Morgunblaðið - 22.03.1972, Side 21

MORCxl'NBLAÐTÐ. 'MÍÐVIKUDAGt)R 22. MARZ 1972 ■'
21
Ákvörðunin
Frandiald af bls. 11.
borð við Island, Noreg og Dem-
mörk hetfðu gemgið í það. Þá
vitnaði harm til þess, að i byrjun
október heiði Ólaifur Jóhannes-
son lýst þvi yíir í norska sjón-
varpimu, að varn ariið.ss'töðin yrði
hér áfram.
til að f jaMa um slik álit, áður en
þau væru hötfð til viðmiðunair við
ákvör ðuinartöku.
Margt bendir tii þess að nauð-
synílegt sé, að við Lsiendingar
höfuim meira samráð um mótun
utanirikisstof’nu okkar heldur en
nokkru sinni áður. Það er Iiifs-
nauðsyn fyrir litla þjóð sem hina
isllenaku, að sem mest samstaða
takiist um utanrikLsstefnu henn-
air. Það er því naiuðsynlegt, að
við fylgjumst vel með öBum
þeiim breyting'uim á alþjóðavett-
vatnigi, sem skipta otókur Isilieind-
iniga mestu.
ATBURÐARÁSIN I EVRÓPU
Það er eiinkum atburðarásin í
Evrópu, sem máli skiptir. Og það
er vert að rifja upp, að nú eru
tlímamót i þeim efnum. Fyrst
sikai það mefnt, að rlkisistjóm
Vestur-Þýzkalamds hefur gert
álíveðna tilraun tiil þess að bæta
sambúðina við nokkur Austur-
Evróputíki, sérstakliega Sovét-
ríkin og Pólland, með samning-
um við þau lönd. Þessir saimn-
ingair hafa enn ekkii verið stað-
festir af sambandsþimgi'mu í Bonn
oig raunar er vaxamdi óvissa um,
hvort þeiir verði staðfestir. En
þeir gei'ðu möguil'egt samfcomu-
lag miiHi fjórveldanina um stöðu
Beail'ínar, þótt staðfesting mili-
rikjasamninganna í Bonn sé for-
senda fyrir því, að BerMnarsam-
komiulagið komi tii framfcvæmda.
Þá er í öðru lagi þetss virði að
minna á, að á fundi utanrikisráð-
herra NATO-rikjanna i Reykja-
vik sumarið 1968 var saimþykfct
að hafnar sikyldu viðræður við
Sovétríkin um gagnfcvæman
samdráft heraffla í Mið-Evrópu.
Innrásin í Tékfcósllóvafcíiu í ágúst-
mánuði 1968 stöðvaði frekari við-
leiitni í þessa átt. En á sl. suirmri
lét Brezhnev hins vegar í það
slkina, að Sovétníkin kynnu að
vera reiðubúin til þess að ræða
þessa tiMögu við aðiMarrífci Atl-
anitshafteibanidaiagsins. Var áistæð-
an talin sú, að Sovétríkin vildu
bæta ástandið á vesturlandamær-
um síniurn, svo að þau gætu eflt
vamaTmátt sinn á landamærum
Sovétrifcjanna og Kína, sökum
versraandi saimbúðar þessara
tveggja rífcja.
Á fumdi aðs'toðarutamrífcisráð-
herra NATO-ríkjamma í Brússel
í ofctóiber var ákveðið að tiilmefna
sérstafcam sendiimamn, Manlio
Brosio, þáverandi framkvæmda-
stjóra samtakanna, til þess að
fara tiil Moiskvu og kamna vilja
Sovétsitjómarinnar í þessum efn-
um. Enn hetfur So'Vétstjómin þó
ekfcl verið tilbúin að taka á
móti þesisum sendim'anni Atl-
amtsih atfsbamdaliaigsins.
í þriðja lagi má svo minnast á
þær umræður, sem fram hafa
farið í Evrópu urn hugsaniega
öryggismálaráðstefnu í Evrópu
með þátJttöku Banðaríkjamma og
Kanada, þar sem reynt yrði að
ná samkomuiiagi um nýsfcipan í
öryggismálum Evrópu. Island
hefur eins og önniur Aflantehafs-
bandaiiag.S'iiki lýst yflir stuðnimgi
við slífca ráðstefnu og tjáð sig
reiðubúið að taka þátt í henni.
I fjórða lagi eiga sér stað svo-
kallaðar Sailtviðræður stórveld-
amna um gagnkvæma afvopnun
sérstakra vopnategunda.
