Morgunblaðið - 10.11.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. NÓVEMBER 1971
Cltgafandi hf. Árvakur, Rsykjavík.
Framkvwmdaatjóri Hsraldur Svsinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráS Jónsson.
Aðstoðarritatjóri Styrmir Gunnarsson.
RitstjómarfuMtrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 12,00 kr. eintakið.
ÁTÖK
f FRAMSÓKNARFLOKKNUM
Fkeilur þær, sem nú standa
yfir í Framsóknarflokkn-
um, eru sumpart sprottnar
af persónulegum ágreiningi
milli manna, en að öðru
leyti byggjast þær einnig á
málefnalegum skoðanamun í
mikilvægum málum eins og
varnarmálunum. Síðarnefndi
þátturinn hefur glögglega
komið í ljós undanfarna daga
í kjölfar þeirra umræðna,
sem farið hafa fram um varn-
armálin. Stjórn Sambands
ungra Framsóknarmanna hef
ur veitzt harkalega að Jóni
Skaftasyni, alþingismanni,
vegna ummæla hans um varn
armálin á fundi í Keflavík.
Heldur stjórn SUF því fram,
að þingmaðurinn hafi geng-
ið undan merkjum málefna-
samnings stjórnarflokkanna
og haft í frammi „óviðeig-
andi aðdróttanir“ um, að
fleiri þingmenn Framsóknar-
flokksins séu sömu skoðunar
og hann sjálfur í þessum
efnum.
Svar Jóns Skaftasonar við
þessum ásökunum er mjög
athyglisvert. Hann fullyrðir,
að í raun og veru séu ungir
Framsóknarmenn að ráðast
að Einari Ágústssyni, utan-
ríkisráðherra, þar sem hann
hafi lýst sig fylgjandi skoð-
unum þingmannsins í varnar-
málunum. í yfirlýsingu vegna
samþykktar stjórnar SUF
segir Jón Skaftason m.a.:
„Fyrir nokkrum árum var
það velþekkt baráttuaðferð
Rússa að húðskamma Albani,
þegar þeir vildu ná sér niðri
á Kínverjum! Mér datt þessi
bardagaaðferð í hug er ég
las furðulega samþykkt frá
stjórn SUF, er birtist í Tím-
anum sl. sunnudag....“ Síð-
an vitnar Jón Skaftason í
ummæli utanríkisráðherra á
fundi Varðbergs og segir:
„Þetta er nákvæmlega sama
skoðunin og ég setti fram á
Keflavíkurfundinum, þar sem
Einar Ágústsson var við-
staddur. Þetta vissu stjórn-
armeðlimir SUF er þeir gerðu
samþykkt sína. Hún verður
því í reynd að skoðast, fyrst
og fremst, sem árás á utan-
ríkisráðherra og þá stjórnar-
stefnu, sem hann ætlar að
framfylgja í þessu máli, sem
ég hef ekki heyrt eða séð
neina stjórnarstuðningsmenn
mótmæla, utan þeirra stjórn-
armeðlima SUF er að þessari
fáránlegu samþykkt stóðu.
Vonandi átta hinir vígreifu
stjórnarmeðlimir SUF sig á
því vindhöggi, sem þeir hafa
greitt og „standa með stefnu
flokksins og ríkisstjórnarinn-
ar“ í málinu hér eftir.“
í þessum orðaskiptum milli
Jóns Skaftasonar og ungra
framsóknarmanna endur-
speglast gerólík viðhorf inn-
an Framsóknarflokksins til
varnarmálanna. Það hefur
lengi verið vitað ,að annar
armur Framsóknarflokksins
væri andvígur dvöl varnar-
liðsins hér, en hinn armur-
inn fylgjandi varkárri stefnu
í öryggismálunum. Ekki fer
á milli mála, eftir síðustu yf-
irlýsingu utanríkisráðherra
og ummæli Jóns Skaftason-
ar í Keflavík, að þeim mönn-
um í Framsóknarflokknum,
sem fara vilja að öllu með
gát, hefur aukizt styrkur. Þó
verður að segja þá sögu eins
og hún er, að ummæli utan-
ríkisráðherra um varnarmál-
in eru orðin svo margbreyti-
leg, að erfitt er að taka hann
alvarlega. Engu að síður.voru
yfirlýsingar hans á Varð-
bergsfundinum jákvæðar og
við þær verður hann að
standa.
