Morgunblaðið - 19.02.1972, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 1972
17
Neita Danir að
ganga 1EBE ?
Meirihluti virdist andvígur aðild nema
Norðmenn gangi í bandalagið
EFTIR
GUNNAR RYTGAARD
ÓVÍST er hvort meirihluti
danskra kjósenda samþykkti
aðild Danmerkur að Efnahags
bandalaginu ef þjóðaratkvæða
greiðslan um aðildina færi
fnam nú um þessar mundir.
Samkvæmt niðurstöðum Gall
up-stofnunarinnar fær aðildin
ekki meirihlutasamþykki
nema Norðmenn gangi líka í
Efnahagsbandalagið.
Síðustu tölurnar sem Gall-
up-stofnunin hefur birt eru
síðan í janúar. Valdir fulltrú
ar allra þjóðfélagshópa voru
spurðir eftirfarandi spurning-
ar: ,Nú hefur England ákveð
ið að sækja um upptöku í
Efnahagsbandaiag Evrópu. Er
uð þér hlynntur eða mótfall-
inn því að Danmörk gangi í
Efnahagsbandalagið?“
Þessari spumingu svöruðu
38 af hundraði játandi, 35%
neitandi og 27% „veit ekki“.
Aldrei hefur jafnstór hópur
svarað neitandi samkvæmt
skoðanakönnunum Gallups
síðan Danmörk sótti fyrst um
aðild að Efnahagsbandalaginu
1961. Árum saman svörðu inn
an við 10% neitandi, en þegar
innganga Danmerkur í banda
lagið varð að raunhaefum
möguleika í fyrra, fjölgaði
andstæðingum aðildarinnar
ört. Már.uðum saman svöruðu
um og yfir 30% neitandi.
Árum saman svöruðu um
það bil 50% spumingunni ját
andi og stundum allt að 60%
en i fyrra fækkaði þeim í 40%
eða þar um bil. Einu sinni
svöruðu aðeins 35% spurning
unni játandi, og nú er fjöldi
þeirra sem sé 38% samkvæmt
síðustu skoðanakönnuninni,
sem liggur fyrir.
Kannski er eftirtektarverð-
ast, að þeim sem svara „veit
ekki“ fækkar nú tiltakanlega.
Það þýðir að sjálfsögðu, að
fleiri kjósendur en áður taka
afstöðu til aðildarinnar.
• AFSTAÐA NORÐMANNA
En Gallup-stofnunin hefur
líka spurt: „Ef Noregur verð
ur ekki aðili, eruð þér þá með
eða á móti aðild Danmerkur?“
Þessu svöruðu aðeins 33%
játandi, en 40% neitandi. „Veit
ekki“ svöruðu 27% eins og
við fyrri spurningunni.
Þetta táknar, að samkvæmt
skoðanakönmmum Gallup-
stofnunarinnar er meirihluti
andvígur aðild Danmerkur að
EBE, ef Noregur gengur ekki
í bandalaigið.
I Noregi hafa verið gerðar
tvær skoðanakannanir á veg-
um Gallup-stofnunarinnar þar
í landi um afstöðu lands-
manna til EBE. Frumkvæði
að þessum skoðanakönnunum
áttu einkum Evrópuhreyfing-
in i Noregi og Þjóðarhreyfing
in, sem berst gegn aðild Nor-
egs.
Spumingarnar voru nokkuð
mismumandi fram settar. En
fjöldi þeirra Norðmanna, sem
svöruðu neitandi, var næstum
jafnstór samkvæmt skoðana
könnunum báðum. Samkvæmt
könnun Ewrópuhreyfingarinm
ar svöruðu 45% neitandi og
44% játandi. Samkvæmt skoð
anakönnun Þjóðarhreyfingar-
innar svöruðu 46% nei og að
eins 33% já.
Þjóðairatkvæðagreiðsiur um
aðildina verða haldnar bæði
í Noregi og Danmörku. —
í Danmörku verða niðurstöð
ur þj óðaratk væðagreiðslunn-
ar bindandi. Það þýðir, að
fyrst verður samþykkt laga-
frumvarp, sem síðan verður
borið undir þjóðaratkvæði.
Samkvæmt ákvæði dönsku
stjórnarskrárinnar um þjóðar
atkvæði nær frumvarpið ekki
fram að ganga, ef meirihluti,
sem stendur saman af að
minnsta kosti 30% atkvæðis-
bærra kjósenda .greiðir at-
kvæði gegn því.
• HVENÆR Á AÐ KJÓSA?
f þjóðþinginu var afstaðan
til aðildar Danmerkur mörk
uð með atkvæðagreiðslu í des
Danska þinghiisið.
ember um árangur þann sem
hafi náðst í samningaviðræð-
um Danmerkur við ráðherra-
nefnd Efnahagsbandalagsins.
141 þingmaður greiddi at-
kvæði með en 32 á móti. Allur
þingflokkur Sósíalistíska
þjóðarflokksins greiddi at-
kvæði á móti og auk þess
nokkrir þingmenn Sósíaldemó
krataflokksins og Róttæka
vinstri flokksins.
