Morgunblaðið - 13.08.1971, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1971
,ísland séð með augum Lenins4
— eftir C. L. Sulzberger
HINN þekkti bandaríski blaða
maður, C. L. Sulzberger*! var
á ferð á íslandi fyrir nokkru
og hefur hann síðan ritað
greinar héðan í blað sitt, Tiie
New York Times. Grein hans,
„Iceland as Viewed by Len-
in“, birtist hér í lauslegri þýð-
ingu.
Það er Atlantshafsbandalag
inu mikið hagsmunamál, að
siglingatengsl geti verið með
fullkomlega eðlilegum iiætti
milli aðildarþjóða beggja
vegna Atlantshafsins. Þessum
tengslum er nú stefnt í hættu,
þar sem líkur benda til, að
aðalsiglingaleiðin verði rofin
ellegar umkringd. Fyrir áhrif
svipaðrar pólitískrar þróunar
á ísiandi og Möltu, vofir sú
hætta yfir bandaiaginu, að
það geti ekki iengur lokað
siglingaleiðum um Norður-
Atlantshaf og vestari hluta
Miðjarðarhafs.
Ekkert samband er þarna á
milli, heldur ráða tilviljanir
einar, segir Sulzbergir. Hann
bendir á að í kosningum í báð
um löndunum í júní hafi
vinstri flokkar fengið naum-
an meirihluta og þeir æski
þess að samningarnir við
Atlantshafsbandalagið verði
endurskoðaðir. Síðan segir
hann:
„Þetta kann að hafa í för
með sér breytingu á ríkjandi
valdajafnvægi í heiminum og
gæti, ef því verður fylgt eftir,
haft miklar hernaðarlegar af-
leiðingar.“ Svo segir: „Malta
og ísland eiga ekkert sameig-
inlegt, nema að bæði löndin
eru eyríki í nánum tengslum
við hinn enskumælandi heim.
Vegna landfræðilegrar legu
sinnar má frá þessum eyríkj-
um loka lífsnauðsynlegum
siglingaleiðum. Malta er ör-
smá að stærð, en þar eru um
helmingi fleiri íbúar en á ís-
landi. Malta var áður brezk
nýlenda. ísland var hernumið
af bandariskum hermönnum
í júlí 1941, áður en Banda-
ríkjamenn hófu þátttöku í
styrjöldinmi, og hefur notið
verndar Bandaríkanna síðan
1951. Til að forða eyjunum frá
því að lenda í klóm Þjóðverja
í seimni heimsstyrjöldinni,
háðu Bretar hatramma bar-
daga á Möltu og hernámu ís-
land.
Frá sjónarhomi Atlantshafs
bandalagsins er hlutverk
Möltu að loka hinni þröngu
siglingaleið í vesturátt milli
Evrópu og Afríku. Hin nýja
ríkisstjórn Mintoffs hefur
krafizt geysilegrar fjárupp-
hæðar fyrir að leyfa Bretum
og Atlantshafsbandalaginu að
hafa þar áfram aðstöðu fyrir
flugher og flota.
NATO-ráðið er nú að kanna
hvort unnt sé að fá bækistöð
í staðinn fyrir Möltu, sem
gerir sama gagn, til dæmis á
Kýpur, Sikiley eða Gíbraltar.
Látið hefur verið að því
liggja að þetta sé mögulegt,
þó að því fylgi viss óþægindi.
Það sem fyrst og fremst þurfi
að tryggja sé að sovézki flet-
inn fái ekki aðstöðu á Möltu,
þegar Bretar eru farnir það-
an.
íslenzka vandamálið er öðru
vísi og miklu mikilvægara.
Landið er stofnaðili Atlants-
hafsbandalagsins, þó að fram-
lag þess til Atlantshafsbanda-
lagsins hafi ekki verið neitt
fyrstu tvö árin — og hvorki
bandarískir né amnarra þjóða
hermenn hafi þá verið þar í
landi. íslendingar hafa sjálfir
engan her. En eftir að Kóreu-
styrjöldin hafði mjög aukið
ótta manna við Rússa, var und
irritaður varnarsáttmáli við
Bandaríkjastjórn samkvæmt
óskum bandaiagsins.
