Morgunblaðið - 28.07.1971, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. JOLI 1971
3
STAKSTIINAR
Sagan
endurtekin
I tilefni af þeim mitra>ðnm,
sern fram Itafa farið nm varnair-
málin vegna yfirlýsingar vinstri
stjórnarinnar, er fróðlegt að
rifja upp feril vinstri stjórnatr-
innar gömlu í varnarmáltinum.
í stefmiyfirlýsingu gömln vinstri
stjórnarinnar var þvi heitið, að
f.vlgt yrði frant álykttin Alþingis
frá 28. marz 1936, en hún er
svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að lýsa yíir:
Stefna Islands í utanríkismálum
verði hér eftir sem hingað til
\ið það miðuð að tryggja sjálf-
stæði og öryggi landsins, að
höfð sé vinsamleg stuttitúð við
allar þjóðir og að íslendingar
eigi samstöðu um öryggismál
við nágrannaþjóðir sínar, m. a.
með samstarfi í Atlantshafs-
bandalaginu. Með hliðsjón af
breyttum viðliorfum síðan v:vrn-
arsamningurinn frá 1951 var
gerður, og með tilliti til yfirlýs-
inga um, að eigi sktili vera ter-
lendur her á Islandi á frítfer-
tínium, verði þegar hafin endur-
skoðun á þeirri skipan, sem þá
var tekin upp, með það fyrfr
augum, að íslendingar annlst
sjálfir gæzlu vamantiannvirkja
— þó ekki hernaðarstörf og að
herinn hverfi úr landi. Fáist
ekki samkomulag um þessa
breytingu, verði málinu fylgt
eftir með uppsögn samkvæmt 7.
gr. samningsins.“
Með hliðsjón af málefnasamn-
ingi stjórnar Ólafs .Tóhaimessoni-
ar og yfirlýsingttm einsfaktra
ráðherra virðist ríkisstjórnin
hafa markað sömu stefnu og
stjórn Hemianns Jónassonar á
síntim tíma,
Sumarið 1956 vom viðræður
hafnar við Bandarikjastjórn nm
endurskoðun samningsins. Um
líkt leyti gerðu Sovétríkin innrás
í Ungverjaland og átök hófust
við Súez. f desember latik við-
ræðunum um endtirskoðtm varn-
arsamningsins með yfirlýsingu
ríkisstjórna fslands og Bandæ
rikjanna, þar sem segir m. a.:
Viðræðurnar hafa leitt til sam-
komulags um, að vegna ástands
þess, er skapazt hefur í alþjóðæ
málum undanfarið, og áfram-
haldandi hættu, sem steðjar að
öry-ggi fslands og Norður-Atl-
antshafsríkjanna, sé þörf vam-
arliðs á fslands samkvæmt
ákvieðum vamarsamningsins."
„Silfurpen-
ingarnir 30“
Um það leyti, sem samkomu-
lag náðist um varnarmálin, í
desember 1956, bárust fréttir um
það frá Bandaríkjunum, að þau
hefðu faliizt á að veita fslandi
efnahags- og fjárhagsaðstoð, er
nænii 30 milljónum dollara.
Þjóðviljinn sagði um þessa frétt:
„Alltaf eru silfurpeningarnir 30.“
I ratm var fyrirgreiðslan ekki
svo viðamikil. En í Jok desember
var frá því skýrt, að íslamd
hefði fengið 4 milljón dollaxa
lán hjá Bandarikjumim.
f bandarísku tilkynningunni
um þetta lán sagði m. a»: „Fé
til doliaralánsins er fengið úr
sérstökum sjóði, sem forseti
Bandarikjanna ræður yfir, sam-
kvæmt heimild Bandarikjaþings,
og aðeins má nota til ráðstaf-
ana, sem forseti Bandaríkjanna
ræður yfir, samkvæmt lieimlld
Bandaríkjaþings, og aðeins má
nota til ráðstafana, sem forset-
inn telur mikilvægar fyrir ðr-
yggi Bandarikjanna»“ Um þetta
var hins vegar ekki getið einu
orði í tilkynningu íslenzku ríkis-
stjómarinnar.
