Morgunblaðið - 11.09.1970, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. SBPT. 1970 17
-Hönd á plóginn
Framhald af bls. 12
in handa landsjóðskartöflunum
á Garðskaga var nærtæk þar
sem var þarinn í fjörum Suður-
nesja. Fór Kristinn með hesta
sína suður í Garð á öndverðum
útmánuðum 1917, en bátur var
sendur frá Borgarnesi með hey
og vagna. Fékk Kristinn sér til
aðstoðar heimamenn og tók til
óspilltra málanna að aka þara-
hrönnum úr fjörum á Garðskaga
saman i stærðar bingi fyrir of-
an kamp. Jafnframt var fenginn
einn helzti smiður Garðsins, Jón
Eiríksson I Nýjabæ, til að reisa
skála mikinn úti á Skaga. Hon-
um var valinn staður nokkru
norðan við Hólabrekku. Skyldi
hann bæði hýsa hesta og menn.
Þar var síðar stofnað mötuneyti
og ráðin ráðskona.
Óðara og tið leyfði um vorið
var svo hafizt handa um að
vinna landið undir sáningu.
Voru plægðir fjórir ferhyrndir
reitir ca. 100 m. á kant. Á milli
þeirra voru óplægðir rimar svo
að hægara væri að komast um
akurinn með vagna og verkfæri.
Illa leizt Garðbúum á þessar
aðfarir þeirra landsjóðsmanna,
að rista sundur þetta vallgróna
land og gera að flakandi sárum.
En þeir fengu ekki rönd við
reist. Hér varð hagur alþjóðar
að ráða meiru en sjónarmið ein
staklinga í fámennu byggðar-
lagi. Og ekki kom til neinna mót
mælaaðgerða. Þær voru þá ekki
komnar í móð. En þegar verkið
hófst, fjölmenntu Garðbúar út á
Skaga, röðuðu sér meðfram
fyrsta plógfarinu og horfðu
hryggum augum á þetta svöðu-
sár í ásjónvj landsins. Síðan var
rofinn hinn mikli þarabingur,
sem safnað hafði verið uiii vet-
urinn og honum ekið í flögin.
Útsæðið kom með bát og var
tekið á land í Lambastaðavör,
sem varð bæði uppskipunar- og
útflutningshöfn þessa fyrirtæk-
is. Kartöflurnar voru plægðar
niður og kostaði það ekki mik-
inn vinnukraft. Síðan héldu
Borgfirðingarnir heim til sinna
sumarstarfa, en hin sendna
mold Garðskagans var (með
hjálp þarans) látin um það að
ávaxta landsjóðsútsæðið til
haustsins.
MIKIL VINNA f
GARÐINUM
Þegar leið að uppskerutíma
héldu þeir Guðmundur og Krist
inn aftur á vettvang með sveina
sína. Var nú ráðinn mikill fjöldi
kvenna og unglinga í Garðin-
um til að vinna við kartöflu-
upptökuna, sjálfsagt allt að 30-
40 manns. Gekk hún eins og í
sögu. En eftirtekjan var ekki að
sama skapi mikil og vinnugleði
hinna ungu Garðbúa, sem fengu
þarna útborgað kaup í fyrsta
sinn, enda þótt það þættu sjálf-
sagt ekki háar inntektir í ungl-
ingavinnu nú til dags. Nei, upp-
skeran brást að verulegu leyti,
sem mun hafa orsakast af ein-
hæfum áburði. Enda þótt þari sé
góður, er hann ekki algildur
áburður.
Nokkuð af kartöflum var samt
selt til neyzlu í Reykjavík en
útsæðið grafið í jörð efst á Garð
skagahæðinni, þar sem það
skyldi geymast til næsta árs.
SKRIFSTOFUSTJÓRINN
LÆTUR VEL AF
UPPSKERUNNI
Næsta ár gerðist litið nýtt í
kartöfluræktinni. Sömu menn
unnu að því sama og áður. Allt
gekk greiðar, þvi að nú var eins
árs reynsla fyrir hendi. Og eftir
farandi frétt, sem birtist í Morg
unblaðinu 18. ágúst 1918 sýnir
að ríkisvaldið hefur viljað fylgj
ast vel með þessu starfi:
„Magnús Guðmundsson skrif-
stofustjóri brá sér suður á Garð
skaga fyrir landstjórnina til
þess að líta eftir garðrækt land
sjóðs þar. Lætur hann vel yfir
uppskeruhorfum."
