Morgunblaðið - 28.02.1973, Blaðsíða 10

ÍO
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. FEBROAR 1973
EFTIR
ELINU PÁLMADÓTTUR
FRANSKI marskálkurtan Philippe
Pétaiin, sem búinn er að liggja í gröf
sinni í yfir 20 ár, er aftur kominn í
fréttirnar. Nú hefur líki hains verið
rænt og uppi varð fótur og fit — ekki
aðeins í Fnakklandi, heldur víða um
heim. Því er jafnvel spáð, að líkið
geti haft áhrif á það, hverj-
ir stjórna Frakklamdi á næstu
árum og kunnii það að riða bagga-
muninn fyrir Pompidou forseta.
Það er ekki að furða þótt fréttales-
endur hér uppi á ísiamdi eigi erfitt
með að skilja allt þetta bardús með
lík af gömlum manini. Hér er hann
bara „hetjam frá Verdun, sem gekk
á mála hjá Þjóðverjum í síðari heims-
styrjöldinni“, eims og það er orðað.
í Frakklamdi er þetta ekki svoma ein-
faiit. Ég var búsett í Frakklandá, þeg-
ar Pétairn markskálkur andaðist, 95
ára ganaall, árið 1951, eftir að hafa lif-
að í eimangrun og útiegð sem dæmd-
ur svikari við iamd sdtt í 6 ár. Hanm
hafði verið dæmdur tá‘l dauöa i hita
eftirstríðsáramna, er svo margir áttu
um sárt að binda. En hams fyrri und-
irmaður, de Gaulle, breyttd dóminum
í lífstíðarfamigelsi.
Þegar gamld maðurimm dó og sár-
indi síðari heimsstyrjaldiarimmar að-
eins farin að jafnast, var hanm í hug-
um fjölmargra Frakka aftur orðin
hetjan, sem bjargað hafðd Frakklamdi
og verið sverð þess og skjöld
ur í heknsstyrjöldinmi 1914—1918.
Hann var enn sá, sem sigrað hafðd og
bjargað fósturjörðinmd í úrslitaorr-
ustummi við Verdun. Og þeir trúðu þvi
— og trúa enn — sem gamli maður-
inn sjálfur hélt fram, að hiarnn hefði
tekið sætti í rikisstjórn Vichys eftir að
Þjóðverjar voru búndr að taka landið,
til þess að bjarga því sem bjargað
yrði og vemda a. m. k. ibúa Suð-
ur-Frakklands. Þá voru Frakk-
ar sigraðir og umgir menn urðu
að flýja yfir til Afriku, til þess
siðar að stofna útlagasveitir. En al-
menningur var eftir á valdi hernéms-
liðs Hitlers og Pétadn, sem þá var um
ndrætt, kvaðst hafia trúað þvd, að hon-
um bæri skylda til að vera kyrr og
verða þessu fólki að þvi ldðd, sem
hanin mætti og í þeim tiigamgi að
taka setu í stjóm Vichys. Þemman
skiindng lagði mikidd hluti Frakka í
málið og þeim fammst ósammgjiamt að
hetjam þeirra, sem eimu sinmd hafði
bjargað Frakkiandi, gæti ekki femgið
þá síðustu ósk uppfyM'ta að fá að
hvíla innam um framska hermemm í
grafreitmum nálægt Verduin. öðrum
þótti hamm haifia svilcið lamd sdtit og
þjóð með því að eiga samviinmu við
Þjóðverja og ætti ekkert slíkt skiiið.
Ég mam, að það var öska pleg spenma
í iamdinu meðam Pétadm lá banaleg-
una og dó árið 1951. Ekki sízt vegna
þess, að koma hans hafði vegma þess
hugarstríðs, sem gamdd maðurimm átti
i á bamabeðinu og hafðd átt öll árin
í einangrumdmmd, að lokum freistazt
til að segja honum, að honum hefðd
verið fyrirgefið og vedtt leyfi til að
hvíla í grafreitnum nálægt Verdun.
En þegar lokaúrskurður yfirvalda
kom um að engu yrðd um breytt og
Pétain yrði grafinin viðhafnariaust á
eyjunmi, þar sem hamm hafði verið
fangi í einamigrun, þá streymdi fólk-
ið með blómsvedga að Sigurbogamum,
sem óþekkti hermaðurimm hvílir und-
ir í París. Blómahafið var svo mikið
til virðingar við Pétain marskálk, að
kransarmiir náðu úrt af miðju þessa
stóra stjörmutorgs og út á götu, en
sagt var að hermenm hefðu fjarlægt
eitthvað af þeim á nóttumni, svo ekki
yrðu af þeim umferðartafir.
