Morgunblaðið - 27.02.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1973
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjclfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 225,00 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 15,00 kr eintakið.
nálgast, hafa heyrzt gagn-
rýnisraddir hingað og þang-
að um mikinn kostnað, sem
af þessu mundi leiða og þó
sérstaklega eftir að eldgosið
hófst í Vestmannaeyjum.
Rök Morgunblaðsins fyrir
því, að ekki eigi að láta deig-
an síga, þótt á bjáti, en halda
fast við fyrri áform um glæsi-
lega þjóðhátíð, eru fyrst og
fremst þau, að einmitt, þegar
þau náttúruöfl láta á sér
kræla, sem um aldir hafa
gert ísland að einu harðbýl-
asta landi heims, sé ástæða til
að minnast þess af stórhug og
ÞJÓÐHÁTÍÐIN 1974
¥ Tndanfarnar vikur hafa við
og við heyrzt raddir um,
að hætta ætti við hátíðahöld
í tilefni af 1100 ára afmæli
íslandsbyggðar á árinu 1974,
vegna eldgossins í Heimaey.
Þau meginsjónarmið, sem
sýnast liggja að baki þessari
skoðun, eru að ekki sé við
hæfi að kosta miklu til slíkra
hátíðahalda, er þjóðin hefur
orðið fyrir svo miklu tjóni,
sem óhjákvæmilega leiðir af
náttúruhamförunum í Vest-
mannaeyjum. Þessi sjónar-
mið eru í sjálfu sér virðing-
arverð og eiga fullan rétt á
sér, en Morgunblaðið er þeim
ekki sammála.
Þegar þjóðhátíð var hald-
in á árinu 1874 kom fram
margvísleg gagnrýni á . þau
hátíðahöld, m.a. vegna mikils
kostnaðar, en reyndin varð
sú, að þjóðhátíðin þá samein-
aði þjóðina og í kjölfar henn-
ar greip um sig mikill fram-
faraandi meðal Islendinga 19.
aldar. Þegar undirbúningur
var hafinn að þjóðhátíð 1974
fyrir allmörgum árum, þótti
það sjálfsagt og mikill hugur
í mönnum, að minnast 1100
ára afmælisins með eftir-
minnilegum hætti, þannig að
eftir yrði tekið bæði innan-
lands og utan. En síðustu
mánuði, er þjóðhátíðarárið
með myndarskap, að fólk
hefur búið í þessu erfiða
landi í 1100 ár. Eldgosið á
Heimaey er ekki fyrsta áfall-
ið af völdum náttúruaflanna,
sem íslenzk þjóð verður fyrir
í 1100 ára sögu sinni. En við
erum þó mun betur undir
það búin að taka þessu áfalli
og tákast á við náttúruöflin,
sem að okkur sækja en for-
feður okkar fyrr á öldum.
Þeir létu ekki undan síga.
Þeir flúðu ekki land. Þeir
þraukuðu. Og vissulega er
enn meira tilefni til þess nú
en áður að halda hátíðlega
þjóðhátíð á næsta ári, þegar
við höfum svo rækilega ver-
ið minnt á það, hvað fólk hef-
ur átt við að búa á íslartdi í
1100 ár. Eldgos og ofsaveður
til sjós og lands. Manntjón
á hafi úti. Byggðir leggjast
í eyði um sinn. Þetta er hluti
af okkur sögu í 1100 ár.
Enn gjósa eldfjöll á íslandi.
Enn missum við sjómennina
okkar í djúpið mikla, en við
þraukum.
Þessa skulum við minnast
á árinu 1974. Við höldum
þjóðhátíð ekki með glysi og
skrautsýningum, heldur af
þeirri reisn og þeim myndar-
skap, sem harðgeru fólki í
harðbýlu landi sæmir.
Kurteisi Brezhnevs
i
|?yrir nokkrum mánuðum
* var birt opinberlega bréf,
sem allstór hópur forystu-
ma nna í íslenzku þjóðlífi,
þ.á m. veiflestir alþingis-
menn, höfðu sent Brezhnev,
aðalritara sovézka kommún-
istaflokksins, þar sem hann
var hvattur til að veita föður
Vladimir Ashkenazys ferða-
leyfi til þess að hann mætti
heimsækja son sinn, sem nú
er orðinn íslenzkur ríkisborg-
ari. Síðan þetta bréf var
sent til Moskvu hefur ekkert
svar borizt, engin viðbrögð
heyrzt.
