Morgunblaðið - 22.12.1971, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 22.12.1971, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 19TI 19 Hin árlega Luciu-hátíð íslenzk-sænska félagsins var nýlegra haldin. Lucia var Anna María Guð- mundsdóttir, en Agnes Löve stjórnaði göngu Luciu-meyja. Þessi mynd er af háborðinu á hltið- inni og ungu stúlkunum. Við borðið eru frá hægri: Sigrún Jónsdóttir, sendiherrafrú Granbcrg, Guðlaugur Kósinkranz, frú Sigurlaug Rósinkranz, Gunnar Granberg, sendiherra Svía, og ræðis- mannsfrú Bjurström. - Gengið Framliald af bls. 1 miSlar voru fljótandi. Hollenzk gyllini standa í stað, sömuleiðis fiinnska markið. Portúgalska myntin esoudos hefiur heekkað gagnvart iislenzkri krónu um 2,6%. Hér fier á efitir fréttatilkynn- ing Seðlabanka Islands: „Hinn 15. ágúst sL gripu Bandaríkin til víðtækra ráóstaf ana i viðskipta- Qg gengismálum, þar á meðal var hættt innlausn dólllara í guiM og tekið upp 10% in n Pl-U'tni n gs g j a ld á mörgum Vöruflokkum. Hófst með þessu támabili óvissa í gengismálum, og yfirgáfiu margar þjóðir fast gengi, en létu verðgildi gjald- miðla sinna ráðasit af markaðis- aðstæðum. Vegna hinna mildiu viðskiptahagsmuna Isl'endinga, sem tengdir eru Bandarlkjadoll- ar, ákvað Seðlabankinn þá með saimþykki riikisstjörnarinnar, að gengi íslenzku krónunnar gagn- vart Bandarikjadollar skyldi áfram óbreytít innan 1% marka flrá stoflngengi. Á þeim tíma, sem síðan er lióinn, hafa orðið hægfara breyt- ingar til hsekkunar á helztu gjaldmiðlum gagnvart Banda- ríkjadollar. Hafa þær breyting- ar einnig komið fram ti! hækik- unar á gengi gagnvart islenzkri krónu. Séu þessar gen.gdsbreyt- ingar vegnar miðað við inn- og útfliutning íslendinga á 12 mán- aða tímabiliinu október 1970 til september 1971, kemur í Ijós, að erlend gengi höfðu föstudaginn 17. desember sL hækkað að með- alital'i um 4% gagnvart islenzkri krónu, ef miðað er við stofn- gengi, eins og þau voru 1. maí s4. Laugardaginn 18. dese-mber sl. náðist á fundi hinna svokölluðu tíiu ríkja samlkomulag um veiga- tniklar breytingar gengisWiut- faJlila ásamt niðurfeMngu 10% innfliutningsgjaldsins í Banda- ríkjunum. Mikilvægasti þátitiur- inn í þessum breytdngum verð- ur hækkun á gulll'verði gagnvart dotlar, sem þó getur ekíki kom- ið flonml'ega til flramkvæmda, fyrr en að fengnu samþykki Bandarlkj'aþings, sem kemur saman eftir miðjan janúar n.k Pormlegar stofngenigisbreytingar geta því yfiirleitt ekki átlr sér stað uim sinn hjá þeim rífcjum, sem fyrirhuga breýtingu á gengi sinu gagnvart guM eða dollur- u*n. Hefur því Altþjóðagjaldeyr- issjóðurinn heimilað noflkun bráðabirgðagengja, unz endan- legar ákvarðanir verða teknar. Bin n ig hefiur þátttökurikjium Al- þjóðagjaldeyrissjóðsins verið íeyflt að lláta markaðsgengi hreyf ast 2,25% upp og niður fyrir miðgengi í stað 1% áður. Tii þess að gefa svigrúm til að ganiga frá nauðsynlegum álkvörðunum í þessum efnum var