Fyrir erlendan áhorfamda var þetta
merkilegt má'l, sem hamin hiaut að
stamda utan við, ám þess að geta
skymjað það á sama hátt og heima-
menn. Og enn er þetta miíkið tilfiinn-
ingaimál Frakka. Talið er, að nú þeg-
ar ldkið er komdð i leitdmar fyrlr vænt
amlegar kosmimgiar, þá hafi forsetimn
orðið að kveða upp á ný úrskurð um
legstað, sem á hvom vegimm sem
hamin var, gat valdiið hoeum sdíku fylg
istapi, að dugði tid að fella hainm.
Svona getur tímirun og sagam ledk-
ið forustumenm þjóða. Churehill
gamli sagði edinihvem tíma, þegar
hiamm var spurður hvaða hæfileika
stjórmimállamaiður þyrftd að hafa:
„Hamm verður að sjá fyrir hvað ger-
ast muni á morgun, næsta mámuð og
næsta ár — og að þedim tima liðnum
verður hamn að útskýra af hverju
það gerðist ekki.“ En það er sjálf-
sagt afleit't að vera dauður, þegar
timi útskýrimgamma er komimn.
Ekki er alltaf gott að ráða í fyrir-
fraim, hvað muini síðar verða dæmt
rétt eða ramigt. Ef við til dæmis lít-
um til flieiiri forustumiamma álfunnar á
stríðsárumum síðari, þá skilst hvað ég
á við. Litum til dæmds tdl Norður-
landia. Kristjám Damakonungur varð
ástsæll og dáður af sdnini þjóð, af
því harun varð kyrr og þreyði með
fólkimiu heima hemámið. Hákon Nor-
egskomumgur og Ólafur, þáveramdi
krónprims, urðu af því ásitsædir meðal
þjóðar sinnair að flýja og vinma með
útlagaistjómimmi, þegar Þjóðverjar
tóku lamdið þeirra. Ef við viljum taka
dæmi af fleiri þjóðhöfðimgjum, má
finina amdstæður. Viihelmiina drottn-
ing og hoilemzka konungsfjölskyldam
maut og nýtur enm vinsælda þjóðar
sdmmar fyríir að hafa farið, þegar
Þjóðverjar tóku lamdið. En Leopold
Belgíukomiumgur, sem reyndi að vinma
með immrásarher Þjóðverja og kvaðst
hafa gert það til að vimina fólkimu
heima gagm, hamm vair fyrir það for-
dæmduir og missti krúmuna. Fleira
slíkt mættd sjálfsagt tína tdl. Ekki
er aliltaif gott að vita hvaða dóm
menn hljóta í sögumnd — og kamnsdci
er sá dómur ekki alltaf sem samm-
gjarnastur, þó að hamm eigi eftir að
gilda, hvað sem hver segir.
Margt slikt er vafala'ust líka til í
íslamdssögummd, til dæmis um þá, sem
„sviku lamdið i hendur Noregskon-
ungi“ og þá, sem ekki gerðu það. Og
ekki hiustum við tdl dæmds á fræði-
menin, sem reyna að segja okkur, að
aldrei hafi til þess komið að íslend-
imgar yrðu fluittir á józku heiðamar
og hvernig sú „staðreymd" varð til.
Við höldum áfram að hafa það fyrir
saltt og vitma í þetta í skálaræðum.
Við erum heldur ek'ki alltaf sjálf
okkur samikvæm og segjum við
ekki gjarnan um Gyðimga, þeim
til ávirðimgar, að þeir blaindist
ekki þeim þjóðum, sem þeir
búa iminan um, og haldi áfram að
vera Gyðimigar þar. Og jafmframt
segjum við með réttu Vesitur-íslend-
imgum það til hróss, að þeir haldi
í íslenzka mennim'gu í marga ættldði
og hatldi áfraim að vera Islendingar,
jafnframit því sem þeir búa meðal
amnarra þjóða.
Svona getur bæði sagam og viðtek-
imin „sanmleiikur" stumdum verið
skrýtimm. Og stumdum geta einfald-
ar, sanmair fréttir orðið lesemdum nær
óskiljamilegar, þegar þær eru komnar
úr sírnu umhverfi, eims og fréttdm um
líkið af Pétain marskálki.
Búnaðarþingsfulltrúar
skoða ull og áburð
Jósep Rósirkarsson, Fjarðarliomi, Strandasýslu, kannar verk-
lagni einnar starfs stúlku Álafoss.
FÖSTUDAGINN 23. þ.m. var
fulltrúum á Búnaðarþingi á-
samt ráðunautum Búnaðarfé-
lags Islands lioðið að skoða ull
arverksmiðju Álafoss og á-
burðarverksmiðjuna í Gufu-
nesi.
