Morgunblaðið - 16.05.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MAl 1971
kman þeirra vébanda sé ein
Jierraþjóð setrn stjórnar annarri
eins og hveiri annarri nýlendu
þjóð?
Kem að þessu seinna.
FÆREYSK ST.IÓRNMÁE
I DAG
En hvernig er þá umhorfs í
færeyskum stjórnmá'lum í dag?
Á lögþingi eiga nú sæti 26
kjörnir fulltrúar. Danski ríkis
umboðsmaðurinn á þar einnig
sæti, og getur tekið tii máls
jafnt við aðra, en ekki hefur
hann samt atkvæðisrétt. Auk
þess eiga sæti á þinginu land-
stjórnarmenn þótt þeir séu
ekki þingmenn. Eins og stend-
ur er enginn landstjórnarmað-
ur þingmaður, annað hvort af
þvi að þeir voru ekki kosnir
eða af þvi að þeir hafa sagt
af sér þip^mennsku eftir að
þeir gerðust landstjórnarmenn.
Eftir siðustu kosningar, sem
fóru fram 7. nóvember síðast-
liðinn, er flokkaskiptingin í
Qögþinginu þessi:
Jafnaðarflokkurinn 7
Þjóðveldisflokkurinn 6
Sambandsflokkurinn 6
Fólkaflokkurinn 5
Sjálfsstjórnarflokkurinn 1
Framfaraflokkurinn 1
Samtals 26
Lögþingskosningar fara fram
fjórða hvert ár, og strax á eft-
ir er landstjórnin kosin ti'l
fjögurra ára. Þingið er ekki
hægt að rjúfa og ekki verður
efnt til nýrra kosninga, nema
samþykki þingsins sjálfs komi
fii. En til þess hefur aldrei
komið frá þvi að heimastjómar
lögin gengu í gildi, né heldur
hefur það komið fyrir, að
iandstjóm hafi sagt af sér á
kjörtímabilinu. Aí fyrirmælun
um um kosningu landsstjómar
leiðir, að ekki er hægt að
skipa minnihlutastjórn. Stjóm
in verður ávallt að vera kosin
af meirihluta þingsins.
I>á er sá möguleiki, að þing-
ið álytkti að kjósa nýja stjóm
— og er ekkert því til fyrir-
stöðu — en slítot hefur heldur
aldrei átt sér stað, jafnvel þótt
komið hafi til mikils ágreinings
milli stjórnarflokka innbyrðis
og þótt meiriháttar stjórnar-
mm
Á Ólafsvökimni safnast til Þórshafnar Færeyingar frá öllum byggðum Færeyja og þar á
meðal kemur fjöldi róðrasveita til þess að keppa í róðri á þessari þriggja daga og nátta
hátíð, sem er mjög sérstæð. Myndin var tekin á Ólafsvökudag fyrir þremur árum af
blaðamanni Mbl. á j.
frumvörp hafi fahið eða ekki
náð fram að ganga á þinginu.
Þeir flokkar, sem nú fara
með völd í færeyskum heima-
stjórnarmálum, eru Jafnaðar-
flokkurinn með sína 7 þing-
menn, Sambandsflokkurinn
með sina 6 þingmenn og Sjálfs-
stjórnarflotokurinn með sinn 1
þingmann, eða alls 14 þing-
menn af 26. Þessir flokkar hafa
í sameiningu kosið landstjóm.
Er hún skipuð 5 mönnum og
eiga þar sæti 2 jafnaðarmenn,
2 sambandsmenn og 1 sjálfs-
stjórnarmaður. Forustumann
landstjórnarinnar, sem kallast
lögmaður, á Jafnaðarflokkur
inn.
Á timabilinu frá 1948 og þar
til nú hafa þessir flokkar far-
ið með völd:
1948—50: Sambandsflokkur,
Jafnaðarfflokkur og Sjálfs-
st j ómarflotokur.
1950—54: Sambandsflokkur
og Fólkaflokkur.
1954—58: Sambandsflokkur,
Fólkaflokkur og Sjálfsstjórn-
arflokkur.
