Morgunblaðið - 21.04.1971, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21, APRÍL 1971
14
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson,
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfuiltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Augiýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstraati 6, sími 10-100
Augiýsingar Aðalstraati 6, sími 22-4 30.
Áskriftargjaid 196,00 kr. á mánuði innaniands.
i iausasðlu 12,00 kr. eintakið.
| r. Bjami Benediktsson kormt eitt sinn svo að
|orði, þegar hamdritamáiið var til umræðu
Ifyrir hálfum öðrum áratug, að það væri sam-
jvizkuspummg fyrir Daini. Nú hafa Danir
leyst samvizku sína úr viðjum yfirdrottnunarþjóða. Þeúr
hafa sýnit drengskap, sem vart á sinm líka, í samskiptum sín-
um við gamla nýlendu. Af þeim sökum taka nú aliir
ístendingar heils hugar undir með Hávamálum og segja:
Gefemdur heilir.
Gestur er imm komirtm.
Síðam spyr ljóðskáld Hávamála:
Hvar skal sitja sjá?
Við svörum fyrir harns hönd, því að það var hamm og
starfsbræður hans, sem fyrst og síðast gera þeninan dag
eftirminnilegan: Gestir vorir skulu sitja í öndvegi. Aldrei
hafa þeir jafn velkomnir verið.
argvísleg er speki fomra sagna og ljóða. Höf-
undur Hávamála minmlr okkur á, hvermig menn
úgi að umgangast vini sína. Hamm segir:
Vin sínum
skal maður vinur vera,
Og hamn bætir við:
Og gjalda gjöf við gjöf.
Islendingar eiga emga gjöf betri dönsku þjóðínni
till handa em þá vináttu, sem nú er sprottin úr misjöfnum
jarðvegi formra kymma. Þessi jarðvegur hefur nú verið erj-
aður með uppskeru hlýrra voma í huga.
jaldan hefur verið meiri ástæða til þess en nú
að íslendingar sameinuðust í gleði sinni og
pakklæti. „Nú er dagur bókarinnar,“ segir
I Jóhamn Hafstein, forsætisráðherra, í ávarpi, sem
hamn skrifar í sérstakt handritablað Morgunblaðsins, sem
út kemur í dag af einstæðu tilefni. Forsætisráðherra bætir
við: „Danir færa okkur Flateyjarbók og Sæmundar-Eddu.
Þetta eru konunglegar gjafir, svo sem þær áður voru, þá
er þær fiuttust í komungsgarð. Þegar íslenzku handritin
koma heim, mumu þau tendra á ný þann gneista menningar
og mennta, sem er kveikja þeirra sjálfra."
Vonandi hefur forsætisráðherra lög að mæli. Handritin
©ru í sjálfu sér ekki aðalatriði, heldur hitt að andi þeirra
sé ávallt ríkjandi í þjóðlífi Islendinga. Ástæða er því til að
óska íslenzku þjóðinmi þess, á svo merkum degi sem nú er
upp runninn, að hún beri gæfu til að taka kinnroðalaust
við handritunum og efni .þeirra: af innri þörf, ólæknandi
ásfríðu, em ekki sýndarmennsku; að hún sýni í verki — og
þá ekki sízt í samskiptum við skáld sín og rithöfunda —
að hugur fylgir máli, þegar glaðzt er yfir handritaheimt.
r þá kornið að samvizkuspumimgu okkar sjálfra.
Handrita-
sáttmálinn
HINN 1. apríl sl. skiptust fulltrúar ls-
lands og Danmerkur á fullgildingar-
skjölum á sáttmála landanna um afhend
ingu handritanna. Það var gert við há-
tíðlega athöfn I Kristj ánsborgarhöll.
Þar með tók gildi sáttmálinn, sem und-
irritaður var 1. júli 1965 í Kaupmanna-
höfn af Per Hækkerup, þáverandi utan-
ríkisráðherra og Gunnari Thoroddsen,
þáverandi sendiherra. Sáttmálinn um af-
hendingu handritanna er svohljóðandi:
„Sáttmáli milli Danmerkur og fslanda
vun flutning á hluta af handritum
Stofnunar Árna Magnússonar í vörzlu
og umsjón Háskóla fslands.
Hans hátign konungur Danmerkur og
forseti lýðveldisins Islands, sem
óska af heilum hug að gera þvilíka
skipun varðandi handrit þau af islenzk-
um uppruna, sem nú eru í Danmörku,
að orðið sé við óskum íslenzku þjóðar-
innar að hafa sjálf umráð þessara þjöð-
legu minja,"
og óska af heilum hug að staðfesta
og styrkja gott samkomulag þjóðanna
í anda norræns samhugar;
og með tilliti til aldalangs stjórnmála-
sambands landanna;
að hafa ákveðið að gera sáttmála um
að flytja til Islands handrit, sem telja
verði íslenzka menningareign, og hafa
þeir tilnefnt sem fulltrúa sína með fullu
umboði;
Forseti lýðveldisins Islands:
Sendiherra Gunnar Thoroddsen.
