Morgunblaðið - 24.02.1972, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAQUR 24. I'EBRÚAR .1272..
21
Mattliías Á. Mathiesen
— Landhelgis-
málið
Framh. af bls. 1
heyrast um á næstunni. Mismun
andi sjónarmið ríktu um með
hvaða hætti skyldi leysa vanda-
mélin, en nefndin hefði skilning
á þeim sjónarmiðum, sem fram
kæmu í tiilögunni og legði til að
hún yrði samþykkt af þinginu.
FISKSTOFNAR f HÆTTU
Matthías ræddi sérstaklega þá
hættu, sem fiskstofnum stafaði
af mengun og ofveiði og sagði, að
allir hlytu að veria sammála um
nauðsyn friðunarráðstafana og í
því sambandi hlyti að koma til
ráð þeirra þjóða, sem mest ættu
á hættu og mesta hagsmuni
hefðu.
Hann sagði, að menn greindi á
um stærð landhelginnair og hvern
ig skyldi ákveða hana. Reynt
hefði verið öldum saman að ná
samkomulagi um landhelginia, en
það mistekizt. öll þróun þjóð-
réttar hefði hins vegar stefnt í þá
átt að stækka fiskveiðilögsögu al
mennt og viðurkenna sérstakan
rétt strandríkja sem byggðu efna
hagsafkomu sína á fiskveiðum.
Hins vegar hefðú verið settar
reglur um rétt til að vinna efni
undir hafsbotninum.
Matthias ságði, að iaganefndin
tæki ekki afstöðu tiil einhliða ráð
stafana nema slíkt væri samkv.
alþjóðasamningum enda væru
skiptar skoðanir um þetta atriði
í nefndinni.
Síðan sagði hann: Leyfist mér
að vekja athygli á sjónármiðum
fslendinga, en þau hafa verið
skýr frá öndverðu. Alþingi lýsti
yfir 1948 þeirri skoðun sinni, að
landgrunnið allt og hafsvæðið yf
ir því væri hluti af íslenzku yfir-
ráðasvæði. Á þeim grunni hafa
íslendingar fært út sína land-
helgi, nú síðast 16. febrúar áam
þykkti Alþingi, að lamdhelgi ís-
lands skyldi vera 50 sjómílur frá
1. september 1972.
Einhliða ákvarðanir fslendinga
um útfærslu fiskveiðilögsögu eru
í samræmi við yfirlýsingu til al
þjóðalaganefndar Sameinuðu
þjóðanna 1952, þar sem segir, að
ríkisstjórn fslands sé rétt og
skylt að gera allar nauðsynlegar
ráðstafanir einhliða til að vernda
auðlindir landgrunnsins.
METUM STUONING
Loks sagði Matthías, að þótt
laganefndin hefði ekki getað
fallizt á öll sjónarmið íslendinga
þá mæti hann mikils þann já-
kvæða vilja, sem nefndarmenn
hefðu sýnt og kæmi fram í tillögu
nefndarinnar, en hún hljóðar
svo:
„Norðurlandaráð felur ríkis-
stjómum Norðurlanda að halda
áfraim að auka samvinnuna til
lausnar vandamálunum í sam-
bandi við alþjóðlega lagasetningu
um hafréttarmál, þannig að unn
ið verði að alþjóðlegri einingu
um stækkun yfirráða yfir nafinu
og landhelgi og að unnið verði
að sérstökum réttindum fyrir
strandríki og landsvæði, sem
byggja sérstaklega afkomu sína
á fiskveiðum og að gerðar verði
ráðstafanir til að koma í veg fyr
ir mengun.“
20 ÞJÓÐIR STÆKKUÐU
EINIILIÐA
Næstur á eftir Matthíasi Á.
Mathiesen tók til máls Magnús
Kj artansson, heilbrigðismálaráð-
herra. Rakti hann sjónarmið ís-
lendinga í landhelgismálinu og
sagði, að íslendingar væru ekki
einir um þá skoðun, að strand-
riki hefði rétt til einhliða ákvörð
unar um fiskveiðilögsögu.
Magnús benti á, að yfir 20
þjóðir hefðu með einhliða ákvörð
unum stækkað fiskveiðiíögsögu
sína yfir 12 mílur, þar af nokkr-
ar upp í 200 mílur. Landgrunns-
kenningin ætti vaxandi skilningi
að mæta hjá nýfrjálsum ríkjum.
Magnús vék einnig að mengun
arvandamálinu og sagði, að stór
fyrirtæki notuðu nú N-Atlantshaf
ið til að losna við úrgangsefni og
eiturefni. Hann rakti einnig
helztu rök íslendinga fyrir stækk
un landhelgininar og kvað íslend
inga hafa miklar áhyggjur af
stóraukinni sókn annarra þjóða i
nánustu framtíð á fiskimiðin við
ísland.
