Morgunblaðið - 25.11.1971, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐBÐ, FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1971
11
dóttlr m.a. til þessara ummæla
Lúðvíks Jósefssonar þar: „Orða-
lagið í mjáLefnasáttmálaji’im
bendir ennfremur til þess, að
Leitði endurskoðunin ekki tll brott
fílutnángs hersins skuli hervernd-
arsamningnum sagt upp.“ Ég
veit ekki, hvort utanríikisráð-
herra er sammála þessu, sagði
aiþin g isma ð u r inn.
Alþinigismaðurinn kvaðst hins
vegar sammála Lúðvik Jósefs-
ssmi um, að það ætti að glœða
þjóðemisskilning á mikilvægi
málsins, og sagði I þvi sambandi:
Það er mjög mikiíLvægt að glæða
þjóðernisskiJming IsLendinga á
því að varðveita öryggi þessa
lands og mér finnst, að við öll,
hvort sem við erum í ALþýðu-
bandalagiinu eða í öðrum ftakk-
um eigum að vinna að þvi að
efla þjóðemisskilning á mi'kJl-
vægi þessa máls og þess að varð-
veita öryggi og sjálfstæði Is-
lands.
ALþingismaðurinn sagði, að
ummæli Lúðvíks Jósefssonar i
Þjóðviljanium vörpuðu talsverðu
Ljósi á það, hvemig hluti rikis-
stijórnarinnar og að þvi er virt-
ist aWráðamikiJl hLuti liti á þessi
má'L, sem alLtaf væri verið að
ræða á ALþimgi, hvernig skilja
bæri.
1 sambandi við þá tillögu
sjál'fstæðismanna, að nefnd fullil-
trúa lýðræðisflokkanna fjaliaði
um umræðumar um vamanmál-
in, sagði aLþingismaðurinn, að
með tilliti til ræðu utanrikisráð-
herra vutist honum ekiki veita
af þeirri hjálp, sem honum væri
þar fram borin. Og héLt áfram:
Og ég vil vona, að hann hafi ráð-
rúm tdl að endurskoða afstöðu
sina og átti sig á, að þetta er tiflb-
boð um hjálp honum til handa af
heilum hug fram borin.
Benedikt Gröndal (A) sagðist
vera tiiibúinn tU þess að ræða það
við Jónas Ámason um að gerast
meðflutningsmaður að tiilögu
þess efhis, að Norður-Atlants-
hafið yrði friðlýst. Það þyrfti þó
nánari athugunar og áhugumar
við, enda 'væri þar ólíiku saman
að jafna. ALlt ylti þó á eftirliti
sl'íkrar friðunar, hvemig því yrði
fyrdr komið. Sér virtist sém Sam-
einuðu þjóðimar yrðu þá að taka
það að sér, og þá væri spumimg-
in, hvar ætti að staðsetja það.
Á íslamdi. Sl1kt leiddi til miMu
meira alþjóðlegs efltirlits en hér
eir í dag.
Varðandi ummæli utanrikis-
málaráðherra um Danmörk og
Noreg sagði aLþingismaðurinn,
að það væri ekki einfalt mál,
enda vamarverkefhin aiilt önnur
hér en þar. Hér væri vdðteekt
eftirlitsiflug um hafið hér í kring
talið skipta mestu máli í dag.
Alþingismaðurinn sagði, að Is-
land væri hiekkur í vamarkeðju
NATO. Varnarmátturinn byggð-
ist á þvl, að árés á eitt ríkið
væri árás á þau öll. Kerfið væri
þannig byggt upp sem heiLd, að
ef einhver hygði á atiögu, rnundi
það sjást og getfast tími til tfrek-
ari viðbúnaðar.
Aitþimgismaðurinn sagði, að
það hefði heyrzt á tali utanríkis-
ráðherra, að hamn vildi að éin-
hverju leyti viðhalda aðvörunar-
kerfinu. Ef það yrði hægt án
þess að sá hlekkur, sem Island
væri i vamarsamtötoum vestr-
ænna ríikja, veóktist, taldi þing-
maðurinn að það væri umræðu-
grumdvöllur. Benti hann á í því
sambandi, að fráfarandi ríkis-
stjóm hefði mjög dregið úr
fjölda vamairiiðsmanna hér á
lan'di og umfangi starfseminnar,
svo að þar væri búið að fækka
alit að belmimgi.
