Morgunblaðið - 16.06.1970, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16, JÚNÍ 1970
Tryggvi Öfeigsson:
MEÐGJOF I GOÐÆRI
— BÚR fékk úr borgarsjóði nær 17 milljónir 1969
Bezta ár togaranna í mörg ár
í útfærslu Bæjarútgerðar
Reykjavíkur. Týndi 20 milljón-
um af útsvörum borgarbúa á ár-
inu 1969. Fékk lánaðar nærri 17
milljónir að auki frá sömu borg-
urum 1969. Greiddi til baka
827.100.00 krónur og kallar það
aðstöðugjald.
Þetta er ársmeðgjöf Reykja-
víkurborgar með 5 togurum.
einu af stærstu frystihúsum í
landinu og stórri saltfisk- og
harðviskverkunarstöð Þar með
eru framlög af útsvörum borg-
arbúa orðin 183 milljónir króna
auk vaxtafriðinda.
Ég spyr, hvernig í ósköpunum
ætlar höfuðstaður fslands að
efla sjávarútveg undir slikri að
stöðu? Er nokkur furða þótt
skipin flýji frá Reykjavík, —
t.d. 15—20 skip síðustu misseri
sbr. Alþýðublaðið 23.5 1970 —
þótt eitthvað megi sennilega
draga frá þeirri tölu — þegar á
þau er lagt að standa undir
rekstri BÚ.R. Líka hefur togur
unum stórfækkað.
Ótrúlegt ér, að borgarstjórinn
hafi lagt nokkra kvöð á B.Ú.R.
togara um að landa í Reykja-
vík Gerið út eins og menn, það
er þeirra erindisbréf. Enda
sigldu skipin á erlendan mark-
að á meðan minnst var að gera
við Reykjavíkurhöfn, 30 túra,
hvorki meira né minna, á með-
an bezti markaðurinn var er
lendis. Rétt eins og annarra tog-
arar, sem í sumum tilfellum kom-
ust ekki að þar vegna togara
Bæjarútgerðar Reykjavíkur.
Enda fengu togarar Júpíters og
Marz aldrei leyfi til siglingar
eSa sjaldan nema aðrir vildu
ekki nýta þau. Enda er það einn
þátturinn til að sósíalista útgerð
in sé laus við samanburð.
Kunningi Niðurjöfnunar-
nefndar Reykjavíkur, Þorsteinn
Amalds, verður enn einu sinni
ókvæða við greinarkorni, sem ég
sendi Velvakanda Morgunblaðs-
ins fyrir síðustu mánaðarmót, en
var látið bíða með mínu sam-
þykki fram yfir kosningar.
Ég færði rök að því, að Bæjar-
útgerð Reykjavíkur þyldi
hvorki gengishækkun né kaup-
hækkun. Þessu hefir Þorsteinn
Arnalds hvorki reynt að mót-
mæla né getað og því síður hrak
ið, af þeirri einföldu ástæðu, að
það er ekki mögulegt. Ég sagði
aðeins, að Bæjarútgerð Reykja-
víkur þyldi hvorki gen.gishækk-
un né kauphækkun. Ég minntist
heldur ekki á einu orði á kaup
verkafólks eða sjómanna, en það
hefði ég líklega átt að gera og
þá bæta við: Með aðstoð útsvara
borgarbúa, sem hann er búinn
að fá um 183 milljónir króna af
í gegnum árin.
En þar sem Þorsteinn Arnalds
lætur fyllilega í það skína í Vel-
vakandagrein sinni í Morgun-
blaðinu 4. júní S.I., að ég fari
hér með fullyrðingar einar og að
afkoma Bæjarútgerðar Reykja-
víkur sé allt önnur og betri en
ég vilji vera láta — enda þótt
hann engin rök þar til finni, vil
ég gera þessu máii svolitlu betri
skil, en hægt var með fáum
ábendingum til Velvakanda, sem
áður segir.
HVER LEYFIR SÉR AÐ
EFAST UM GETU BÚR TIL
GEIÐSLU AUKINS
TILKOSTNAÐAR?