Magnús kvað íslendingia óska
eftir skiliningi Norðurlandaþjóð-
anna á vandamáluim sínum og að
þau beiti áhrifum síinium til að
íslendiingair nái viðunandi sam-
ko-mulagi um viðs'kiptatengsl við
Efinahagsibandialagið.
OF MIKIL ÁHERZLA Á RÉTT
STRANDRÍKJA
Næstur tók til máls Erik
Adamsson frá Svíþjóð. — Hann
sagði, að í upphaflegu áliti laga-
nefndarinnar hefðu verið felldar
burtu setningar, þar sem lýst
hefði verið andstöðu við einhliða
útfærslu landhelgi. Lýsti hann
sig mótfallinn þessu og sagði, að
hann teldi, að alltof mikil áherzla
væri lögð á séristalkan rétt strand
ríkja. Hann teldi það vera mál,
sem leysa ætti á alþjóðalegan
máta og kvaðst hann vilja leggja
til, að ákvæði tillögu laganefnd-
arinnar uim sérstakan rétt strand
rlkja væri ekki túlkað á of breið-
um grundvelli. Kvaðst hanm
vilja taka fram, að þetta mætti
ekki taka sem skilningsskort á
hinum sérstöku vandamálum ís-
lendinga.
Adamssoin sagði, að Svíar
skildu mætavel hversu mjög ís-
lendingar byggðu á fiskveiðum.
En hantn kvaðist samt vera óró-
legur vegna þess, að íslendingar
ætluðu að grípa til einhliða að-
gerða, þar sem það kynni að
valda árekstrum á alþjóðavett-
vangi.
FÆItbYJAR VIL.IA 70
MÍLUR
Eriendur Patursson frá Fær-
eyjum talaði næstur. Hann kvaðst
lýsa yfir stuðningi við tillögu
laganefndarinnar. Hann sagði, að
skilyrði til þess að fólk gæti lif-
að á Grænlandi, íslandi, Færeyj-
um og Vestur- og Norður-Noregi
og reyndar víðar á Norðurlönd-
um væri, að fiskstofnianir yrðu
friðaðir.
Sagði hann, að i færeyska Lög-
þinginu lægju fyrir tillögur um
stækkun landhelginnar í sjö-
tíu sjómilur frá grunniínum og
mengunaryfirráð til 120 sjó-
mílna. Einnig væri mikill áhugi á
því í Noregi og á Grænlandi, að
fiskveiðimörkin yrðu færð út og
komið yrði í veg fyrir mengun
í hafinu.
Patursson sagði, að ákvörðun
um stækkun fiskveiðilögsögu
yrði að sjálfsögðu að taka af
yfirvöldum viðkomandi lands,
það væri mjög mikilvægt að sam
staða Norðurlandanna fengist í
málinu og að því miðaði tillagan.
Málið þyldi enga bið.
Helge Seip, fyrrum ráðherra i
Noregi, taiaði næstur. Hann
sagði, að hafréttarmálin væru í
brennipunkti nú, sérstaklega fyr
ir strandríki. Sagði hann, að
Norðmenn litu svo á, að hafrétt-
arráðstefnan, árið 1973, væri rétt
ur vettvangur til að fá alþjóðiega
lausn, en það þýddi ekki, að áhugi
væri á norrænni samstöðu. Hann
kvað íslendinga hafa borið land-
helgismálin fram.
Helge Seip sagði, að hann yrði
eins og Eri'k Adamsson að iýsa
yfir áhyggjum sinum yfir túlkun
á tillögu laganefndarinnar í þá
átt, að hún væri viðurkenning á
einhliða ákvörðunum. Það væri
ekki ætlunin. Lykilorðið væri fyr
ir marga, að unnið skyldi að al-
þjóðlegri einingu um málið. Hann
sagði að lokum, að hann styddi
þá hugsun, sem lægi að baki til-
lögu laganefndarinnar, en að
hann hefði fyrirvara gagnvart
einhliða útfærslu.
Siðastur tók til máls formaður
iaganefndarinnar, Knud Thest-
rup, fyrrum dómsmálaráðherra
Danmerkur. Hann sagði, að skoð
un nefndarinnar væri sú, að full-
ur skilningur væri á hve mikil-
vægar fiskveiðar væru fyrir
strandríki, sem byggði afkomu
sína á þeim. Hins vegar væri það
skoðun nefndarinnar, að leysa
yrði iandheigismálin á alþjóðleg-
um vettvangi.
Thestrup kv-aðst að sjálfsögðu
leggja til, að tillagan yrði sam-
þykkt.
Var síðan atkvæðagreiðsla um
tillöguna og hún samþykkt.