gjakleyrismörkuðum lokað um alian heim flrá mánudagsmiorgni 20. desember. Hins vegar hafa markaðir verið opnaðir víða nú í morgiun, og má telija vist, að gjaldeyrisviðskipti komist simám saman í eðlilegt horf í dag og næstu daga. Bankastjórn Seðiiabankans hef ur að höfðu samráði við banka- ráð og að fiengwu samþykki rik- isstjórnarinnar ákveðið að taka upp gjaldeyrisviðskipti að nýju kl. 2 e.h. í dag, miðað Við óbreytt silofngengi íslenzku krónunnar gagnvart dollar. Hefur stjóm Al- þjóðajgjaldeyrissjóðsins fallizt á að líta á þetta gengi sem bráða- birgðamiðgengi íslenzku krón- unnar, unz formlegar stofngeng isákvarðanir verða teknar. Með þessum hætti er bezt tryggt, að hinar erlendu gengisbreytingar hafi sem minnst áhrií á islenzkt atvinnulíf og rýri ekki sam- keppnisaðstöðu útfiliutninigsat- vinnuveganna, en um 63% af gjaldeyristekj'um þjöðarinnar eru i bandaristoum doMurum. Einnig er erfitt að meta á þessu stigi, hver áhrif gengisbreytingarnar erlendis muni hafa, þar sem sam fara nýjum gengisMiutflöMium hefur verið tekið upp hreyfan- legra mar'kaðs.gengi en áður, svo að raunveruleg gengishlutfiöll getia orðið aM frábruigðin þvi, sem miðgengin ein segja til um. YfM'it um þau gengi, sem skráð verða við opnun gja'ldeyr- isviðskipta kl. 2 í dag, fylgir hér með. Samtovæmt því verður Ban darikjadollar áfram skráður í neðri mörtoum sínum gagnvart íslenzkri krónu, þ.e. 1% frá mið- gengl, og verður kaupgen.gi hans þvl 87,12 kr. og sölugenigd 87,42 kr. Önnur gengi eru yfirleitt skráð ertendis í laagri mörtoum sínum gagnvart doliiar og er því breytingin á gengi þeirra gaign- vart íslenzkri krónu litid. Sam- kvæmt þessari flyrstu skráningu er vegin meðaHhækkun erlendra gengja verudega innan við 1% frá síðustu skráningu fyrir lok- un flos,(udaginn 17. desember sl.“ var 1. maí síðasdiðinn. Sé doM- arinn hins vegar e'kki reiknaður með í þessu meðaltali kemur í l'jós að Evrópugjald'eyrir hefur hækkað um það bil um 6,5% frá 15. ágúst. Mest hefur hœkk- un orðið af völdum fljótandi gengis síðustu vikurnar og hafa hækkanir orðið dag frá degi eða viikutega. 1 fréttatilkynningunni er þess getið að um bráðabirgðagengi sé að ræða. Samkvæmt skiligrein ingu Seðlabankans er um bráða- birgðagemgi að ræða þar eð Bandaríikjaþing hefur ekki ákveð ið verð á gufflúnsu formlega og hækkað hana í 38 dollara úr 35 dolil urum. — Waldheim Framltald af bls. 1 voru greidd atkvæði ,um 12 menn. f»etta var þriðja tilraun Ör- yggisráðsins til þess að ná sam- komulagi um frambjóðanda. Við atkvæðagreiðsluna í gær fékk Waldheim 11 atkvæði en tvö á móti, þar af beitti önnur þjóðin neitunarvaldi. Diplómatar telja að Kínverjar hafi beitt þar neit- unarvaldi sínu, en slðan breytt afstöðu .sinni í dag. Þá er talið, að það hafi verið Sovétmenn, sem beittu neitunarvaldi sínu gegn Jackobsen. Eftir að úrsllt voru kunn náðu fréttamenn tali af nokkr- um fulltrúum. Argentinumaður- inn Roeas sagði: „Ég tel, að öryggisráðið hafi valið hárrétt." Aðspurður hvort hann væri ekki vonsvikinn, sagði hann: „Alls ekki.