Morgunblaðið - 17.06.1972, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNl 1972
11
25 ára afmæli
millilandaflugs
Loftleiða
,,Hekla“ hélt í sína fyrstu
áætlunarferð til
Kaupmannahafnar 17. júní 1947

í DAG, 17. júní, 1972, eru 25
ár liðin frá því er fyrsta
millilandaflugvél í eigu Is-
lendinga fór frá íslandi í
fyrstu áætlunarferðina til
útlanda. Hinn 17. júní 1947
hófst „Hekla“, Skymaster-
flugvél Loftleiða, á loft frá
Reykjavíkurflugvelli og
stefndi til Kaupmannahafn-
ar, þar sem hún lenti eftir
sjö klukkustunda flug með
37 farþega. fslenzkar áhafn-
ir höfðu fyrr flogið farþeg-
um frá íslandi til útlanda,
og þess vegna má eflaust
deila um það, hvaða dag ís-
lenzkt millilandaflug hófst,
en hitt orkar ekki tvímælis,
að 17. júní 1947 var farin
fyrsta ferð þeirrar flugvélar,
sem íslendingar keyptu ein-
göngu til að halda uppi ferð-
um milli íslands og annarra
landa.
1 þessari grein verður stikl
að á istóru og einkum reynt að
fá yfirsýn yfir það, sem áurrn-
izt hefur á þvi árabili, sem nú
er að baki milli þjóðhátíðardag
anna tveggja, 17. júní 1947 og
1972, og hver staðan var þá og
íhver hún er nú.
FI ESTA FLUGVÉLIN
KEYPT
Loftleiðir voru stofnaðir af
mikilli bjartsýni en með litlum
fjármunum árið 1944. 1 árs-
byrjun 1946 hafði félagið ekki
flutt nema 4.811 farþega frá
upphafi og heildarveltan frá
stofnun félagsins var ekki orð
in nema 1100 þúsund krónur.
Starfsliðið alit var samtals 15
manns, skuldir miklar og láns-
traust lítið. Fjársterkir aðilar
stórþjóða voru að leggja traust
an grundvöll að áætlunarferð-
um yfir Atilantshafið um Is-
land. Við þessar aðstæður var
isamþykktin gerð á stjómar
fundi Loftleiða um kaup á ís-
lenzkri millilandafiugvél. Eftir
að kannaðir höfðu verið i
Bandaríkjunum möguleikar á
kaupum af flugvél af Skymast-
ergerð, og leitað til þeirra fjár
hagsaðstoðar heima og erlend-
is, fóru þeir Alfreð Elíasson,
fllugstjóri, og Kristján Jóhann
Kristjánsson, formaður félags-
stjórnar, vestur um haf í maí-
mánuði 1946 til þess að ganga
frá kaupum á vélirmi og láta
gera á henni þær breytingar,
sem nauðsynlegar voru taldar.
Ófyrirsjáanlegir örðugleikar,