GAGNKVÆMUB SAM-
ÐRÁTTUR VÍGBtJNABAR
Þegar þessi þróun máia í Evr-
ópu er höfð í huga, verður ljósar
en eiila, að á þessu stigi miálsins
er ákafllega óhyggitegt og raunar
miikið flljótræði atf Islendingum,
að gera róttækar breytimigar á
sfcipan öryggismiála lands sins,
meðan þau mál eru í deiglunni í
Evrópu, sem geta táðið mikiu
um stöðu ísiiands og vaimarþörf
á nmstu árum. Enda er forsemda
alira þessara viðræðna og vænt-
anilegra breytinga á skipan ör-
yggismála í Evrópu, að þær eigi
sér stað með gagnfcvæmum sam-
drætti vigbúnaðaæ stórveldanna
eða bandalaganna tveggja, Atl-
antshia&ibandalaigsins og Varsjár-
bandalagsins.
Á slífcu'm tímum er það nauð-
syniegra en eiia, að þeir 'Stjórn-
málafloklkar, sem himigað til hatfa
stutt og styðja emin aðilld Islands
að Atiantshaflsbandaiaginu, hafi
náið samráð sín á millili og þannig
verði stuðlað að sem mestri sam-
stöðu og einimigu um utanrík' s-
stetfnu Isiamds á öirl'agatimum.
Öryggismál Islanids eru og
verða aldrei einangrað fyrir-
brigði, sem okkur einum kemur
við. Auik þess, sem þau skipta
önnur Atlantehafsríiki í heild og
þeiirra oryggi, er ljóst, að fyrir-
komuilag á þessum máhim hér
hefur mifcil áhritf á öryggi hinna
Norðurliandanma. f Noregi hafa
t. d. komið firam aivarlegar
áhyggjur vegnia hugsaíntegra
breytimga á slkipain öryggisimáia
Istendinga. Eins og kumnugt er
hafa Norðmienn mifclar áhyggjur
af vörnum Noreigs á landamær-
um Sovétrikjanna og Noregs
vegna aukinma athafna sovézka
fflotans við Norður-Noreg. Vitað
er, að sovézki flo<tinn hefur hald-
ið æfinigar rétt utan við norska
landihelgi, þar sem æfð hefur
verið innrás í Noreg. Ef hugsam-
legur brottfllutnmig'uir varnarliðs
frá Islandi hefði t. d. þau áhrif,
að Norðmenn teldu nauðsynfegt
að efla varnir sínar t. d. með
erlenidu varnarliði, myndi það
hafla áhritf á stefnu Svía í varnar-
máiium og ekfci síðuir Finna. Ein
af ástæðunum fyrir því, að Norð-
menn tóku strax 1949 þá aftetöðu,
að þeir vildu ekki hafa erlent
herlið í landi sínu, var sú, að þeir
töldu lliktegt, að þá myndu Sovét-
rífcin krefjast herstöðva í Finn-
landi. SMkar herstöðvar í Finn-
landi myndu að sjáltfsögðu gera
Fiinniand enn háðara Sovétríkj-
unuxn, en það er nú, og um leið
munu þær einnig veifcja vamir
Noregs og Sviþjóðar.
Afstaða okfcar till öryg’gismál-
anna er því ekki einfcamál oldcar.
Hún getur haf't víðtækar affleið-
ingar. Þess vegna er eðlilegt, að
einn þáttur í þeirri athuigun, sem
utanríkisráðherTa segir nú að
fari fram á va’rmarmál'unum,
beinist að stöðu hinna Norður-
landanna.
ATHUGUN
A ÖRYGGISMÁUUM
Jón Ármann Héðinsson (A)
gerði grein fyrir ti'lilögu Alþýðu-
fflokksmanna um öryggismál Is-
lands, sem er í því fölgin, að
utanriikismálanetfnd geri ýtariega
athugun á öryggismálunum, m.a.
með hliðsjón atf gildi varnarsam-
tafca At'lantshafsbandallaigsins fyr
ir öryggi ísliands og gildi ísfcmds
innan saimtakanna. Þá skyldi
huga að áhrtflum hinnar miklu
aukningar á flotas'tyr'k stórvelda
á Norður-Atlantshaifi á stöðu ís
lands og niágranna þesis og at-
huga möguleika fslendinga til að
tafca meiri þátt í eftirlitsistarfi
yflir Atlantsha.fi, a. m. k. yfir
landgrunninu eða að 100 mílna
mengunarlögsögu.
