Morgunblaðið - 09.05.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. MAl 1972
auðlindir hafsins úti fyrir
ströndum sínum. Þegar sýnt
virðist hvert stefnir í þess-
um efnum væri afar óráðlegt
fyrir Breta og V-Þjóðverja að
gera tilraun til þess að beita
íslendinga afarkostum.
Svo virðist nú, sem nokk-
urs skilnings gæti í Bret-
landi á því, að sú ferð yrði
ekki farin til fjár, ef þeir
reyndu enn einu sinni að
beita okkur íslendinga of-
beldi í landhelgismálinu,
enda hafa þeir af því nokkra
reynslu, að slíkar aðgerðir
SAMHENT ÞJÓÐ -
STERKUR ÞJÓÐARVILJI
Oitgofandi hf. ÁrvakiH1, Rfeykjavík
Prarrfcvæmdas-tióri Haratdur Svemsson.
Rítsit]6rar Mattihías Johannessen,
Eyjóiifur Konráð Jónsson.
AðstoSarritstjón' Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfiull'trúi borbljöm Guðmundsson
Fréttestjóri Björn Jólhannsson.
Aug.l.ýsingastjöri Ámi Garðar Kristinsspn.
Ritstjórn og aifgreiðsia Aðalstræti 6, sími 10-100.
Augirý.singar Aðalstraati 6, sirmi 22-4-80
Ásikri'ftargjald 226,00 kr á imiámuðí innaniands
I fausasöiu 15,00 Ikr einta'kið
IVTæstu þrír mánuðir verða
-*■ ’ örlagaríkir fyrir okkur
íslendinga. Á þeim tíma mun
koma í ljós, hvort samningar
takast við Breta og V-Þjóð-
verja á grundvelli útfærslu
fiskveiðilandhelginnar í 50
sjómílur eða til átaka dreg-
ur við þessar þjóðir. Væntan-
lega er ríkisstjórnum þessara
tveggja nágranna- og við-
skiptaþjóða okkar nú orðið
ljóst, að íslendingar munu
ekki hvika frá útfærslunni í
50 sjómílur hinn 1. september
nk. Allir hugsanlegir samn-
ingar milli okkar og þeirra
hljóta því að byggjast á þess-
ari staðreynd.
Frá því að alvarlegar um-
ræður hófust hérlendis um
nýtt og stórt skref í land-
helgismálinu, hefur hvað eft-
ir annað verið á það bent, að
tíminn vinnur með okkur
eins og raunar kemur betur
og betur í ljós. Nýjasta dæm-
ið um það eru samningar
þeir, sem Bandaríkjastjórn
hefur gert við Brasilíumenn
um heimild fyrir bandaríska
fiskibáta til þess að veiða
rækju innan 200 sjómílna
fiskveiðilögsögu Brasilíu.
Með samningum þessum hafa
Bandaríkin í raun viðurkennt
rétt Brasilíu til 200 mílna fisk
veiðilandhelgi. Þessir samn-
ingar hljóta að stuðla mjög
að því, að alþjóðleg viður-
kenning fáist fyrir rétti
strandríkja til þess að nýta
bera takmarkaðan árangur
og aðeins í stuttan tíma. Fyr-
ir skömmu átti Geir Hall-
grímsson, varaformaður Sjálf
stæðisflokksins, viðræður við
brezka þingmenn og ráðherra
í Lundúnum. í viðtali við
Morgunblaðið hafði Geir
Hallgrímsson m.a. þetta að
segja um viðhorfin í Bret-
landi nú til landhelgismáls-
ins: „Mér sýndist koma fram
sterkur vilji til þess að ná
samningum hjá þeim, sem ég
átti tal við, áður en til út-
færslunnar kemur 1. septem-
ber. Alveg sérstaklega hygg
ég, að þeir þingmenn, sem
hafa sótt okkur heim, skilji
betur en áður sjónarmið ís-
lendinga, þótt þeir séu okk-
ur engan veginn sammála.
.... Niðurstaða mín er sú, að
hjá Bretum ríki áhugi á því
að ná samningum við okkur
áður en til útfærslunnar
kemur og að þeir séu reiðu-
búnir til að ganga nokkuð
langt frá þeirra sjónarhóli
séð, til þess að samningar geti
tekizt.“
Enn eru þrír mánuðir til
stefnu. Við skulum vænta
þess, að heilbrigð skynsemi,
sem Bretar eru stundum
kenndir við, fái að ráða hjá
þeim í landhelgismálinu. Ef
ekki munu þeir komast að
raun um að samhent þjóð og
sterkur þjóðarvilji mætir
hvers kyns afarkostum eða
ofbeldisverkum, sem tilraun
kann að verða gerð til af
þeirra hálfu, þegar kemur að
1. september.
LÆRISVEINN
EINARS
OLGEIRSSONAR
í rauninni hafa kommúnist-
ar á íslandi aðeins lagt
áherzlu á eitt hin síðari ár,
en það er að reyna sannfæra
almenning um, að þeir séu
ekki lengur kommúnistar.