— Nixon
Framh. af bls. 1
frjálsiíþróttamanna. Meðal sýn-
inigariatriða var keppni í borð-
tennis.
Áður en viðræðuraar hófust í
dag ræddu þeir Nixon og Chou
stuttlega við fréttaimenm. — Gaf
Chou þar í síkyn að bandarísku
fréttamenndmir gætu fengið að
dveljaist áfram í Kínia um síkeið
eftir heimför forsetaws, en Nixon
heldur heimleiðis á suniniudag.
Hafa margiir fréttamianinanna því
sótt uim framiengingu á dvalar-
leyfi sínu.
Chou kom til gestabústaðarins
stundvíslega kl. tvö síðdegis, og
tók Nixon á móti honum á tröpp
unum. Heilsaði forsetinn Chou á
kínverisku, en Chou brosti við,
enda talar hamn reiprennandi
ensku. Hjálpaði Nixon Chou úr
frakkanum, og virtust báðir i
bezta skapi, að sögn frétta-
mianna. Þegar fréttaljósmyndar
arnir voru í óða önn að munda
vélar sínar fyrir framan leiðtog-
ana, benti Chou þeim á að taka
fleiri myndir af Nixon, en for-
setinn benti þá á að þeir hefðu
nægar birgðir af þess konar
myndum. Notaði Nixon tækifær
ið til að spyrja Chou um veðurút
lit fyrir morgundaginn, en þá er
ætlunin að heimsækja kínverska
múrinn. Fullvissaði Chou hann
um að þá yrði hætt að snjóa, og
ferðin ætti að takast vel.
FORSETAFRÚIN í KOMMÚNU
Á meðan j>eir Nixon og Chou
ræddust við átti frú Pat Nixon
ainnrílkt. Heimsótti hún fyrst
landbúnaðar-kommúnu, og siðan
glergerð.
Kommúnan, sem frú Nixon
heiimsót'ti, er skammt frá Peking.
Þar búa um 40 þúsuind manns, og
hefur kommúnan til urnráða
2.600 hektara ræktaðs lands. Skoð
aði fonsetafrúin þar meðál ann-
ans grænmeti ræktað í venmi-
húsum, ræddi við skólaböm og
við aldraða konu, sem verið var
að lækna með nálastungum.
Hafði kona þessi lengi verið
óvinnufær vegna lömunar í
hægri handlegg og fóttegg, en
kvaðst nú geta stundað léttari
störf, eins og matreið.slu.
Um 18 þúsund áhorfendur
voru saman kornnir í íþróttahöíi -
inni þegar þeir Chou og Niyon
komu þangað ásamt fyl'gdarliði.
Fögmuðu áharfemdur gestunium
með lófataki er þeir gengu til
sæta sin-na i dómarasitúkunni. í
för með Nixon voru kona hans,
Kissinger ráðgjafi, Ronald Ziegl-
er blaðafuliltrúi, og svo Wiliiam
P. Rogers u tanrik is ráðherra, sem
fyrr um d-agimn hafði átt fun d
með Chi Femg-fei utanríkisráð-
herra Kína.
Fréttaimenn segja að kinversk-
ir fjöiimið'lair haldi áfram að birta
óvenju ítarlegar fréttir aí heim-
sókn Nixons. Bonda þeir meðal
anmars á að Dagblað alþýðuinmar
hafi í dag birt fjórar nýjar
myndir frá heimsókninni, og að
vel hafi verið frá henmi sagt i
sjónvarpi.
1 barnaskóia kommúnunnar
fögnuðu börnin forsetafrúnni
með því að syngja lofsöng um
Mao formann. Ræddi frúin nokk
uð við börnin, og minntist þess
meðal annars þegar hún var
barnakennari áður en hún gift-
ist Riohard Nixon. Frá barna-
skólanum hélt frú Pat til heim-
ilis einnar kommúnu-fjölskyld-
unnar, settist þar við eldhúsborð-
ið og ræddi við húsmóðurina.
Kvaðst forsetafrúin hafa haft
mikla ánægju af heimsókninni.
Frá kommúnunni var haldið
til glerverksmiðj'u i Peking, þar
sem meðal annars eru gerðir
margs konar listmunir úr gleri.
Skoöaði frú Nixon verksmiðjuna
i fylgd frú Ohao Mei-yun, sem
er formaður byltingarráðs gler-
gerðarinnar, og að heimsókninni
lokinni bauð hún frú Chao að
koma til Bandarikjanna. „Ég
vona að þér getið komið,“ sagði
frú Nixon. „Ég get ekki sýnt yð-
ur glergerð eins og þessa, en það
verður eitthvað annað að sjá.“
Að heimsókninni lokinni voru
frú Nixon færðar gjafir, glerdýr
og blóm.