Þjóðaratkvæðagreiðslan í
Noregi er aðeins ráðgefandi,
eða leiðbeinandi eins og kom
izt er að orði, en það þýðir að
Stórþingið er ekki skuldbund
ið til að hlíta niðurstöðum
hennar. En ekki er gert ráð
fyrir því, að Stórþingið sam
þykki aðild Noregs að banda
laginu, ef meirihluti þjóðar-
innar er henni andvígur, og
af þeim sökum verður norska
þjóðaratkvæðagreiðslan í
raun og veru sama eðlis og
sú danska.
Þar sem sterk öfl í Dan-
mörku virðast gera aðild Nor
egs að skilyrði fyrir aðild
Danmerkur kemur það ekki
á óvart að J. O. Krag forsætis
ráðherra vill, að eðlilegt sam
band sé á milli þjóðaratkvæða
greiðslnanna i Noregi og Dan-
mörku. Danska stjórnin hefur
ákveðið, meðal annars með
stuðningi Róttæka vinstri
flokksins, að reyna að koma
því til leiðar að þjóðarat-
kvæðagreiðslan verði haldin i
lok september. Krag mun
taka upp viðræður við Trygve
Bratteli, forsætisráðherra
Noregs, um samræmingu á
þj óðaratkvæðagreiðslunum.
„Kristeligt Dagblad“ hvatti
nýlega til þess í ritstjórnar
grein, að þjóðaratkvæða-
greiðslurnar yrðu haldnar
sama dag vegna þess að marg
ir Norðmenn og Danir virtust
vilja vita hvernig vindurinn
blési i hinu landinu áður en
þeir tækju afstöðu. En ein-
mitt þess vegna er erfitt að
ákveða í hvoru landinu at-
kvæðagreiðslan skuli fara
fram fyrr.
• SUNDURLEITIR
ANDSTÆÐINGAR
f Noregi hefur lengi verið
sterk hreyfing meðal þjóðar-
innar gegn upptöku í EBE, en
í Danmörku hefur mótstaðan
lengi verið veik og býsna ó-
skipulögð. En samt er hægt að
fullyrða, að ákveðnustu stuðn
ingsmenn danskrar aðildar
hafa lengi óttazt þjóðarat-
kvæðagreiðsluna, eða allt frá
því meirihluti þjóðþingsins á
Framhald á bls. 19
Ingólfur Jónsson, alþm.:
Afstaðan til varnarliðsins
í málefnasamningi ríkis-
stjórnarinnar er fjallað um
afstöðuna til varnarliðsins
með eftirfarandi orðalagi:
-Varnarsamningurinn við
Bandarikin skal tekinn til
endurskoðunar eða uppsagn-
ar í því skyni, að varnarlið-
ið hverfi frá Islandi í áföng-
um. Skal að því stefnt, að
brottför liðsins eigi sér stað
á kjörtímabilinu.“
Ríkisstjórnin og stuðnings
menn hennar eru ekki á einu
máli um, hvernig beri
að skilja þennan þátt stjórn-
arsáttmálans. Hefur það oft
komið fram á fundum og í
blaðagreinum, að mikill mein
ingarmumur er á milli
Alþýðubandalagsmanna og
margra Framsðknarmanna.
Að þessu sinni skal aðeins til
greint eitt dæmi, sem sannar
þetta.
ÍTARLEG KÖNNUN
FYRST
Einar Ágústsson utanríkis-
ráðherra talaði á fundi á veg
um Samtaka um vestræna
samvinnu og Varðbergs.
Timinn segir þannig frá
fundinum 6. nóvember s.l.:
„Lýsti Einar Ágústsson ut-
anríkisráðherra yfir, að eng-
in ákvörðun yrði tekin um
brottflutning varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli fyrr en
itarleg könnun hefði farið
fram á þessum málum
og hann hefði rætt við
Bandaríkjastjórn og stjórnir
aðildarrikja Atlantshafs-
bandalagsins. Þá er niðurstöð
ur þeirrar könnunar lægju fyr
ir og fyrr ekki mundi verða
tekin ákvörðun um það,
hvort varnarliðið skyldi
hverfa úr landi eða ekki, og
málið yrði þá lagt fyrir Al-
þingi og ekkert aðhafzt í þvi
án samráðs og samþykkis
Alþingis. Endanleg ákvörð-
un þessa máls væri vitanlega
í höndum Alþingis.'*
ÞEGAR ANNAR FER I
VESTUR STEFNIR HINN
í AUSTUR
Þar sem Alþýðubandalags-
menn hafa allt annan skiln-
ing á orðalagi stjórnarsamn-
ingsins um varnarmálin en
fram kom hjá utanríkisráð-
herra á nefndum fundi varð
mikill úlfaþytur á landsfundi
Alþýðuhandalagsins út af
þessu máli. Þjóðviljinn birt-
ir fréttir af landsfundinum
23. nóvember 1971. Þar
segir m.a.:
„Svaraði Lúðvík siðan fyr-
irspurnum og í máli hans kom
m.a. fram eftirfarandi: Ég get
ekki fullyrt, að það sé rétt
haft eftir utanríkisráðherra,
að fyrst skuli fara fram ræki
leg athugun á afstöðu hers-
ins hér á landi og síðan eigi
að taka ákvörðun um brott-
för hans eða áframhaldandi
dvöl, sagði Lúðvík. En hér er
haldið fram algjörlega
rangri túlkun málefnasáttmál
ans. 1 málefnasamningnum er
fjallað um endurskoðun her-
verndarsamningsins en þar
er átt við endurskoðun sem
miðar að þvi að herinn eigi
að fara úr landinu í áföng-
um á kjörtimabilinu.“ Hér
hefur verið vitnað orðrétt í
ummæli tveggja ráðherra.
