Morgunblaðið - 19.02.1972, Side 8

*■
MORGUNBLAÐÍÐ, LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 1972
Kristján Thorlacius talar á fundi B.S.R.B.
„Ríkisstj órnin telur
ekki grundvöll ...66
Stiklað á stærstu steinum í kjarasögu BSRB
Kjaramái opinberra starfs-
manna eru nú nijög i brenni-
depli og þá einkum vegna þeirr-
ar afstöðu ríkisstjórnarinnar að
vilja ekki ræða við Bandalag
starfsmanna rikis og bæja um
þær kröfur, sem bandalagið setti
fram í kjölfar aimenna kjara-
samkomulajgsins milli A.S.Í. og
vinnuveitenda 4. desember sl.
B.S.R.B hefur oft áður gengið
bónleitt til búðar rikisins með
kjarakröfur, en aldrei áður lief-
ur það gerzt, að ríkisstjómin
hafi ekki séð ástæðu til að ræða
við bandalagið um kaup og kjör
félaga þess, þá beiðni þar um
hefur verið fram borin.
Nú eru rétt að verða liðin 10
ár síðan Alþingi samþykkti lög
um kjarasamninga opinberra
starfsmanna. (Lögin voru sam-
þykkt 17. apríl 1962 og eru lög
nr. 55/1962). Fram að þvi höfðu
kjör þessara starfshópa ver-
ið ákveðin með sérstökium launa-
lögum, en reyndar var það orð-
ið viðtekin venja, að rætt var
við samtök opinberra starfs-
manna, B.S.R.B., fyrir setningu
launalaga og reyndar hafði það
og tíðkazt, að opinberir starfs-
menn fengju launauppbætur
milli setningu launalaga, þegar
ástæður voru til.
Engu að síður höfðu opinber-
ir starfsmenn dregizt mjög veru
lega aftur úr öðrum stéttum þjóð
félagsins, hvað kaup og kjör
snertir, og tii marks um það er
úrskurður Kjaradóms frá 3.
jútlí 1963, þar sem dómurinn
ákvarðaði þeim 15—80% launa-
hækkun. Þarna höfðu tek-
izt samningar milli B.S.R.B. og
ríkisstjórnarinnar um niðurröð-
un í launaflokka, en launastig-
ar og vinnutímaákvæði gengu
til Kjaradóms.
KJARADÓMUR SEGIR NEI
1 desember 1963 sömdu verka-
lýðsfélögin og vinnuveitend-
ur mm 15% almenna kaujnhækk-
un og með tilvísun í 7 gr. lag-
anna um kjarasamninga opin-
berra starfsmanna setti B.S.R.B.
fram kröfur um sömu launaupp-
bætur sínum félagsmönnum til
handa. — í lögunum segir svo
(í 7. gr.): „Kjarasamningur skal
vera skriflegur, gerður til
eigi skemmri tíma en tveggja ára
í senn og gildistími hans miðast
við áramót.
Nú verða almennar og veru-
legar kaupbreytingar á samn-
ingstímabili, og má þá krefjast
endurskoðunar kjarasamnings
án uppsagnar hans. Náist ekki
samkomulag aðilja innan mánað
ar frá kröfugerð, fer um með-
ferð máls samkvæmt III. og IV.
kafla laga þessara að öðru en
því, að samningar eða dómur
Kjaradóms skal gilda frá þeim
tíma, sem um semst eða Kjara-
dómur ákveður." — Nú tókst
ekki samkomulag, hvorki milii
aðilja fyrsta mánuðinn né hjá
sáttasemjara ríkisins þann
næsta og gekk málið því lögium
samkvæmt til Kjaradóms.