Alþingismaðurinin sagði, að
stefna rifcissitjórnarinnar væri
engan veginn ákveðin varðandi
öryggismálin, helidur þvert á
móti yfirlýst, að samstaða rilkti
ekki innan hennar, sem hefði boð-
ið heim togstreitiu og mistú'lfcun,
eins og fram hefði fcomið. Hann
minnti á, að milkilM meirihluti
A'lþingis og þjóðarinnar hefði
samþýkkt, að hér sky'ldi vera
vaimarstöð og það væri stað-
reynd, að almennt hefði fólfc það
á tilfinningunni, að enn hefði
eklki það ástand skapazt í heim-
inum, að mögufeifcar væru á að
hverfa til fyrri steifnu um al-
gjört hliutleysi. Taldi hann það
viðurkenninigu á því, að enn yrði
ekki komizt hjá þvl að starfa
með okkur vinveittum þjóðum til
þess að tryggja öryggi okfcar
sjálfra. Raikti hann siðan stöðu
og tiiganig Atian'tshaifsbandaia'gs-
ins og hvers vegna smárild á
HEF ALLTAF VERIÐ
OG ER NATO-SINNI
Einar Ágústsson utanríkisráð-
herra ítrekaði það, að hann liti
á tiillögu sjállfstæðisimanna sem
hreint vantraust á sig og kvaðst
vona, að hún yrði fefld, enda
væri hún ólýðræðisleg, þar sem
hún gerði ekki ráð fyrir að alilir
þinigfliokfcarnir ættu aðild að
endurskoðun varnarsamningsins.
Hann sagðist etofci fara úit í
túlfcun stjórnarsáttmálans, en
lét þesis getið, að ekkert ósa-m-
ræmi væri að finna í sínum um-
mælum utan þess, er bixzt hefði
í Visi og var missögn.
Varðandi ráðherranefndina tök
utcinrlkisiraðherra fram, áð eragin
breyting hefði orðið á verfca-
sikiiptiragu ráðherra. Þá sagði
hann, að niðurstöður samniinga-
viðræðnanna við Bandarífcja-
meran yrðu efcki lagðar fyrir
þetta þing, enda væru þær ekki
hafnar, en myndu hefjast innan
skamms.
Utanri-kitsráðheira sagði, a5 sin
sanrafæring væri sú, að ef /ið
gætum ekki endurskoðað varn-
arsamninginn, þegar fi'iðvænl(;ga
horfði, g'ætum við það milklu sið-
ur þegar ófriðvænfega horfði.
Þess vegna ættum við að grípa
tæfcifærið nú og loena við her-
inn. Hann sagði, að það takmark
hetfði nú náðst, að allir viildu her-
inn úr landi. — Eilgum við því
ekki að sameinasit um að losna
við heriinn á kjörtímabiliniu. Etf
einhverjir vilja fyrr, verður etf-
laust hægt að ná samikom'ulagi
um það, sagði utararífcisráðherra.
Hiras vegar sagði utanríkisráð-
herra, að hann væri NATO-
sinni og hefði all'taf verið það,
þótt hann gæti ekki hugsað sér
að vera í NATO um eilífð allia
og efltir að hernaðariegt gilidi
þess væri úr sögunni. í flram-
haildii af þvi lét hann í ljós ósfcir
um, að Island gæti í framtíðinni
verið í sem nánustum tenigsd-
um við Vestur-Evrópuþjóðimair,
Norðurlönd og engilsaxnesiku
þjóðimar, jafnframf því sem
hann óskaði þess að sú stfund
gæti komið, þegar hernaðar-
bandalög væru óþörf.
„DRAUMliR AÐ VERA
MEÐ DÁTA“
Garðar Sigurðsson (Abl) saigð-
ist viJlja hefja ræðu sína með því
að ritfja upp gamlan slagara: það
er draiumur að vera með dáta.
Hann sagði, að óþarfi væri að
segja, við hverja þar væri átt.
Hann sagði, að utarariikisráð-
herra færi með utanrikismálin.
Hins vegar væru sjáltfsitæðis-
mienn taugatrekktir yfir ráð-
herranefndinni. Hann tók sér-
stalklega fram í þesisiu samibandi,
að Alþýðubandalagið væri lýð-
ræðissinnaður fflobkur, en ef ein-
hver flokbur verðskuldaði það
að kailliast ekki lýðræðisiiokkur
væri það Sjálfstæðisfflokfcurinn,
en fráfarandi ríidsstjórn hefði
skipað Isiliendingum á borð með
örgustu fas'istaríkjum eða tagl-
hnýtingum Bandaríkjanna. Morg
unblaðið hefði snúið út úr um-
mæíi'um andstæðinga sinna á
þinigd á hinn feriegasita hátt.