Lúðvík Jósepsson sjávarút-
vegsráðherra sagði, að það færi
ektki framhjá neinum, að það
væri megimtilgangur Sjálfstæðis-
flokksins að neyna að leita eftir
því, hvort hægt yrði að koma
stjómanflokkunum í hár saman
í afstöðunni tii vamarmálarma,
af því að hún væri ekki íull-
komlega eins. Og í því samíbandi
sagði ráðherrann: SjáiLfstæðis-
menn koma með hinar furðuieg-
ustu spumingar og haida, að
þeir hafi slíka menn við að tala,
að þeir snúist í krimgum allar
þessar fávlslegu spumimgar.
Emnfremur sagði hann: Sjálf-
stæðisifLokkurinm berst um í ör-
væntingu utan ríkisstjómar tii
þess að reyna að komast í níkis-
stjórin sem fyrst. Það er þvi eðli-
legt, að sjáltfstæðismenn vitji
mikið taia um afstöðu stjómar-
fflokikanna um að láta herinn
víkja úr lamdinu, af því að
stjórmarflökkamir eru ekki með
fuilikomlega sams konar atfstöðu
trl þess. Heldur ekki til NATO.
Við ALþýðubandalagsmenn erum
algjörlega á móti þvi að vera í
hemaðarbandalaginu NATO. Það
er heilladrýgst að Island standi
utan við það.
Ráðherrann sagði, að það væri
óþarfi að eyða löngum tíma í það
að útskýra, hvað vektt fyrir rik-
isstjómimni varðandi brottför
varnarliðsins. Til þess þyrflti að-
eins að lesa stjómarsáttmáiann.
Til þess að skilja hamin þyirfti
aðeins miðlungsdóm'gremd og
haafni til að skilja mælt mál.
í málefnasamningmum stæði:
Vamarsamnmgurimm við Bamda-
ríkin skai tefcinm til endursikoð-
unar eða uppsagnar í því skyni,
að varmariiðið hverfi frá Islandi
í áifönigum. Markmiðið er því
augljóst, sagði ráðherranm. Emg-
imn misski'lningur þarf þar að
vera.
Skal að þvi stefnt, að brott-
för liðsims eigi sér stað á kjör-
tíimabilinu, hélt ráðherra áfram
að vitna í málefnasamninginm og
sagði síðam: Allar vangaveltur
fram og til baka breyta en'gu. Og
í framhaidi af því sagði hann,
að um væri að ræða endurskoð-
un með alveg ákveðið takmark
í huga.
Ráðherramn sagði, að eftirlits-
fflugið á Kefflavíkurflugveili gæti
alveg eims verið i Noregi. Hann
tók undir tillögu Jónasar Áma-
sonar um friðlýsinigu Norður-
Atlantshatfsins, og sagðist þeirrar
skoðunar, að bæði Varsjárbanda-
lagið og Atiantshafsbandalagið
bæri að ieggja niður. Ekki vildi
hann ifaHast á, að strfðið í Vlet-
nam og éstandið í PaMstan
breyttu neimu um það, að nú
væru tfriðartimar og sagði í því
sambandi: Það er hætta á að
slikar skærur eða óeirðir og
þama hatfa verið metfndar verði
svo iangt tfram sem óg sé.
Geir Hallgrinisson saigðist
fagna þvi, sem fram hefði kcwnið
hjá utanríikisráðherra, að ekki
væri búið að taka ákvörðun um
brottför vamarli'ðsiins. Sú ákvörð
un yrði ekM tekin fyrr en að
lokinmi ýtarlegri kömmun. Sú
'könnun yrði lögð fyrir ALþiingi
og Alþinigi mundi fjalia um mál-
ið. Sagðist aLþingismaðurinn þvi
ekki eita óiar við utamríiMsráð-
herra um það, hvort misræmi
hafi verið á milli yfirlýsinga
hans í þessu etfni, fyrst þetta
lægi fyrir.