Málið var þingfest fyrir
Kjaradómi 18. febrúar 1964 og
kvað hann upp dóm sinn 31.
marz, þar sem kröfum B.S.R.B.
var synjað með öllu á þeim meg
inforsendum, að þjóðarbúið
þyldi þær ekki. Þrír dómara
Kjaradóms stóðu að þessum
dómi, en tveir skiluðu sérat-
kvæðum og taldi annar rétt, að
láta ekki erfiðar horfur í þjóð-
arbúskapnum kæfa mð öllu
kröfur B.S.R.B. og hinn kvað
upp þann úrskurð, að kröfur
B.S.R.B. skyldi allar taka til
greina og föst laun ríkisstarfs-
manna þvi hækka um 15% frá 1.
janúar 1964 að telja,
4% VIDURKENND
,4LMENNAR OG
VERULEGAR
K AU PBRE YTIN G AR“
Árið 1965 gekk rikisstjórnin
að kröfum B.S.R.B. um 4% launa
hækkun til samræmis við ný-
gerða almenna kjarasamninga
og einnig var þá samið um stytt
ingu lengsta vinnutímans úr 48
stundum á viku í 44 stundir.
Það eru þessir samningar,
sem B.S.R.B. nú vitnar til um við
urkenningu ríkisstjórnarinnar á
því, að 4% kauphækkun á al-
menna vinnumarkaðinum sé „al-
mennar og verulegar kaupbreyt
ingar“ sem 7. gr. laga um kjara-
samninga opinberra starfsmanna
kveður á um, að sé næg ástæða
til „að krefjast endurskoðunar
kjarasamnings án uppsagnar
hans“.
ÞRISVAR TIU KJARADÓMS
Árið 1966 semja verkalýðsfé-
Iögin um 3,5% kauphækkun og
0,25% í orlofsheimilasjóð. Laun
verzlunarfólks hækkuðu um 5%
frá ársbyrjun.
B.S.R.B. setti fram kröfu um
5% kauphækkun frá 1. júlí að
telja og gekk málið til Kjara-
dóms. Dómur féll 17. marz 1967
og hækkuðu þá laun í 1.—6.
flokki um 3,5%, í 7. flokki um
3%, í 8. flokki um 2% og í 9.
flokki um 1%. Frekari kaup-
breytingar fengust ekki og
Kjaradómur taldi orlofsheimila-
sjóð ekki heyra undir sitt dóm-
svið.
Kjaradómur setur opinberum
starfsmönnum enn heildarlauna
kjör 30. nóvember 1967 og árið
eftir verður ágreiningur á verð-
lagsuppbót á laun. Eftir mála-
rekstur fyrir Félagsdómi kemur
málið til kasta Kjaradóms, sem
fellir í því dóm hliðstæðan þeim
samningum, sm verkalýðsfélög-
in höfðu þá gert um verðlags-
uppbótagreiðslur.
En nú er hafinn undirbúning-
ur að víðtæku samkomulagi um
kaup og kjör milli B.S.R.B. og
rikisstjórnarinnar.
SAMKOMULAGID 1970
1 júní 1970 semur B.S.R.B.
um 15% kauphækkun tii jafns
við þá nýgerða kjarasamninga
verkalýðsfélaganna og i desem-
ber sama ár er svo undirritað
samkomulag milli B.S.R.B. og
ríkisstjórnarinnar. Til að rétta
hlut opinberra starfsmanna
þurfti nú 15—60% almenna
kauphækkun með nökkrum und-
antekningum til beggja hliða.
Samningurinn var gerður til
þriggja ára með þremur áfanga-
hækkunum, sem komnar yrðu til
framkvæmda 30. júní 1972.
I sameiginlegum yfirlýsingum
samningsaðila sagði m.a.r „Þá er
það forsenda fyrir gerð þessa
samnings, að laun ríkisstarfs-
manna hafa farið sílækikandi i
samanburði við laun á almenn-
um markaði frá árimu 1964, þeg-
ar Kjaradómur treystist ekki til
að dæma ríkisstarfsmönnum 15%
kauphækkun, sem á þvi ári varð
á almennum launamarkaði.“
Og: „í samræmi við stefnu áð-
urgreindra laga um kjarasamn-
inga (lög nr. 55/1962) er leit-
azt við í þessum samningum að
ná sem mestu samræmi milii
launa fyrir störf hjá ríkinu og
þeirra launa, sem nú eru greidd
á almennum vinnumarkaði fyrir
sambærileg störf."
Þetta samkomulag markaði á
margan máta tímamót í kjara-
sögu B.S.R.B. bæði vegna starfs-
matsins, sem var grundvöllur
þess, og svo hins, að þarna var
um verulegt átak að ræða til að
rétta hlut opinberra starfs-
manna gagnvart aðiljum hins
frjálsa vinnumarkaðar.
