Morgunblaðið - 17.06.1972, Blaðsíða 23

MORGUNBL A£)IÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNl 1972
23
Við
gluggann W 'trtTVS/
eftir sr. Áreltus Níelsson L um! 'm
Eyðilegging
- ábyrgðartilfinning
SklóilannM' haJa utnnið sín
fjöitoreytbu sitörf 1 vet)U'r. Vor
ið er fcomið. Prtófiin. Uppsker-
an. Sjálifsagt fá möng bötm
að verðleiltouim háar eintounn
iir, gtóðan vitnisbuirð skóla
síins og kennatia sin/na. Og
þeir faigina.
Sunas staðam í nágramna
lörmíunium fcom það fyrir i
fynsÆa sinn á liðmum vetri,
að nemendur réðtusf btófcstaf-
letga á sktóla sina, brubu og
brömlltuðu kveifctiu í og
reendiu, eintoum kennsltubæifcj-
um, segulböndium, stýnimg-
arvtólium og tovitomyndium.
Hér hefur slitot etóki orð-
ið entnlþá svo orð sé ger-
andii.
Hiins vegiar eyðileggja
siktólanemendtutr að ðþörflu fyr
iir bugmiiljtónir i skóllum síne
um á vetri hveirjum hér í
borg.
Auðviitað er þetta misja'flnit
bæði eftir buigarfari nem-
enda og stjtórn og samstarfi
kennara og siktólastjtóra.
EJn raunalegt er að
sjiá bæikur þær, sem úitMutað
er til ðkeypis atfinota.
Rtkisúbgáfa námsibóika
vandar þessar bætour sem
beat. Sumar nálgasit það, sem
kalla mæbti listaverk að
miyndium og í máli. Þar er
margt hið fegursta í Ijóðium
og tausu máti sem tungan á
bii.
Bn eftir sbuttan bíima hafa
margir ntemenda útfcrotað þesa
ar bætour, brotið þær, böggl-
að og lemstrað, rifið þær og
reybt, tóhireiníkað og útskittð
án bitBiits og virðiingain.
Þetta firamfeirði venkair öf-
ugt við þá mennit otg metnn-
ingu, sem sitotólar og uppeldi
eiga að veita.
Biráðlega verðuir fallegi
sfctóidnn, húsgögnin henbuigu
og snotru, sera niúbíimiaibömin
njtóta hér á Islaindi, li’tftm sömu
óvi'rðingaraiuigum og háims-
bækumar. Ábyngðairleys-
ið, tiiUiibsieysið og lítilsviirð-
iimgin getur bráðlaga breiðzt
út eims og andllegur sjiúlkfleitoi
og náð bæði tii kenn-
ara, skólasitjtóra og u.ppal-
enda yfLrleibt.
Það land, sem að ýmsu
leybi vaurð harðast fyrbr eyði-
leggiimgum og rámuim nem-
enda í vebuir var Dain'mörk.
Bm samt eru stotólar þsur einina
fuJiitoomnastir að öILu leyti á
heimsmiæflátovarða.
Bn einmitt þar er skóli, sem
sagt var flrá alveg nýiega á
þassu vori sem sérstatori fyrir-
miynd tLl að stoaipa þá álbyngð-
anbilfiumiingu nemendia, sem
nauð&ynleg er og aldlrei verð
ur í eiinfcunuimim mæ<ld né í
tölum talLn.
Þetba er tve/ggja eða
þriggja ára gamali skóli;
þar er húsið sjálft, búsigögniin
og kennsLutætoiin ailt saim-
kvæmt nýjusibu tæfani; eirus
fiuililtoomið og flramast má
verðau
Qg á sama bíma, sem ainn-
ans staða* heflur wertð eyði-
lagt fynir míililjönir. í hliðstæð
um sbofnunum, sér þairna
éklki á neiniu fnemur en sktóla
h'úsið haifi venið vígt til
starfa í giær.
Og hivað veldiuir?
Sktólastjtóriinin otg umsjtónar-
maður verða fyrir svörum.
Við leggjum flynst og f-nemst
álberziLu á að taLa við nemeind
ur og bnýna fyrir þeim, hve
vei sé að þeim búið og hve
þatatolát þau megi vera.
Við beibuim lítið vaJdi og
refsingum hér. Bn nemenid-
uim er sbrax sagt.'að þeLr beri
ábyrgð á þvií, sem eyðilegigst
oig þeLr eða foreldirar þeiinra
verðd að borga það samitovæmit
tóhlkutdirægu maiti, hvort sem
það er sttórt eða smiáitt.
