Morgunblaðið - 08.09.1970, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. SBPTEMBBR 1970
Forsetakosningarnar í Chile:
Vinur Castros á
Dr Salvador Allende kjörinn
SIGUR dr. Salvador Allende í
forsetakosnin'gunium í Chile
kanin að hafa mairg-
háttuð áhrif á stjórnarfar í
því landi á næstu árum. Salva
dor Allende er yfirlýstur
mairxisti og aifdráttarlauis
stuðninjgsmaður Fidels Castro
á Kúbu. í kosningabaráttunmi
lýsti hanm því yfiir, að hanm
myndi láta þjóðnýta banka og
ýmis ríkisfyrirtæki og hamn
lofaði að beita sér fyrir fé-
lagslegum umbótum í land-
inu, stuðla að bættri aðstöðu
barna og unglinga til mennt-
unar, styrkja atvinmuvegina
og reyna eftir fremsta megni
að halda uppi lögum og reglu
í lamidinu. Að vísu eru þessi
kosningaloforð AMfi'ndes frá
leikmanmssjónarmiði ákaflega
lítt frábrugðin þeim, sem
venja er að getfa, og fæstir
munu hafa búizt við því í al-
vöru, að hann myndi bera sig
ur úr býtum, þar sem ríki
Suður-Ameríku hafa reynt,
með ærið misjöfmum áramigri
þó, að halda áhrifum komm-
únista í skefjum.
Sigur Allemdes var ekki
störglæsilegur. Hann fékk tæp
um 40 þúsundum atkvæðum
rneira en mæsti frambjóðand-
inn, Jorgi Alessamdri. Sá var
forseti landsins á árurnum
1958—1964, að núverandi for-
seti Eduardo Frey var kjör-
inn. Samkvæmt stjórnarskrá
landsins má forseti aðeins
sitja eitt kjörtimabil, en get-
ur hins vegar boðið sig fram
að loknu næsta kjörtxmabili,
sem er sex ár.
Nú er að vísu ekki þar með
sagt að dr. Salvador Allende
sé arðinn forseti landsins. Þar
sem hann fékk ekki tilskilimn
meirihluta atkvæða er það í
raunimni þjóðþing landsins,
sem sker úr um það. Vitað er
að ýmsir hafa lagt fast að
þimgmömmum að velja Aless-
andri og hyggjast stuðnings-
menn hans láta óspart til sín
'heyra og að sér kveða, ef ekki
verður orðið við þeirri kröfu.
Þá er ek'ki líklegt að stuðn-
Allendes láti sér
sér samstundis ferð á hend-
ur til bústaðar Aillendes og
óákaði honum til hamingju
með sigurinn sem hann sagði
„mjög verðskuddaðan og mak
legan.“
FULLTRÚI FIMM
BYLTINGARHÓPA OG
MARXISTUNNENDA
Dr. Sairvador Allende var
frambjóðandi fimrn marxista
og byltingarsinn'ahópa í Chiie
og bann hefur eins og fyrr
segir aldrei farið dul't með vin
fengi sitt og Fidels Castro.
Þegar úrslitin lágu fyrir átti
blaðamaður nokkur viðtal við
Allende og kvaðst hann von-
ast til að hitta Castro sem
allxa fyrst til skrafs og ráða-
gerða. Engu að síður hefur
Allende heitið því að halda
vinsamliegum samskiptum við
allar þjóðir, bæði pólitíakum,
efnahagsleigum og menningar-
legum.
HEFUR AÐUR BOÐIÐ
SIG FRAM
Allende er sonur vel met-
Allende í kosningabaráttunni
þrjá ráðherra í ríkisstjórn og
átti þá tuttugu menn á þjóð-
þimginu. Ári síðar var flokk-
urinn bannaður og ekki leyfð
ur að nýju fyrr en ellefu ár-
u-m seinna.
að viwna hylli almúgans, og
baháttuaðfarðir hans áttu vel
við allan þorra m'amna. Hann
varð smám saman æ vinotri-
sinnaðri í skoðunum og til
marks um skoðanaskipti
hains er að áður
hafði hann l'átið þau orð
falla „að Mao Tse-tung hefði
auðvitað verið svo vitlaus að
Iláta þjóðnýta allan málmiðn-
að og námur landsins, ef
hann hefði hér einhveirju ráð-
ari og dregur enga dul á það.
Bæði kommúnismi og frimúr-
arareglan eru eitur í beinum
kaþólsku kihkjunnar og eru
þau fyrir'brigði böninuð
í fjölmör'gum löndum.