RlKISST-IÓRNIN NEITAR
UM VIÐRÆÐUB
Fjórða desember sl. náðust
samningar miili aðilja hins
frjálsa vinnumartkaðar um 14%
kauphækkun á tveimur árwm og
komu 4% hennar til framkvæmda
strax.
Sex dögum eftir þetta sam-
kormulag sendi B.S.R.B. fjármála
ráðherra fyrir hönd ríkisStjóm-
arinnar bréf með ósk um samn-
ingaviðræður og settar voru
fram kröfur sambærilegar sam-
komulaginu frá 4. desember.
Næstsiðasta dag ársins barst
B.S.R.B. svo svar ríkisstjórnar-
innar:
„Ráðuneytið hefur móttekið
bréf Bandalags starfsmanna rik
is og bæja, dags. 10. þ.m., þar
sem stjórn bandalagsins gerir
með vísan til 7. gr. laga nr.
55/1962 um kjarasamninga opin
berra starfsmanna, kröfu til end
urskoðunar á gildandi kjara
samningi með tilliti til þeirra al-
mennu og verulegu kaupbreyt-
Inga hjá öðrum stéttum en op-
irtberum starfsmönnum, sem orð
ið hafa með kjarasamningum á
almennum vinnumarkaði.
Vegna þessa tekur ráðuneytið
fram, að ríkisstjórnin hefur gert
um þetta mál svofellda ályktun:
„Ríkiisstjórnin telur ekki
grundvöll til endurskoðunar á
kjarasamningum opinberra
starfsmanna frá 19. desember
1970, enda koma til áfanga-
hækkanir skv. þeim á árinu
1972.
Ríkisstjórnin ákvað í mál-
efnasamningi sínum að setja
nýja löggjöf um réttindi
manna, sem veiti þeim samn-
ingsrétt og mun hún þegar
upp úr næstu áramótum skipa
nefnd til þess að undirbúa þá
löggjöf."
Þessi nifflurstaða tilteynnist
Bandalagi starfsmanna ríkis og
bæja hér með.“
Mál þetta fór svo til sátta-
semjara ríteisins og er nú koimið
fyrir Kjaradóm, þrátt fyrir
beiðni B.S.R.B. um Iagabreyting-
ar til að heimila lengri samn-
ingaviðræður með sáttasemjara.
-fj-
Þorraþankar
Eftir Benedikt Guðmunds-
son, Staðarbakka
ALLTAF er það okkur sveita-
fólkinu gleðiefni þegar daginn
tekur að lengja, skammdegið
þokar, en sólín hækkar á lofti.
Þá finnum við að enn megum yið
eiga von á vori eftir langan vet
ur. Oft var talað um kubla og
harðindi á þorranum, jafnvel
bjargarskort og- heyleysi. Allir
vona að sú tið komi ekki framar.
En þó þorrinn geti verið harður
ög óvæginn er langt frá því að
avo sé ætíð, hann hefur einnig
sínar björtu hliðair.
! Veturinn hefur sýnt okkur sín
air ýmsu hliðar. Veðurspámenn
hafa saimkvæmt venju sett fram
slna spádóma, en þeir hafa ekki
staðizt rtema .stóamma hríð. Fram
í dias. var hér fremur hagstæð
tíð, en um miðjarí mánuðinn fór
að snjóa, og um jól var kominn
geyshnikill snjór, svo sjaldan
verður meiri. Við það að verða
haglaust fyrir allar skepnur, og
er slítet óvenjulegt hér. Milii hátíð
anna fór að hlýna og upp úr ný
ári var allur snjór horfinn, og
sumarblíða dag og nótt. Jörð var
svo til klakalaus og unnið með
skurðgröfum og jarðýtum sem
um hásumar væri. Hefur það
ekki komið fyrir hér síðan þau
tæki komu til notkumar. Þegar
aftur fór að kólna síðari hiuta
mánaðarins og mikinn snjó setti
niður víða á landinu, var ekki
nema snjóföl hér, og í dag, 31.
janúar var aftur alautt og sum
arblíða.