1958—62: Jafnaðarfflokkur,
Sambandsfflokkur og Sjálfs-
stjómarfflokkur.
1962—66: Fólkaflokkur, Þjóð
veldisflokkur, Sjálfsstjórnar
flokkur og Framfarafflokkur.
1966—70: Jafnaðarfiokkur,
Sambandsfflokkur og Sjálfs-
stjórnarflokkur.
1970— : Jafnaðarfflokkur,
Sambandsflokkur og Sjáltfs-
stjórnarflotokur.
Hvernig er þá stjórnað og
um hvað er barizt — eða rif-
izt? Eins og gerist og gengur
annars staðar, t.d. hér á Is-
landi, en þó með þeirri undan-
tekningu, að meðan sjálfstæðis
málið er fyrir löngu til lykta
leitt hér á íslandi með fullri
samstöðu flokka og þjóðarinn-
ar, þá er sjálfstæðismáiið enn
á döfinni í Færeyjum og bar
izt um það af mikiili heift, já
stundum grimmd — eins og
var hér á ísiandi á tímabili
Uppkastsins.
3. Sjálfsstjórnarfflokkur.
4. Framfarafloktour.
5. Fólkafflokkur.
6. Sambandsflokkur.
En með tilliti til sjálfstæðis-
málsins mun röðin frá vinstri
til hægri verða þessi:
1. Þjóðveldisflokkur.
2. Framfaraflokkur.
3. Fólkaflokkur.
4. Sjálfsstjómarflokkur.
5. Jafnaðarflotokur.
6. Sambandsfflokkur.
Ég er ekki viss um, að þessi
niðurröðun nái samþykki allra
Færeyinga, en þó hygg ég, að
hún sé nærri sanni.
Menn veiti því athygli, að í
báðum þessum mðurröðunum
er Þjóðveldisflokkurinn lengst
til vinstri en Sambandsflokk-
urinn lengst til hægri, enda
eru andstæður þessara flokka
mestar og mun samstarf eða
samstaða þeirra milli óhugs-
andi með öllu.
En nú má spyrja: hvar eru
þá mörkin milli annars vegar
vinstri flotoka og hins vegar
hægri fiokka?
Eins og að likindum lastur
geta verið skiptar skoðanir um
það, en að mwmi hyggju eru
mörkin þannig:
í innanlandsmálum eru
vinstri flokkarnir Þjóðveldis-
iflokkurinn og Jafnaðarflokk-
urinn, en hægri flokkarnir Sam
bandsflokkurinn, Fólkaflokkur
inn, Framfaraflokkurinn og
Sjálfsstjórnarflokkurinn.
1 sjálfstæðismálinu eru
vinstri flokkarnir Þjóðveldis-
flokkurinn, Framfarafflokkur-
inn, Fólkaflokkurinn og Sjálfs
stjórnarflokkurinn, en hægri
M.S. GULLFOSS
Frá Reykjavík í júní
2/6 til Leith og Kaupmannahafnar.
16/6 til Kaupmannahafnar um Akureyri, Thorshavn
og Bergen.
30/6 til Kaupmannahafnar um Akureyri, Thorshavn
og Bergen.
EIMSKIP
Allar nánari upplýsingar veitír;
FARÞEGADEILD EIMSKIPS,
Sími 21460
Ferðizt ódýrt
ferðizt með
GLLLFOSSI
STEFNUMUNUR FLOKKA I
MILLI
Ég ætla nú ekki út í æsar
að skýra ykkur frá stefnum
flokkanna — til þess vinnst
ekki tími — en til hægðar-
autoa og svo að menn geti
glöggvað sig iitilsháttar á Wut
unum má nota „vinstri-hægri“
mælikvarðann, en þannig að
hann sé notaður bæði með til-
liti til innanlandsmála og með
tilliti til sjálfstæðismáia.
Með tilliti til innanlandsmála
mun þá röðin verða þessi —
talið frá vinstri til hægri:
1. Þjóðvéldisflokkur.