Hekla,
flugvélin, sem Loftleiðir keyptu eingöngn

Snorri borfinnsson, ein af þot um Loftleiða, sem borið getur 249 farþega.
sem ollu félaginu miklu fjár-
tjóni, urðu þetss valdandi, að
ekki reyndist unnt að fá flug-
vélina til Isllands árið 1946,
eins og upphaflega hafði verið
ákveðið. Var þá afráðið að
stefna að því, að hún kæmi til
Islands í júnímánuði 1947, og
gert ráð fyrir ,að upp úr þvi
færi hún í fyrstu áætlunar-
ferðina til útlanda.
Fannig leit afgnlðsbrt>ygging Loftleiða
veili út í eina tíð.
Reykjavíkurftug-
ÁRNAÐ ALLRA HEILLA
Fimmtudaginn 12. júní 1947
var hin nýja Skymasterflugvél
Loftieiða loks ferðbúin I Ne;
York til fyrstu Islandsferðar
sinnar. Gömul og nýlega ætta-
og vináttubönd odlu því, að
ákveðið var að fljúga fynst
norður til Winnipeg og fá þar,
tal viðbótar farþegum frá New
York, hóp, sem beið flugfars
til Islands. Við stjórnvöl-
inn var gamall og góðkunnur
flugstjóri frá American Airlin
es, Byron Moore, sem ákveðið
hafði að fá sér frí frá störfum
til þess að fullþjálfa flugmenn
Loif.tieiða til stjóamar á þaesum
nýja farkosti. Honum til aðstoð
ar var Alfreð Elíasson, sem
nokkrum mánuðum síðar varð
fyrirMði fyrstiu alíislenzfeu .áhafn
arinnar á Skymasterflugvél.
Föstudaginn 13. júní var
„Hekla“ ferðbúin í Winnipeg.
Þá voru farþegar orðnir 27.
Farið var tii Gander og varð
þar nokkur töf, en 10 klukku-
stundum eftir brottför þaðan,
laust fyrir klukkan 3 sunnu-
daginn 15. júní, sáu Reykvík-
ingar nýja farkostinn svifa
yfir borginni. Á flugvellinum
beið mikilll mannfjöldi, og eftir
að gestir höfðu gengið á land,
hóf formaður félagsstjórnarinn
ar, Kristján Jóhann Kristjáns-
son, mál sitt með því að rekja
aðdragamda flugvélarkaup-
anna, þakka þeim, er til þess
höfðu veitt stuðning, og árna
„Heklu" allra heilla.
Þáverandi samgöngumálaráð
herra, Emil Jónsson, taldi
komu Heklu hlliðstæða fyrstu
Gullfossferð Eimskipafélags ís
lands til Reykjavikur og bað
viðstadda að taka undir ámað
aróskir sínar með ferföldu
húrrahrópi „Hekla" var kom-
in heim. Nýr kapítuli var haf-
inn í flugsögu Islendinga.
I SVIBSLJÓSI
SAMTÍfiARINNAR
Meðan unnið var að heim-
kornu flugvélari nnar vestan
hafs, höfðu starfsmenn Ijoft-
leiða hér heima undirbúið bnott
för flugvélarinnar í fj’rstu á-
ætll unarför herrnar til Kaup-
mannahafnar á þjóðhátiðardag
inn. Árangur þess varð sá, að
sjö kiukkustundum eftir að
flugvélin sveif upp frá Reykja
vilkurflugvelli, gengu 37 far-
þegar fra borði á Kastrupflug
velli í Kaupmannahöfn, þar
sem íslenzki sendiherrann og
fyrirmenn flugmála voru stadd
ir, en í ein'kaskeyti frá Kaup-
mannahöfn, sem birt var í einu
dagblaðanna í Reykjavík, seg-
ir m.a., að fiugvélin hafi „að-
eins“ verið sjö tíma á leiðinni
til Kaupmannahafnar, og
myndi nú raunar einnig í dag
ýmsum þykja það frásagnar-
verður flugtími Lslenzkrar áætl
unarfiugvéiar.
A» DUGA E»A
DREPAST
Fra upphafi innanlandsferða
Loftleiða, 7. april 1944, hafði
tslenzku flugféhtg-
anna farið harðnandi. Hún |,
leiddi til þess árið 1951, að j
stjómvöldin skiptu flugleiðun-
um mifli þeirra. Stjóm Loft-
leiða sannfærðist um, að þar
hefði hiutur félagsiits ver-
ið gerður svo rýr, að hann
myndi ekki risa undir út'gerð-
arkostnaði. Þess vegna taldi
hún þá eina leið opna að selja
flugvélamar og hsatta rekstr-
inum. Var síðas+a innanlands-
ferð féiagsins farin 3. janúar
1952.
Á árabilinu fra 1947 til
1952 höfðu Loftleiðir Skymast
erflugvél í förum, en tókst þó
ekki að koma upp föstum áætl
unarferðum í milllilandisflugi.
Félagið fékk fliugréttindi til og
frá Bandaríkjunum og fór
þangað í fyrstu áætlunarferð-
ina árið 1948. Það voru þessi
réttindi, sem höfð voru í huga,
þegar um það var rætt, hvort
reyna skyldi að kaupa flugvél
og koma upp föstum áætlunar-:1
ferðum til og frá Bandaríkjun
um. Ákveðið var að reyna að
freista þess. Flugvélin var
keypt og ákveðið að koma upp
föstum ferðum. Skyldu þær
verða vikulegar og famar til
og frá Skandinaviu með við-
komiu á ísiandi. Bkkept var
flogið á támabillmu frá 3. janú-
ar 1952 til 12. júní, en þann
dag var farin fyrsta ferðin í
mi'ililandafluginu og eru nú
þess vegna tveir áratugir frá
upphafi þeirra.
LÁG fargjöld
LOFTEIÐA
Þar sem félagið notaði árið
1952 flugvél af sömu gerð ogj
þá, sem upphafleiga hafðd yerið
keypt, en önnur flugfélög
voru þá búin að affla sér hrað
skreiðari flugvéla, var auð
sætt að samkeppnisaðstaða
Lofitleiða yrði mjiög örð-
ug, nerna ieiðir væru fundinar
til að bæta hana. Stjóm félags
ins tók þá ákvörðun að bjóða
lægri fargjöld en önnur flug-
félög á grundvelli þess að vi<5
koma á fslaaidi og hæggengari
flugvélar réttlættu þau, og.
hugsarfégt væri, að með þeiim
yrði unnt að finna nýjai*
markað, nýja viðskiptavini,
sem lægri gjöldin opnuðu leið
ir til ferða í lofti. Þar sem Loft
leiðir þurftu ekki að hlíta far- j
gjaldaákvæðum IATA-félag
anna tókst aS fá samþykki
Wutaðeigandi stjómvalda fyr-
ir því að þessi tilraun yrðl
gerð. Fjölgun ferða og aulkn-
ing farþega frá 5089 árið 1953
upp i 80.792 árið 1963 og hæklc
uð sætanýting frá 59,5% upp I
76,6 sannaði, að félagið var á
réttri leið.
Það hafði
fundið nýja við-
á bls. 24