Samkvæmt sáttmálanum
var komið á fót tveimur stöðv
um, annars vegar herstc.ð Atl-
antsbafsbaindalagsins í Kefla-
vík, hins vegar varnarliðinu á
íslandi — en þannig var þetta
einungis í orði, því að báðar
stöðvarnar eru algerlega
bandarískar og undir stjórn
bandarísks flotaforingja. En
þær eru geysilega mikilvægar
fyrir varnarmál Atlantshafs-
ríkja.nna því að þær hafa með
höndum viðvörun og vernd
gegn sovézkum skipum og
flugvélum frá Murmansk inn
á og yfir norðausturhluta Atl-
antshafsins.
Á fundi í Kominterm árið
1920 lýsti Lenín því yfir, að
ísland mundi gegna her-
tæknilegu hlutverki í hernað-
arátökum framtíðarinnar, sér-
staklega í sambandi við flug-
véla- og kafbátahemað. Þróun
í visindum og vopnagerð hef-
ur, ef nokkuð, aukið þunga
þessa viturlega spádóms Len-
íns.
Bandarískar flugvélar, hlaðn
ar rafeindatækjum, bandarísk
ir ratsjárskermar og leyni-
tæki á landi og um borð í
skipum, hafa stöðugt eftirlit
með ferðum Sovétmanna i
lofti og á legi og þessi tæki
eru þannig sett, að þau geta
gefið skjóta viðvörun, ef
hætta er á eldflaugaárás. 57.
orrustuflugsveit Bandaríkja-
hers er við öllu viðbúin allar
24 klukkustundir sólarhrings-
ina.
Engu að síður er möigum
íslendingum órótt í geði
vegna þessara umsvifa. Þeir
búa yfir gróinni löngun eftir
hlutleysi skandinavísku þjóð-
anna (það hlutleysi hafa að-
eins Svíar efni á að veita sér).
Hin nýja, vinstrisinnaða ríkis-
stjórn myndi að öllum líkind-
um kjósa að vera áfram í Atl-
anthshafsbandalaginu, njóta
verndar Bandaríkjanna, en
láta varnarliðið fara úr landi
og láta þannig sem svo að þeir
væru í senn aðilar að banda-
laginu og hiutlausir.
Þetta er sannarlega ógern-
ingur, eins og tvö aðildarríki
Atlantshafsbandalagsins í
Skandinavíu, Noregur og Dan
mörk, hafa þegar bent hinum
íslenzku frændum sínum á.
Ekki er nóg með það að ís-
land gegni mikilvægu hlut-
verki sem eins konax eftirlits-
auga, er beinir sjónum að
Sovétríkjunum, heldur líta
Norðmenn á það sem herstöð,
sem hægt er að treysta á til
tafarlausra flutninga, liðsauka
og birgða, yrðu Norðmenn
fyrir árás Rússa.
Aukin heldur kæra Noreg-
ur og Danmörk sig ekki um
að þurfa að hlaupa í skarðið
til að halda norðvesturleið-
inni opinni, ef Keflavíkurstöð
in er lokuð. Bæði löndin
fylgj a sömu meginreglum og
íslendingar æskja. Ekkert er-
lent herlið á landi þeirra á
friðartímum.
Árið 1956 kom upp áþekikt
vandamál fyrir tilstuðlan þá-
verandi vinstri stjórnar. Það
var til lykta leitt — eftir að
viðræður voru hafnar — þeg-
ar Sovétríkin réðust inn í
Ungverjaland og raddir gerð-
ust háværari um styrjaldar-
hættu. Gagnkvæmum viðræð-
um varðandi endurskoðun
varnarsamningsins, með það
fyrir augum að varnarliðið
færi úr landi, var þá hætt.
