Morgunblaðið - 13.02.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. FEBRÚAR 1972
17
Ólafur K. Magnússon smellti þessari mynd af Esjunni í hvítum möttli, þar sem hann var á rölt-
inu um Seltjarnarnes.
Reykjavíkurbréf
----------Laugardagur 12. febr. -----
Framfarir í
heilbrigðismálum
1 siðustu viku var skýrt frá
nýjuTiig-um í heWbrigðisþjónustu,
sem athygli hafa vakið. Á Borig-
arspítalanum hafa verið teknar
iupp heilaskurðlækningar og á
Land'spítalanuim hefur verið kom
ið upp bækl'unarlækningadeild.
Hér er um framfaraspor að ræða
í heilbrigðisþjónustu, sem ástæða
er til að fagna, en um leið er til-
efni til að rifja upp, það sem
áður hefur gerzt á þessum svið-
ium heiilbrigðisþjómistu. Þess ber
að gæta, þegar nýjungar koma
fram, að gleyma ekki starfi
þeirra, sem á undan hafa gengið.
Bjarni heitinn Oddisson, lækn-
ir, mun fyrstur manna að ráði
hafa fengizt við heila.skurðlækn-
ingar hér á landi. Hann kom
heim á árinu 1945 eftir að hafa
starfað um tveggja ára skeið
hjá dr. Busch í Kaupmannahöfn,
sem mörgum Islendingum er að
góðu kunnur. Á þessum árum
skrifaði Bjarni Oddsson doktors-
ritgerð sína um mænuæxli. Er
hann kom heim hóf hann störf
á Landakotsspítala og hafði þá
með höndum meðferð á heila-
slysum.
Bjaimi Oddsson dó fyrir aldur
fram á árinu 1953 og næstu fjög
ur árin ©ru heilaslys ekki til með
ferðar á sj'úkrahúsum hér. En á
árinu 1956 fór dr. Bjarni Jóns-
son, sem nú er yfirlæknir á
Landakotsspítala, utan, og starf-
aði hjá dr. Busch í eitt ár til
þess að kynna sér meðferð á
heilaslysum. Hann koim heim á
árinu 1957 og eftir það komu
nánast öll heilaslys til meðferð-
ar á Landakotsspítala oig hefur
svo verið allar göt ur síðain.
Á Landspitailanum hefur verið
starfrækt taugasjúkdómadeild,
þar sem starfað hafa læknarnir
Gunnar Guðmundsson og Kjart-
an Guðmundsson, en meginverk-
efni þeirrar deildar hefur verið
sjúkdómsgreining. Loks hefur
svo Borgarspítalinn bætzt í hóp-
inn og tveir sérfróðir læknar í
heiiaskurðlækningum eru komn-
ir þar til starfa. Má af þessu
gilöggt marka þá þróun
sem orðið hefur í heilalækning-
um frá þvi að Bjarni heitinn
Oddsson kom heim fyrir rúmum
aldarfjórðungi.
Bæklunarlækningadeild Land-
spítalans er einnig ánægj'ulegt
framfaraspor í læknisþjónust-
unni. Fyrsti sérfræðingurinn i
bæklunarsjúkdómum kom til
starfa hér á landi 1941 og hóf þá
störf við Landakotsspítala, en á
árinu 1956 bættist í læknahóp
Landakots annair sérfræðingur í
þessari grein og hafa þeir starf-
að þar tveir lengst af
síðan. Á árinu 1944
kom fyrsti sérfræðingurinn í
bæklunarsjúkdómum til starfa
við Landspítalann og á síðustu
árum hefur einnig verið starf-
andi sérfræðingur í bæklunar-
sjúkdómum á Slysavarðstofunni.
Læknar og sjúkrahús hafa því
þriggja áratuga reynslu I þess-
ari sjú'kdómsgrein, en með stofn-
un bæklunarlækningadeildarinn-
ar á Landspítalanum hefur enn
verið bætt aðstaðan til þessara
lækninga hérlendis.
Vanrækt verkefni
Auk þeirra tveggja nýjunga,
sem áður hefur verið getið, er
rétt að minnast þess, að nú hefur
verið ákveðið, að augnlækninga-
deild verði komið á fót við Fjórð-
■ungssjúkrahúsið á Akureyri. Öll
eru þessi tíðindi ánægjuleg, en
því miður er það svo í heilbrigð-
ismálum okkar, að eitt verkefni
á því sviði hefur öðrum fremur
verið vanrækt árum og áratug-
um saman.