2. Jafnaðarflokkur.
(gníineníal
Nælonstyrktar
viftureimar, vanal.
kílreimar og kíl-
reimaskífur.
FAE
Arcanol vatns-
verjandi legufeiti
fyrir jeppa og
fjallabila.
ATH. að véladeildin er opin frá kl. 8 fh
FÁLKINN & STAL
n
floktoarnir Sambandsflokkur-
inn og Jafnaðarflokkurinn.
Eins og gefur að skilja gera
þessi misjöfnu viðhorf þessara
6 flokka færeysk stjómmál af-
ar flókin — og er þar grund-
völlur að margs konar kaupum
og sölum á hinum pólitíska
hrossamarkaði.
En ef gáð er að flokkaskipt-
ingunni eftir síðustu kosningar,
þá munum við sjá, hvort
heldur skipt er eftir innan
landsmálum eða eftir sjálfstæð
ismálinu, þá stendur fylgi
vinstri og hægri flokkanna
nákvæmlega á jöfnu: 13 á móti
13. Meirihlutanum náðu Jafnað
arflokkurinn og Sambands
flokkurinn með þvi að sá eini
sjálfsstjórnarmaður „hljóp yf-
ir“ og fyllti i skarðið.
Við höfum þess vegna í dag
— eins og síðastliðin 4 ár —•
stjóm, sem að yfirgnæfandi
meirihluta er hlynnt óbreyttu
ástandi í sjálfstæðismálinu, en
í innanlandsmálum fylgir eins
konar miðlunarstefnu.
Nefna má, að á tímabilinu
1962—66 áttu vinstri flokkarn
arnir í sjálfstæðismálinu —
Fólkaflokkur, Þjóðveldisflokk
ur, Framfaraflokkur og Sjálfs
stjórnarflokkur — meirihluta á
þingi, og fóru þá með stjóm
sem kalla mætti vinstri stjórn i
sjáltfstæðismálinu, en miðlunar
stjórn í innanlandsmálum.
Þessir flokkar töpuðu meiri-
hluta sinum i kosningunum
1966, og var þá heldur ekki
grundvöllur fyrir vinstri
stjórn í innanlandsmálum.
Þetta breyttist talsvert í síð
ustu kosningum, þvl að þá
fengu Þjóðveldisflokkurinn og
Jafnaðarfflokkurinn helming
þingmanna. Var þá þar með gef
ið að ekki væri hægt að kjósa
stjórn, nema með aðstoð ann-
ars þeirra. Þjóðveldisflokkur-
inn bauð þá Jafnaðarflokkn-
um samvinnu á grundvelli
þeirrar vinstri stefnu, bæði I
innanlandsmálum og í sjálf
stæðismálinu, sem þessir tveir
flokkar áttu saman — að
minnsta kosti í orði kveðnu —
en þau reyndust, þegar að því
kom og málin voru könnuð til
hlitar, allmörg og alls ekki lít-
ilfjörleg. í byrjun hafði Þjóð-
veldisflokkurinn svo gott sem
tryggt sér stuðning Framfara-
flokksins, sem myndi hafa gef-
ið þessum flokkum meirihluta í
þinginu — eða 14 atf 26 — en
nefndir voru líka möguleikar á
samvinnu Jatfnaðarflokksins
og Þjóðvéldisfflokksins við
Fólkaflokkinn og/eða Sjálfs-
stjórnarflokkinn, en jafnframt
var sú skoðun látin í ljós, að
samstarf við Sambandsfflokkinn
kæmi undir engum kringum-
stæðum til greina vegna hægri-
stefnu þess flokks bæði í inn-
anlandsmálum og í sjálfstæðis-
málinu.
En þessari málaleitun Þjóð-
veldisflokksins var algerlega
hafnað af Jafnaðarflokknum,
og hélt hann þvi áfram sam-
Hjöruliðskrossar
og sturtuhjöru-
liðir í öll tæki og
vélar.
. 5 daga vikunnar
Suðurlandsbraut 8
Sími: 8-46-70.