Til þess að hreinsa af sér
kommúnistastimpilinn lögðu
þeir niður Kommúnistaflokk
íslands fyrir stríð og stofn-
uðu Sameiningarflokk alþýðu
— Sósíalistaflokkinn með
nokkrum Alþýðuflokksmönn-
um. Þegar Sósíalistaflokkur-
inn var orðinn gatslitinn og
gegnsæ flík, var hann einnig
lagður niður og Alþýðubanda
lagið sett á stofn í hans stað.
En nú var þeim ljóst, að
nafnbreytingin ein mundi
ekki duga, heldur þyrfti líka
að sýna ný andlit. Þess vegna
var hinum gamla kommún-
istaforingja, Einari Olgeirs-
syni, varpað fyrir borð og
ungur ráðalaus sakleysingi
settur í hans stað. En komm-
únistar koma alltaf upp um
sig fyrr eða' síðar.
Eins og segir í miklu riti
um kommúnistaflokkana í
heiminum er formaður
Alþýðubandalagsins „hug-
myndafræðilegur lærisveinn
Einars Olgeirssonar". Raunar
var það vitað, að formaður
Alþýðubandalagsins er ekki
bara það, heldur líka pólitísk-
ur fóstursonur kommúnista-
foringjans gamla. En hin op-
inbera staðfesting á þessu
skiptir þó nokkru máli. Nú
liggur hún fyrir. Og vera má,
að fleiri sönnunargögn muni
sjá dagsins ljós fyrr en varir.
Ólafur Sigurðsson skrifar frá Bandaríkjunum;
Gömul pólitík og ný
Það gerist ýmislegt skrit-
ið hér í Bandarikjunum. Nú
er talað um ,,nýja pölitik" og
að „snúa affcur til fólksins".
Það eru George Waliace og
George MacGovern og þeirra
starfsmenn, sem hafa komið
þessu af stað. Og hvað eiga
þeir við.
Það er ungur maður hjá
MeGovem, sem er talinn
hafa fundið upp sérlega
snjalit kertfi. Það er fólgið í
þvi að skipul-eggja samband
við kjósendur, í gegn
um kerfi, sem byggist á aðal-
skrifstofu i Washinigfcon, sem
hefur samband við skrifstof-
ur í öllum 50 ríkjunum. Síð-
an hefur ríkisskrifstofan sam
band við umdæmisskrifstofur,
sem ná yfir 20 tii 40 þúsund
manns. Þær hafa síðan sam-
band við hverfissikrifstofur,
sem ná til 500 til 1.000 kjós-
enda. Hér vestra heitir þetta
ný pólitík. Það er ný pólitik
af því, að ekki er byiggt á
auglýsingastarfsemi í sjón-
varpi. Þetta er allt kunnug-
legt á íslandi.
Það heitir ný pólitík, þeg-
ar George Wallace ferðast
um og heldiur fundi, vel aug-
lýsta, þar sem hann heldur
æsingaræður. Hann gerir það
svo vel, að hann getur safn-
að fé á fundunum og fengið
mikla aðsókn. Hann held-
ur því vel leyndu hvað kem-
ur inn af fé. Það er mjög
þægilegt að geta sagt að fé
hafi safnazt frá almenningi
og lenda ekki i neinum ITT
málum, þó að einhver góð fyr
irtæki viljd gefa fé. Þetta er
ekkl annað en hefðbundin
Suðurríkjapó'itik, 15—20 ára
gömu-1.
Það heitir ný pólitík, þeg-
ar skrifstofa Nixons notar
tölvur í kosningaundirbún-
i-ngi. Þeir sendu beiðnir um
fjárframlög til allra manna i
vissum starfsgreinum, á viss-
um aldri, í New Jersey. Sölu
maður í New Jersey fékk
bréf, sem hófst: Herra Alger
Hiss. Nú líður að kosnimgum
og . . .“ enginn hafði sagt
tölvunni að Richard Nixon
varð þess valdandi að Alger
Hiss fór í fangelsi.
Það hefur komið í ljós að
keyptar auglýsingar í sjón-
varpi hafa orðið takmörkuð
áhrif. Árið 1952 neitaði Ad’ai
Stevenson að nota a-uglý.sing
ar í kosningunum á móti Eis-
enhower. Það hefði engu
breytt um útkomuna. En
núna er að koma i ljós að
þær duga ekki eins og fyrr.
John Lindsay eyddi pening-
um i Florida, sem nám u fimm
dollurum á hvert atkvæði
sem hann fékk. Mest af því
fór í sjónvarp. Hann fékk 7%.
Þegar svona er komið,
jafnast ekkert á við fót-
gömgulið McGoverns, sem
er aðallega stúdentar. Það
hefu-r líka komið í Ijós
að stúdentar geta núna náð
til verkalýðsins, sem þeir
ekki gáitu fyrir ári sdðan.