Áður en vinstri stjóm’n var
mynduð 1956 spunnust miklax
umræður um varnarmáiin og þá
sagði Hermann Jónasson: „l»að
er betra að vanta branð en hafa
her í landi.“
MONARCO
sófasettið
með lausum arm-
púðum. Með því
að snúa púðunum
fæst fjórföld nýt-
ing á þann hluta
armsins sem slitn-
ar mest. Púðar úr
Decorull og Poly-
ster. Eennilásar á
púðum. Hjól að
framan, þægilegt
að færa settið til.
Ný sending af NORSKUM ULLARÁKLÆÐUM einnig úrval af PLUSSÁKLÆÐI.
Greiðsluskilmálar 20 mánuðir. — Staðgreiðsluafsláttur 10%.
Skeifan Kjörgarði
Sími 18580 og 16975.
Bobby Fischer:
Dyntóttur, hrokaf ullnr, einmana,
og gefur sig lítt að konum
— en snilld hans við taflborðið
dregur enginn í efa
BANDARÍSKI Skákmnaðitrinn
Boítíby Fiseher hefur rétt einu
sinni enn komizt á aMra varir,
er hann sigraði Bent Larsen
6:0, Taimanoff 6:0 og öðdast
þar með rétt tii að keppa við
sovézka ská'ksnillinginn Tigr-
an Fetrosjan. Fari Fischer
cmeð sigur af hólmi úr þvi
einvígi mun hann hitta
íyrir næst heimsmeisitarann
Spassky og margir eru á
þeirri skoðun að Fischer hafi
þar þó nokkra möguleika til
sigurs.
1 brezka biaðinu Sunday
Times birtist nýlega stutt
grein um Fischer, sem fer
hér á eftir í lausiegri þýðingu
og endursögn.
„Ðobby Fischer er 28 ára
gamali, hann er önuigllyndur,
dutflun gafu’liu r, hrokafuilur
og einmana. Hann teflir skák
af undraverðri snilld og hefur
mikla möguleika á því að
verða fyrsti heimsmeistari
Bandarikjamanna í skák síð-
an Pau’l Murphy sat að þeim
titíi á árunum upp úr 1850.
Ritið Sovietski Sport skrifaði
um keppni þeirra Larsens í
Denver og kaiiaði sigur
Fiscíhers kraftaverk, svona
rétt-eftir stórsigur hans yfir
stórmeistaranum Taimanoff.
1 skákheiminum ber mönn-
um saman um að fari svo að
þeir tefli saman Spassky og
Fisoher geti það orðið „ská'k-
einvigi sögunnar“. — Margt
kemur þar til; andstæðurnar
i skapiyndi keppenda, svo og
á hversu ólíkan máta þeir
tefla skák. C.H.O.D. ATevand-
er, skáikritstjóri Ttíe Sunday
Times segir að Fischer sé
eins konar Cassius Clay tafl-
borðsins, Spassky sé Joe
Frazier. 1 skemmtilegri og
iæsiiegri hók eftir Geraid
Abrahams „The Chiess Mind“
segir: „í>að er Ö13um huiin
ráðgáta, hvað veQdur þvi, að
sumir eru góðir skákmenn og
aðrir ekki.“ Og Fisctíer er
vissulega ráðgáta.
Fischer varð skákmeistari
Bandarikjanna aðeins fjórtán
ára gamall og tveimur árum
síðar gaf hann frekara nám
upp á bátinn „vegna þess
’kennaramir gátu ekki kennt
mér að verða heimsmeistari."