Það er lærdómsríkt fyrir
okkur að kynnast því, að
Leonid Brezhnev sér ekki
ástæðu til þess að virða við-
lits bréf, sem honum er sent
af hópi forystumanna í ís-
lenzku þjóðlífi. Kurteisi hefði
verið af hálfu stjórnar-
valda í Moskvu hefði einhver
vísbending verið gefin um
það, hvort bréf þetta hlyti já-
kvæðar eða neikvæðar undir-
tektir. En slíkt hefur ekki
gerzt. Brezhnev er bersýni-
lega þeirrar skoðunar, að
hann þurfi ekki að sýna Is-
lendingum kurteisi og þeir,
sem stjórna í skjóli einræðis-
valda, þurfi hvorki að taka
tillit til almenningsálits
heima fyrir né erlendis.
Vladimir Ashkenazy hefur
nú í nokkur misseri háð bar-
áttu fyrir því, að faðir hans
fái leyfi til að heimsækja
hann. Hópur íslendinga hefur
lagt honum lið í þeirri bar-
áttu. Við höfum hér nærtækt
dæmi um það, að þótt ástand
hafi batnað í alþjóðamálum
hefur engin breyting orðið á
því einræðisstjórnarfari, sem
ríkir í þessu höfuðríki sósíal-
ismans.
Bíllí
burðar
liðnum
Eftir Brynjólf
Helgason
GRÁKLÆDDUR öryggisvörð-
ur sagði mér að ganga til
vinstri fyrir homið hjá trján-
um. Ég kom iwn í allstóran
sal, sem aðallega virtist vera
kaffistofa starfsfólks. Þar
skyldi maður bíða í nokkrar
minútur. Fljótlega var þarna
komið allmargt manma. Þá var
gengið inm í stærri sal sam-
hliða hinum fyrsta og þar gat
að líta líkan af öllum bygg-
inguim verksmiðjunnar, sem
tekur yfir sitórt svæði og
eininig var þarna safn eldri
bíla og nokkurra nýlegra frá
fyrirtækinu. Lýst var í fáum
órðum hvað fram færi í hverri
byggingu verksmiðjumimar og
við það stuðzt viið Hkan það
er fyrr er nefnt. Eftir þennan
Lnngamg hófst ferðin um verk-
smiðjusvæðið. Sums staðar
mátti reykja, annars staðar
ekki, lítið mátti taka af mynd-
um á staðnum.
Við gengum út, þvert yfir
port og inm í næstu byggingu.
Að vitum oflkkar barst lykt
svipuð þeirri er alltaf virðist
vera af fóðriinu, sem er innam
í nýjum bílum. Eitns konar
sambl'and af gúmmí- og leður-
lykt. Við komium að stafla af
flötum málmplötum, þær eru
kannslká einn og hálfur metri
á kaint. Ein og ein, eru plöt-
urniar settar í sitóra vél og
þar sér m.aður stórt stykki
falla ofan á plöturmar og móta
þær. Út kemur hlutur, er ætla
mætti að væri vélarhlíf. En
eftir aðhafahorft ásömu plötu
fana gegnum næstu pressu
kemur í ljós að þetta er um-
gjörð fyrir afturrúðu bíls.
Þarna iiggja mótin, sem smáð-
að er eftir, það eru náttúru
lega þau, sem ekki má myinda.
Gengið var áfram sem leið
lá út um neyðarútgainginm, út
í port þar sem artt var á
ffeygiferð og inn í næsbu
bygigingu. 1 þeirri by.ggingu
eru samankomnir allir málm-
hlutar yfirbyggingar bilisins.
Uinir ýmsu hlutar eru soðmir
siaman og I'ag billsins kermur í
Ijós. IyOgsuðudeildin. Varúð,
hlífðargleraugu! Við héildum
okfcur í hæfilegri fjarl'ægð
þar eð við höfðum emgin sáík.
Yfir höfð.i imanns ruinnu yfir-
byggingar á færibandi. Körf
ur eru undir færiböndunum
til að enginn rotist ef eitt-
hvað dettur niður. Það er að
verða til ökutæfei, sem á eft-
i.r að þeysast um hina ým'su
vegi veraldarin.nar. Við fór-
um urn by.gginiguna þar sem
stáiið er hert og vél'arhliut-
amiir steyptir, Þar gengum
við milli glóandi járnbiita, æð
islegra bræðsluofna oig sýru
kerja. Það var eins gott að
hafa augun opin. Stáfflbiitar
eru settir á ýmsa staði til
styrfetiar yfirbyggingu bíils
ins. Við komum in.n í véiia-
deildina. Hér er verið
að bora fjögurra strokka
blokfcir. Og nofekra metra frá,
sex strokka blokkir.
Mjólfeurl'itaður vökvi kæi-
ir miái'minn meðan á borun-
inni stendur, því ekki má
miuma miiilimetra. Hver vél
með gírkassa er keyrð á m.is
munandi hraða í hálfa
klukkustund undir eftiirliiti
og ef ekkert finnst athuga-
vert fer samstæðan áfira.m á
Frainhald á bls. 31.