Síðan sagði hann, að það væri
meginatriði, að hæstv. utanrikis-
ráðherra og hæstv. sjávarútvegs-
og viðskiptamáLaráðherra bæri
engan veginn saman í þessu efni,
eins og heyrzt hetfði á ræðu hins
síðamefnda. í framha'Ldi af þessu
sagði alþinigisimaðurimn: Við-
sMptaroálaráðherra héit sig við
það, sem hann sagði í Þjóðvilj
amutm eða Þjóðviljinm hafði eftir
honum. Hann var að visu háltf-
hvumpinn yfir öilum þessum
spumingum og fyrirsipumum frá
þingmönnum og taldi þær óþarfa
og lýstí því meira að segja ytfir,
að hann ætlaði alls ekM að svara
þessum fyrirsimrnum. Það er sú
virðing sem hann .sýnir Aiþingi
og þingbræðrum. En það er á
öðrum vettvangi sem hann taldi
sér sikylt að svara. Og það var
á landsfundi ALþýðubandalags-
ins.
ALþingismaðurinn vitnaði sið-
an í skritf Þjóðviljans, þar sem
þetta er eftir Viðskiptaráðherra
haft: ,JÉg get eikki fuilyrt, að
það sé rétt haft etftir utanríMs-
ráðherra, að tfyrst skuii fara
fram rækileg athugun á aðstöðu
hersins hér á landi, og siðan eigi
að taka ákvörðun um hrottfor
hans eða áframhaldandi dvöl
hans hér“, sagði Lúðvik. En
þetta getum við þingmenn full-
yrt, að er alveg rétt eftir utan-
ríkisráðherra hatft, sagði Geir
Hallgrímsson og bættí við: Þjóð-
viijimn heldur átfram að vitna til
viðsMptamáiaráðherra LúðvikB
Jósepssonar: „En hér er haldið
fram algerlega rangri túlkun
málefnasáttmáians." Sem sagt:
Viðski ptamál a ráðherra segir ut-
anrílkismáiaráðherra túlka mál-
efnasamning stjómarinnar alger-
lega ranglega. Þetta finmast mér
aivarlegar ásakanir fyrir utan-
riikisiráðherra að sitja umdir og
aivariegar ásakanir af viðskipta-
málaráðherra að saka ráðherra-
bróður Sinn um.
Að lokum sagði Geir Hall-
grimsson, að það hefði komið
fram, að ágreiningur værí milli
stjómarflokkanna um afstöðuna
til aðildar Islands að Atlants-
hafsbanidaiaginu, en ekki í hverju
sá ágreiningur væri fólginn,
nema að því leyti, sem skýrt
hefði verið frá, að Aiþbl.
vildi ekki þátttöku en Framsókn-
arflokkurinn vildi taka áfram-
halidandi þátt í bandalaginu. Eng-
in svör hetfðu borizt frá formæl-
endum Samtaka frjálsljTidra og
vinstri manna, hver atfstaða
þeirra væri.
Því hefði heldur ekki verið
svarað, hvort það hefði borið á
'góma innan ríiMsstjórnarinnar
eða við gerð máiefnasamnings-
ins, hvort um það hefði verið að
ræða að segja fsland úr Atlants-
hatfsbandalagmu að tfullnœigðum
álkveðmum skilyrðum, en orðalag
málefnasamningsins gæfi tileíni
til þessarar spumingar.
ÁgreLningur hefði komið fram
milii utanríkisráðherra og við-
skiptaráðherra um túlkun mál-
Framhald á bls. 23.
Jómfrúræ5a Einars Oddssonar:
Rannsóknum á hafnar-
stæði við Dyrhólaey
miðar sorglega lítið þrátt fyrir
margyfirlýstan vilja Alþingis
Á fundi sameinaðs þings s.l.
fimmtudag flutti Einar Oddsson
jómfrúræðu sína, er liann mælti
fyrir tillögu sinni til þingsálykt
unar þess efnis, að rannsóknum
á hafnarstæði við Dyrhólaey
yrði hraðað, höfn hönnuð þar
og kostnaðaráætlun gerð, en
heimiit væri að semja við verk-
fræðifyrirtæki um framkvæmd
verksins.
Kaflar úr ræðu Einars Oddsson
ar fara hér á eftir:
Höfn við Dyrhólaey er ára-
■tuga eða jafnvel aldagamalt bar
áttumáii nærliggjandi sveita.