Sovétríkin og landhelgismálið
CJjávarútvegsráðherra Sovét-
ríkjanna hefur lýst því
yfir í viðtali við Lúðvík
Jósepsson í Moskvu, að Sov-
étríkin geti ekki fallizt á út-
færslu íslenzkrar fiskveiði-
lögsögu í 50 mílur. Hins veg-
ar telji Sovétríkin, að íslend-
ingar eigi að hafa forgangs-
rétt til fiskveiða á landgrunn-
inu við ísland og hefur hinn
sovézki ráðherra tekið fram,
að Sovétstjórnin sé reiðubú-
in til viðræðna við íslenzk
stjórnarvöld um það efni.
Þessi afstaða Sovétstjórn-
arinnar kemur ekki á óvart
og er raunar í samræmi við
þau sjónarmið, sem talsmenn
hennar hafa áður sett fram,
að Sovétríkin gætu ekki fall-
izt á útfærslu fiskveiðilög-
sögu okkar. Hugmynd hins
sovézka ráðherra um for-
gangsrétt íslendinga til fisk-
veiða á landgrunninu virðist
í öllum meginatriðum vera
sama eðlis og hugmyndir
Breta um kvótaveiðar á fiski-
miðunum við ísland. Hér
virðist vera um sömu afstöðu
að ræða, þótt orðalagið sé
annað.
Þess vegna kemur það á
óvart, að Lúðvík Jósepsson
telur, eftir Moskvuferð sína,
Frá vinstri: Halldór E. Sigurðsson, Þorvaldur Garðar Kristjánsson, Þórarinn Þórarinsson og Jón
Árnason. (Ljósm. Mbl.: Kr. Ben.>
%
Sé eitthvað að gerast, er
það utan þingsalanna
NÚ ER réttur mánuður síð-
an Alþingi kom saman. Þótt
þingskjöl séu orðin 58 taísins,
hefur harla lítið gerzt. Ríkis-
stjórnin hefur að vísu lagt 22
mál fram, en ekkert þeirra
stefnumarkandi fram yfir það,
sem áður lá fyrir. Þess gætir
því ekki á Alþingi, að ný rík
isstjórn með nýjar hugmynd
ir hafi setzt að völdum. Sé eitt
hvað að gerast, er það utan
þingsalanna.
Að venju var frumvarp til
fjárlaga fyrsta málið, sem lagt
var fram. Þess vax beðið með
talsverðri eftirvæntingu, en
hafi menn búizt við einhverri
stefnumörkun, urðu þeir hin-
ir sömu fyrir miklum von-
brigðum.
Engin heildarstefna var
mörkuð í efnahagsmálum með
frumvarpinU). Tekjuliðir allir
voru í hámarki, en útgjöld i
lágmarki og sýnilegt, að um
verulega vanáætlun var þar að
ræða. Þó hækkaði fjárlaga-
frumvarpið um þrjá milljarða,
kr. 3.000.000.000,00 frá gild-
andi fjárlögum.
Ólafur Jóhannesson flutti
,,hásætisræðu“ sína 18. októ-
ber. Ræða hans vakti enga at-
hygli, enda að miklum hluta
upplestur á málefnasamningn
um. Að öðru leyti varaðist
hann að láta í nokkru á sér
heyra, hvernig ríkisstjórnin
hygðist ná þeim markmiðum,
sem fram höfðu verið sett. Það
hafði sem sé ekki enn gefizt
tími til að átta sig á því.
Greinilegt var á ræðu for-
sætisráðherra, að hann fann
sig vanbúinn þessum umrseð-
um. Til þess að breiða yfir það
beitti hann einkum tvennu:
1. Að leggja áherzlu á það,
að „landhelgismálið hafi algjör
an forgang". Rétt er það, og
ber að virða, en þó litið til að
slá sig til riddara með. Hið
sama hefði hver einasta ríkis
stjórn, sem við völdum hefði
tekið gert. Um það efast ekk-
ert landsins barna. Eftir er
að sjá, hvernig að málinu
verður staðið á Alþingi og í
viðræðum við aðrar þjóðir.