Ekki er ofmælt að fiull-
yrða, að ástandið í geðverndar-
málum okkar Islendinga jaðri
við hneyksli. Á sviði geðlækn-
inga hefur lítið verið gert til
þess að bæta starfsaðstöðu og
fjölga sjúkrarúmum nema þá
með ófullnægjandi bráðabirgða-
aðgerðum. Að vísu hefur lítilli
geðdeild verið komið á fót í Borg-
arsjúkrahúsinu og verður það
ekki nógsamlega undirstri'kað
hiversu gott starf hefur verið
unnið þar. Þá hefur geðdeild fyr-
ir börn einnig hafið störf og loks
hefur með ýmsum hætti verið
reynt að bæta starfsaðstöðuna á
stærsta gieðsjúkrahúsi landsins,
Kleppsspítalanum. En það, sem
þó hefur verið gert, er engan
veginn nóg. Kleppsspitalinn er
orðinn gamall. Hann er yfirfull-
ur af sjúktingum og í geðheil-
brigðismálum yfirleitt vantar
sérmenntað starfsfól'k. Hér þarf
mikið f jármagn og verulegt átak.
Ekki má láta sitja við orðin tóm.
Verði nýtt geðsjúkrahús ek'ki
skjótlega byggt hættir ástandið
í geðheilbrigðismáium þjóðarinn-
ar að jaðra við hneyksli — en
verður í þess stað orðið það.
Hvers konar
flokkur?
Hinir ýmsu þættir fé-
lagslegrar samhjálpar,
eru málefni, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn þarf að sinna í
vaxandi mæli á næstu árum.
Raunar er athyglisvert, að á s.l.
áratug hefur orðið bylting í starfi
Reykjavikurborgar að félagsleg-
um málefnum og skarar þessi
starfsemi borgarinnar langt fram
úr því, sem þekkist á landsmála-
sviðinu. Þetta er þeim mun eftir-
tektarverðara vegna þess, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur haft
meirihluta í borgarstjórn Reykja
vi'kur og ráðið þar ferðinni en
yfirleitt hafa flökkar sem nefna
sig vinstri flokka farið með
þessa málaflokka í ríkisstjórn,
t.d. Alþýðuflokkurinn á viðreisn-
arárunum og aðrir vinstri flokk-
ar a.m.k. frá árinu 1956 til 1958
og aftur nú.
Samanburður á stefmu og starfi
Reýkjavíkurborgar annars vegar
og ríkisins hins vegar í mennta-
málum, félagslegum mál-
efnum, málum aldraðra
og æskufiðlks, húsnæðismál-
um o.fl. sýnir svo ekki verður
um villzt, að Sjálfstæðisfilokkur-
inn, í borgarstjórn Reykjavíkur
hefur verið miktu meiri umbóta-
flokkur á þessum sviðum en
vinstri flokkarnir i landsmálum.
Þess vegna skýtur það óneitan-
lega skökku við, þegair vinstri
blöðin fárast yfir því, að Geir
Hallgrimsson, varaformaður
Sjá'lfstæðisflökksins — sem hef-
ur veitt flokknum forystu i borg-
arstjórn frá árinu 1959 — hefur
setið fund stjórnmálamanna úr
nokkrum hægri fflokkum á Norð-
urlöndunum. Þetta hefur gefið
andstæðingum Sjálfstæðisflokks
ins tilefni til að halda þvi fram,
að flokkurinn sé ihaldssamur.
Því fer fjarri. Sjálifstæðisflokk-
urinn á ekkert skylt við íhalds-
flokka. í viðtali við Morgunblað-
ið i gær um þessa för segir Geir
Hallgrímsson m.a.: „Sjálfstæðis-
flpk'kurinn byggir stefnu sína og
fylgi á mun breiðari grundvelli
en ofangreindir flökkar og fylgi
hans er miklu meira en þeirra
. . . Sjál'fstæðisflokkurinn gengur
miklu lengra en þessir flokkar í
að efla velferðarþjóðfélaigið með
tryggingarlöggjöf og þess háttar
félagslegri samhjálp."
Auðvitað er það rétt hjá Geir
Haligrímssyni, að Sjálfstæðis-
flokkurinn á ekkert skylt við
ihaldsflokka á Norðurlöndum.
