Morgunblaðið - 31.07.1971, Blaðsíða 17

txrátt íyrir að ístanizka þj6ð-
félagið muíni vera liainig fámenfn-
asta alMiðaþjóðfélag í heimnil, þá
hefur tekizt að byggja upp
stafruan;ir og vielita þj'óniustu hér
á lamdi, sem er á ftestuim svið-
uim sambæiiitag við það, sem gier
iist í stónum cxg rílkium þjóðfélóg-
um. Að sjálífsögðu raá þó mairigt
betur flaira, em það er ekkiert sér
einkenni hjá okkur.
Líklaga er það aðedms á eirniu
sviði, sem IsJamid má teijaist al-
igiertega vamiþróað borið samnam
viið lönd áðumniefndra þjóða, en
(það er á sviiiði vegiaigierðar.
Þetta áistamd hiefur tengi vanið
afsakað með þvi, að þjóðim vseri
fámemm otg temidlið stórt oig erffitt
yffirferðar. Vissutega er það
nétt, en er eklki samt fulitentgi
búið að mota þessa aifisökum?
Sami afsökiuinart ónm kivtað
tengi vtiið vairðamidli gaitmiagerð í
Rieykjavík og öðmum kaiuipstöð-
um, en nú hefur víða verið
sammað, að með smörpu átaki og
réttaini miðurröðum framkvæmda
er hægt að bneyta tryk- og fior-
arigöbum í hreimitegar akbnautir,
Viissutega er það mlkiiu meira
átak að laga helatiu þjóðvegi
iamidsins, em því niauðsymilegma
er, að þeim firamkvæmdum í var-
amfegri vegagerð sem nú eru
hafinar verði halidið áfiram á
hver ju ári mæstu ámatugi.
Þvi befiur verið haWið firam
aif firóðum mönmium, að vegagerð
sem mú er ummíið að firá Reykja-
Vík að Seilfossi og uipp í Kolto-
fijörð væri eim arðvæniegasta
fijárfestimig, sem hægt væri að
teggja í hér á temdi,, og hefiði
húm reymdiar átt að veara komin
fiyrir iömgu. Varamiteg vega-
igerð á mörgum öðrum teiðum
mumdii einnáig skila góðum arði.
Á meðam verið væri að teiga þær
mumidi umfierðlim oiufcast á enm
fileiri teiðum, þanmig að firam-
kvæmdiaþörfiim verður áfraim fiyr
ir henidi, Að þessium áratuig Mðn
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. JÚLl 1971
17 1
Akfærir vegir og þjón
usta við byggðirnar
k
1972 Hauistið 1972 verða kammi
ir góðir vegir frá Reykjavik ti'l
Kefitevi'kur, tiil Selfoss otg uipp í
Koliiaf jörð.
1973—1971. Á árunum 1973 og
1974 mætrti hugsa sér, að lag-
færður yrði svokallaður Þiíig-
vallahrimgur og lagður venjuleg-
ur vegur yfir Skeiðarársand.,—
Síðan tækju „hraðbrautarfram-
kvæmdir" við af íulluim krafti á
ný á árunum 197:>—1980.
Þetta eru sex ár, og ef reikn-
að er með 40 km vegalagimimigu
á ári miumdíu um 240 km verða
enduirlagöiir á því timabili.
Líklegusbu leiðirnar yrðu efitir-
fiarandi (ekki er raðað efitiir eðlii
tegustu tímaröð):
Selfoss —■ Hvolsvölliuit 50 km
„Reykjanesbmaut" —
Grimdiavík 15 km
Keflavík — Sanidgerði 10 km
Við Akumeyri 15 km
Koltofjiörðuir —- Bongairnes
— Hreðavabn 120 km
„Mieteir" — Akranes 13 km
Hafinarfjarðarveguir
(4 km x þrefallduir
meðaiikostnaður) 12 km
Reykjanesibraut, Bneið-
holt — Hafnarf jörðuir
(7 km x tvöfaldur
meðalkostnaður) 14 km
Sambalis um 250 km
1981—1990. Á næsta áratug
yrði að setja markið hærra og
endurleggja til dæmis um 50 km
að meðaltali á ári.
Þá vierður væmbamitega eðliileg
ast að taka fyniir lieiðirinar:
um verður vonamdi búið að tega
það marigar leiðir, að röðim fier
að koma að fáflannari vegum.
Þá verða efni þjóðanimmar vœmt
antega orðim betri, kröíuirm-
ar ánöiðanlega orðnar meiri og
hægit að iíta á það sem jaflnvæg-
is- og sjálliflstæðiismái að halda
áfram endurtegmlimigu helztu
þjóðvega. Þammiiig mundi smám
saman náigiast það mark að
teggja góðan hrimgveg uim iamd-
iið. Varla getur það taiMzt óeðli-
leg bjartsýni, þótt vonazt sé eft-
ir, að ÖM helztu héruð temdsims
venði komiiin í vanamlegt vega-
samband um aldaimót. En mieð
varamtegu vegasamibamdi er hér
átt við vegi, sem tekast eteki
nemia i venstu veðnum á vebuirma
og þá aðeimis í stutbam tíma í
senm.
