Morgunblaðið - 25.10.1970, Blaðsíða 5

MORÖUTNTBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. OKTÓRBR 1970
29
— Já, sagði Eyjóifur, — það
var fremur fátitt að unglingar
færu í skóla, og það þótti tölu-
vert mikið fyrirtæki. Skólarnir
voru heldur ekki margir það
var Flensborgarskólinn, Gagn-
fræðaskólinn á Möðruvöllum,
svo og náttúrlega búnaðarskól-
arnir. Þetta voru alþýðuskólarn
ir, en menntaskólinn var þá auð-
vitað einnig til — hann var fyr-
ir þá sem ætluðu í langskólanám
og vildu gerast embættismenn.
Ég minnist góðra daga og
góðra manna frá verunni í
Flensborgarskólanum. Þá var
þar skólastjóri Jón Þórarins-
son, sem litlu síðar varð fyrsti
fræðslumálastjóri landsins. Jón
var glæsimenni mikið og ákaf-
lega stjórnsamur. Þarna kenndi
líka séra Magnús Helgason, sem
var þá nýkominn frá prestsskap
á Torfastöðum í Biskupstungum,
einstakur maður sökum vitsmuna
og lærdóms. Einnig gæti ég
nefnt Ögmund SigurCsson kenn-
ara, en þeim sem þekktu til ann-
arra kennara, þótti kennsla Ög-
munds tilþrifamikfl og sérstök.
Hreppstjóri í Meðallandinu
í rúm 50 ár
Spjallað við Eyjólf á Hnausum
sem m.a. segir frá skólaárum í
Flensborg 1904-7 og tíðum skips
ströndum á Meðallandssöndum
Sennilega hefur aðeins einn
maður verið lengur hreppstjóri
en Eyjólfiu- Eyjólfsson á Hnaus
um í Meðallandi. Það var Þor-
leifur Jónsson í Hólum í Horna-
firði. Hann var hreppstjóri í 54
ár, frá 1890—1944, en Eyjólfur
hefur nú verið hreppstjóri í Eeið
valiahreppi í Meðaliandi í 51 ár.
— Var um þritugt þegar hann
tók við embættinu, og verður
hann 82 ára i fehrúar í vetur.
— Þegar ég var ungur höfðu
menn það oft á orði að ég væri
ellilegur, en nú eru flestir að
segja mér að ég sé unglingur
miðað við aldurinn, sagði þessi
aidraði héraðshöfðingi, en hann
leit við hjá okkur á Mbl. fyrir
skömmu og við ræddum við
hann um stund. Og þetta eru
orð að sönnu. Eyjólfur ber aldttr
inn vel. Er enn léttur í spori og
beinn í baki. Það eina sem hef-
ur látið á sjá er sjónin — hún
er ekki eins góð og áður, en þó
gengur Eyjólfur gleraugnalaus
og sér sæmilega til lestrar með
gleraugttm.
TVEGGJA TÍMA FERÐ
TIL REYKJAVlKUR
Þegar ég var í Flensborg var
Hafnarfjörður litill bær, — íbú-
arnir voru víst í kringum 1000
talsins. Það þótti töluvert sögu-
legur atburður að raflýsing
hafði komið þangað veturinn
1904—1905 og mun það hafa ver-
ið fyrsta raflýsingin hér á landi.
Mér þótti auðvitað gaman að þvi
að það skyldi vera Skaftfelling-
ur, sem annaðist framkvæmd
þess verks, þótt tæpast gæti ég
þó verið montinn af því.
Á þessum árum voru samgöng-
ur milli Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur heldur litlar. Til
Reykjavikur var tveggja tima
gangur, og menn fóru ekki nema
þeir ættu erindi. Ég man það, að
á leiðinni til Reykjavikur sá
maður Bessastaði og Kópavog
blasa við til beggja handa, og
hafði andúð á báðum stöðunum.
Þessir staðir hafa heldur betur
náð sér upp á þessum árum sem
síðan eru liðin.
LÍTIÐ UM SKEMMTANIR
Aðspurður um skemmtanir
skólafólksins sagði Eyjólfur:
— Fólk gerði ekki svo mikið
af þvi að skemmta sér. Stundum
var þó farið á böll, en það var
ekki vel séð, nema þá ef skól-
inn hélt þau. Öðru hvoru voru
svo skemmtanir í skólanum. Ég
man t.d. eftir því að á einni
slikri skemmtun hélt Jón Aðils
sagnfræðingur ákaflega áhrifa-
mikið erindi um Eggert Ólafs-
son. Jón var snillingur í að setja
fram mál sitt.
Annars lifði skólafólkið, sem
flestir þá, heldur óbrotnu og
reglusömu lifi, og þrátt fyrir
töluverða umbrotatima í islenzk
um þjóðmálum, létu skólapiltar
þau yfirleitt lítið til sin taka.
Við lásum sjaldan blöð og póli-
tík var ekki nefnd á nafn svo ég
muni. Það væri þá helzt símamál
ið fræga sem ég man eftir, enda
risu öldurnar þá hátt. Ég hlust-
aði á Hannes Hafstein vígja sím-
ann og var það all minnisstætt.