Fyrir þvl eru margar ástæður
og skulu nokkrar þeirra rakt-
ar hér. Beggja vegna Dyrhóla-
eyjar eru frjósöm Landibúnaðar-
héruð Vestur-SkafitatfelÍJSsýsLu
og RangárvaiiasiýslLu, þar sem
betra er undir bú en viðast ann-
ars staðar, enda er meðalhiti
þar einna mestur á Landinu og
viða I þessum sveitum kemur
gróðurinn snemma á vor-
in eða fyrr en annars staðar.
Á söndum Vestur-Skaiftafeils-
sýslu og RanigárvaMasýslu eru
svo að segja óþrjótandi ræktun-
armöguleiikar. Margt bendir til
þess, að það sé hagkvæmara og
jafnvei ódýrara að rækta sand-
ana á JlágLendmu en annað
Land. í þessum efnum höfum við
fengið al'limikla reynsiiu. Svört-
um sandinum hefur verið breytt
í iðgrænan töðuvöli.
Frá Dyrhólaey er stutt að
fara á einhver beztu fiskimið
hér við land, og þótf víðar væri
Leitað. Þau eru örskammt und-
an og tii beggja handa. Um þetta
er mörgum sjómanni kunnugt,
því að fjöldi skipa er á veiðum
á þessum miðum allan ársins
hring. Á haust- og vetrarkvöld-
uim minnir Ljósadýrðin úti íyrir
ströndinni stundum einna helzt
á stóra borg fyrir áhorfend.ur
ur Landi að sjá. Áður fyrr var
mikið útræði á þessum slóðum,
t.d. bæði úr Mýrdal og undan
Eyjafjölium, sem var snar þátt-
ur i atvinnulífi sveitanna og
þeirra aðaLbjargræði í hörðum
árum. Sjósókn er þar nú löngu
afilögð og menn verða að láta
sér mægja að horfa á skipin að
veiðutn úti fyrir og vona, að
senn komi höfnin við Dyrhóia-
ey. Flestir gera sér nú orðið
grein fyrir þvi, að það er læteii-
lega möguitegt að byggja þarna
höfn, og það er bjargföst skoð-
un mín og margra annarra, sem
í þessum sveitum búa, að allir
íbúar landsins ættu að hafa
sem jafnastan rétt og möguteika
tii hagnýtingar haifisins í kring-
um Landið. Nú er málutn þannig
háttað, að öll þjóðin er einhuga
um að fá rétt sinn til fiskveiða á
hafinu yfir Landgrunninu viður-
kennan og útlit er fyrir, að
við fáum þann rétt viðurkennd-
an áður en langt um liður. Með
útfærsiu LandheLginnar og frið-
un hrygingarsvæða og aukinni
verndun fiskstotfna hlýtur fisk-
gengd að aukast veruiaga á
miðunum umhverfis landið, en
það gerir aftur á móti stóraukn
ar fiskveiðar okkar íslendimga
mögutegar. Þegar svo er komið
málum fæ ég ekki betur séð en
höfn við Dyrhólaey sé bráðnauð
synteg frá þjóðhagstegu sjónar-
miði, þó að ek'ki væri til
annars en geta nýtt aukinn
Bi
ja
hann
er
betri
Einar Oddsson
afla af miðunum í grennd.
MLMð hefur verið rætt um það
á undanfömum árum að auka
jafnvægið í byggð Landsins.
Engu að siður hafa málin snúizt
þannig, að meiri hluti þjóðar-
innar hiefur tekið sér bólfiestu á
tiitöilutega Xitl'U svæði. Flestir
eru sammáLa um það, að þetta
sé ekki heppiteg þróun mála,
enda verða auðiindir lands og
sjávar svo bezt nýttar, að sem
jöfnust byggð haldist i kringum
Landið. LíMegasta leiðin tii úr-
bóta í þessum efnum er að vinna
sfciiputega og markvisst að upp-
byggingu þeirra staða viðs veg-
ar um Landið, þar sem skil-
yrði eru bezt. Svo bezt verð-
ur margumtöLuðu jaínvægi I
byggð Landsins náð, að i hend-
ur haldist bLómtegar sveitir og
myndarteg kauptún og styðji
hvað annað. Með byggingu
Franthald & bls. 21.