Vegna ástæðna, sem lýst
verður nánar í næstu grein-
um, hefur nýkjörin rítkisstjórn,
sem í eiga sæti kommúnistar,
í hyggju að endurskoða málið
og stefnir að því að brottflutn
ingi varnarliðsins verði lokið
fyrir lök kjörtímabilsins
(1975).
1
HÖFUM BEÐIÐ ÞESSA TÆKI
FÆRIS MEÐ ÓÞREYJU
FKÚ Dorothy og Alexander
Miiler frá Flint í Miehigan-fylki
í Bandaríkjuniini eru hérna á
ferð, og funduni við þau atigna-
blik að máli heima h,já Kggert
Ó. Briem og frú Sigríði, að Sól-
vallagötu 55 um daginn.
Séra Miller var hérna á stríðs-
árunum í 3V2 ár, og talar ís-
lenzku. Hann eignaðist hérna
marga vini, og er nú kominn
til að endurnýja kynnin.
— Það voru löng ár, sagði frú-
in, og hann skrifaði mér svo
mikið um íslenzkar kökur og
gestrisni, að ég var alltaf hálf
soltin i þeyttan rjóma. Þér skilj-
ið, að á þeim tíma var allt slíkt
skammtað heima hjá okkur.
— Dvöl min hér var á þeim
tima framlengd, vegna þess, að
ég gat talað málið, segir séra
Miller, og gerði það mér kleift
að vingast við Islendinga og
kynnast öllu því bezta.
— Ég ferðaðist þá heilmikið
um landið. Keypti mér hjól, sem
ég skýrði Ragnar og lagði af
stað norður til Akureyrar á því.
Ég var orðinn svo uppgefinn, er
ég iagði á Holtavörðuheiðina,
að vörubílstjóri, sem þar fór
um sá aumur á mér, og flutti
mig með sér norður á Blönduós.
Bjargaði hann málinu algerlega.
Ég var þá regluiegur farfugl og
fór í útilegu með íslenzkum vin-
um mínum. Skemmtilegt var
það.
- Núna ætlum við hjónin að
eyða hér þremur vikum. Jón
sonur okkar kemur eftir helg-
ina til að flakka með okkur. Við
vonumst til að komast um Suð-
urland, á Vestfirði, norður á
Akureyri. Þangað hugsa ég
alltaf með hlýju og heitri þrá,
í Mývatnssveitina og helzt á
Austfirði líka, ef Guð lofar.
— Helzt vildum við setjast
hér að, en á því eru annmark-
ar Söfnuðurinn bíður heima, gest
risni vina okkar og landinu
viljum við ekki ofgera, og svo
er hann Jón, ég hugsa, að hann
og fleiri úr fjölskyldunni vilji
fá okkur heim aftur.
-— Ég reyni alltaf að ná til
sem flestra Islendinga í Banda-
ríkjunum og hygla að þeim, ef
þess er kostur, því að á þann
hátt finnst mér, að ég geti helzt
reynt að endurgjalda þann hlý-
hug, sem ég fann hér á striðs-
árunum.
— Um daginn höfðum við 7
íslendinga til borðs heima í
Flint. Þar voru aðeins tveir út-
lendingar, eiginmaður einnar ís-
lenzku konunnar og konan mín,
Dorothy, segir séra Miller og
brosir í kampinn.
— En eftir þessu tækifæri, að
ferðast hingað, höfum við öll
beðið með óþreyju i mörg ár,
og nú erum við loksins komin.
Miller-hjónin
— RANGE ROVER -
BÍLASÝNING Á AKUREYRI
hja RAOG hf. - Norðurgötu 62
SÝNINGIN verður opin trá klukkan 1-10 e.h. laugardaginn 14. ágúst
Við munutn kynna á næstunni hinn nýja stórglæsilega
Range Rover og sýna hinn vel þekkta Land Rover hjá
umboðsmönnum okkar víðs vegar út um land.
Auglýst verður nánar í útvarpi sýningarstaðir og tímar.
HEKLA hf.
Laugavegi 170—172 — Sími 21240.