Morgunblaðið - 25.10.1970, Blaðsíða 2

26
MOROU-NBLAÐIÐ, SUMNUDAGUR 25. OKTÓBBR 1970
r
Til sölu
húseignin Túngata 5
Þeir, sem áhuga hefðu á kaupum leggi nafn
sitt inn á afgreiðslu Morgunblaðsins fyrir
1. nóvember merkt: „Túngata 5 — 6002“.
SKYNDIBÚÐINGARNIR
ÁVALLT FREMSTIR
ENGIN SUÐA
Tilbúinn eftir
fimm mínútur
5 bragðtegundir
RJP 8296
ROYAL
Vax talið að forsætisráðherrann
væri nú að skipta um skoðun
og rikisstjórnarfundur yrði al-
veg á næstunni, þar sem lík-
legrt mætti telja að ákveðið
yrði að leggjast gegn vopna-
sölunni. Þann 13. desember
hringdi ég til forsætisráðherr-
ans frá sendiráði okkar i
Brussel og bað um, að stjórnin
kæmi ekki saman fyrr en ég
væri kominn aftur og sagði
jafnframt að ég myndi koma
heim daginn eftir. Því næst
gerði ég ráðstafanir til að kom-
ast flugleiðis frá Brussel dag-
inn eftir."
Brown segir, að daginn eft-
ir hafi ekki verið flugveð-
ur frá Brussel vegna þoku og
komst hann því ekki skjótustu
leiðina heim og varð því að
taka lest frá Brussel og síðan
ferju yfir til Englands. Vegna
þess hve það var ákveðið með
mjög skömmum fyrirvara varð
Brown og fylgdarlið hans að
sætta sig við að taka þá klefa
í lestinni sem lausir voru, án
þess að hirða um þægindin.
„Þegar til Englands kom
stöðvaði lestin á einhverri stöð
á leiðinni til London og einka-
ritari minn náði í fyrstu morg-
unútgáfu dagblaðanna. Þau
voru uppfull af fyrirsögnum á
borð við „Wilson setur Brown
upp við vegg,“ „Wilson ein-
angrar Brown.“ „Brown stend-
ur einn.“ Ég var því orðinn
ali fúll, þegar komið var til
London og þar mætti mér gríð-
arlegur fjöldi blaðamanna sem
vildi vita hvernig mér liði. Ég
sagði, að blöðin virtust vita
það bezt. Einhvern veginn
fannst mér, að maðkur væri í
mysunni, allt virtist þetta harla
kjánalegt. Ég mætti á fundi i
ríkisstjórninni. Andrúmsloftið
þar var vægast sagt lævi
blandið. og varla til þess fallið
að endurskoða allt málið með
sanngirni. Hins vegar var loka
ákvörðun ekki tekin þarna.
Um helgina héldu blöðin
áfram rosafréttum sínum og
stöðugt hélt áfram að síast út
um einkasamtöl og á mánudag
var eiginlega augljóst, að vel-
ígrundaðar rökræður gætu
ekki farið fram, hvað þá að
nokkur möguleiki væri á því
að taka ákvörðun, sem ein-
hverja þýðingu hefði.
Málin stóðu nú þannig, að ég
og Healy sem höfðum í sam-
einingu borið fram upphaflegu
Wiison.
greinargerðina, ásamt tillögun-
um og hinir sem í fyrstu höfðu
verið fylgjandi takmarkaðri
vopnasölu vorum orðnir býsna
fámennur minnihluti og gátum
ekki lengur fengið aðra ráð-
herra á okkar band.
Mér er einnig minnisstætt,
segir Brown síðan, að hörð
andstaða var gegn öllum til-
raunum fylgismanna vopnasöl-
unnar, að bera málið upp í
þingflokki Verkamannaflokks-
ins. Ég hafði frétt af því, að
á fyrri fundi, sem enginn okk-
ar hafði setið, hefði orðið mik-
ið uppnám og ég bauðst því til
þess að leggja málið fyrir þing-
flokkinn til að sannprófa,
hvort uppnámið í flokknum
væri eins mikið og okkur var
sagt. Og ég naut liðsinnis nokk
urra samráðherra í þessu. En
þetta var aldrei gert, svo að úr
því fékkst aldrei skorið.