Enda hefði Sjálfstæðisflokkurinn
ek'ki náð þvi marki að verða öfl-
ugasta aflið í íslenzkum stjórn-
málum, ef hann væri slikur
flókkur. Þvert á móti væri hann
þá lítilil flokkur. Hitt er svo ann-
að mál, að það er nauðsynlegt
fyrir íslenzka stjórnmáiamenn
að kynnast og hafa gott sam-
band við starfsfélaga sina á hin-
um Norðurlöndunum, ekki sízt
nú þegar baráttan stendur yfir í
landhelgi.smálinu. Það hefur
oftar en einu sinni komið í ljós,
hversu þýðingarmikið það getur
verið fyrir land og þjóð. Ferð
Geirs Hallgrimssonar á fundinn
í Kaupmannahöfn hafði því veru
lega þýðingu að þessu leyti.
Gefst stjórnin upp
á skattamálunum?
Þær raddir heyrast stundum,
að talsmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, hefðu ekki átt að hafa fyrir
því að vekja athygli stjórnar-
sinna á göllum skattafrumvarp-
anna. Þvert á móti hefði verið
hyggilegast fyrir Sjálfstæðis-
menn að láta frumvörpin fara
meira eða minna athugasemda-
laust í gegnum þingið og bíða
eftir skattasprengingunni i vor,
þegar fólk hefði fengið skatt-
seðla sína. Bn þannig vinnur
ábyrgur og máletfnalegur stjóm-
arandstöðufflokkur ekki. Þess
vegna var það, sem talsmenn
Sjálfstæðisflokksins á Alþingi
lýstu uimsvifalaust göllum skatta
frumvarpanna.
Gagnrýni Morgunblaðsins,
þingmanna og félagasam-
taka hefur nú borið
verulegan árangur. Ríkis-
stjórnin hefur viðurkenmt, að
skattafrumvörpin eru stórlega
gölluð og ekki unnt að afigreiða
þau óbreytt, en hún hefur ekki
hugmynd um, hsvað hún á að
gera í skattamálunum. Helztu
aðstoðarmenn hennar við samn-
ingu þessara frumvarpa hafa lýst
því yfir, að þeir viilji ekki lengur
taka þátt í að búa til þessa vit-
leysu og ríkisstjórnin hefiur kvatt
þrjá nýja menn, sem ekki hafa
áður komið nálægt skattamálun-
urn til þess að bjarga henni út
úr þeim vanda, sem hún er kom-
in í.
Emginn veit hvað kemur út úr
starfi hinna þriggja visu manna,
en hitt er vist, að
þær hugmyndir eru komnar á
kreik í stjómarflokkunum, að
hyggilegast sé að draga skatta-
frumivörpin til baka á þessu
þingi og leggja á eftir gildandi
lögum í vor. Það er auðvitað
eina vitið úr þvi sem komið er
og þess verður að vænta, að
stjórtnin velji þessa leið. En hver
sem þróunin verður í skattamál-
unum er hitt ljóst, að sjaldan
hefur ríkisstjórn farið aðra eins
háðungarför og rikisstjórnin í
þessu máli.
Vinnubrögð
Lúðvíks
Afgreiðsla skattafrumvarp-
anna er þó ekki mesti vandi
stjórnarinnar um þessar mund-
ir. Hann er allt annars eðlis. Sá
vandi er í þvi fólginn, að sam-
starfsflokkarnir og einstakir ráð
herrar eru að byrja að fá smjör-
þefinn af vinnubrögðum Lúðví'ks
Jósepssonar. Fj'ármálaráðherr-
ann, Halldór E. Sigurðsson, varð
fyrsta fórnardýr Lúðvíks. Að
vonum hefiur Halldór E. Sigurðs-
son talið, að hann væri að fylgja
fram stefnu og afstöðu ríkis-
stjórnarinnar í málefnum BSRB.
Ríkisstjómin neitaði samninga-
viðræðum við BSRB og fyrir þvi
lá sérstök samþykkt i rikisstjórn
inni. Það kom þvi eins og vatns-
gusa yfir fjármálaráðherrann,
þegar Lúðvik lýsti því yfir á
fundi BSRB í Háskólabiói fyrir
skömmu, að honum væri ekki
kunnugt um, að rikisstjórnin
hefði neitað viðræðum við BSRB
og að líklega hefði hann ekki
fylgzt nægilega vel með þessum
málum, sem heyra undir annan
ráðherra. Fjáirmálaráðherra var
nóg boðið og sendi frá sér grein-
argerð til Tímans um málefni
BSRB, þar sem hann undirstrik-
aði, að rikisstjórnin öll hefði
staðið að ályktunum og aðgerð-
um í máll'um BSRB.