HUGSANLEGAR
FRAMKVÆMDIR I
VEGAGERÐ
Venða niú sebtar flram iausleg-
ar huigltóiðimigar um hvermíig
flramkvæmdir gœtu dreiifzt
næstu þrjlá áratugii:
Isafjörðu.r — flluigvöllur Hneðaivaitin — Akureyri 7 kra
— Mývatn VarmaihMð — 380 km
Sauðárkrökur 25 km
„Hörgá“ — Dalvik 35 km
Ljósavatn — Húsiavíik 46 km
Samtalis um 500 km
Framhald á bls. 24.
Ingólfur Jónsson:
ÞjóSarskaði, ef horfið verður
frá framfarastefnu í atvinnu-
og efnahagsmálum
ÞEGAR viðreisnarstjórnin tók
við völdum á árinu 1959 varmik
ill vandi í atvinnu- og efnahags-
lífi Islendinga. Ut á við hafði
þjóðin safnað skuldum og láns-
traustið var þrotið. Atvinmulíf-
ið stóð höllum fæti og þrátt fyr-
ir góðæri voru atvinnuvegim-
ir lamaðir og höfðu eklci starfs-
grundvöll. Uppbótakerfið, sem
útfiutningsfiiamleiðslan byiggð-
ist á, hafði gengið sér til húðar.
Gengi íslenzkrar krónu var að
öllu leyti óraunhæft og hafði allt
að 20 mismunamdi gildi við út-
reikning á gjaldeyrisyfirfærslu,
eftir því, hvernig greiðslum var
varið. Vinstri stjómin 1956—
1958 vildi ekki viðurkenna, að
gengi islenzkrar krónu hefði fall-
ið i valdatíð hennar. 1 stað þess
var reynt að fela staðreyndirn-
ar með breytilegu yfirfærslu-
gjaldi og íleiri bráðabirgðaráð-
stöfunum. Þegar hinar óraun-
hæfu bráðabirgðaráðstafanir
dugðu ekki lengua’ og vandi þjóð-
arbúsins og aitvimmuveganma
varð ekki dulinn, gafist ríkis-
stjómim upp.
TRAUST ENDURVAKIÐ
Viðreisnarstjórnin setti sér það
markmið að endurvekja traust
þjóðarinmair út & við og að leggja
traustan grundvöM að fjölþættu
atvinnulífii I landinu. Stefnt var
að því að safna varasjóði, þeg-
ar vel áraði til þess að hafa til
ráðstöfuniar, þegar árferði versn
aði. Til þess að koma atvinnu-
og efnahaigsmálum þjóðarinnar á
heilbrigðain grumdvöll, varð að
viðurkenna raungildi krónunnar
og skrá gildi hennar rétt miðað
við erlendan gjaldeyri. Á nærri
12 ára tímabili fyirverandi stjóm
ar skiptust á gott og erfitt ár-
ferði i aflabrögðum, verðlagi,
viðskiptakjörum og tíðarfari.
Þannig hefur reynslan jafnan
verið í fortíðinni og þannig má
búast við að einnig verði í fram-
tíðinni, að timarnir verði breyti-
legir. Sé staða atvinnuveganna
og þjóðarbúsins á árinu 1971 bor
in saman við það sem var 1959,
er munurinn ótrúlega mikill.
FRAMFARIR OG
UPPBYGGING
Sannast við þanm samanburð,
að síðasti áratugur er mesta fram
fara- og uppbyggimgartímabil I
sögu þjóðarinnar. Fjárfesting og
framleiðsluauknimg atvinmuveg-
anna hefiur verið mjög mikil á
nefndu árabili. Byggingar og vél-
væðing lamdbúnaðarins hafa
orðið meiri og örari en nokkru
sinni fyrr. Ræktun túma og upp-
græðsla landsins og gróðurvernd
var stóraukin, og stækkun túna
nam að jafnaði 4700 ha árlega
á móti 2700 ha á árunum 1950—
1960. FiskiskipastóMimn var end-
urnýjaður og afkastageta hans
og vinnslustöðva sjávarútvegs-
ins bætt og stóraukin. Stórvirkj-
un í Þjórsá markar timamót í
virkjunar- og iðnaðarmálum. Sú
virkjum ásamt fleiri virkjunum,
nýjum og eldri, er undirstaða
aukins iðnaðar, stóriðju og fjöl-
breytilegs smáiðnaðar. Margar
nýjar iðngreinar hafa verið upp
teknar og ýmsar eldri verið aukn
ar, svo sem skipasmíðaiðnaður,
ulliar- og skinnaiðnaður og ým-
islegt fleira. Með aðild að Frí-
verzlunarbandalagi Evrópu var
lagður grundvöllur að útílutn-
ingi iðnaðarvara. Fiskirækt í ám
og vötnum var í Mtlum mæli fyr-
ir 10—12 árum. Með tilkomu
fiskeldisstöðvarinnar í Kolla-
firði var undirstaða lögð að mik-
ilvægri atviinmugirein. Áramgur-
inn er þegar kominn i ljós og
mun verða mjög þýðingarmikill
fyrir þjóðarbúskapinn. Ný lög-
gjöf um lax- og silungsveiði mun
einrnig verða aflgjafi í þessu
máli. Notkun jarðhitans og yl-
rækt hafa aukizt síðustu árin.