Það sem telja má eðLiiegt
S'Ii t eða það sem etoki sannasit
á neinn sérstatoan borg-
ar sktólas'tjtóm eða borgar-
sjtóður. Bn það er lítið. Yflir-
lieibt e.r ÖBI umgengni tii fyrir
myndar, og vart teljandi þær
sitoemmdir sem orðið hafa í
Sktólanum síðan hamn ttók til
starfa. Örfláar rúður oig
bendipriik og flleira smiávegis.
Þeir æbluðu etotoi að brúa
því, hve neitoniinigur yfir
sítoemmdir vair lágur á sfcrLf-
sbofiu sikólaihive'nfisins, seg-
Lr umsjónanmaðuir.
Samt eru nemendiur oft
inni í skólasboflunni i frímín-
úibum og stoðlinn opinn fyrir
kvöldnámskeið otg æs'kulýðs-,
stbanfsemi fbest tovöld vito-
uinnain. Og leitosvæði sktólans
frjáLs tiil aflnota fyrir öBL
böm og foreldra hverfisins.
„Það má einmiig telja merki
legt,“ seg,Lr Ln.ge Lerdhe yf-
inkenmari, „að hér rí’kir yfir
leiflt meiri nó og hljóðlátari
umgengmi en ég hef lcynnzit
amnars staðar í þau 23 ár,
sem ég hef verið toennari.
Áflog eru yfir.lei'tt engm og
bönmim vekja atlhygU hvert
annars á þeirri ábyrgð, sem
þau bera á allri umgengni
hér og á öllu, sem gæbi haft
slæmar afileiðinigar og eyði-
leggimigu í för með sér.“ Hér
eru nú þegar um 700 nemend
ur og venða 1000, þegar stoól'-
Lnn er fullgerður.
Fonmaður skólan.efndar
flullyi’ðir, að floreldrar og nem
endur séu yfirleitt mjög
ámægð með þebta fyrirkomiu-
lag. Foneldrar hafa etotoi enn
þá toænt eða kvantað. Þaiu
gleðjast einimitt yfir því, að
bömin efiist að ábyrgðarttl-
finningu í stoólanum og læri
að umgangast albt þar með
sömu vLrðiinigu og tilLiibssemi
sem óskað er að þau sýn.i
hieLmil'i símiu og f jöLsikyldiu.
Er etatoi rétt að ííhuiga, hivort
svdpað sikipulag væri ektoi
htólLt fyrir nememdur hér á
lamdi og þarna rikur nú i
Brydenshöjsitoolen í Glo-
sbnup?
Eru styrkirnir að ganga af
strandsiglingum danðum?
George McGovem öldungadeildarþingmaður heimsótti fyrir
skemmstu George Wallace rikisstjóra í sjúkrahús það í Silvei
Spring, þar sem WaUace liggur eftir morðtilræðið við hann. Mc
Govern gaf Wallace bókina „Jeffersou forseti.
Biaðinu hefur boriæt eiftir-
farandi frá Landviara, iands-
féiagi vörubifreiðaeigenda á
flutnimgailciiðuim.
Summuldagiinn 30. apríll bintist
gneLn í Morgunbi'aðinu eftir
Amgeir Lúðvilksson, þar sem
hann veitist að Landvara, lamds
félagi vönubiflneiðaeigenda á
flLuibnLngaileiðum vegna greinar-
gierðar, er félagið fékik birta í
dagbCöðium. Sú greinargerð fjali
aði um vörufButniniga innan
lamds ag fann Arngeir henni það
mest til forábtu, að eigd hefði
a®liur sann.leikui'inn urn þau mál
kami'ð í Ijós. Væntanilega heflur
hann æblað grein simni að bæta
þar úr, en því miðtur varð raun-
iiH' ömmur og svo mitoið af hæpn-
um fui'lyrðing'um og ósannind-
uim kemiur þar fram, að eigi er
uinmt að láta ósvarað.
VILLANDI D/EMI
í greimangenð Lamdvara var
sýn.t flram á, að ódýrara vtæri að
senda vönur með bifreið frá
Reýkjavík til Akurey.rar hieldiur
en með skipi. Jaflmflramt var tek
dfð flram alð stuðzt væri við rrueðal-
itail og algemigiusit'U gjalidiskrár-
flSotolka Skipaútigerðarimmar
'vegna þess hvers'u flókim gj'ald-
storá henmar væni. Amgeir
Ibregður upp flott töludæmi og
sýniir fram á, að hiægt sé
að flytja vöru ódýrar em þebta
mneiðaltal segir til um, en hims
veigar láiist honum að taka dæmi
úr háum gjalcLstorárflofcfci og
sýna fram á, að algengar vönu-
tegumdir séu fliufltar með skipi
fyiniir mun hærra verð em það
taositar að senda þær rrneð bif-
neið. Dæmið er þvi mjög vill-
andi.