KYNNTIST MÖRGU FÓLKI
A LEIÐINNI
Á skólaárum Eyjólfs á Hnaus-
um var ekki auðhlaupið milli
Meðallands og Reykjavíkur.
Árnar voru flestar hverjar
óbrúaðar og götur grýttar.
Eyjólifur sagðist jafnan hafa far-
ið gangandi til Hafnarfjarðar á
haustin og heim aftur á vorin.
— Það var ekki fyrr en maður
kom austur fyrir sýslumörk í
Skaftafellssýslu að farið var að
reiða mann, sagði hann. — Ekki
man ég glöggt hvað svona ferða-
lag tók langan tima, en það var
talin 4 daga ferð að fara ein-
hesta úr Meðallandi til Reykja-
víkur.
En þrátt fyrir að þetta væru
erfið ferðalög voru þau skemmti-
leg ferðalög, og maður kynntist
mörgu fólki á leiðinni. Gisti
víða. Það þótti t.d. sjálfsagt að
gista að Kolviðarhóli og i Þjórs-
ártúni. Oft var það töluverðum
erfiðleikum bundið að komast yf
ir ámar. Oft fékk maður reiðslu
yfir þær, og einkum var fólkið í
Skógum undir Eyjafjöllum
hjálpsamt að koma manni yfir
Jökulsá á Sólheimasandi, sem
var einn mesti farartáiminn á
leiðinni.
BtJSKAPUR OG
BARNAKENNSLA
— Eftir að ég lauk námi í
Flensborgarskólanum 1907, sett-
ist ég að hjá foreldrum mínum i
Botni, sagði Eyjólfur, — jafn-
framt fór ég að fást við að
kenna börnum og var við það
meira og minna í 12 vetur. Einn-
ig kenndi ég unglingum I Vík í
Mýrdal, en hætti þvi laust fyrir
1920, og fór þá að gefa míg meira
að búskaparmálum, fyrst með
foreldrum minum, en árið 1923
keypti ég jörðina Hnausa í Með-
allandi og hef búið þar síðan.
Þá var ég orðinn kvæntur mað-
ur; konan min er einnig úr Með-
allandinu, hún heitir Sigurlin
Sigurðardóttir og er af ætt hins
fræga eldklerks, Jóns Stein-
grímssonar. Þessi fyrstu búskap
arár mín voru óneitaniega erfið.
Millistríðsárin fóru illa með
margan. Þá hækkuðu útlendar
vörur mjög í verði, en afurðirn-
ar ekki að sama skapi. Bústofn-
inn var heldur ekki stór hjá
manni. Þegar ég hóf búskapinn
mun ég hafa átt um 50 ær, tvær
kýr og nokkur hross. Ég hef víst
heldur aldrei mikill búmaður
verið, enda ærið oft orðið fyrir
miklum töfum við búskapinn.
AFSKIPTI AF 30 STRÖNDUM
— Ég var skipaður hnepp-
stjóri Leiðvaliahrepps árið 1919,
sagði Eyjólfur, — og það starf
var oft nokkuð erilssamt og erf-
itt, einkum vegna strandanna.
Að öðru leyti voru mín hrepp-
stjórastörf vitanlega svipuð og
hjá öðrum hreppstjórum. Við
þetta bættust svo ýmisleg önn-
ur störf sem ég tók að mér, t.d.
var ég lengi i hreppstjóm og
Hreppstjóraferill Eyjóllfs er í
senn langur og sérstæður. Eng-
inn íslenzkur embættismaður hef
Eyjólfur Eyjólfsson er ann-
ars Meðallendingur að uppruna.
Fæddur að Botnum í Meðallandi,
en á ættir sínar að rekja í marg-
ar áttir: Suðursveit, Öræfin, Dal
ina og e.t.v. liggja hans ættár-
þræðir alla leið norður til
Möðruvalla. En foreldrar
Eyjólfs bjuggu í Botnum og þar
óx hann upp við leik og störf,
allt fram til ársins 1904, en þá
beygði hann nokkuð út af hinni
venjulegu braut samtíðarmanna
sinna, hleypti heimdraganum
og hélt suður á bóginn fór til
Hafnarfjarðar og hóf nám í
Flensborgarskólanum, sem þá
var ein virtasta menntastofnun
landsins.
ur sennilega þurft að hafa eins
mikil bein afskipti af skips-
ströndum og Eyjólfur hefur
þurft að hafa. Á Meðallands-
sÖndum hafa skipsströndin alla
tíð orðið mörg, stundum með
fárra daga rnillibili. Og meðan
samgöngur voru erfiðar yfir
óbrúaðar ár og torfæra sanda
mæddi oft mikið á hreppstjóran-
um um fyrirgreiðslu fyrir
strandmennina, og uppboðssölu
á strandgóssinu. — Ég var oft
ekki nema hálfur við búskapinn,
sagði Eyjólfur — enda vist ekki
hægt að segja um mig, að ég
hafi verið stórbóndi, þótt alltaf
hafi ég komizt sæmilega af.