Morgunblaðið - 09.05.1972, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. MAÍ 1972
21
- Gylfi í*.
I'ramhald af bls. 17.
flokks Alþýðuflokltsins vorum við
Hannibal Valdimarsson formælendur
þessarar skoðunar. Við töldum banda-
lagsstofnunina eðlilega frá sjónar-
miði þeirra hervelda, sem liggja við
norðanvert Atlantshaf, eins og þá
háttaði í alþjóðamálum. En vegna al-
gerrar sérstöðu íslands meðal At-
lantshafsþjóða, sem vopnlausrar smá-
þjóðar, í stóru og hernaðarlega mik-
ilvægu landi, töldum við Islendingum
nauðsynlegt að gæta fyllstu varúðar
í sambandi við aðild að bandalaginu.
Þess vegna vildum við gera það
tvennt að skilyrði fyrir fylgi við að-
ildina, að sú sérstaða Islands yrði
viðurkennd að Islendingar gætu aldrei
sagt öðrurn þjóðum stríð á hendur
og aldrei háð styrjöld gegn nokkurri
þjóð, og að Keflavíkursamningurinn
yrði endurskoðaður þannig, að Is-
lendingar tækju rekstur fiugvallarins
í eigin hendur. Tiilögur okkar um
þetta efni voru felldar og þess vegna
greiddum við atkvæði gegn samn-
ingnom.
VARNARSAMNINGURINN
Atlantshafsbandalaginu tókst að
skapa í Evrópu valdajafnvægi, sem
virtist treysta frið og gera hann ör-
uggari en verið hafði á fyrstu ár-
um eftir styrjöldina. Það ávann sér
traust og fylgi. Reynslan varð og sú,
að næstu stórátök i heiminum urðu
ekki í Evrópu, heldur í Kóreu og
Austurlöndum nær. En eftir að
Kóreustríðið braust út 1951, sagði
Gylfi Þ. Gislason, tilkynnti stjórn At-
lantshafsbandalagsins íslenzku ríkis-
stjórninni, að hún teldi varhugavert,
að jafnmikiivægur flugvöllur og
Keflavikurflugvöllur væri óvarinn.
Ítarleg athugun fór fram á málinu
hér á landi. Hún leiddi til þess, að
samstaða náðist milli þingflokka
Sjálfstæðisflokks Framsóknarflokks
og Alþýðuflokks um, að sjónarmið
Attantshafsbandalagsins væri rétt og
nauðsynlegt væri að gera varnar-
samning við Atiantshafsbandalagið.
Var það form valið, að vándlega at-
huguðu máli, að samningurinn væri
við Bandaríkin fyrir hönd Atlants-
hafsbandalagsins. Við Hannibal Valdi-
marsson samþykktum þessa samn-
ingsgerð. Við viðurkenndum, að sam-
býlið við Bandarikjamenn á Keflavík-
urflugvelli hefði ekki haft þær var-
hugaverðu afleiðingar, sem við óttuð-
umst á fyrstu árurn eftir stríðslok.
1 ljós var komið, að þjóðin hafði ekki
beðið það tjón á sálu sinni á styrj-
aldarárunum, sem ýmsir höfðu ótt-
azt. íslenzkt þjóðemi var heilbrigð-
ara og íslenzk menning stóð sterkari
fótum en áður. Það bandalag, sem Is-
lendingar höfðu gerzt aðilar að, hafði
reynzt skapa valdajafnvægi og eflt
frið. Þegar leidd voru rök að þvi, að
ísland gæti eflt bandalagið og þar
með stuðlað að traustari varðveizlu
friðar virtist rétt að gera það.