1 ofammefmdlu dæmi eru
igneiðsfcuir fyrir sjótfliubnimigimm
flLolktoaðar í sjö staðii, en greiðslia
flyrir biiflreiðaflliuitni.ng nefmd í
eiiruu lagi, emda er sú greiðsla
áivaldt þammiig reilkm'uð. Það stoipt
ir fLuibningskaupamdanm etoki
máli í hve marga staði greiðsian-
skiptist, helciur hver him endan
tega gneiðsla vertóu.r. Því er það,
að fluibninigskaiupandi fær strax
að vita, að það kostar x krónur
að fliýbja ákveðna vöru tilitekna
leið með bifneið. Eigi að fíytja
þessa sömiu vönu til sama staðar
með skipi, þá fæst uppgefið að
það rnuini kosta krónuir r-s-t-n
-v-y-z og e.t.v. -iþ og æ, og emg-
inn veit fy.rr en yfir lýkiuir hver
hin endanlega útkoma venður.
Töludæmi Amngeirs leiðir enigan
nýjan sannleik í ljós, en undir-
strikar betur en áður var gert
hiVíOiik talmasúpa og hræriigraut-
ur innheiimita fyrLr sjóflLutniniga
er.
Sú staðreymd sibendwir enn ó-
högguð, að það er að jafnaði
hagkvæmara og ódýrara að
semda vörur innamlands með bif-
reiðum, heBdiur en með skipuim.
ÍÞYNGJANDI STYRKIR?
í greLnargerð Landvara er
sérstakllega á það bemit, að þjóð
im (ríkið, Alþinigi) greiði kr.
2.000,00 með hverj'U vörutommi,
sem flutt er með Skipaúbgerð-
inni til Akureyrar. Anngeir lofc-
ar au'gunmm fyrir þessari sitað-
reynd og ræðir um gjalldlbyrði
hims opinbera á vörueigenduir á
þamn veg, að samikeppnisaðstaða
skipanna miðað við vörn-
fliutininig.abifireiðar sé mijög skert.
Hverniig hann kemet að þeirri
niðurstöðu, að það sé orébblát
mismiuinuin i hag vöriufiiuibninga
með bifireiðum að greiða Skipa-
úbgerðinni kr. 2.000,00 með
hverjiu vöputonni, sem hún flyt
ur er mieð ölLu ósk'ljanlegt, sér-
statolega þegar það er haflt í
hiuga, að ekki er urn neina
styrki ti'i vöruf'initni.ngabiörei'ða
að ræða heldiur Beggur hið opin
bera þmingar álögur á þan fiubn-
ingstæki. Má í þvi sam-
bandi neflna, að á s.l. iy2
ári hafa þumgasikattgreiðs.luir að-
ila i Landivara hækkað að með-
altali um 300%,en á sama tima
er sityrkur þjlóðariinnar til Skipa
útgerðarinnar aulklnn «m tvo
tuigi miiiijtóna.
AÐSTOÐ
Á FLL'TNINGALEIÐUM
Sú flullyrðing er sebt flram 1
greim Amgeirs, að aðstoð við
snjóimokstur og vegaviðhald
híjóti að kosta þjóðfS'agið
(skatitigreiðendiuir ?) giifurlegar
fjiárhæðir. Þessi fullyrðing er
röng vegna þess, að það eru ein
ungis biifreiðaeiigendiur, sem
greiða fyrir snjtómioiks'tur og
vegaviðhaild. Af öUium 'greiðsl-
um bifreiðaeiigenda táil hms opin
bera uindanfarin ár hefiur ein
unigis 42% verið varið í þágu
uimiflerðárLnnar, en þe'um. 58%
sem efltir woriu' ráðsitafaði rílkið
tiil aininairra málefina, s.s. í það að
greiða kr. 2.000,00 með hiverjiu
vömbonirii er Stoi'paútgerðin fltyt
ur.
önmur hlið á kosbnaði við snjó
makstur er sú, að diisilbifreið,
sem sitendiur ánötuð grei'ðir etoki
þunigaskatt skv. ökumædi, og á
sama hátt eyðiir bemsinbi'freið,
sem sibendlur tónatuð ekki bensíni
og greiðitr því etoki bensilniskaitt.
Þessu til skýrimgar má mefna
efltirfairandi diæmi. FjaLlivegiur á
Norður'.andi hafði verið lofcað-
ur uim mototourt stoeið s.i. vetur,
og þegar hann loks va.r ruiddiur
þá kostaði það verk sömu uipp-
hæð og þungaskatts'greiiðstar 5
fyrsitu vöru flutningabifneiðainina
námiu, er fóru um vaginn í tví-
gamg. Fjalilveguirimn hélzt opinn
um þriiggja vitona stoeið og gat
því ótaliinn. fjöldi bifredða farið
þar um, bifreiiðar sem eliLa hefðu
verið litt hireyfðar. Af dæmi
þessu sésit, að það er blátit áfram
arðvænlegt fyrir vegayfirvöld
og riki að halda wegum opmum
fyrir utan það hagræði, sem
þegnum þjtóðlféilagsins er með því
búið.