Auðvitað verkaði yfirlýsing
Lúðviks á BSRB-tfundinum eins
og rýtingsstunga i bak f jármála-
ráðherrans og hann varð æfa-
reiður. En hvað á ráðherra að
gera í slíkum tilvikum? Lúðvik
Jósepsson hafði náð þvi marki
á BSRB-fundinum að láta líta
svo út, sem ráðheirar Alþýðu-
bandalagsins hefðu verið viðs
fjarri og bæru enga ábyrgð á
gerðum fjármálaráðherrans.
Hann gerði hvoru tveggja i senn
að slá sig til riddara á kostnað
Framsóknarmanna i ríkisstjórn-
inni og gera tilraun til að auð-
mýkja fjármálaráðherrann per-
sónulega með þvi að lýsa því
yfir, að hann hefði ekki fylgzt
nægilega vel með störfum hans-
Það eru óheilindi af þessu tagi,
sem Lúðvík Jósepsson hetfur
lengi verið þekktur fyrir í eigin
filokki. Þess vegna hefur hann
ekki komizt til meiri ábyrgðar-
starfa innan flokksins en raun
ber vitni um. Menn þekfcja
vinnubrögð hans. En sú spum-
ing vaknar, hversu lengi sam-
starfsmenn Lúðvíks í ríkisstjórn
inni sætta sig við þessi vinnu-
brögð. Framsóknarmenn hafa
bersýnilega gert það að einu
helzta stefnumarki sinu i þess-
ari ríkisstjórn að láta undan Al-
þýðubandalagsmönnum. Þeir
hafa afhent þeim helztu þætti
atvinnumála, efnahagsmála og
fjármála, svo sem yfirstjórn
allra atvinnumála nema landbún-
aðarmála, bankakerfisins og við-
skiptamálanna, stjórnarfor-
mennsku i Framkvæmda-stofnun,
ásamt einum kommissara þar,
fiormennsku i fjárveitinganefnd
og svo mætti lengi telja. Ofan á
þetta bætast svo óheilindi í sam-
starfi af hálfu Lúðvíks Jóseps-
sonar, með þeim hætti, sem að
ofan greinir. Annað dæmd um
starfsaðferðir Alþýðubandalags-
manna í rikisstjórninni og mark-
vissar tilraunir þeirra til þess
að grafa undan samstarfsmönnun
um -og samstarfsflokkunum,
mátti sjá i sjónvarpsþætti um
vamarmálin á dögunum. Þar bar
einn þátttakenda úr röðum ungra
kommúnista fram fyrirspum um
ferð Hannibals Valdimarssonar
til Bandaríkjanna. Þegar þessi
fiyrirspurn var fram borin var
ferðin ekki á almanna vitorði.
Raunar var þessi fyrirspurn hið
fyrsta sem fram kom i fjölmáðl-
um urn fyririhugaða för sam-
gönguráðherra. Augljóst var,
hvað þarna hafði gerzt. Hanni-
bal Valdiimarsson hefiur skýrt
ri'kisstjórninni frá ferðalagi sinu.
Ráðherrar Alþýðubandalagsiins
láta upplýsingar um þessa ferð
leka út til félaga sinna í Flofckn-
um í þvi skyni, að rógsmaskín-
an geti farið í gang. Auðvitað
var fyrirspuminni í sjónvarpinu
ætlað að skaða Hannibal í aug-
um vinstri sinnaðra kjósenda og
andstæðinga varnarliðsins.
Þannig eru vinnubrögð og
starfsaðferðir kommúnista i rik-
isstjórn. Þar er af nógu að taka.
Hér hefur fyrst og firemst verið
fj'allað um Lúðvík Jósepsson, en
ráðherrarnir hinir hafa heldur
ekki farið varhluta af einræðis-
kenndum áfcvörðunum Magnúsar
Kjartanssonar, sem hefiur rokið
upp í einstökum málum án sam-
ráðs við samráðherra sina, eins
og í Gutenberg-málinu og mál-
efmurn, sem komið hafa til kasta
ráðherrafunda, en þar hefur það
gerzt að hann hefur skýrt frá
einhliða ákvörðunum sínum,
sem kostað hafa gífurlega pen-
inga án þess að hafa samráð
við fjármálaráðherrann. Með
þessum hætti vinna kommúnist
ar markvisst að því að veikja sam
starfsflokkana innan frá og
margra skoðun er, að stjórnar-
ráðstafanir þeirra séu slíkar
skammtimaráðstafanir að varla
sé tjaldað nema til einnar næt-
ur. Lúðvík hafi í rauninni eng-
an áhuga á öðru en því að uradir-
skrifia reglugerð um útfærslu
landhelginnar — og kveðja síð-
an.