2. Að leggja áherzlu á, að
þetta sé „ríkisstjórn vinnandi
stétta.“ Þetta er skrautfjöður,
sem ráðherrarnir hafa gefið
sér sjálfir, og ég verð að segja
að menn eins og Ólafur Jó-
hannesson, Magnús Kjartans-
son og Magnús Torfi Ólafsson
eru í mínum augum ekki
meira tákn hins vinnandi
verkamanns en hver annar.
Eða eigum við að nefna nafn
Steingríms Hermannssonar.
Gagnvart þorra manna er
þetta gömul lumma. Raunar
hélt ég, að kommúnistar þætt
verið fram til þessa.
Að öðru leyti sagði Jóhann
Hafstein, að Sjálfstæðisflokk-
urinn myndi taka afstöðu til ,
mála, þegar ríkisstjórnin legði \
þau fram og ljóst yrði, hvern
ig hún hygðist standa að mál
efnasamningnum. Benedikt
Gröndal tók mjög í sama
streng fyrir hönd Alþýðu-
flokksins.
Ragnar Arnalds og Hanni-
bal Valdimarsson tóku einnig
til máls við þessar umræður,
nánast til að lýsa því yfir, að
þess hafi ekki þurft.
Hinn 21. október var 1. um
ræða fjárlaga. Löng ræða fjár
"••II i
ust hafa einkarétt á þessu góð
gæti. Við lesum það í Þjóð-
viljanum, að „ríkisstjórn
hinna vinnandi stétta“ sitji að
völdum í löndum eins og Sov
étríkjunum og Austur-Þýzka-
landi. Hins vegar eru þær rík
isstjómir „borgaralegar", sem
við völd eru á Norðurlöndun
um og í öðrum vestrænum lýð
ræðisríkjum.
Jóhann Hafstein gerði í af-
gerandi ræðu grein fyrir
stef nu Sj álfstæðisflokksins í
stjómarandstöðu. Hann lagði
einkum áherzlu á:
1. Andstöðu við aukin ríkis
afskipti, sem m.a. lýsa sér í
fyrirhugaðri Framkvæmda-
stofnun ríkisins, „sem hafi á
hendi heildarstjórn fjárfest-
ingarmála og frumkvæði í at
vinnumálum.“
2. Frumkvæði fslendinga í
landhelgismálinu út á við og
einhug inn á við.
3. Samstöðu við vestrænar
lýðræðisþjóðir í utanríkismál
um og að kommúnistum sé
haldið utan við öryggismál fs
lendinga, svo sem gert hefur
málaráðherra breytti í engu
þeirri mynd, sem dregin var
upp í fjárlagafrumvarpinu, og
þeir, sem við stefnumörkun
bjuggust, urðu enn fyrir von
brigðum. Tekjuöflun ríkia-
sjóðs er í endurskoðun, sagði
fjármálaráðherra. „Og að því
er stefnt að byggja tekjuöflun
ríkisins fyrir 1972 á þeim lög-
um, sem sett verða að þeirri
endurskoðun lokinni. Höfuð-
atriðið í endurskoðuninni er
skipting skattbyrðinnar, þar
sem stefnt verður að því aS
létta byrðum af þeim, sem
minna mega sin fjárhagslega í
þjóðfélaginu.11 Um þetta geta
út af fyrir sig allir verið sam
mála. Spurningin er bara, við
hverja er átt með setningum
eins og „þeim sem minna
mega sín í þjóðfélaginu“,
hvað er þetta víðtækt og
hvernig á að fara að þes*u.
Um það er engin vísbending
gefin og þá er að bíða og sjá,
hvað setur.
Magnús Jónsson flutti
snjaLla ræðu við fjárlagaum-
Framhald á bls. 23.
að þessi yfirlýsing Sovét-
stjórnarinnar sé „þýðingar-
mikil og stór“. Allir íslenzk-
ir stjórnmálaflokkar hafa
verið sammála um, að ekki
komi til mála að fallast á
kvótafyrirkomulag. Sovétrík-
in eru í rauninni ekki að
bjóða upp á neitt annað. Af
þeim sökum er þessi afstaða
þeirra hvorki „þýðingarmik-
íl“ né „stór“. Því verður ekki
trúað, að sjávarútvegsráð-
herra hafi í huga tilslakanir
í landhelgismálinu gagnvart
Sovétríkjunum. En óneitan-
lega vekur hrifning hans á
afstöðu þeirra furðu.