„SKYLDUR VI®
ÞJÓDFÉLAGI®“
Þessa mififyirirsöigin setiur Arn
geir yflLr hugleiðiingar símar ura
það, að s'tarfsemi eigenda vöru-
ru.t'n'mgabifreiða sé aðal'íega
fó’igin í því að fieyta rjámamn
ofan af á hagkværmusitu og anna
sömusiflu fliutn'mgaleiðiu'nuim. Siiik
um diyligjtum er bezt svarað með
því að benda á þá staðreymd, að
haid.ð er uppi reglubun.diniu'm
flerðlu m vöruf iu.tn in'gabi flre: ða
örá Reykjavíto tíil ali ra sve i
landsins og innan héraða t
mjtó'tourf'iuitiningabi'fire'ðar í nœi'
daigiegum ferðum. Á wetiuinna
verða þessar bifreiðar oft að
brjótast áfram dlögum saman i
m'sj'afnri færð með vörus'.iatta,
og er þá eiinsýnt að hagsimun'.r
byggðarlagamna ei-u settir ofar
eigin hagsmun.um vörufiytjend.a.
Arrugelr spyir: „Hvað segja
ilbúar þeirra’staða, sem verða að
treysta á skipaflerð'r e'.nivörð-
ungu mikiinm hluta áreins; sem
eiiga allit undir sjtó'ieiðinni to.>m-
ið warðainidi aðdirætti og útflutn-
ing? Vilja þe:.r láta vöruflutn-
iimgabifreiðar ganga af strand-
siglinigum dauðum?“ Já, hvað
skyldu þeir segja? Hvað segja
Vesbmannaeyingar þessa dagana
um þjtónustu Skipaútgerðarimn-
ar? Komið hefur flram í biöðum
að verið er að stoflna samtök í
Byjum um úbgerð báts, er ganigi
'tiil Þoirlákshafinar og að ftaibn-
imgar þaða.n og till annarra staða
í ianidi fari fram á biflreiðum,
Ekki hefur verið fyrir að fara
sa mik e ppn i vör u fiuitin Ln g abif -
reiða við Sk paútgierðLna i Vest
mammaeyjum, svo vairla eru það
bifreiðariminiar, sem þar ganga af
henmi dauðri. Mun sanmi nlkr, að
þar falli hún fyrir eigin hemdi.
Vilja hafa sitt
læknishérað
MORGUNBLAÐINU heflur borizt
efltirfarcindi fréttatilkynmimg:
„Aðalfumdur kvenifélagsins Lilj-
an í Reykhólasveiit, haldimn 11.
maí 1972, átelur harðlega fram-
toomið frumvarp, þar sem lagt
er ti'l að leggja niður Reykhtóla-
læknishérað, án þess liætanisað-
setur verði áfram á Reykhóium,
en vegna landifræðilegrar sér-
stöðu sinnar, eiga íbúar Reyk-
hólaiæknisihéraðs etoki mögu-
Leiifca á, að sækja viðunandi
LOKAORÐ
'Af gefnu tilefni frá mang-
nefndium Amge'ri og flleirum, þá
er eig.i vanþörf á að íitreka emn
eimu sinni þá staðreynd, að greið
ir varuflubningiar á landi eru
snar þáttur í þvi að gera af-
Skefckt byggðarlög byggilegiri
og viðlhalda þanniig jafnvægi í
byggð lamdlsins. 9ú stefna yfiir-
vaida að leggja síaúknar álög-
ur á l'amdftabnimgama er stóir-
hættuBeg landsbyggðimni og e<r
æskiLegt, að sem ftestiir er belja
sig þessi mál nokkru sifcipta
leiggi sín lóð á vogarskálina, til
þess að aftur verði snúið á
þeLrri óheillabraut er mörkuð
heflur verið.
lækmisþjónusbu til nágrarunia-
byggða.
Fundurinn beinir þeirri ástoor-
un til þingmanna Vestfjarða-
kjördæmis og aLlra annarra þing-
manna úr strjáLbýli, að koma I
veg fyrir að þebta frumvarp
verði að löguirn í múveramdi
mynd.
Jafmframt lýsir fundurinn fuM-
uim stuðningi við ibúa þeirra hér-
aða, sem svipað er ástatt um og
hvetur tii samwirkrar forustu 1
heiLbrigðlsmáLum landistoygg ð air -
innar."