem öðru sem viðkemur heim-
ilinu.
Þó að þetta séu fjársjóðir sem
Dagriin Kristjánsidóttiir.
möluir og ryð fái griainidað, þé
hljótum við að horfast í augu
við þann sannleika að við kom-
umst illa af án þeirra og neyð-
umst þess vegna tii að virð-a að
vissu marki.
Það er öliium kunnugt að mik-
ill 'hluiti telkinia hedimiiiiaininia fer
í gegmum hendur húsimæðranna,
það er þess vegna ekki einskis-
vert að leggja rækt við skyn-
samleiga mieðferð þeiiinriar fjóir-
fúligu, em ef svo á að takast
þairf ookltana vúltoeslkju vair0-
andi vöruvöndun, gæði ein-
stakra efna, meðferð þeirra, nær
ingargildi fæðiunnar og miklu
fleiria. Það er undir hagsýni hús
mæðranna komið hvernig heimil
ispeninigunum er varið, ag oft
þar með hvernig heimilinu reið
ir af fjárhagislega.
Fleiri þætti miá nefna sem bein
línis koma heimiiinu við og sem
að mesitu hvíla á húsmæðirunum.
Flestiiir hieáimálSsfleðlur vininla últi
og vinna langan vinnudag, þeir
gefia þvií ©kki sinnt uppeldi
bairnianna til j afns vdð eigiti-
konuna, það kemur því í henn
ar hlut í æ rflcaira mæli að ala
bömin upp og á vorum dögum
blandast víst enguim hugur um
þa@ hivílikt vamdaiwarlk þa0 ©r ia0
sigiia þar á miiii skers og báru.
Það þarf menntun vit og
sterkan vilja till! þess að haida í
við þæir öfgar, sem toga í börn
og unglinga úr öilum áttum.
Hjeúlmilim einu elkM edlniainignuð
lengur og þess vegna verður
ihLutum uimlhverfSlsliinis á uppeldið
oft erfiðlur ljár í þúfiu. Það hef-
uir vart duilizlt miediniuim IhvíhTkiuir
órói hiefiur gripið um sig raeðal
æskufióltas síðu'stu árin — bann
gæti leitt tid játavæðls árangurs,
ef rétt er á haidið, en fyrir þvi
er enigim viissa — og þessd ólga
getur því alveg eins verið upp-
haf að vaxandi upplausn í þjóð
félaginu.
Það ©r jafiman sikamimlt öflganlnia
á miili.
Lognið er ekki ætíð heppilegt,
en öldurótið má ekiki verða svo
mikið að það vaddi tjóni. Það
getur því werið þörf á því að
heimilin séu þess umkomin að
hatfia moktauir áihrliff í þessum eifln-
um og það geta þau með því að
laða börnin að með notalegu
og frjáLsu andrúmslofti, skiln-
ingi og elfcki alitof þvingandi
kröfum. Þó álít ég það vera hiut
verk foreldranna að ala börnin
upp en ekki hlllutverk barnanna
að skipa pabha og mömmu fyr-
ir veirkuim, ©ims og miú vill otft
brenna við. í ljósi alls þessa
virðist mér hlutverk konunn-
ar vera ærið, og hún getur eng
anveginn verið vaxin þessari
milkíLu ábyrgð, nema með því
einu móti að afla sér nægrar
þekkingar á þeim viðlfangsefnum
sem bíða hennar í húsmóðurstöð
umtniL Þó a0 ég (hiatfii hér í þelssiu
erindi niefnt nokkiur atriði sér-
stakleigta, þá emu þau lamgjtlum
fieiri, sem konan þarf að kunna
idkiil á — Ihiúm gétluir til dæmds
ekki verið hlutlauis um ýmis mál
etfni þjóðifiélagsdn>s, til þess snerta
þau hieimiiiin í of ríkum mæli
bæði beimt ag óbeimt.
Mair|g|iir óliiitiu Ihér álðuir a0 allt
sem gert væri utan veggja heárn-
iilanna ætti að feda karlmönnum
einium, en í dag munu flestir
ásáttir um það að konur hafi
ekki síður nokfcuð til málanna
aið leggja sem vdltlegt er.
Vi0 geltum efctai lemidlalaiuist sam-
ið Okkur að siðum átjándu og
nítjándu aldarinnar þó þeirhafi
þá verið í fullu gildi — tutt-
ugaelta öffidim krefist nýrra siða.
Viðlhorf konunnar til heimilis-
ins hefiur breytzt og það á að
Framhald á bls. 20
Ungur skriístoiumoður
óskast í heildsölufyrirtæki. Verzlunarskóla- eða hliðstæð
menntun skilyrði. Þarf að annast bókhald, toll- og banka-
viðskipti ásamt venjulegum skrifstofustörfum.
Umsóknir, er greini frá menntun og reynslu sendist Morgun-
blaðinu merktar: „2642".
MINI
MIDI
MAXI
Jersey er létt, mjúkt, það andar
og eykur hreyfingarfrelsi. Auk
þess eru góð kaup í jersey.
VOGUE BÝÐUR ÞVl:
Tricelon-jersey frá kr. 271— m
Terylene-jersey frá kr. 583— m
Terylene/bómullar-jersey
Allt straufrí efni
Einnig ullar-jersey
Fjöldi lita og mynstra
Beitið ímyndunaraflinu
Óskið, látið yður dreyma
Veljið yður stíl og línu:
Sumarkjóla og kápusett?
Stuttar mjaðmabuxur?
Langur hálsklútur?
Samfestingur, með
stuttum skálmum?
Skyrta eða blússa?
Hettukjóll?
Buxnadragt?
Miniblússa?
Sumardragt?
Kát svunta?
Sniðið efnið
og tilleggið
bjóðum við.
LANGAR
MJ Ú KAR
LINUR
Allt til sauma. Veljið í