Ástæðuna fyrir því að hann
er ekki löngu orðinn heims-
meistari segir Fisoher sjálf-
ur vera leynimakk sovézkra
gegn honum. Hann er haldinn
að sumra dómi hádfgerð-
um „Messiasarkomplex", þeg-
ar skák er annars vegar og
Boris Spassky
dyntir hans og hroki haía
iðuiega vakið uimtal. Hann
kemur of seint til keppni, og
stendur upp frá taflborðinu
og strunsar út, ef honum
toýður svo við að horfa. Hann
gerir mikiar kröfur til að-
búnaðar og sérstök iýsing
verður að vera yfir taflborð-
inu til að hann fáist til að
setjast niður og hefja taflið;
hann þverneitar að teiknarar
eða ljósmyndarar fái að vera
viðstaddir þegar hann teflir
og- einu sinni lýsti hann þvi
yfir að hann væri alveg sér-
staklega mikið á móti þvi a5
myndhöggvari nokkur fengi
að fylgjast með þegar harn
var að tefla.
En vegna afburða hæfileika
hans hefur hann komizt upp
með þessa og fieiri dynti og
allir eru boðnir og búnir að
uppfylla hans kröfur og
ganga tíl móts við hvaðeina
sem honum dettur í hug til
þess eins að fá hann til að
tefla. Og þrátt fyrir al.lan
hroka ög margvislega sér-
vizku hefur Fischer aidrei
orðið óvinsæli skákmaður
fyrir þær sakir, eins og til
dæmis Larsen, en margir
hafa hom í siðu hans oig iiða
honum illa sjálfumgleðina.
Við taflborðið virðist hann
langoftast í ágætu jafnvægi
og sagt er að hann hafi bros-
að út í annað munnvikið, þeg-
ar hann sigraði Larsen i síð-
ustu skákinni á dögunum. En
eins og allir vita sjást sára-
sjaldan svipbriigði á þjáiíuð-
um skákmönnum, meðan tafl-
ið stendur yfir.
Fyrir skákmann á borð
við Fischer er hver einasta
keppni ný og frumdeg; þrátt
fyrir útbreidda skoðun og
vinsiæla að skák sé stærð-
frseðilegs eðlis. Beztu skák-
mennirnir nota ekki alltaf
viðurkenndar reglur, heldur
bita þeim aðeins sem umgerð
til að byggja upp ferska og
Bobby Fischer
nýstáriega stöðu á tafllborð-
jrau. Meistarar iita regiur
svipuðum augum og Degas
ctg Leonardo gerðu á sónu
sviði; reglur eru till að brjóta
þær, ef þörf krefur. Sá mað-
ur, sem treystír á reynsluna
eina saman, sína eða annarra
— nær aTdrei viðiika árangri
og sá eem títur á hverja skák
sem nýja og ferska.
Flverjum miklum iþrótta-
manni er nauðsyn að vera
heiQsuigóður og margir haía
dregið í efa, að Fischer
hali þá líkamshreysti til að
bera, sem þarf til að koma
homium upp á efsta tindinn.
Og hvort hann lifir eðliQegu
heiQibrigðu Qífi má vissulega
deiQa um. Líf hans er haria
Skipulagslaust, hann býr einn,
á íáa vini, gefur sig Titt að
konum, og áhuigamál á hann
engin utan skákina.
TrúQega er haldtítið að meta
snilld og framsýni Fischers
etftír þvi hve marga leiki
hann sér fyrirfram. Engu að
síður er það staðreynd að
Skákmeistari sér ieikina sem
eina samhangandi heild; hann
þarf ekki að vera upp á það
kominn að rýna hugsi á skák-
borðið og reyna að átta sig
á afleiðingom næstu tveggja
þriggja Qeikja. Þann kast að
'skynja íjöknarga leiki fyrir-
fram heifur Fisoher til að bera
og á því leikur heldur ekki
vaíi að einmitt sá hæfiieiki
heíur dugað honum veQ. Ilvoi-t
þetta ásamt öðru nægir tiQ að
vinna Spassky skal þó ósagt
látið.