Ástæðan er fyrst og fremst
sú, að ekki er lengur ófriður
í skólumum. Það var mikið
skrifað um stúdenta
McCarthys í New Hampshire
1968. I>eir voru 1.100.
McGovem hafði , 3.000 í
ár. Þegar komið var til Wis-
consin voru þar starfand' 10
þúsund manns, allt sj'áltfboða-
liðar, undir stjórn 25 ára gam
als bóndasonar frá Nebras'ka,
Gene Prökorny. Hann var
stuðningsmaðu-r Eugene
McCarthy og var eini full-
trúi hans frá Nebraska á
flokksþínginu í Chicago 1968.
Hann sá ekki fram á að
meira yrði úr starfsemi
McCarthys og snerist þvi til
stuðnings við McGovern.
í Bandaríkjunum skrásetja
kjósendur sig fyrir kosnimg-
ar og geta ekki kosið, nema
þeir hafi gert það. Þessi skrá
setming er gerð tii . þess, að
koma í veg fyrir kosninga-
svindl. Þar skráir fólk sig
sem Repíblikana, Demókrata
eða óháða. Eins og stendur
eru 45% skrásettra kjósenda
Demókratar, 25% eru Repúblí-
kanar og 30% óháðir. Ekkert
skyidar kjósendur til að
kjósa í samræmi við skrásetn
inigu.
Þá hefur skrásetningarkerf
ið verið notað víða til að
koma í veg fy-rir að negrar
og aðrir minnihlutahópar
nái áhrifum. Ýmsar leiðir
hafa verið farnar, svo sem að
setja gjöld fyrir s’krásetm
ingu, krefjast prófa, flytja
skrásetningarskrifstofuna oft
í viku og hafa hana opna á
tímum, sem fólk á erfitt með
að Iosma frá vinnu. Öll þessi
ráð hafa verið dæmd brot á
stjórnarskránni, en mér er
tjáð, af öruggum heimildum,
að þau séu enn í notlkun, hér
og _þar.
Ymis ný atriði koma til
greina i þessum kosningum í
Ólafur Sigurðsson
Bandaríkjunium. Hvað mikil-
vægast er að nú hefur kosn-
ingaaldurinn verið lsðkkaður
úr 21 ári í 18 ár, sem fjöilgar
bugsanlegum kjósendum um
nókkrar milljóndr. Hér tala
allir um áhrif umga fólksins
og er þá að jafnaði átt við
fólk á aldrinum 18 til 25. Það
eru samt ekki niema sérfræð-
inigarnir, sem tala um það,
að helmimgi fleiri kjósendur
eru yfir fimmtugt, en þeir
sem eru undir 25 ára. Þeir
segja líka að aldrei muni
nema innan við hielmingur
þessa fólks kjósa.
Það gleymist oft að ungt
fólk skiptist hér í þr.j'á meg-
in hópa, námsmenn, húsimæð-
ur og vinnandi fól'k og ec_u
allir tæpur þriðjungur.
Fjórði hópurimn og lang-
minnsti er í hernum. Þá hef-
ur það áhrif á þessar kosn-
ingar, að sívaxandi fjöldi
fóilks í minnihlu'tahópum læt-
ur skrásetja sig til að kjósa,
aðallega neigrar og mexican-
ar.
Enn éin rnýjung hefur veru
leg áhrif á prófkosningarnar
hjá Demókrötum. Svokölluð
MoGovern-Frazier nefnd inn
an flokksins, setti nýj-ar regi
ur um kosningu fulltrúa á
f'okksþingið. Þeir hafa tid
þessa verið eldra fólk, sem
hefur langa reynslu í flokk-
unum og fjiárhagsliegt bol
magn til að styðja flokkana.
Hinar nýj-u reglur hafa verið
samþyklktar af floikksdeildium
allra ríkjanna og eru í 18
greinum. Mikilvægustu atrið-
in eru þau að konur skula
vera jafn margar og karlar,
minnihl’utahópar skulu eiga
fulltrúa í sendinefnd síns rík
is í hluifcfalli við búsetu í rík-
inu og ungt fólk, undir 30
ára, skal eiga fulltrúa hlut-
falli við fj'ölda. Þetta er í sam
ræmi við þá stefnu, sem
mjög er vinsæl meðal Demó-
krata, að reyna að flytja alla
stjórnmálasfcarfsemi sem næst
fólkimu í landinu. Það verð-
ur ólíkt fólk á flokksþingi
Demókrata í Miami, því sem
var í Ohicago 1968.
Erfiðasta vandamálið af öll
um er þó fjiárbagslegt.
Kostnaðurinn við allan
kosnimgaundirbúnimginn er
orðinn svo gífurlegiur, að til
vandræða horfir. Demókratar
eru enn í 9,4 milljón dollara
skuld eftir kosnimgarnar
1968 og þær hafa ekkert
lækkað siðan. Eins og sfcend
ur greiða þeir frá deigi til
dags.
Fjár er atflað með ýmsu
móti, en mesfcur hl'Utinn kem
ur frá einstaklimgum, sem
’gefa undir 100 dollara. Sumir
semda inn fé óbeðnir, bréf
eru send til flokfesmanna,
auglýst í blöðum og stundum
menn sendir í hús, til að biðja
um fé. Ein vinsælasta fjár-
öflumarleiðin er að halda sam
komu, þar sem lélegur mat-
Framhald á bls. 21.