Það hefir fram til þessa verið
talinn nokkuð réttur mielikvarði
á greiðslugetu fyrirtækja, hvern
ig þau stæðu við skuldbindingar
sínar og greiðslur til lána-
drottna sinna. Ef þessi hlið er
athuguð hvað BÚR viðvíkur fyr
ir árið 1969, kemur eftirfarandi
í ljós:
Alls ber BÚR að greiða í af-
borganir og vexti af föstum lán-
um — samkvæmt þeirra eigin
upplýsingum — árið 1969 kr.
9.409.116.79, þar af eru vanskil
frá fyrri árum kr. 1,648,735.34.
Um greiðslugetuna er upplýst
eftirfarandi:
1. Greidd vanskil f. f. árum ....
2. Gr. afb. & vextir tilh. 1969 . .
1. Ógreiddar en umsamdar af-
borganir — ágjaldföllnu ....
2. Gjaldfallið í vanskilum....
Þetta sýnir að lánadrottnar
BÚR, sem áttu að fá greiddar
um kr 9.4 millj. á árinu 1969
verða að sætta sig við að
fá rúmar 4. millj. Lýsir þetta
ekki glæsilegri rekstrarafkomu
og efnahag? Heldur nokkur að
þetta fyrirtæki eigi í erfiðleik-
um með að mæta auknum til-
kostnaði í rekstri, sem ekki get-
ur staðið í skilum með samnings
bundin veðlán sín? En einnig er
annað í þessu sambandi, sem
margan kann að undra. Af van-
skilum þeim sem að framan
greinir eru kr. 3.267.165.00 hjá
Fiskveiöasjóði íslands
Samkvæmt lögum frá 15 nóv.
1968 ber BÚR, sem öðrum að
greiða til Stofnfjársjóðs fiski-
skipa 22% af ísfiskssölum er-
lendis og 10% af heimalönduð-
um afla samkv. skráðu fiskverði.
Miðað við aflaverðmæti togar-
anna mun ekki fráleitt að ætla,
að BÚR hafi borið að greiða til
Stofnfjársjóðs fiskiskipa á árinu
1969 allt að kr. 24 millj. Er virki
lega svo faglega búið um þessi
„Nýjulán" BÚR hjá Fiskveiða-
sjóði, að sjóðurinn geti ekki náð
til gjaldandans þrátt fyrir hin
tilgreindu lög?
Er æskilegt að uppfylla þá
skyldu að lána þessu fyrirtæki
hundruð milljónir króna til
kaupa á skuttogurum, sem svona
meðhöndlar lánadrottna sína í
góðæri? Og þetta gerist, þrátt
fyrir Nýtt lán frá Framkvæmda-
sjóði Reykjavíkurborgar að upp
hæð um kr. 16.9 milljónir.
Það^ virðis't augljóst að rekst-
ur BÚR hefði stöðvazt á árinu
1969, einhverju því hagstæðasta
ári sem komið hefir fyrir togara
útgerðina um langt árabil, ef
Framkvæmdasjóður Reykjavík-
urborgar hefði ekki komið til
skjalanna, með nýjar ölmusu-
gjafir.
Kr. 936,235,54
— 3,105,777.70 Kr. 4,042,013,24
— 1,890,438,55
— 3.476,665,00 — 5,367,103,55
Þá mætti og spyrja hvaða
ÍFramkvæmdasjóður er það, sem
hefir efni á því að lána BÚR
kr. 12.079.083.41 afborgana- og
vaxtalaust ár eftir ár
Eða nægir BÚR nú ekki leng-
ur ómagaframfærsla borgarsjóðs
er nú einnig gripið til ríkisfram-
færslu?
AFSKRIFTIRNAR HANS
ÞORSTEINS ARNALDS
í Velvakandagrein sinni hinn
4. júní s.l. er Þorsteinn Arnalds
mjög hneykslaður yfir þvi, að ég
hafði svo til orða tekið í grein
minni, — eða réttara sagt ábend
ingum 2. júní, að afskriftir hjá
BÚR væru svo til engar. Hann
vill hins vegar láta líta svo út,
með sínum skrifum, að afskrift-
ir 1969 séu að upphæð um kr.
