Morgunblaðið - 03.10.1970, Side 23

MOROUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. OKTÓIBIBR 1970
23
Þorsteinn Eggertsson
Bréf frá Berlín

Eitt af helztu sérkennum Ves tur-Berlínar: Minningarkirkja
Vilhjálms keisara
SPRENGING
EFTIR öllum sólarmerkjum
að dæma verður „sprenging"
í öllu skemmtanalífi áður en
langt um líður — jafnvel ein-
hvern tíma á næsta ári.
Pop-músík, sem reyndar er
orðið úrelt fyrirbrigði nú
þegar, mun þá smám saman
hverfa úr sögunni og eitthvað
nýtt, ferskt og framandi mun
taka við: eitthvað, sem ligg-
ur í loftinu, en kemur þó eins
og skrattinn úr sauðaleggn-
um, líkt og rock’n roll-æðið
og 'Elvis Presley árið 1955 og
pop-aeðið með Bítlunum árið
1963.
ið er þannig sviðsett, að hljóm
sveitarstjórinn. stendur hægra
megin á sviðinu, hehniingur
hljóm-sveitarinnar vinstra
me^in og hinn helminigurkm
vítt og breitt í áhorfendasaln
um.
Víða heyrast hljóð úr horni
einda vill höfundurinn ná eins
konar réttarfarssteimmninigu
út úr verfsinu — og hljóm-
sveitarstjórinn stjómar af inn
lifun. Htann veifar sprota sín
um og flettir nótnaheftánu á
meðan hljómisveitin steinþeg
ir og grafarþögn rífciir í saln-
um, en svoieiðis á það ví'st að
vera — og hljóðfærin fana að
ræða saman á nýjan leik, unz
verkinu er lokið, hljómsveit-
arstjórinn hneigir sig og áhorf
endur klappa, en — verkinu
er ekki þar með lokið: klapp
áhorfendianna er aðeins hluti
En hvað — og hvers vegna?
Undanfari allra svona
„sprenginga" er yfirleitt al-
menn þreyta, tilbreytinga-
leysi og óljóst hugboð um
byltingu í tízku og vísindum.
EIvis Presley kom fram á
sjónarsviðið um svipað leyti
og hæggengar hljómplötur
voru að komast í algleyming.
Bítiamir náðu að hljóðrita
allan sinn söluvaming í ster-
eó og nú er hafin framleiðsla
á sjónvarpssegulbandsspólum
fyrir almennan markað.
Ég get ímyndað mér að
þessi næsta „sprenging“ verði
mjög einföld í sniðum — eitt
hvað, sem allir geta tekið
þátt í. Það er ekki einu sinni
víst að unglingar dansi eftir
„tónlist framtíðarinnar“ —
heldur framleiði einhvers kon
ar uppákomur (happenings) í
samræmi við tíðarandann.
Bítlaaðdáendur og „reiðir
ungir menn“ eiga jafnvel á
hættu að verða gamaldags í
einu vetfangi.
Þessar spádómshugmynd'ir
Hippar eru ekki mjög fjölmenn stétt í Berlín, en þeir finn-
ast þar auðvitað, eins og annars staðar.
ásóttu máig um dagiran, þegar
ég var á þeim lemgstu og for
vitni'legustu hljómleikum,
sem ég hefi á ævimni verið
viðstaddur: 8 klukkustundir
af Avant Garde músík (nú-
tímatónilist).
Hljómleikar þessir voru eitt
af fynstu atriðum hininiar ár-
legu listahátíðar í Berlín
(þeirnar 20. í röðinni) og
kenndi þar svo miairgra grasa,
að beil blaðsíða myndi
hrökkva skammt ef ég ætti
að lýsa öllu, sem fyrir augu
og eyru bar.
Reyndar var helmingurmin
af dagsfcrámnii ósköp „venju-
leg“ framúr'Stefnumúsí’k, en
þanna voru lí'ka fnamdir hlut
ir, sem komu skemmtiiega á
óvart, svo sem Raumprozess
(þróun í hljómleifcasal) eftir
rúmlega tvítugan Þjóðverja
Peter Schulze að niafni'. Verk