- EBE
Framh. al' bls. 1
efnahagssamvinmu, skuli fara
fram, og verða viðræðurmar
við ísland 28. og 29. marz nk
Það eru sex lönd, sem um er
að ræða, ísiand, Svíþjóð, Finn
land, Sviss, Portúgal og Aust-
urríki.
Fjölmargir viðræðufundir
hafa farið fram í Brussel und-
anfamar vikur, með fulltrú-
um EBE og landanma sex. —
Ljóst er að samningar verða
erfiðir, því að miíkið ber á
milli. Öll EFTA-löndin hafa
kvartað undan því að tilboð
EBE séu mjög léleg.
— Malta
Framh. af bls. 1
varnarmálaráðherra Bretlands
og Joseph Luns, framkvæmda-
stjóra i Róm. Var það eftir að
þeir Carrington lávarður og
Luns höfðu lagt fram nýtt leigu-
tilboð Breta og NATO i her-
stöðvarnar. Sögðu fréttamenn
þá að Mintoff hefði gengið af
fundinum í fússi.
Um síðustu helgi sendi Mintoff
Heath langorða skýrslu um álit
sitt á samningaviðræðunum og
helztu ágreiningsatriðunum, og í
orðsendingunni í dag er Mintoff
sagður hafa látið í ljós þá trú
sína að samningar ættu að geta
tekizt um áframhaldandi afnot
Brata af herstöðvunum.
Hver ók á ríð-
andi mann?
EKIÐ var á ríöundi hestamann,
Þorgeir Jónsson í Gufunesi, á
tíniabilinu frá kl. 17 til 17.30,
liinn 30. janúar siðustliðinn á
veginum í Gufunesi. Volkswagen-
bifreið, sem ungur maður ók,
lenti afta-n á liestinum, og við
það féll Þorgeir af baki og skrám
aðist eitthvað og meiddist.
Ökumaðurinn vildi kalla á
sjúkrabíl, en Þorgeir Jónsison bar
siig veil og taldi slig e'kki hafa
sakað. Nú hefuir aranað koroið í
Ijós, en þar sem Þorgeir 'lagði
ekki á minnið nafn og númer
viðkomandi, biður raninsólcnar-
lögreglan hinn unga ökuman-n
uim að hafa samband við sig hið
allra fyrsta.
— Ingveldur
Framh. af bls. 19
á að komast heim í kvöldstörf-
in.
„Ég held við stritum nóg
hina dagana, þótt við fáum okk-
ur einn frídag og enginn telur
það eftir,“ sagði hún.
Margt var spjallað i þessum
ferðum. Eitt sinn komust
áfengismálín á dagskrá, en
Inga var bindindismaður af lífi
og sál.
„Áfengi á að meðhöndla eins
og önnur eiturlyf," sagði hún,
„því fylgir aidrei annað en böl
og mæða.“
Svona var hún heilsteypt í
skoðunum, starfi og leik, allra
manna duglegust og allra
manna glöðust, þegar það átti
við.
Eins og áður er sagt, var
jörðin niðurnídd, þegar þau
hjón tóku við henni og litið um
frístundir fyrstu árin. Það var
ræiktað og byggt og börnin hlutu
menntun, eins og bezt var á kos-
ið. Annar sonurinn af tveim er
verkfræðingur og býr í Frakk-
landi, kvæntur franskri konu,
og þegar Inga varð sjötug, buðu
þau hennd til sín og flaug hún
þangað ein sins liðs og dvaldi
þar í hálfan mánuð í góðu ýfir-
læti og naut ferðarinnar sem
bezt mátti verða. Hin börnin
eru gift hér heima, tvær dætur
búa á Selfossi og ein í Reykja-
vík.
Eldri sonurinn var stoð og
stytta foreldra sinna alla tíð,
varð búfræðingur frá Hólum,
að öði-u leyti heima og tók við
búi með móður sinni, þegar hún
missti manninn.
Á sumrin dvöldu dætur, tengda
synir og dótturbörn oft lang-
dvölum í Ásbrekku og réttu
hönd við heyskapinn. Það voru
ánægjulegir dagar fyrir Ingu.
Hún lifði það að sjá litla kot-
ið verða að notadrjúgri jörð,
með góðum byggingum og falleg
um túnum og þegar við nú
kveðjum hana að leiðarlokum,
minnist ég með ánægju orða,
sem tengdadóttir hennar sagði
við mig í fyrra:
„Hún er góð kona, hún Inga,
hún er engum lík.“ Og þannig
var hún.
Jóhanna Jóliannsdótt-ir.
HELLA HAL0GEN LUKTIR
2 X MEIRAUÓS
(^lnaustkf
Bolholti 4