7.3 millj. og skiptir þeirri upp-
hæð á milli fyrningaafskrifta og
afskrfta vegna endurnýjunar
eigna. Hið rétta í þessu er eftir-
farandi:
Afskriftir 1969:
1. Botnvörpungar .............
2. Fasteignir við Grandaveg ....
3. Ýmaar eignir ..............
4. Ahöld og vélar ............
5. Fiski'ðjuver ..............
6. Síldarverkun ..............
7. Bifreiðir .................
Hvað viðvíkur afskriftum
vegna endurnýjunar eigna, ligg-
ur og ljóst fyrir, að þar er að
langmestu leyti um að ræða
skiptingu kostnaðar á milli ára
vegna 4 ára flokkunarviðgerða
togaranna, og upphæðinni sem
skipt er á árið 1969 er tilgreind
kr. 3.375.000.00 Flokkunarkostn
aður þessi hefir alla tíð, sem mér
í GREIN í Alþýðublaðinu 13.
maí sl. og grein í Morgunblað-
inu 29. maí sl., sem tók yfir hálfa
þriðju blaðsíðu og var mikið
myndskreytt, og bar fyrirsögn-
ina: „Hvers á Landakotsspítal-
ali að gjalda?“, og í leiðara Morg
unblaðsins 3. júní sl., voru mál-
efni St. Jósepsspítalans í Landa-
koti gerð að umræðuefni og sér-
staklega fjárhagsmál spítalans.
Var í öllum þessuim greinum
mjög vegið að daggjaldanefnd
sjúkrahúsa og lýst þeirri með-
ferð, sem spítalinn er talinn fá
af hálfu daggjaldanefndar, sem
af hálfu aðstandenda hans er tal-
in afleit..
Daggjaldanefnd þykir miður,
að mál þetta skuli hafa verið
vakið upp með þessum hætti og
harmar, að greinahöfundar hafa
eigi hirt um að kynna sér við-
fangsefni daggjaldanefndar, áð-
ur en þeir hófu að vitna fyrir
heimildarmenn sína og draga
ályktanir af fullyrðingum þeirra.
Nefndin telur rétt að gera í
nokkrum orðum grein fyrir hlut-
verki sínu og starfi almennt, áð-
ur en vikið verður að málefnum
Landakotsspítalans sérstaklega.
Daggjaldanefnd starfar skv.
lögum nr. 83/1967, og er ætlað
að ákveða daggjöld og ýmsa aðra
taxta fyrir þjónustu um 30
sjúkrahúsa um land allt. I nefnd-
inni eiga sæti fulltrúar allra
hagsmunaaðila. Fyrir greiðendur
eiga þar sæti fulltrúar fjármála-
ráðuneytis, Tryggingastofnunar
ríkisins v/sjúkrasamlaga og
Sambands ísl. sveitarfélaga, en
af hálfu seljenda þjónustunnar
fulltrúi Landssambands sjúkra-
húsa, en fulltrúi heilbrigðismála
ráðherra er formaður, en í Morg-
unblaðsgreininni túlkar lögmað-
ur spítalans skipan nefndarinnar
á nokkuð annan veg.
Samkvæmt áðumefndum lög-
um eru ákvarðanir nefndarinnar
bindandi fyrir ríkisisjúkrahús og
sjúkrahús sveitarfélaga, en einka
sjúkrahúum er í sjálfsvald sett,
hvort þau starfa eftir töxtum
nefndarinnar, en þeim er nokk-
er kunnugt um verið færður
undir viðhald í reikningum BÚR
enda á hann þar heima og hvergi
annars staðar Hvað fram-
kvæmdastjóranum kemur nú til,
að reyna að troða þessu undir
afskriftir eigna, verður að vera
hans einkamál.
En rétt mun vera að vekja at-
hygli framkvæmdastjóra BÚR
Þorsteins rnalds á því, að það
er annar aðili, sem sér ástæðu
til að afskrifa og það all mynd-
arlega, Reykjavíkurborg.