Landslag innan milljónaborgar! — f Grunewald-skóginum í
Suðvestur-Berlín hefur maður það á tilfinningunni að maður
sé einhvers staðar uppi í sveit, þó borgin sé reyndar ailt í kring
um skóginn.
þess. Og stjórnandmn lætur á
horfendur klappa og þagna,
þar til þeir eru algerlega rugl
aðir í ríminu, verða vandræða
legir og fara að hlæja (eftir
kúnistuim hlj ómsveitarst j ór-
anis) — loks kemur snubbótt
ur einleibur á fiðlu, stjómand
inn stekkur fram og verkiniu
er lokið í eitt skipti fytrir öll.
Katalok fur einen vibra-
phonspieler (bókasfcrá fyrir
víbrafónleikara) hét annað
verk og uppsetniing þess var
stór mynd, eiras kon.ar grunn
teikning, á statífi, vibrafónn,
víbrafónleikari og ýmislegt
smádót.
Með því að virða stöðugt
fyriir sér grumnteikninguna,
fékk víbrafónleikariinn hina
sérkenniilegustu tóna út úr
hljóðfærinu, með því að berja
á það með víbrafónkjuðum,
kubbum, vírburstum, hnúuim
og hnefum — eða strjúka það
með fiðluboga.
Af öðrum verfcum má nefna
Tilraun til samræðna eftir
Nikol’aus A. Huber, elektrón
ískt verk í stereó fyrir segu‘1-
bandstæki og ósýnilega flytj
endur.
Unser Ludwig (hann Lúð-
vík okkar) eftir W. D. Siebert
— mjög skemmtileg og vel
uppfærð paródía um ástir og
ævi Beethovens — og reynd
ar edns koraar létt ádeila á
heimi'ldafræðinga og klass-
íska tónlist líka.
Ég gæti haldið áfram að
segja iré, en ég læ't nægja að
minnast lítilsháttar á verfc
sem var flutt af 15 mianna
kammerhljómsveit, þar sem
strengj'aleikararn'ir léku á fiðl
ur sínar öfugar, blásarar pú
uðu gegnum hljóðfærá sín og
flautuleifcari bamaðist á tökk
unium á hljóðfæri sínu — og
enginn tónn heyrðist.
Hljómleikasalur Fílharmoníu nnar í Berlín er talinn vera
meistaraverk í hljómburði — og byggingarlist.
Hljómlieikar þessir enduðu
svo mieð frémunaleiga létegri
uppákomu (undurþýður píanó
leifcur, tveir drukknir menn
með áfenigi í flöskujn og ann
ar nakinn, sem höfðu ek’ki
hugmymd um hvað þeir áttu
að gena), sem misheppnaðist
algeirlega.
MENNING
„Ojæja — 8 klukku'stunda
hljómleikar með nútímatón-
list og elektrónísfcum tilraun-
um. Hvað kemur það þessari
hugmynd um skemmtanialífs-
sprengingu við?“ kanmtu
kannski að hugsa, lesandi góð
ur.
Það er líka satt — ekfci get
ég rökstutt þennan grun minn
um 'Skemmtanialíí í framtíð-
inni með því einu samian að
tala sundurlaust um eina
hljómleika — þó að langir
séu.
Hirns vegar hefur borgin
sjálf — menninigarborgin V-
Berlín — mjög svo hjálpað
mér að byggja upp þessa til-
gátu.
Óhemju margt fólk lítur á
Vestur-Ber'lín sem einis konar
pólitískt hættusvæði, en Berl
ínarbúa'r virðast ekkd hugsa
hið minnsta um svoleiSis
hluti. Það er engin sprenna í
loftinu og fól'k er hjálpsamt
og vingj arnle-gt. Hér geta
menn teygt úr sínum andlegu
skönkum og hugsað í ró og
næði; engin borg í Evrópu
hefur edns mörg listaisöfn eða
eins fjölskrúðugt menningar-
líf.
Listahátíðin mikla hefur
upp á svo rnargia hluti aið
bjóða alð ógerininigur er fyrir
einin manin að kynina sér það
allit.
Efnisskráin er prentuð á .16
blaðsíður í álíka stóru broti
og síður Morigunblaðsins og
hátíðin stendur yfír í 2 vik-
ur.
Au'k sjálfrar hátíðarinniar
er óheyrálegur fjöld'i af
myndld'starsýningum, konsert-
um, leifcsýningum, pop-hljóm
leikum o.fl. ásamt októberhá
tíðinni (sem byrjar alltaf í
september) með sín tívolí,
sirku'sa og annað í þeim dúr.
Meiira að segja kvikmynda
húsin nota tækifærdð og sýna
Framhald á bls. 24
Baðströnd í Berlín. Að vísu ekki utan við borgina, en að
mikiu leyti á svæði, sem er algerlega út af fyrir sig. —