“ Adam Malik, sendiherra Sovétrikjanna, sagði: „Ef allir meðlimir Sf* hjálpa Waldheim, getur hann orðið mjög góður framkvæmdastjóri.“ Kurt Waldheim er 52 ára að aldri. Hann stundaði lögfræði- nám við Vínarháskóla og er döktor í lögum. Hann gekk í utanrikisþjónustíx lands síns ár- ið 1945 og starfaði víða um heim. Hann hefur átt sæti í sendinefnd Austurrikis hjá Sf> frá því árið 1955. Hann var senditherra hjá Sf> 1965. Hann var utanríkisráðherra Austur- ríkis frá 1968—1970, í stjórn Ihaldsflokksins og frambjóðandi flokksins við forsetakosningarn- ár í Austurríki í sumar, en tap- aði fyrir Franz Jonas með um 260 þúsund atkvæðum. Hann hefur gegnt formennaku í ýma- um nefndurh innan Sf>, þ.ám. í nefndinni um friðsamlega nýt- ingu himingeimsins. Hann er formaður eftirlitsnefndar Al- þjóða kjarnorkumálastofnunar- innar með samningnum um bann við notkun kjarnorku- vopna. Waldheim er kvæntur og þriggja barna faðir. Hann tekur væntanlega við störfum af U Thant um nto. áramót. — Dollarinn Framhald af bls. 1 liggi nú fyrir er það mjög tak- markað og það liggur ljóst fyrir að EBE getur ekki gefið Banda- ríkjunum miklar tilslakanir, því að viðskipti EBE við Bandaríkin, voru EBE óhagstæð um 2 millj- arði dollara á sl. ári. Stjórn Vestur-Þýzkalanda satn- þykkti í dag formlega samkomu- lagið, sem gert var í Washingtou um helgtna. Karl Schiller fjár- málaráðhenra Vestur Þýzkalanids, sagði á fundi með fréttamönnutn, að saimkomulag þetta væri mikU- vægur þáttur í endurskipulagn- iingu alþjóða peningakerfisina og að vestur-þýzka stjórnin vseri mjög ánægð með það. Harnn lýsti því yfir að gengi rwarksina hefði verið ákveðið 3.2225 mörk fyrir 1 dollara. Var þar með formlega bundinn endi á fljótamdi gengi marksins, en það tímiabil hefur nú staðið í rúma 7 mánuði. Áður en markið var látið fljóta var gengi þess 3.6645 mörk fyrir 1 dollara. Talið er að ástandið á gjaldeyriismörkuðum Vesturlainda skýrist á næstu dögum og að eft- ir næstu helgi verði auðveldama að gera sér grein fyrir þróun mála. 13/9 '71 21/12 '71 1 Bandar.dollar 1 Sterliugrspund 1 Kanadadollar 100 Danskar kr. 100 Norskar kr. 100 Sænskar kr. 100 Fiiiusk nidrk 100 Franskir fr. 100 Belg:. frankar 100 Svissn. fr. 100 Gyllini 100 V-þýzk mörk 100 I.irur 100 Austurr. sch. 100 Fscudos 100 Pesetar 12/11 '68 100 Reikningskrónur- Vöruskiptalönd 1 Reikningsdollar- Vöruskiptalönd 1 Reikningspund- Vöruskiptalönd 210.95 87.12 87.42 222.50 223.30* 87.70 88.00* 1.229.60 1.233.90* 1.296.60 1.301.10* 1.795.80 1.802.00* 2.101.80 2.109.00* 1.666.65 1.672.45* 192.10 192.80* 2.243.10 2.250.90* 2.662.30 2.671.50* 2.670.15 2.679.35* 14.67 14.73* 368.50 369.80* 329.65 330.75* Öskráð. 