Hans hátign konungur Danmerkur:
Utanríkisráðherra Per Hækkerup.
Þessir tveir fulltrúar hafa skipzt á
umboðsskjölum sínum, þau reyndust
vera góð og gild, og hafa þeir orðið
sammála um eftirfaraftdi atriði:
1. gr.
Jafnskjótt sem farið hefur fram sú
skipting á Legati Árna Magnússonar
(Stofnun Árna Magnússonar), sem
mælt er fyrir um í dönskum lögum frá
26. maí 1965 um breytingu á skipulags-
skrá legatsins frá 18. janúar 1760 í tvær
deildir, skal flytja til íslands handrit
þau og skjalagögn, sem Háskóli Islands
skal varðveita og hafa umsjón með.
2. gr.
Ríkisstjórn íslands tekur að sér, með
atbeina Háskóla Islands, að varðveita
og hafa umsjón með handritum þeim og
skjalagögnum, sem til Islands verða
flutt, í samræmi við reglur skipulags-
skrár Legats Árna Magnússonar.
3. gr.
Um leið og handritin eru flutt, skal
skipta höfuðstól Stofnunar Árna Magn-
ússonar, sem nú nemur um 100.000
dönskum krónum, og skal upphæð, sem
tiltekin er í lögunum, 3. gr. 4. lið, lögð
tii Háskóla íslands með þeirri skyldu,
að hann hafi umsjón með þessu fé og
noti það í samræmi við skipulagsskrá
Stofnunarinnar.
4. gr.
Handrit þau og skjalagögn, sem þessi
sáttmáli f jallar um, ásamt fé því, er þar
tilheyrir, skal mynda „Stofnun Árna
Magnússonar á lslandi“, og verður það
heiti staðfest af ríkisstjórn Islands.
5. gr.
Stofnun Árna Magnússonar á Islandl
skulu afhent handrit úr Konungsbók-
hlöðu í Kaupmannahöfn, sem ákvæði 3.
liðar 3. gr. fyrrnefndra laga taka yfir.
6. gr.
Samningsaðilar eru sammála um það,
að með þeirri skipan, sem hér er gerð,
sé viðurkennt, að fullkomlega og end-
anlega sé útkljáð um allar óskir af Is-
lenzkri hálfu varðandi afhendingu hvers
konar islenzkra þjóðlegra minja, sem í
Danmörku eru. Samkvæmt því skal af
hálfu íalenzka ríkisins eigi unnt í fram-
tíðtnni að hefja né styðja krafur eða
óskir um afhendingu slíkra minja úr
dönskum skjalasöfnum eða söfnum,
opinberum jafnt sem í einkaeign.
7. gr.
Flutningur til íslands á þeim hand-
ritum, sem að mati hinnar dönsku
stjórnar stofnunarinnar þarf að nota
við samningu nýrrar íslenzkrar orða-
bókar, sem nú stendur yfir í Danmörku,
skal eigi framkvæmdur fyrr en því
verki er lokið, þó eigi síðar en 25 árum
eftir gildistöku þessa sáttmála.
8. gr.
Með samningi menntamálaráðherra
beggja landa skulu settar reglur um
gagnkvæma heimild beggja deilda stofn
unarinnar til að fá lániuð handrtt tii
afnota við visindalegar rannsóknir.
9. gr.
Ef rísa kynnu deilur um skiptingu
þessa sáttmála, skal um það fjallað með
samningum milli ríkisstjórnanna eða
fulltrúa þeirra. Ef eigi fæst viðunandi
niðurstaða með því móti, skal málið lagt
til fullnaðar úrlausnar fyrir nefnd, sem
skipuð sé tveimur mönnum tilnefndum
af ríkisstjórn Danmerkur, tveimur
mönnum tilnefndum af rikisstjóm Is-
lands og einum oddamanni, sem nefnd-
armennirnir fjórir tilnefna, Nú verða
þeir ekki á eitt sáttir um val odda-
manns, og skulu þá aðilar fara þess á
leit við forseta Alþjóðadómstólsins í
Haag, að hann velji oddamanninn.
10. gr.
1. Þessi sáttmáli, sem gerður er bæði
á dönsku og íslenzku, þannig að báðir
textar skuli jafngildir, skal staðfestur
og skipzt á staðfestingarskjölum í
Kaupmannahöfn, svo fljótt sem verða
má.
2. Sáttmálihn öðlast gildi frá þeim
degi, sem skipzt er á staðfestingarakjöl-
unuta
Þessu til staðfestu hafa íulltrúarnir
undirritað sáttmála þennan og sett við
hann innsigU sín í Kaupmannahöfn,
hmn 1. júlí 1965.
Undir islenzka textann skrifar Gunn-
ar Thoroddsen, þáverandi sendiherra, en
undir hinn danska skrifar þáverandi
utanríkisráðherra, Per Hækkerup.