Síðan frétti ég nánar hjá
samráðherrum mínum og þing-
mönnum, af því, hvernig for-
sætisráðherrann hafði lagt sig
óvanalega fram um í þinginu
að beygja flokkinn í vopna
sölumálinu og það sem meira
var, að beina í ákveðinn far-
veg þeim hræringum sem höfðu
orðið í flokknum. Því var ein-
dregið haldið fram, og áreið-
anlega almennt talið (þótt mér
sé kunnugt um að það
hafi löngu seinna verið borið
til baka), að þingleiðtogarnir
létu til skarar skriða og ýttu
undir það, að frumvarpið gegn
vopnasölunni var samið og
undirritað.
Hvað sem hæft er í þessu, og
ég á erfitt með að trúa öðru,
í ljósi heimilda, sem ég hafði
aðgang að, skapaðist þvílíkt
andrúmsloft að forsætisráð-
herrann og allir hinir gátu bor
ið fyrir sig á stjórnarfundi,
trúverðuga ástæðu til að hafna
þvi sem þeir höfðu fram til
þess verið samþykkir. Af ein-
stökum atburðum, sem mér var
skýrt frá, get ég nefnt, að for-
sætisráðherrann gekk á fund
norðurenskra þingmanna og
sagði þeim, að hann hefði ver-
ið fullvissaður um, að engin
ákvæði yrðu sett um vopnasölu
til Suður-Afriku. Þannig kom
hann fyrirfram í veg fyrir
nokkra ákvörðun i þessa átt
á stjórnarfundinum, sem ég
hafði hraðað mér á. En öllum
ákvörðunum hafði einmitt ver-
ið frestað fram að þeim fundi
svo að ég yrði kominn aftur.
Ég held, að þetta hafi orðið til
þess, að ég komst að þeirri nið-
urstöðu, að starfshættir forsæt
isráðherrans voru með þeim
hætti, að árangursrík samvinna
væri því sem næst óhugsandi.
Þannig virtist að það væri
sama hvað maður gerði, þá
gæti maður aldrei verið viss
um, nema öllu yrði breytt,
ef honum fyndist það hentugt
vegna atburðarásarinnar.
Nú komum við að atburðum
næturinnar þann 14.—15. marz
1968. 1 bréfinu, þar sem Wil-
son féllst á lausnarbeiðni mína
sagði hann.
„Þér vitnið til þess, sem
gerðist í gærkvöldi. Eins og
þér vitið, voru gerðar árang-
urslausar tilraunir til þess að
ná sambandi við yður, þegar
málið var komið á alvarlegt
stig, svo að þér gætuð verið
viðstaddur, þegar tafarlaus
ákvörðun væri tekin. En
brýna nauðsyn bar til að taka
Michael Stewart tók við enib-
ætti George Brown.
hana skjótt til þess að firra
þjóðina og samfélagi þjóðanna
alvarlegum afleiðingum."
Þetta bréf var skrifað til
birtingar og þar var ekki að-
eins gefið í skyn, heldur af-
dráttarlaust lýst yfir, að ekki
hefði verið unnt að hafa sam-
ráð við mig um þá ákvörðun að
loka bönkum, því að ekki hefði
tekizt að hafa upp á mér. Mér
finnst að ég verði að sýna
samanburð á þessari réttlæt-
ingu forsætisráðherrans á því
sem hann gerði og þvi sem
raunverulega gerðist þetta
kvöld. Þingið var á fundi
um samgöngumálafrumvarpið.
Snemma kvölds var 'ég í þing-
inu og að því er ég bezt vissi,
var ekkert sérstakt að gerast.
Ég var í þingskrifstofu minni
og ræddi við ritara mína og af-
greiddi venjuleg mál. Um átta-
leytið ákvað ég að fara heim
og snæða kvöldverð. Nú skipt-
ir það miklu máli, að síminn í
íbúð minni er í sambandi við
skiptiborð í utanríkisráðuneyt-
inu. Þannig að þegar hringt
var i utanrikisráðuneytið var
hægt að fá beint samband við
mig í herbergi minu í þinginu,
íbúðinni minni og á skrifstof-
unni. Síminn hringdi aldrei
meðan ég var við snæðing
heima hjá mér. Ég hafði enga
ástæðu til að halda, að nokkuð
væri á seyði.
Ég hefði ekki farið aftur í
v