99.86 87.90 100.14 83.10 211.45 * Breyting frá slðustu skráningu. Eins og fram toemur í frétta- tilkynningunni munu verða breytingar á gengi frá degi til dags, en innan tatomarkanna 2,25% frá miðgengi, sem er með ali.al kaup- og söliugengis. Áður var aðeins leyfiliegt að gengi breyttist um 1% til eða frá mið- gengi. Þá segir i fréttatilkynn- ingu Seðlabankans, að síðasitliið- inn flöstudag hafli erlent gengi hætokað að meðaltali um 4% gagnvart íslenzkri krónu, ef mið að er við stofngengi eins og það — Stefnt að Franthald af bls. 32 Þetta gerist þó á þeim tíma, þegar verðmæti útflutnings- afurða okkar er í miklu hærra verði en nokkru sinni fyrr. Fyrrverandi rtkisstjórn gerði tillögu um að hætoka gengi íslenzku krónunnar vorið 1970, ef það mætti verða lið- ur í lausn kjaradeilu, sem þá stóð yfir. Útfliutningsverð- mæti sjávarafurða hefur hækkað mikið síðan. Núverandi ríkisstjórn lýsti yfir í stjómarsamningi, að hún mundi ekki lækka geng- ið. Eflaust getur hún sagt, að það hafi verið meint með fyr- irvara um að dollarinn lækk- aði ekki. En þegar gengið var lætokað á krónunni 1967, þá var það í tengslum við geng- isfellingu pundsins. Að visu féll krónan meira, en verð á freðfisksútflutningi oktoar var sílækkandi, skreiðarmarkaðir höfðu lokazt og sildveiði var aflögð á íslandsmiðum. Hér er óliltou saman að jafna. Þetta sýnir, að það er varlegra fyr- ir íslenzkar ríkisstjómir, að vera ekki með heitstrengingar í gengismálum. Síðan núverandi rikisstjórn tók við völdum hefur hún með margs konar ráðstöfunum aukið spennu í peningaimálum okkar. Afgreiðsla fjárlaga i gær er síðasta og versta dæmið. Útgjaldaaukningin er nærri 50% frá fjárlögum þessa árs og treyst er á áætl- aðar auknar tekjur af stöð- ugt meiri innflutningi, sem útfiutningur okkar ris ekki undir. Gjaldeyrissjóðir eyðast. 1 aðgerðum ríkisstjórnarinn- ar felst hætta á vaxandi verð- bólgu, sem eins gæti leitt til frekara verðfalls íslenzkrar krónu.“ Gylfi Þ. Gíslason, forinaður AlþýðiifloUksins, sagði: „Hér er um að ræða einr hverja gagngerustu breytingu, sem gerð heíur verið á gengis- málum í neimsviðskiptunum um langt skeið. Ég tel engan vafa á því. að sé litið á það hvað líklegt sé til þess að stuðla að eflingu milli'ríkjavið- skipta og jafnvægi í þeim, þá sé hér um skynsamlega ráð- stöfun að ræða. Hitt er svo annað mál, að sú breyting, sem gerð hefur verið á innbyrðis verðhlutfalli gjald eyris helztu viðslkiptaþjóða okkar og þá fyrst og fremist dollaranis annaris vegar og Evrópumyntanna hins vegar hefur óhagstæð áhrif á við- stoiptakjör okkar ísdendiinga. Líklega má áætla, að þessar ráðstafanir rýri viðskiptakjör okkar um 2 til 3% og hafi þannig í för með sér heildar- tap fyrir þjóðarbúið, sem nemi um 400 til 500 milljónum kr. á ári, miðað við núverandi að- stæður. Þetta er tjón, sem ó- gemingur er að afstýra, því að það á rót sina að retoja til ráð- stafana, sem að engu leyti er á valdi íslendimga að hafa áhrif á. Ég tel, að ríkiostjórnin og Seðlabankinn hafi ekki átt annan kost betri, en að gera það, sem gert hefur verið. Staða útflutningsatvinmUveg- anna