Morgunblaðið - 04.02.1971, Page 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. FEBRÚAR 1971
19
Snjólaug Ásta
Sigurjónsdóttir
Fædd 30. september 1899.
Dám 16. janúar 1971.
Nú kveður æskan, elsku
bamið mitt,
og aðrir tímar breyta högum
þinum,
en Drottinn verður leiðarljósið
þitt
og lif þitt allt hann geymi í
örmum sínum.
Ég bið af hjarta, blessi Guð
þín spor
og breiði ljós á veginn, sem þú
gengur,
og að þú geymir æsku þinnar
vor
ævilangt sem heill og sannur
drengur.
G.J.
Elsku, hjartans amma min!
Það sem ég festi hér á blað
er frá okkur öllum. En hversu
tilkomulitil eru ekki orð á örk?
Þau geta aldrei flutt allar þær
þakkir, sem þú átt skilið. Þetta
er ekki kveðja, amma mín, við
kveðjum aldrei þann, sem stend
ur við hlið okkar og er greypt-
ur í huga okkar alla ævi. Ná-
lægð þín mun veita okkur sama
styrk og allt það, sem þú gerð-
ir fyrir okkur, ér við vorum
börn. Þú varst aldrei týnd, þín
þurfti aldrei að leita, þegar eitt
hvað var að. Þú varst alltaf til-
búin að strjúka tárvota vanga,
hugga og hughreysta. Þú varst
bjartasti þátturinn í æsku okk-
ar allra.
Mig langar að rifja upp,
byrja á byrjuninni, okkar byrj
un. Ég á minningu um lítinn
hnokka, sem stóð rennandi
blautur inni á eldhúsgólfinu i
Árgerði. Hann er með tárin i
augunum. „Amma, ég datt í læk
tan,“ sagir hann. „Jæja,“ segir
amma og snýr sér að hinum
unga sveini. „Uss, ekki gráta
vinur,“ segir hún, er tárin taka
að renna niður vanga hans.
„Þetta er allt í lagi góði minn,
ég skal finna á þig þurr föt,
þetta er allt i iagi.“ Þetta er í
annað sinn, sem hann þarf að
hafa alfataskipti þennan dag.
„Komdu til ömmu, vinurinn,
amma skal hugga þig.“ Og amma
tekur hann í fang sér, hún skil
ur allt, hún verður aldrei
vond, og eftir stutta stund
labbar litli ömmudrengurinn út
i sólskinið og kærleiksrík orð
hennar fylgja honum.
Árin liðu, og sveinninn ungi
óx og vitkaðist. Á veturna í
skóla, á sumrin í sveit hjá afa
og ömmu. Á fermingarárinu
sínu hélt hann sig vera stóran
mann, en eitt kvöldið um sum-
arið, er hann sat í eldhúsinu
hjá ömmu, komst hann að raun
um, að hann var ennþá agnar lit-
ið peð. Amma útskýrði fyrir hon
um, hvað lífið var í raun og
veru, hvað tilveran hafði raun-
verulega að geyma. Upp frá
þeim degi blasti lifið við i dá-
lítið öðru ljósi.
Amma hafði gefið honum i
veganesi frásögn um hennar líf,
frásögn, sem enginn gleymir, er
á hefur hlýtt. Á fermingardag-
inn sinn um vorið fékk hann
bréf frá ömmu með fermingar-
gjöfinni.
Þetta bréf hófst á ofanrituð-
um vísum, og þær biður amma
hann að læra. Bréfið sjálft er
ekki langt, en þar speglar
hvert orð ást, fómfýsi, kær-
leika og trú. Þetta stutta bréf
verður honum mikill raunalétt
Hugsun hennar var aldrei að
safna veraldlegum auði, heldur
gleðja og fórna sér fyrir aðra.
Hún lagði á sig óhemju mikla
vinnu fyrir hver jól og sendi
allri fjöiskyldunni jólagjafir.
Og pakkarnir frá afa og ömmu
voru ætíð opnaðir fyrst. Þannig
var amma. Það er sælt fyrir
okkur systkinin, sem erum að
leggja út i lífið að hafa slíkt
veganesti, sem minningin um
ömmu er. Við segjum því öll,
Guð blessi þig, amma mín, hafðu
þökk fyrir allt og allt.
Soffía, Gísli,
Ilrefna og Ólafur.
ir á erfiðum stundum lífs hans.
Það er sem hróp í huga hans.