Al.YKTUN ALÞINGIS 1956
Hættuástandið, sem skapazt hafði
í heimsmálunum 1951, reyndist
skammvinnara en flestir óttuðust og
vonir um varanlegan frið glæddust
mjög, sagði Gylfi Þ. Gislason. Þeirri
skoðun jókst því mjög fylgi, að rétt
væri að undirstrika að íslendingar
hefðu ekki hugsað sér, að hér dveldi
erlendur her nema á tímum hættu-
ástands. Þessar hugmyndir leiddu til
þess, að þingflokkar Alþýðuflokks,
Framsóknarflokks og Sósíalista-
flokks sameinuðust um samþykkt til-
lögu til þingsályktunar vorið 1956,
þar sem lýst var yfir stuðningi við
aðild að Atlantshafsbandalaginu, en
að endurskoða bæri þá skipan, sem
tekin var upp með hervemdarsamn-
ingnum með það fyrir augum, að ís-
lendingar önnuðust sjálfir gæzlu og
viðhald varnarmannvirkja á Kefla-
víkurflugvelii, þó ekki hernaðar-
störf, og að herinn skyldi hverfa úr
landi. Flokkamir, sem að þessari
ályktun stóðu, mynduðu ríkisstjórn
um sumarið, en um haustið gerðust
voveiflegir atburðir í Evrópu. Sovét-
rikin réðust inn í Ungverjaland og
ástand var allt mjög ótryggt. Að
loknum ítarlegum umræðum urðu
Alþýðuflokkur og Framsóknarflokk-
ur sammála um, að ekki væri hyggi-
legt að láta ákvörðunina um endur-
skoðun á skipan varnarmáilanna
koma til framkvæmda. Þriðji stjóm-
arflokkurinn, Alþýðubandalagið, var
þessari ákvörðun andvigur, en lét það
þó ekki varða stjórnarslit. Síðan
sagði Gylfi Þ. Gíslason: „Þessa
reynslu hef ég síðan viljað láta kenna
mér það, að taka ákvarðanir varð-
andi varnarmál fslands nieð varúð og
fyrirhygg.ju. f'.g hef einnig dregið af
|«-ssu þá ályktun, að nánari tengsl
hljóta að vera niiili aðildar að varnar-
bandalagi og landvörnum en ég áður
taldi og ýmsir telja enn. Forystu-
fiokkur núverandi ríkisstjórnar,
Framsóknarflokkurinn, dró réttar
ályktanir af breyttum viðhorfum
haustið 1956. Ég tel, að sú reynsla
hefði átt að vera búin að kenna hon-
um, að ekki er hyggilegt að taka
sams konar ákvörðun í varnarmálum
fslands og tekin er í sáttmála núver-
andi ríkisstjórnar, þ.e. að ákveða
brottflutning hins erlenda liðs fyrir til-
tekinn tíma. Að vísu túlkar utanríkis-
ráöherra sáttmálann svo, að endan-
leg ákvörðun um það verði ekki tek-
in íyrr en að vandlegri athugun máls-
ins lokinni. Sé atriðið um varnarmál-
in i stjórnarsáttmálanum skilið þann-
. ig, er ekkert við það að athuga, því
að sannarlega er timabært að endur-
skoða varnarsáttmálann og skipan
varnarmálanna að mörgu leyti.“
NIÐURSTAÐA
Formaður Alþýðuflokksins ræddi
síðan, hver grundvallarstefnan i utan
ríkis- og vamarmálum ætti að vera
og færði rök að því, að án einhvers
konar varnarsamnmgs væri aðild að
varnarbandalagi rökleysa. Að lokum
sagði Gylfi Þ. Gíslason: „Utanrikis-
stefna íslendinga á að stuðla að af-
vopnun og afnámi vamarbandalaga,
sem tæki til tryggingar friði. Það er
eina leið þessarar þjóðar að því
marki, sem allir Islendingar hljóta
að vera sammála um, að stefna að,
þ.e. að ekki skuli vera hér her á frið-
artímum. Meðan friður og valdajafn-
vægi er tryggt með varnarbandalög-
um eigum við Islendingar heima í At-
lantshafsbandalaginu. Meðan við er
um í Atlantshafsbandalaginu hljótum
Við að hafa varnarsamning við það,
eða einhvern aðila fyrir þess hönd og
er hagsmunum okkar þá bezt borgið
með því, að það séu Bandaríkin. Hins
vegar er orðið tímabært að breyta
varnarsamningnum frá 1951 í veiga-
miklum atriðum. Starfssemi á Kefla-
víkurflugvelli á að færast í miklu
ríkara mæli en nú á sér stað yfir á
íslenzkar hendur. Hernaðarstörfum á
vellinum á að halda í algeru lág-
marki. Um slíka stefnu ættu allir
þjóðhoilir Islendingar að geta sam-
einazt. En með þjóðhollum íslending-
um á ég við þá, sem láta afstöðu sína
fyrst og fremst mótast af íslenzkum
hagsmunum, en ekki af hollustu við
eimhvern þeirra aðila, sem takast á
um völd í heiminum eða fylgi við
einhverja universal theoriu, sem á að
skýra allt og lækna allt eins og
bramalífselixír i gamla daga.“
— Gömul pólitík
Framhald af bls. 16.