En þrátt fyrir góðar horfur,
reyndist uppskeran ekki mikil
— þó skárri en árið áður. Mun
það hafa verið því að þakka, að
keyptir höfðu verið tveir pokar
af superfosfat. Var mun betri
uppskera í þeim garði, sem fékk
þann áburðarskammt með þaran
um.
Að lokinni upptektinni var
öllu starfsfólki haldið mikið
uppskerugildi í samkomuhúsinu
í Gerðum. Var þess lengi minnzt
fyrir frábært fjör og samkomu-
kæti. Munu allir, sem þekktu
Kristin Guðmundsson á þeim ár-
um vel geta trúað, að þar hafi
hann gleði haldið hátt-á loft —
umkringdur ungmeyjum Garðs-
ins.
ALLT ER ÞÁ ÞRENNT ER.
Þrátt fyrir nokkurn halla á
þessari starfsemi árið 1917—
1918 lét Landsjóður setja niður
kartöflur á Garðskaga i þriðja
sinn vorið 1919. Má sjálfsagt
ætla, að þar hafi fyrst og fremst
komið til þörf almennings fyrir
þessa neyzluvöru, sem erfitt var
að fullnægja með innflutningi á
þessu fyrsta ári eftir striðið
meðan Evrópa flakti í sárum.
En þetta þriðja ár gekk ræktun-
in engu betur en áður og mun
áburðarskorti hafa verið um að
kenna eins og áður. Þetta var
siðasta ár landsjóðskartöflu-
ræktunarinnar á Garðskaga. Bar
þá ekkert til tíðinda sem í frá-
sögur sé færandi.
Ótti Garðmanna við gróðureyð
ingu á Skaganum vegna kart-
öfluræktunarinnar reyndist sem
betur fór ástæðulaus. Þegar
henni var hætt greri landið á
ný og var þar lengi hið bezta
slægjuland Útskálapresta og
kúabeit staðarins.
Nú mun Hestamannafélag Suð
urnesja hafa skeiðvöll sinn á
þessum slóðum. Svona breytast
tímarnir. Þar sem vinnuhestar
Kristins Guðmundssonar drógu
plóginn í gamla daga og seigl-
uðust áfram með þungum, jöfn-
um átökum — þar dansa nú gæð
ingar Keflvíkinga á töltspori eða
setja Suðurnesjamet i stökki við
aðdáun spariklæddra áhorfenda.
Eitt af mörgum sláandi dæmum
um breytt hlutverk þarfasta
þjónsins í þjóðlífi Islendinga.
G. Br.
Stundakennari
Stundakennara vantar að gagnfræðadeild Mýrarhúsaskóla.
Æskilegt er að viðkomandi geti kennt stærðfræði og náttúru-
fræði.
SKÓLAST JÓRI.
RÍKISÚTVARPIÐ-SJÓNVARP
Laug»vc|?i 176, Reykjavik
óskar að ráða kvenþuli til kynningar á dagskrá. Aldur 20—35 ár.
Stúdentspróf eða hliðstæð menntun nauðsynleg og auk þess
nokkur þjáifun í ensku, Norðurlandamálum, frönsku og þýzku.
Hér er að mestu um að ræða kvöldvinnu, sem greidd- er með
tímakaupi samkvæmt 16. launaflokki opinberra starfsmanna.
Upplýsingar eru ekki veittar í síma.
Umsóknum með mýnd sé skilað til Ríkisútvarpsins—Sjónvarps,
Laugavegi 176, á eyðublöðum sem fást þar.
Urhsóknarfrestur er til 22. september n.k. y.
RenUU
g)(jg ^lndversk^Bindi ^
LIVE ISiS (iALLAIIIJXIJR

g VELOURBUXUR 3