Morgunblaðið - 07.03.1973, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. MARZ 1973

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóri og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 300,00 kr.
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
lausasólu 18,00 kr. eintakið.
í umræðum þeim um van-
*- trauststillögu ' Jóhanns
Hafstein og fleiri þingmanna
Sjálfstæðisflokksins, sem út-
varpað var í fyrrakvöld,
héldu talsmenn ríkisstjórnar-
innar því óspart fram, að van-
trauststillagan væri sýndar-
mennska ein og flutnings-
mönnum væri ljóst, að hún
mundi ekki ná fram að ganga.
Yera má, að það sé rétt, að
vantraust verði ekki að þessu
sinni samþykkt á vinstri
stjórnina. Hitt er ljóst, að í
þessum tillöguflutningi felst
engin sýndarmennska, enda
er það að koma sífellt betur
í ljós, að ríkisstjórnin nýtur
ekki lengur trausts allra
þeirra þingmanna, sem stóðu
að myndun hennar.
í umræðunum í fyrrakvöld
tók Bjarni Guðnason, alþm.,
enn eitt skref í átt til þess að
lýsa fullri andstöðu við ríkis-
stjórnina. Hann lýsti því af-
dráttarlaust yfir, að hann
mundi einungis veita ríkis-
stjórninni stuðning í þeim
málum, sem að hans dómi
væru í samræmi við málefna-
samning stjórnarflokkanna.
og stefnuskrá Samtaka frjáls-
lyndra og vinstri marina. Hins
vegar kvaðst þingmaðurinn
mundu greiða atkvæði gegn
þeim málum stjórnarinnar,
sem ekki uppfylltu þessi skil-
vrði.
Augljóst er, að hér er kom-
in upp staða á Alþingi, sem
ekki hefur þekkzt þar um
áratugaskeið. Bjarni Guðna-
son á sæti í neðri deild Al-
þingis. Greiði hann atkvæði
á móti stjórnarfrumvarpi
fellur það á jöfnum atkvæð-
um í deildinni. Gagnrýni þing
mannsins á ríkisstjórnina hef-
ur fyrst og fremst beinzt að
stjórnleysi hennar í efnahags-
málum, og má því telja lík-
legt ,að hann verði mjög and-
snúinn því, sem frá henni
kemur í þeim efnum. Með yf-
irlýsingu Bjarna Guðnasonar
nú hefur staða stjórnarinnar
á þingi veikzt svo mjög, að
segja má, að möguleikar
hennar til sterkrar stjórnar í
efnahagsmálum hafi lamazt
að verulegu leyti. Slíkt
ástand getur auðvitað ekki
staðið til frambúðar. Það er
forsætisráðherra ljóst, og því
ræðir hann um að breikka og
styrkja stjórnarsamstarfið.
Enda þótt yfirlýsing Bjarna
Guðnasonar í fyrrakvöld hafi
vakið mikla athygli og sé aug-
ljóslega liður í þeirri fyrir-
ætlan þingmannsins að snú-
ast til fullrar andstöðu við
ríkisstjórnina, vekur þó enn
meiri eftirtekt frásögn, sem
Alþýðublaðið birti í gær og
Morgunblaðið endurbirtir í
heild í dag, af ræðu, sem
Björn Jónsson, alþm. og for-
seti ASÍ, flutti á fundi laun-
þegaráðs Alþýðuflokksfélags
Reykjavíkur fyrir skömmu.
í ræðu þessari lýsti Björn
Jónsson yfir því, að núver-
andi ríkisstjórn, sem hefði
veitt verkalýðshreyfingunni
stuðning við gerð núgildandi
kjarasamninga, hefði gert
hvorki meira né minna en 8
tilraunir til þess að breyta
þessum samningum eða
skerða þá. Björn Jónsson
sagði frá því í þessari merki-
legu ræðu, að honum hefði
ekki verið skýrt frá efni
frumvarps þess um ráðstaf-
anir í efnahagsmálum, sem
samið var eftir að eldgosið
kom upp í Heimaey, fyrr en
sólarhring eftir að leiðtogum
stjórnarandstöðunnar var
sýnt það. Lýsti hann því yfir,
að hefði þetta frumvarp kom-
ið fram á Alþingi, hefði hann
á sömu stundu snúizt gegn
ríkisstjórninni. Þá upplýsti
hann, að áform Ólafs Jóhann-
essonar, forsætisráðherra,
hefði verið það, að hraða
frumvarpinu sem mest í gegn
um þingið til þess að nota
tækifærið „meðan stemning-
in væri svo góð“.
Þá ræddi Björn Jónsson í
ræðu þessari um síðustu
gengisfellingu vinstri stjórn-
arinnar og upplýsti, að hún
hefði hvorki verið rædd við
sig né borin undir þingflokka
stjórnarflokkanna, áður en
hún var framkvæmd.
Hann taldi togaraverkfallið
hneyksli og sagði ljóst, að tog-
araútgerðin gæti ekki staðið
undir nauðsynlegum kjara-
bótum fyrir sjómenn, og þess
vegna yrði ríkisvaldið að
koma til skjalanna með að-
stoð við togaraútgerðina.
Loks spáði forseti ASÍ því, að
verkalýðshreyfingin mundi
verða að heyja harða varnar-
baráttu á þessu ári til þess að
varðveita þau lífskjör, sem
hún hefði náð.