á aðalmarkað: okkiar, Bandaríkjamartoaðinum, verð- ur óbreytt. Hún batnar lítils háttar á Evrópumörkuðum vegna gengialækkunar krón- unnar, gagnvart Evrópugjald- eyri, en hins vegar mun inm- flutningur fi'á Evrópu hækka nokkuð í verðii. í því felst tjón okkar og það gerir efnahags- vandamálin hér innan lands nokkru torleystari en ella. Mörgum mun þó finnast að efnahagsvandinn innanlands muni verða býsna mikill á næsta ári. Hann er þá heima- tilbúinn, en þesisi vandi kemur utan að.“ Jónas Haralz, bankastjóri Landsbankans: „Mér er engin launung á þeirri Skoðun, að gullið tæki- færi hafi gengið okkur úr greipum, þegar ekki varð úx því að gengi krónunnar væri hækkað fyrri hluta áns 1970. Þetta tækifæri mun sennilega enn hafa verið fyrir hendí að einhverju leyti á síðastliðnu sumri. En úr því sem nú er komið, mun ekki hafa verið annarra kosta völ, en þess, sem Seðlabankimn nú hefur valið að fengnu samþykki ríkisstj órna r imm ar.“ Jóhannes Nordal, banka- stjóri SeSlabankans: „Það, sem nú hefur gerzt er rétt að skoða sem áfanga í þróun, sem hófst í byrj un maí, þegar vestur-þýzka mairk ið hækkaði og fleiri myntir fylgdu í kjoifarið. Nú er að því komíð að hilli undir fasta gengisskráningu í stað óvissu- ástandsins og hreyfanlegs gengis. JVJöð samkomulagi rí’kjanna 10 um helgina, hefur verið lagður grundvöllur að nýju gengiskerfi eftir það upplauan arástand, sem rlkt hefur í gj aldeyriismálum síðan 15. ágúsit síðastiiðinn eða jafnvel frá því í byrjun maí. Hins veg ar er þetta samkomulag á eng- an hátt lokaákrefið, þar sem enn hefur ekki verið gengið frá gullverði miðað við dollar og stofngengisbreytingum ann arra mikilvægra mynta.“ BREYTIR EKKI MIKLU Þá sneri Morgunblaðið sér til Bjerns Jónssonar, forseta Alþýðusambands íslands, til að forvitnast um viðhorf ASl til þessarar ákvörðunar. 3jörn kvaðst litlu hafa við það að bæta, sem hann segði í Morg- unblaðinu í gær. Miðstjóm ASI mundi ræða um þetta mál á næsta fundi sínum, en það yrði varla fyrr en millí jóla og nýárs úr þessu. Ekki taldi hann líklegt að mikið mundi gerast á þeim fund:, þar eð hin nýja skráning breytti ekki miklu um hina nygerðu kjarasamninga — hún væri raunar rökrétt framhaid af því sem hefði verið að gerast undanfarið í gjaldeyrismáiutn. FISKSÖLÚMENN ÁNÆGÐIR „Okkur finnst þetta skyn- samlega að farið,“ sagði. Gimn ar Guðjónsson, stjórnarfor- maðiir Sölumiðstóðiar hrað frystihúsanna, er við spurðum hann um viðhorf SH til ákvörð unar Seðlabankans og ríkia- stjórnarinnar. „Amnað kom varla til greina en að fylgja dollaranum, að öðrum kosti hefði sjávarútveguriun verið settur í stórkostlegan vanda vegna viðskipta okkar við Bandaríkiin.“ Guðjón B. Ólafsson, fra: í- kvæmdastjóri sjávarafurða- deildar SIS, var sama simnia: „Við öndum aðeins léttara. Þetta fór eins og maður vom- aðist til, svo að ég er bysna ánægður með þesisa ákvörð-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.