Á síðasta sumri var byggður
upp áfangi af barnaskólanum á
Laugarbakka, sem fjórir hrepp
ar Vestur-Húnavatnsisýslu standa
að: Hefur stöðugt verið unnið að
þvi að ganga til fulinustu frá
þeim tveimur áföngum er reistir
hafa verið, og er þá alveg eftir að
byggja þann þriðja og síðasta af
fyrirhugaðri byggingu. Um ára-
mótin voru tvær kennaraíbúðir
tetonar í notfcun. Kennslan fer
aðailega fram í félagsheimilinu
Ásbyrgi, og er margt af bömun-
um á heimilum sínum á nóttunni
en ekið í skólann.
Lítið hefur verið um skemmt-
anahald eða félagsstarfsemi 1 vet
ur, sem m.a. stafar af því að fé-
la'gsheimilið er upptekið vegna
skólans. Þó verður að sjálfsögðu
haldið þorrablót á næstunni eins
og venja hefur verið.
Á þessum vetri hefur mikið
verið talað og ritað um kjaramál
og kjarabætur. Stytt hefur verið
vinnuvikan og lengt orlof, kaup
hefur hækkað hjá flestum launa-
stéttum, að vísu er svo að skilja
að nú aé kominn upp nokkur
ágreiningur um hvort hér hafi
verið um „verulegar“ kauphækk-
anir að ræða, sbr. deilu starfa-
marnia ríkis og bæja við ríikis-
stjónnina um launiamái. En í ÖU-
«n þeirn skrifum og um-
ræðum um þessi mál er ein
stétt manna sem aldrei er minnzt
á, og það eru bændur. Ekki er
annað vitað en vinmustundir hjá
þeim séu álíka margar og áður
var, þó búið sé að lögleiða 40
st. vinnuviku og ef að líkum læt-
ur mun eitthvað svipað verða
með orlofið. Eitt af hinum mörgu
og fögru loforðuim núverandi
ríkisstjómar, er húin settist á
valdastól, var að lofa hinum
lægst launuðu stéttum þjóðfélags-
ins miklum kjarabótum, og sér-
staklega tilgreint að bændur
skyldu fá 20% kjarabót á tveimur
árum. Það er því ekki að undra
þótt menn bíðii í ofvæni tilbúnir
að meðtaka hinn stóra glaðning,
en ekkert sést hylla undir harnn
enn, og varla er hann ko-minin,
því i Tímanum nýlega var eins
konar efnisyfirlit um það er
ríkisstjórnin væri búin að fram-
kvæma, og þar kom etekert fram
um að farið væri að efna þetta
fyrirbeit.
En riiú mun'U kannski ýmsir
telja að bændur séu svo vel laun-
aðir að þeir þurfi etoki uppbót á
sín laun. Væri rétt að Hta á það
nánar, og taka þá hinar raunveru-
legu ánstekjur.
f nóvemberhefti Hagtrðinda
1971 er skrá yfir meðaltal*
brúttóteikjur á árinu 1970,
kvæntra karla á aldrinum 25—60
ára, sundurliðað eftir starfsstétt-
um. Lægstir á þessari síkrá eru
lífeyrisþegar með 213 þús. Næstir
eru bændur með 311 þús. Þá
ófaglærðir verkamenn 350 þúa.
Skrifstofu- og afgreiðslufólk —
ekki yfirmenin — 414 þús. Karnn-
arar og starfsmenm ríkisins 526
þús. o. s. frv. og eru þessi laun,
allt upp í 903 þús. hjá læknum.
f athugasemdum við þessa töflu
telur Hagstofan brúttótekjur
bænda oftaldar þar sem nokkrlr
útgjaldaliðir varðandi búrekstur-
inn séu færðir á persónufirádrátt
en ekki dregnir frá tekjum af
búi.
Eftir Iestur þessarar töflu og
með fyrirheit ríkisstjórnarinmar í
huga, hefði mátt halda að bænd-
ur yrðu ekki síðastiir í röðinni
þegar allir eiga að fá bætt lífa-
kjör. En hvað hefur valdið? Hef-
ur ríkisstjórnin gleymt bænduim,?
eða hafa forráðamenn bændanna
sofnað á verðinum?
Þetta ásamt mörgu öðru eru
okikar þan/kar á þorranum