Ekki fer á milli mála, að
ríkisstjórninni er víðar van-
treyst en í liði stjórnarand-
stæðinga. Þessi ræða Björns
Jónssonar sýnir, að milli rík-
isstjórnarinnar og verkalýðs-
hreyfingarinnar ríkir nánast
stríðsástand, og er það í sam-
ræmi við fregnir, sem borizt
hafa úr herbúðum Alþýðu-
bandalagsins þess efnis, að
mikill ágreiningur sé upp
kominn milli ráðherra flokks-
ins og forystumanna hans í
verkalýðshreyfingunni. Ræð-
ur Bjarna Guðnasonar á þingi
og Björns Jónssonar hjá Al-
þýðuflokknum sýna, að til-
laga um vantraust er engin
sýndarmennska. Þvert á móti
er ástæða til að ætla, að raun-
verulegur meirihluti sé fyrir
henni á Alþingi, þótt þeir
þingmenn stjórnarflokkanna,
sem í raun eru henni sam-
þykkir, telji sér ef til vill ekki
henta að samþykkja hana nú.
STRÍÐSÁSTAND MILLI
STJÓRNAR 0G
VERKALÝÐSHREYFINGAR
mb
PORKELL SIGURBJÖRNSSON SKRIFAR UM
....... ■ ................. III
SKÖPUNIN
Á SEINUSTU tónleikum Sinfón
íuhljómsveitar íslands, var við-
viðfangsefnið óratórían Sköpun-
in eftir Haydn. SöngsveitLn Fíl-
harmónía söng, ásamt einsöngvur
unum Taru Valjakka, Neil Jenk-
ins og Guðmundi Jónssyni. Dr.
Róbert A. Ottósson stjórnaði.
Sérstakur ijómi hvílir yfir
„Sköpuninni", allt frá því að hún
var frumflutt í Vín í apríl 1798,
Verkið er svo glaðlegt og að-
gengiiegt flestum áheyrendum,
Avöfaldur kontrapunktur skyggir
ekkert á auðheyranlegri tækni-
brögðin svo sem eftirlíkingarnar
á hljóðum náttúrunnar, dýraríkis
ins. 1 upphafi lýsir Haydn óskapn
aði auðnar og tóms, þar heyrist
engin laglina og hljómarnir ráfa
um leitandi. (Er þar ekki
skemmtileg gagnrýni á flest það,
sem menn hafa haft fyrir stafni
í músík eftir að Haydn lagði frá
sér pennann?) Síðan er sköpun
arsaga Biblíunnar rakin með út
úrdúrum þe'rra John Milton og
Gottfrieds van Swieten.
Ekki hefur það slegið á Ijóma
,.Sköpunarinnar“ hér á landi, að
óratórían heyrðist hér fyrst, þeg
ar það tónlistarlíf var að „skap-
ast“ sem nú er búið við.
Að ölium flytjendum ólöstuð
um á Guðmundur Jónsson sér-
stakt lof skilið. Hann átti með
söng sínum þarna 30 ára söngaf
mæli — í þrjá áratugi hefur
hann sungið í gamni og alvöru,
tek'zt á við óldkustu viðfangsefni.
Þarna söng hann hlutverk Rafa
els og Adams, fyrsta mannsins,
og sýndi enn, að hann getur vel
staðið undir viðurkenningunni
„fyrstur íslenzkra söngvara",
þegar saman fara raddgæðin og
innlifunín í túlkunina. Recítatív
ið, þegar hann lýsti sköpun lag
ardýranna í séikennile-gum fé-
lagskap dempaðra cellóa og
■
HH
Ifc A i i- v. ffejwr * &
E&máSwi m
Wmmk f ; $$$ - ÆÍSakk
iHR. JlII. W'- , -Mmm
bassa, eða arían nr. 22, þar sem
kontrafagottið gerðist óvæntur
og kröftugur liðsmaður, voru að
líkindum áhrifamestu augnablik
in í söng Guðmundar.
Finnska söngkonan Taru Val
jakka söng Gabriel og Evu. Þessi
frábæra söngkona lætur engin
takmörk fjötra sig, tæknilegar
snörur, sem Haydn leggur fyrir
sópraninn, vekja ugg og vork-
ur.n hjá hlustendum, þegar minni
háttar söngkonur festast í þeim,
en hér vöktu yfirburðir Taru Val
jakka óskipta aðdáunina. í ari-
unni nr. 8, þar sem Haydn lýsir
fegurð gróðursins í tónaskrúði,
gæddi hún tónana sæmandi lita
dýrð. Neil Jenkins söng Uriel
ljóðrænt og þokkafullt otg á köfl
um var eims og mild rödd hans
væri borin ofurliði af hinum
tveimur samsöngvurum. Þegar
hann hins vegar lýsti yfirburðum
mannsins yfir öllum lífverum
sköpunarverksins í aríunni nr.
24 urðu allir þúsund áheyrendur
sannfærðir um það.
Stjórnandinn, dr. Róbert, hafði
undirbúið kór og hljómsveit vel
til átakanna, enda var áranigur-
inn eftir því. Stundum hélt hann
aftur af gáskaíulhnn óskum höf-
undarins um hraða og einstaka
sinnum færði hann tjáningarmeð
ulin i litrikari og nútímalegri bún
'ng. Þannig gerði hann áheyrend
um kleift að njóta hins síunga
anda Haydns, áheyrendum, sem
ar.nars eru mettir af sterkustu
rómantiskum eða nýtízkuiegum
„effektum". Vonandi eiga menn
eftir að líta aftur til þessa flutn
ings „Sköpunarinnar" — eins og
til þéss fyrri hér á landi — sem
upphafs nýs þroskaskeiðs í aéðrí
tónlistarfilutningi á íslandi.