ÁLAFOSSS
Fyrst var farið og s'koðaður
fatnaður í móttöku og pöklkun
arstöð Álafoss við Nýbýl'aveg.
Pétur Pétursson forstjóri upp-
lýsti þátttakendur i ferðinni um
framleiðslu á útflutningsvör-
um fyrirtækisims. Sýndar voru
margar tegi'.ndir af kápum og
öðrum fatnaði úr islenzkri ull,
hvað annað falliegra. Mátti
heyra ýmsa fuldtrúana láta þá
skoðun í ljás, að á meðam slík
ur fatnaður væri framleiddur
úr ullinmi, þá ætti ekiki að
verða vandræði með söúu á
henmi og þeir, sem eldci vissu
það áður, sáu það með eigin
augum þvílík gæðavara ís-
lenzka ullin er. Frá pökkunar-
stöðinmi var ekið að Álafossi.
Fyrst var ullarþvottastöðin
sikoðuð, og endað í spunaverk-
smiðjunni.
Að lokinni ferð um verk-
smiðjurnar var boðið upp á
kaffi, þar sem Guðjón Hjartar
son sagði ýmisiegt um verk-
smið j u reksturinn.
FRAMUEIDD UM 70« TONN
AF GARNI
Árið 1896 stnfinaði Bjönn Þor
Háksson, fyriirtækið, Sigurjóh
Péturssom keypti Álafosts áirið
1919, en núveraindi eigandi er
Framikvæmdastofmunin. Mikiar
umbætur haifa verið gierðar á
rekstrinum umdamfarim ár, á
árumum 1963—65 voru fram-
leidd um 400 tonn af garni, en
mú er framleitt allt að 700 tonn.
Aðeims 50% af ullinni sem
berst til ’ærksmiðjuinmar er
hæg-t að nota í útfil'utningsvör-
umar, en hinn hlutinm íer í
teppi eða teppagam.
Af þeirri uld sem tekið var
á móti á sl. ári var 1,8% mó-
rautt, 6,5% sauðsvart og 8,5%
'gráitt. Álafoss greiddi fram-
leiðendum fyrir úrvalsull 70
kr. á kg„ fyrir aðra ósdcemmda
uill 46 kr. og fyrir slkemmda
ull 12 krónur. Nú er fyrirhug-
að að bneikka bildð enmþá
mieira milli filokikanma. Fram-
leiddir voru um 60 þús. ferm
af gólfteppum og um 100 þús.
ferm. af fatadúk.
Hráiefnið er talið vera um 25%
aif heildarframleiðsilukiostmað-
imium. Þar sem eklki hefur ver-
ið hægt að fá mægillegt magm af
íslenzkri ull, hefur þó nolklkuð
verið flutt inm atf ull, á sl. ári.
Kostaði sú ull um 240 'kr. á
kg. Hér inmanil'andis hiefur ullin
hæklkað um 30% á áiri síðam
1969.
Versiti galli íslenZku uHarimm
ar eru iHhærurnar.
Búnaðarþiegisifulltrúar voru
álcveðnir að leggja sitít aí
mörkum til að stuðla að bœttri
mýtimgu og meðiferð ullar. Það
rmum eflaust talkast em þá þurfa
framleiðlemdiur að flá meira verð
fyrir góða vöru en hingað til.
ÁBURÐ AR V ERKSMIÐ J AN
Búnaðarþimgstfulltrúar hafa
oft komið áður í hedmsókn tiil
Áburðaiverksmiðj uninar, en
aldirei í jafin ánægjiuiegu tileifini
og nú, þvlí að mieð eigim augum
gátu þeir séð og sarunifiærzt um
að í Áburðarvierksmiðj'unini eru
framieiddar þær álburðantegiund
ir, sam íslemzlkir bændur hafa
lengi óskað eftir.
Nýja blönidiunarweirksmiðjan
var sdcoðuð og seik'kjunarhúsið
og þær áburðartegumdir, sem
nú eru framleiddar. Það var
upplýst að töiuvert væri til af
gamila Kjarnanium eða um 6000
tonm, þegar þau hiefðu verið
Framhald á bls. 23
Þarna sýnir Pétur Pétursson, framkvæmdastjóri Áiaifoss for
manni Stéttarsambands bænda, Gunnari Gu-ðbjartssyni, nýja
gerð af kápu.
EgUl Jónsson (t.v.), Seljavöllum, A-Skaft., óskar Hjálmari
Finnssyni til liamingju með áfangann og fullvissar iiann uim,
að nú sé jarðræktarnefnd Búnaðarþings loksins ánægð með
framleiðsluna.