ur er framborinn, en aðgang
ur seldur á hundrað fil þús-
und dollara. Til að draga að
fóilk koma þekktustu fram-
bjóðendiur fram á slíbum sam
bomum og stundum tekst
flokkunum að fá líka fræigar
stjörnur, svo sem Jane
Fonda, Paul Newman, Shiir-
ley MaeLaine og Frank Sin-
atra. Demókratamir segja að
það séu þessir andstyggilegu
Repúblikanar, sem halda þús
und dollara samkomurnar, en
þeir geti varla náð saman
hópum manna, sem hafa efni
á hundrað dollurum. Hvað
sem því liður eiga Repúbii-
ikanar meiri peninga og fDokk
urinn skuldar engum neitt.
Tveir aðilar hafa ekki verið
nefndir, stór fyrirtæki og
verkalýðsféiög, sem leggja
flokkunum til fé. 1 báðum til-
fellum hafa verið settar regl-
ur, fyrir mörguim árurn, til að
hindra slíkair gjafir, af ótta
við áhrif þessara sterku að-
ila á stjórnmálamenn. Það er
ekkert leyndarmál að mörg
stórfyrirtæki legigja Repú-
blikönum til fé og að verka-
lýðsfélögin hafa stutt Demó-
krafaíiokkinn leynt og Ijóst.
Málefni Repúblikana og
ITT fyrirtækisins hafa verið
mikið rædd. Ekki ætla ég að
K
Kidde
Kidde handslðkkvitækið er dýrmætasta
eignin á heimilinu, þegar eldsvoða ber að
höndum. Kauptu Kidde strax I dag.
I.Pálmason hf.
VESTURGÖTU 3. S(MI: 22235
leggja dóm á það mál, en ég
á enn eftiir að hitta einstakl-
ing hér í Bandarikjunum, sem
trúir til fulls neitumum Rspú
biikanaflokksins og ITT.
Frambjóðendur Demókratí*
í forkosningunum eru allir að
verða peningalausir. Musk'e
lagði megináherz’.una á f já) •
skort, þegar hann lýsti þvj
yfir að hann drægi sig út úr
forkosningunum. McGovem
og Huimphrey eru sæmilega
staddir, en allir aðrir eru í
vanda staddir.
Það gefur nokkra hug-
mynd um fjárþörfina, að
Humphrey þarf að borga 900
þúsund krónur á vi'ku fyrir
þotuna, sem hann hefur á
leigu. McGovern hefur
Ballerup
- hin kraftmikla og fjölhæfa
matreiðsluvél nútimans!
2 gerðir, báðar með sterkum
400 watta mótor, stálskál, hul-
inni rafmagnssnúru.sem dregst
inn í vélina, tvöföldu hringdrifi
og beinum tengingum allra
tækja:
BALLINA 41 - með 3ja hraða
stjórnrofa ásamt snöggstilli.
BALLINA DE LUXE - með stig-
lausri, elektróniskri hraðastill-
ingu og sjálfvirkum tímarofa.
FJÖLHÆFAR: hræra, þeyta,
hnoða, hakka, móta, sneiða,
rifa, mala, blanda, hrista, skilja,
vinda, pressa, skræla.
SlMI 2 44 20 — SUÐURGOTU 10
minnstu skrifstoifuna í Was-
hington, en samt eyðir hún
3000 þúsund krónum á mán-
uði í pöstgjöld og nærri þrem
ur milljónum í símagjöld.
Það hefur gert öllum öðr-
um frambjóðendum erfitt fyr
ii' að McGovern gaf upp nöfn
allra, sem hafa gefið honum
peninga. Hann gat gert það,
vegna þess að gefendiur hans
eru allir aðilar, sem hafa gef
ið litlar upphæðir. Sterkir
áhrifaaðilar vilja venjulega
ekki láta vita hverjum þeir
gefa. Þetta hefur orðið til
þess að flestir Damókratar
hafa lofað að gefa upp nöfn
gefenda. Þetta veldur auk-
inni tregðu i fjáröflun, sem
þeir mega sízt við.
EVrstur meö
fréttimar
VÍ!
VÍSIR flytur nýjar fréttk Vísiskrakkarnir bjóða
fréttir sem skrifaðar yoru 2 Vi klukkustund fyrr.
VÍSIR fer í prentun kl. hálf-ellefu að morgni
og er á götunni klukkan eitt.