Lifið er svo einkennilega stutt,
en þó er furðulegt, hvað sumir
hafa afkastað mikiu Amma
mín var ein sú duglegasta og
fórnfúsasta manneskja, sem ég
hefi nokkru sinni fyrir hitt.
Hún var svo skrítilega lifandi
og hamingjusöm, og þótt hún
ætti oft við veikindi að stríða
hin siðari ár, kvartaði hún
aldrei.
Hún gat orðið óskaplega
áhugasöm út af venjulegum at-
burðum og fyrirbærum. Hún
var gædd þeim hæfileika að sjá
og njóta í öllu hins ánægjulega
og þess, er veitti lífinu gildi.
Athugun á móður-
málskennslu í skólum
LÖGÐ var frani á Alþingi i gær
þingsályktunartillaga um sér-
staka atliugiin á móðurniáls-
kennslu í barna- og gagnfræða-
skólum og tillögur til úrbóta.
Flutningsmaður tillögunnar er
Gísli Guðmundsson (F).
Tillagan felur menntamálaráð-
herra að finna svar við 6 spurn-
ingum — um það hvort kennsla
í íslenzkri málfræði taki of lítið
af námstimanum, hvort næg
áherzla sé lögð á að kenna það
sem nauðsynlegt er, og hvort
eitthvað af námsefninu geti tal-
izt óþarft — hvort næg áherzla
sé á það lögð að kenna nemend-
um að lesa og tala skýrt í heyr-
anda hljóði — hvaða árangur
stafsetningarkennslan ber —
hvernig skólum takizt að auka
orðaforða nemenda, kenna þeim
notkun íslenzkra orðtaka eða
orðskviða og bæta á þann hátt
málfar þeirra i ræðu og riti,
t.d. með því að draga úr notkun
útlendra orða og orðskrípa —
hvernig tekizt hafi að kynna
nemendum sígildar íslenzkar bók
menntir og vekja eða auka
áhuga á slíkum bókmenntum
— og hvort áherzla sé lögð á
það að kenna nemendum ljóð
og að greina stuðlað máí og
rím frá óbundnu máli.
— Laxdæla
Framhald af bls. 15.
á Halldórsstöðum og Benedikt á
Auðnum, sem nú halda sviðsljós
inu á lofti. Þeir voru framfara-
menn, en nú eru það afturhalds-
menn og bölmóðsvaldar, sem
riða húsum i Laxárdal, en ann-
arra sveita menn.
Magnús á Halldórsstöðum á
svo merka sögu í landi voru, að
ég geri það hér að tillðgu minni,
að hin nýja virkjun Laxár við
Gljúfur verði kölluð Magnús-
arvirkjun, þessum merka manni
til heiðurs og ævarandi minning
ar.
Annað furðulegt blasir við í
þessu málastappi, sem snýr að
Mývetningum og þeirra sögu.
Pétur á Gautlöndum var sér-
stakt göfugmenni og fyrirliði
Þingeyinga um langan aldur.
Hann var stjórnmálamaður og
skörungur, eins og faðir hans,
Jón á Gautlöndum. Þrir bræð-
ur, synir Jóns, sátu á þingi,
máski samtímis. Tveir urðu ráð-
herrar, Kristján dómari og Pét-
ur á Gautlöndum, sem andaðist
í ráðherrastóli skömmu eftir
1920. Tveir systursynir Péturs
hafa einnig verið ráðherrar,
Haraldur Guðmundsson atvinnu
málaráðherra, siðast sendiherra
í Noregi og Steingrímur heitinn
Steinþórsson, forsætisráðherra.
Það var svo sem ekkert að
undra, þótt Mývetningar bæru
sig vel. Og sem ég færi þetta í
letur, minnist ég frásagnar heim
an úr Laxárdal i bernsku um
jarðarför Jóns á Gautlöndum.
Við þann atburð voru margar
ræður haldnar af skörungum og
skáldum, sem sýslan skartaði þá
með fleiri en einn i flestum
hreppum. En lengst var i minn-
um manna ræða síðasta manns-
ins, sem talaði, óframfærins smá
bónda, sem vildi færa vini sin-
um Jóni hinztu kveðju sem aðr-
ir. Hans ræða var á þessa leið:
Við Mývetningar værum ekki
meiri en aðrir menn, ef við hefð
um ekki átt silimginn í vatn-
inu beitina á Austurfjölluin og
Jón á Gaiitlönduni. Ég vona að
ég fari nokkum veginn rétt með
söguna, en skeiki minni minu,
bið ég afsökunar á ranghermi.