Framkvæmdasjóður Reykja-
víkurborgar afskrifar bókfærða
innistæðu sína hjá BÚR á árinu
1968 um kr. 30 milljónir og nú
í góðærinu 1969 um kr. 20 millj-
ónir eða samtals um krónur
50 millj. á þessum tveim árum,
auk þess sem á undan var kom-
ið. Hvað er nú um kenningu
framkvæmdastjórans frá því í
Morgunblaðinu 2. okt. 1968?
Ekki virðist Borgarstjórn inni-
Kr. 0.00
— 262,000.00
— 123,607,30
— 214,250,88
— 1327,246,70
— 141,634,90
— 314.000,00 Kr. 2.382.739,86
stæðan hjá BÚR vera gullsígildi.
Og er að vonum
stjórinn ÞA. gert sér grein fyr-
ir því, hvað afskriftir þessara
tveggja ára gefa BÚR í rekstrar
legu tilliti, með því að losna við
vexti og vaxtavexti Fram-
kvæmdasjóðs, eins og hann sjálf
Framhald á bls. 24
uð örðugt um vik að starfa á
öðrum grundvelli.
Það er augljóst, að þjónusta
hinna ýmsu sjúkrahúsa víðs veg-
ar um land er mjög mismunandi.
Sums staðar er um að ræða
sjúkrahús eða sjúkraskýli, þar
sem héraðslæknir veitir vissa
lágmarksþjónustu ásamt með
hjúkrunarfólki, sem völ er á.
Síðan eru sjúkrahús með mis-
munandi stigum þjónustu allt að
því, sem talin er fyllsta þjón-
usta, sem unnt er að veita í
sjúkrahúsum hérlendis, eins og
er að finna á Landakotsspítala
og Borgarsjúkrahúsi með fyllstu
sérfræðiþjónustu og vaktkerfi
sérfræðinga, það bezta, sem hér
þekkist.
Þessa mismunandi þjónustu er
daggjaldanefnd sjúkrahúsa ætl-
að að verðleggja ,,á þann hátt,
að heildartekjur stofnananna
miðist við að standa straum af
eðlilegum rekstrarkostnaði, enda
séu gjöldin í samræmi við hag-
kvæman rekstur og þá þjónustu,
sem stofnunin veitir" (auðkennt
hér), eins og segir í lögunum.
Af þessu ákvæði er ljóst, að til
þess að daggjaldanefnd geti í
raun ákveðið daggjöld eins og
henni er ætlað samkvæmt lög-
um, þarf að liggja fyrir fast-
mótuð stefna af hálfu heilbrigð-
isstjórnarinnar um, hvaða þjón-
ustu hvert sjúkrahús á landinu
eigi að veita. Þetta tók nefndin
skýrt fram, þegar hún gerði
grein fyrir fyrstu ákvörðun sinni
um daggjöld. Þá taldi nefndin í
rauninni ógerlegt að framkvæma
ákvæði lagana eins og þau eru,
þar eð ekki væri vitað hver væri
„eðlilegur rekstrarkostnaður"
sjúkrahúsa og við hvað ætti að
miða mat á hagkvæmum rekstri,
auk þess sem ekki var ljóst,
hver skyldi vera þjónusta hvers
sjúkrahúss. Nefndin varð því að
miða við þá þjónustu, sem
sjúkrahús í landinu létu í té á
þeim tíma, þegar nefndin tók til
starfa og í aðalatriðum miða við
þann kostnað, sem verið hafði
við að láta þá þjónustu í té. Á
Framhald á bls. 24
UTI&INNI
Á nýja íbúð: 2 umferöir
HÖRPUSILKI UNDIRMÁLNING
1 umferð HÖRPUSILKI
og þér fáið ekki ódýrari
málningu!
Hörpusilki Herðir á ganga
og barnaherbergi
HÖRPU FESTIR óti
HRRPR HF.

Athugasemd
frá daggjaldanefnd sjúkrahúsa
um rekstur Landakotsspítala