Garðyrkjuskóli ríkisins er ný-
lega endurbyggður og aðstaða
þar mikið bætt tM kennslu og
ýmiss konar tilraunastarfsemi
Fjárveiting til ylræktar og garð
yrkjutUrauna mun gefa jákvæð
an og æskilegan árangur. I sam
gönguimálum á landi, lofti og legi
hefur orðið mikil breyting á ára-
tugnum sem leið. Þær breytingair
hafa Jeitt til þess, að Island er
nú fjölsótt ferðamannaland. Með
hótelbyggimgum í höfuðborginni
og víðs vegar um landið, ásamt
Eddu-hótelunum 10 að tölu, er
mögulegt að veita viðtöku ört
vaxandi ferðamanniafjölda. Með
lögum um ferðamál 1963 var
stofnað Ferðamálaráð og Ferða-
málasjóður. Siðan lögin voru sett,
hefur skipulega og á markviss-
an hátt verið unnið að þeim
vexti og þeirri jákvæðu þróun,
sem orðið hafa i ferðamálum að
undanförnu. Með fjölbreytni í
atvinnulífinu, nýjum atvinnu-
greinum og atvinmurekstri víðs
vegax um landið eru tekjur þjóð-
arbúsins auknar og atvinnuskil-
yrði bætt. útflutniingur ýmiss kon
ar iðnaðarvara gefiur þjóðarbú-
inu dýrmætan gjaldeyri og treyst
ir efnahagslegt öryggd landsins.
Árangur af uppbyggingarstefinu
viðreisnairstjómarinnar má vera
öllum ljós. Vegna fjölbreytni í
atvinnulifinu er nóg atvinnu í
landinu. Vegna nýrra atvinnu-
Ingólfur Jónsson.
landsins, sem sýna breytingar á
dreifingu fólksfjöldans sl. 40 ár.
1970 1960
Kaupstaðir: 68,6% 67,1%
Sýslur: 31,4% 32,9%
1950
62,5%
37,5%
1940
53,3%
46,7%
1930
46,4%
53,6%
greima hefur gjaldeyrisöflun
aukizt og gjaldeyrisvarasjóður
myndazt.
DREIFING
FÓLKSFJÖLDANS
Oft hefur verið rætt um fólks-
Eins og hlutfallstölurnar bera
með sér hefur þróunin í heild
unnið á, á kostnað sýslnanna. Þó
hefur dæmið snúizt við á síðasta
áratug, eins og eftirfarandi tafla
ber með sér. (Tekin er mismun-
ur hlutfallstalna umræddra ára
t.d. 68,6-67,1 =1,5):
1970—1960 1960—1950 1950—1940 1940—1930
Kaupstaðir: + 1,5 + 4,6 + 9,2 + 6,9
Sýslur: - 1,5 - 4,6 - 9,2 - 6,9
straum utan af tendi til kaup-
staðanna, og aflhygli á því vak-
in, að hætta geti af því leitt,
verði sú þróun ekki stöðvuð.
Vegna atvinnuuppbyggingar úti
á landsbyggðinni sl. 10 ár hef-
ur mikil breyting orðið á dreif-
ingu fólksfjöldans miðað við
það sem áður var. Með stefnu
fráfarandi stjórnar í atvinnumál-
um var straumurinn að mestu
leýti stöðvaður frá sýslunum til
kaupstaðanna, eins og fram kem
ur samkvæmt opinberum skýrsl-
um. Verða hér nefndar hlutfalls-
tölur í kaupstöðum og sýslum
Á þessu sést, að mesta streyml
fólks til kaupstaðanna átti sér
stað á áratugnum 1940—1950.
Einnig mikið á árunum 1930—
1940 og 1950—1960, en mjög lít-
ið sl. áratug. Þannig hefur al-
hliða uppbygging atvinnuveg-
anna um land allt orðið til þess
að breyta þróuninni og stöðva
að mestu á stuttum tíma fólks-
strauminn frá sýslunum til kaup
staðanna. Það væri mikill þjóð-
arskaði, ef nú yrði horfið frá
þeirri framfarastefnu, sem fyrr-
verandi stjórn mótaði í atviinnu
og efnahagsmálum landsins.