Allende er læfcnir að menn*t-
un, en langt er liðið síðan
hann lagði læknisstörf að
mestu á hilluna. Hann bauð
sig fram til forsetak'osninga ár
ið 1958, en beið lægri hílut,
'fékk þó aðeins 34 þúsum-d at-
kvæðum færri en Alessandri
sem þá var kjörinn. Tuttugu
og sjö ára gamall var Allende
kjörinn í fulltrúadeild Chile-
þings. Áður hafði hann um
mökkurra ára skeið unnið að
læ!knisstörfum á geðveikra-
spítala. Hann fékkst á þeim
árum alimikið við ritstörf og
Skrifaði_ nioik'krar bæikur, þar
sem hamn réðst harkalega á
ástandið í heilbrigðis- og fé-
lagsmálum í Chile. Þrjátíu og
fimim ára gamall varð hann
öl'dunig ad ei ld arþingma ður.
Hann átti næsta auð'Velt méð
HVERT LAND SKULI
VELJA SÍNA LEIÐ TIL
SÓSÍALISMA
Allende hefur í kosniniga-
bairát'tunni sagt að hvert land
eigi rétt á því að ákveða sjáltft
sína eigin leið til sósíaiisma.
Ekki er vafi á því að marg-
'háttaðar breytinigar verða þar
í landi á næstunni. Alltende
er maður friðsamur og efcki
trúlegt að hann reyni breyt-
ingar með brauki og bramli.
Miklu fremur má búast við að
hann reyni að þoika ýmsu á
annan veg hægt og rólega og
aif þeim klókinduim sem aug-
ljóst er að hann býr yfir. í
kosninigabaráttuinni notuðu
andstæðiimgar hans ótæpilteiga
slagorðið ,við vi'ljum ekki að
Chi'le verði önnur Ték'kósló-
vakía.“ Því var lí'ká haldið
fram að næði Al'lende völd-
um yrðu þetta síðustu k'osn-
inigar i lanidinu um alla fram-
tíð. En efcfci hefur þebta frek-
ar en annar sá áróður, sem
hafður var í frammi gegn All
enide í kosninigunum borið
ávöxt, þar sem alþýða manna
virðist treysta honuim fullkom
lega til að leysa margháttuð
vandamál landsins.

Dr. Salvador Allende,
íngsmenn
slík úrslit ved lynda og gæti
því til tíðinda dregið í land-
inu, etf þingið tekur það ráð
að velja Alessandri forseta.
Ekki þótti það trúegt fyrstf etft
ir að úrsflit kosninganna lágu
XPI upu'Bssaiy ge iAq' ‘jijáj
ins fyrrverandi þimgmanns.
Hann er 62 ára gamall, fædd-
ur árið 1908. Afi hans var
æðsti frímúrari landsins.
Sjálfur er hann einnig frímúr
Jorge Allessandri.
ið.“ En ekki leið á lönigu unz
Allende var sjálfur orðinn
mikil'l fy'ligjandi Mao. Fyrir-
myndir hans eru þeir
Mao, Castr'o og særuliðafor-
iniginn heitni Che Guievara.
SKÝRINGIN Á FYLGI
ALLENDES
Ýmsir hafa leitazt við að
ökýra þá mi'klu fylgisaukn-
ingu sam Allende hefur niotið
og veldur nú því, að hann er
kjörínn forseti — sá fyrsti í
þessum ’heimshluta, sem er yf
irlýstur komm'únisti og er
'kjörinn í lýðræðislegum kosn
ingum. — Efcki ber mönnum
þar saman um skýrimgar.
En valkin er athygli
á því að verkalýð-
ur Chile sjái í honum forimgja
sinn og Chile hetfuir lengi átt
mjög öfluga og sterka verka-
lýðshreyfinigu. Árið 1947 var
kommúnistaiflokkur landsins
svo kröftugur að hann fékk
GÆTNISLEGAR
YFIRLÝSINGAR í
BANDARÍKJUNUM
Það er vitað má'l að Banda-
rí'kjastjórn fylígdist með for-
setakosninigunum í Ohile með
niokfcurn ugg í brjósti, vegna
sigurmögulei'ka Allendes. Þeg
ar þetta er ritað hafa emgar
opinberar yfirlýsinigar verið
gefnar, helduT hefur aðeins
v'erið vakin athyigli á því
að þjóðþingið muni verða
að kjósa forsetann og
sömuleiðis te'kið fram að
Bandarí'kjast'jórn vonist til
að samskipti Chile og
Bandarílkjanma verði söm
og jöfn hver sem þar sezt í
forsetastól.

Mikill fögnuður var í Chile þegar úrslitin lágu fyrir.