Fer ekki á milli mála, að um
mikinn skoðanamun er að
ræða á milli þeirra. Segja má,
að þegar annar fer í vestur,
þá stefni hinn í austur.
Naumast getur málefna-
ágreiningur verið greinilegri
en hér kemur fram. Eigi að
síður er oft reynt að breiða
yfir ágreininginn og láta líta
þannig út, sem enginn skoð-
anamunur sé innan ríkis-
stjórnarinnar í varnarmál-
um. Forsætisráðherrann hef-
ur stundum rætt um skýra og
samræmda stefnu rikisstjórn
arinnar í utanríkismálum.
Hefur þá verið vitnað í Ól-
afskver og menn beðnir að
lesa það vel, því með þeim
hætti geti allir gert sér
grein fyrir, hvað fyrir ríkis-
stjórninni vakir í utanrikis-
málum og öðrum málum, sem
stjórnarsamningurinn fjallar
um. En sannleikurinn er sá,
að ríkisstjórnin hefur enga
sameiginlega stefnu í utanrik
ismálum. Alþýðubandalags-
menn vilja, að Islend-
ingar segi sig úr Atlantshafs
bandalaginu og varnarlið-
ið verði látið fara á kjörtíma
bilinu. Framsóknarmenn
vilja, að fsland verði áfram i
Atlantshafsbandalaginu. Þeir
hafa ennfremur lýst því yfir
að skylt og sjálfsagt sé að
uppfylla þær skyldur við
bandalagsþjóðirnar, sem öll
aðildarríkin hafi gengizt
undir. Það er samdóma álit
sérfróðra manna, að eins og
mú horfiir sé varn/arsföðin á
íslandi ómissandi hlekkur í
varnarkeðju. Atlantshafs-
bandalagið er varnarbanda-
lag vestrænna ríkja, sem
vilja vernda frelsi og sjálf-
stæði þjóðanna. Bandalaginu
er ætlað að koma í veg fyrir,
að frjálsar þjóðir verði und-
irokaðar eða innlimaðar í
stórveldasamsteypu, eins og
farið hefur fyrir ýmsum
A-E vrópurík j um.
ST.IÓRNIN SEGI
AFDRÁTTARLAUST,
HVAÐ RÉTT ER t
MÁLINU
Margir framsóknarmenn
vilja ekki láta varnarliðið
fara úr landinu meðan ekki
er friðsamlegra i heiminum
en í dag virðist vera. Er tal
ið öruggt, að ekki sé þing-
meirihluti fyrir því, að sam-
þykkja brottför varnarliðs-
ins. En hvað er að segja um
Hannibal? Talið er að hann
hafi haft ákveðna skoðun á
varnarmálum landsins, áður
en hann fór til Bandaríkj-
anna. Má vera að hann hafi
eigi að siður styrkzt i skoð-
unum sínum við að ræða við
sérfróða menn um sameigin-
leg varnarmál aðildarrikja
Atlantshafsbandalagsins.
Það virðist nú liggja ljóst
fyrir, að varnarliðið verður
Ingólfur Jónsson.
ekki látið fara frá Islandi
meðan horfur í heimsmálum
eru ekki betri en þær nú eru.
Ríkisstjórnin ætti að hafa
hreinskilni til þess, að segja
þjóðinni afdráttarlaust það,
sem er rétt í málinu. Varnar-
liðið fer frá Islandi, þegar Is
lendingar telja það heppilegt
og tímabært. Islendingar eru
heppnir að vera i bandalagi
frjálsra þjóða, sem virða
gerða samninga og rétt smá-
þjóða til þess að vera sjálf-
stæðar og fullvalda.
Undanfarið hefur verið
rætt um lengingu flugbraut-
ar á Keflavíkurflugvelli. í
sjónvarpsþætti nýlega talaði
utanríkisráðherra um, að
fjármagna framkvæmdirnar
með innlendu fé. Rúm
lega viku siðar var sjón-
varpsviðtal við samgönguráð
herra Hannibal Valdimars
son og var þá einnig minnzt
Framliald á bls. 15