Eitt var það merkilegt í fari
Gautlandamanna, að þeir voru
mikiir samhygðarmenn og félags
málamenn. Þótti mörgum hægri
sinnuðum Þingeyingum þeir
frændur vilja fórna um of hags
munum einstaklinga fyrir heild
arhagsmuni. Ef nokkrir menn
öðrum fremur hafa skapað and-
legan grundvöll fyrir lög, sem
heimila eignarnám á eignum
einstaklinga, ef hagsmunir heild
ar eða stærri hópa þarfnast, þá
eru það Gautlandamenn og
Jónas frá Hriflu.
Skáldið, Guðmundur á Sandi,
var heilsteyptur karl með hetju
lund. Ég minnist í bernsku
minni, hversu sammála þeir
voru í landsmálum, faðir minn
og hann, báðir hægrisinnaðir í
bezta máta. Jón Hinriksson,
skáld á Arnarvatni, var hún-
vetnskur að uppruna, niðji Jóns
harða bónda á Stóru-Mörk. Arn
arvatnsmenn voru margir hægri
sinnaðir, s.s. Jón í Múla og Ámi
sonur haris; Sigurður á Arnar-
vatni á yngri árum og Páll á
Grænavatni. Þótt niðjar hins
húnvetnska Mývetnings hafi á
seinni árum snúizt nokkuð til
vinstrimennsku, bera þeir í fasi
sínu og anda flest einkenni
hægrimennsku; bera sig vel,
djarfir meðal manna, orðprúðir
og öruggir með sig. Tel ég, að
vinstri-daður þessara höfðingja
sé það sem stundum er kallað
„snobb-niðurávið“ í aðra rönd-
ina, en i hina röndina afleiðing
af vanmati á andstæðingum inn
an eigin félagssamtaka, enda að
jafnaði ekki undirhyggjumenn.
Sprenginguna s.l. sumar á
stíflunni í Laxárkvíslum vil ég
skýra þannig, að Þingeyingar
séu nú að segja skilið við Gaut-
landamenn og félagshyggju
þeirra, hafl hreinlega sprengt
IMilitík Péturs á Gautliindiini
með dýnaniiti. Það var verið,
segja margir, að verja rétt kot-
ungsins með eignir sinar gegn
eins konar framfara-frekju
mannmargra hópa. 1 eðli Þing-
eyinga hefur ætíð búið svipað
sérhyggjueðli sem í öðrum
landsmönnum, en Gautlanda-
menn, kaupfélagið og Jónas frá
Hi’iflu mynduðu á sínum tima
langvarandi ægivald, sem menn
urðu að lúta. Kúguð hægri-
mennska virðist vera að brjóta
af sér ok í Þingeyjarsýslu
núna. Það verður fróðlegt að sjá
átökin í íramtíðinni miili Gaut-
landa-aflanna annars vegar en
hins vegar niðja þeirra sér-
hyggjustólpanna á Arnarvatni
og á Sandi.
Með beztu kveðjum norður,
sérstaklega til Laxdælinga.
Gunnar Bjarnason.
Kalrannsóknir
Frainliaki af bls. 12.
lega mikinn kostnað í för með
sér.
GRASMJÖLSVERKSMIÐJUR
Þess má geta, að hér hafa
starfað grasmjölsverksmiðjur
og ein kögglagerð í Gunnars-
holti. Framleiðsla hennar á sl.
ári var 800 tonn. Þó er gert ráð
fyrir, að önnur graskögglagerð
taki til starfa á komandi vori á
Hvolsvelli og hún geti framleitt
svipað magn eða kannski 1000
tonn, sem reyndar verksmiðjan
í Gunnarholti gæti gert líka, ef
hægt væri að byrja nógu
snemma að slá og útvega nóg
gras. Fóðurkögglamir líka vel.
Það má segja, að það fari lítið
meiri þungi í fóðureiningu af
góðum fóðurkögglum heldux en
af mjöli og tel ég rétt, að slíkar
verksmiðjur kæmu víðar, t.d.
fyrir norðan, jafnvel fyrir aust-
an og verksmiðja er fyrirhug-
uð í Dölum, sem hlutafélag
stendur fyrir, sem er búizt við,
að stofnað verði nú fljótlega og
þessi verksmiðja verði byggð á
þessu ári.