Þingmaðurinn sagði, að hvað
eftir aninað væri verið að taia
um vestrænar lýðræðiKþjóð'r, en
engum do'ttið i huig að skiilgreina
það orðasiamband nánar. Hafði
þingmaðurirm mörg orð urn það,
hverjar hinar vestræniu lýðræðis-
þjóðir væru og minntisit á
Portúgail og Grikkiland i því sam-
bandi.
Hann sagði ljóst, að hann væri
á móti aðild íslands að NATO.
Á hinn bóginn verðum við átfraim
í NATO, sagði þinigmaðurinn.
Hann kvaðst þó vona, að þar yrði
stefnubreyting á og hetfði mátt
finna vott af henni í ræðu utan-
rikisráðherra.
Umræður héldu áfram síðdegis
í gær og verður þeiira nánar
getið siðar.
— Einvígið
Framhald af bls. 2.
Þegar hér var komið, var
haldinn fundux hjá stjónn
FIDE og þar tilkyranti Rabell
Mendez, að ekki hefði náðst
samkomulag og því væri ekki
unrat að aðhafast raeitt frekar
í málinu. Að því búmu kvaðst
Guðmundur G.. Þórarirasson
hafa gert með nokkrum orð-
um greín fyrir afstöðu ísl.
skáksambandsins til þess, að
slitnað hefði upp úr samrairaga-
viðræðunum og' að þeir íslend-
ingarnir myndu halda heim
næsta dag.
En nofekru seirana báðu
Júgóslavarrair um frest. Síðan
hurfu þeir af sjónarsviðinu og
eftir mikið japl og fuður,
gengu þeir að íslenzka tilboð-
inu svo að segja óbreyttu.
Nú virtist málið vera komið
í höfn, en samt var eftir að
ganga frá mörgum atriðum.
Til þessa hafði styrinra staðið
um skiptingu verðlaumanraa,
en síðan upphófst mdkið karp
um öranur atriði og virtist
aftur ætla að slitna upp úr
öllu saman, þegair farið var að
ræða þaran möguleika, að
aranar hvo,r kepparadinin yrði
veikur og það slitraaði upp úr
einvíginu. Hverraig ætti þá að
að borga þeim og hverruig ætti
að taka á því máli yfirleitt.
— Varð um þetta mikið karp,
sagði Guðmundur G. Þórarine-
sora og hefði svo litið út emn
einu sinmii, sem slitna myradi
upp úr öllu, en þó hefði
náðst samfcomulag eftir
margra kfiutokustunda þóf.
Guðmundur skýrði enin-
fremur svo frá, að þegar
samningaviðræðunium var lok-
ið, hefði Rabell Mendez komið
að máli við sig og beðið sig
um að ganga frá farmiðum
og hótelpöntunum fyrir 20
manins frá Puerto Rico á þanin
hluta einvígisiras, sem haldiran
verður í Reykjavík. Ætlar
þetta fólk að dveljast hér
fyrstu vikuna af einvíginu í
Reykjavík.
Mendez hefði enrafreinur
látið svo um mælt, að Puerto
Rico hefði ekki hugsað sig um
að fá síðari hluta heimsmeist-
araeinvíglsinis með þeim kjör-
um, sem ísland fær. Verðlaun-
in af hálfu íslands verða
62.500 dollarar, þar eða helm-
ingurinin af upphaflegu verð-
laununum fyrir allt einvígið.
Gat Mendez þess svona til
samainburðar, að Puerto Rico
væri nú búið að ná samraing-
um um að fá fegurðarsam-
keppraina „Ungfrú alheimur“
(Miss Universe) flutta flrá
Miami til Puerto Rico. Væri
þetta gert í laradkynraingar-
skyni og þyrfti Puerto Rico að
greiða 200.000 dollara á ári í
fimm ár fyrir að fá fegurðair-
samkeppniraa flutta til sín frá
Miami. Taldi Mendez saimt þá
keppni hafa lítið gildi miðað
við heimsmeistareinvígið í
skák.
Þá gat Guðmundur þess
enmfremur, að Guðmundur
Arnlaugsson rektor yrði að-
stoðardómari í þeim hluta
einvígisimis, sem haldirun yrði
í Reykjavík, ef hamra yrði við
málaleitam FIDE að tafca það
verfcefni að sér.
Til sölu
Hótel Blönduós
Upplýsingar gefa: Nýja fasteignasalan, Laugavegi 12, símar 24300 og 24301, og Arni Guðjónsson. hæstaréttarlögm., Garðastræti 17, símar 12831 og 15221.
"Vfeitingahús
við Óðinstorg • sími 20490
Matreiðslumaour
óskast
Viljum ráða matreiðslumann,
reglusemi og snyrtimennska
áskilin.
Upplýsingar hjá
yfirmatreiðslumanni.