FJÁRFRAMLÖG
Til viðbótar þeim styrkjum,
vegna kalsins má geta þess, að
Landnám ríkisins greiddi árið
1970 1 milll. 603 þús. kr. vegna
kalskemmda í túnum til margra
bænda, en greiðsla styrkja þess
ara hefur nýbýlastjórn ríkisins
byggt á ákvæði í 53. gr. laga
frá 1962, um stofnlánadeild land
búnaðarins, landnám, ræktun
og byggingar í sveitum. Slíkir
styrkir hafa verið greiddir síð-
an 1966, en þó mest á árunum
1969 og 1970 og hefur það gert
mörgum bændum léttara fyrir
með endurræktun.
En vegna kalsins og grasleys-
isins hefur víða verið erfitt um
fóðuröflun og bjargráðasjóður
hefur nú síðustu 4 árin hlaupið
undir bagga hvað þetta snert-
ir. Bjargráðasjóður hefur á 4
árum greitt í heyflutningastyrki
20 millj. 708 þús. kr. og á þess
um 4 árum hefur bjargráðasjóð-
ur greitt til bænda vaxtalaus
lán 168 millj. 226 þús. kr.
Þetta hefur farið til fjölda
bænda bæði norðaniands og
sumnan, en hæst var upphæðin
á árinu 1969, en það var þá
bæði kal og óþurrkar, sem fóru
saman. Þá var þessi upphæð
samtals, styrkir og lán 83 millj.
768 þús. kr., en á árinu 1970
63 millj. 777 þús. kr. Lánin eru
til 7 ára og afborgunarlaua
fyrstu 2 árin og vaxtalaus, sem
vitanlega hefur ákaflega mikla'
þýðingu.
Vilhjálmur Hjálmarsson tók
síðan aftur til máls og kvaðst
fagna því að nægilegt fjármagn
til kalrannsóknanna væri
tryggt. Hins vegar hefði alltof
mikill seinagangur verið á þess
um málum og raunar ekki haf-
izt handa fyrr en kals tók að
gæta í túnum „sunnan jökla'.
Ingólfur Jónsson landbúnaðar-
ráðherra benti á, að alvarleg-
ustu kalskemmdirnar hefðu
byrjað á Austurlandi árið 1965
og þá strax hefði verið brugðið
við og séð fyrir fjármagni til
rannsókna. Benti ráðherra einn-
ig á, að af hálfu stjórnar Stéttar
sambands bænda, hefðu
ekki heyrzt raddir um að illa
hefði verið að þessum málið
staðið og seint byrjað. Enn-
fremur benti ráðherra á, að af
tilhlutan TÍkisstjórnarinmar
hefði harðærisnefndin verið
skipuð og farið hefði verið al-
gjörlega eftir tillögum hennar.
En tók Vilhjálmur Hjálmara-
son til máls og ræddi m.a. um
að orðið hefði vart kalskemmda
í túnum löngu fyrir árið 1965,
— á árunum 1952 og 1955.
Svaraði landbúnaðarráðherra
ræðu Vilhjálms og sagði að eðli
legra væri þá fyrir harur að
ásaka þær ríkisstjómir er voru
við völd á þessu árabili fyrir
skeytingarleysi í þessum mál-
Einniig tóku þeir Jónas Pét-
ursson og Stefán Valgeirsson
þátt í umræðunum.
Þökkum iwníflega góðar gjaf-
ir, kveðjur og heiimsóflcnúr á
50 ára aémæli félaigsins í
nóvember sl.
Lifið heill.
Kvenfélagið Hlín,
Grýtnbakkalireppi.
Hjartanil'ega þaikika ég ykikur
öil'um, sem gerðu mér átt-
ræói'saOmæl ió ógleymainiegt,
með hlýjum kveðjum, sikeyt-
um, gjöfuim og heimisótknium.
Guð blesis'i ykkuir 011.
Halldóra Oddsdóttir,
Hjallanesi, I.andi.
Beztu þatkkir tiil alilra þeirra,
sem sýndu mér vinarhug á
70 ára afhræli miniu þann 16.
janúar sl.
F.ggert B. Pétursson,
Njálsgöfru 80.
Skrifstofuhúsnœði
með útstillingarglugga óskast á góðum stað.
Upplýsingar í síma 16875.
Skrifstofustúlka
Stúlka vön skrifstofustörfum óskast nú þegar.
STALIÐJAN Kópavogi.
símar 40260 og 42370.