Morgunblaðið - 07.04.1973, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. APRÍL 1973
3
Sjómenn í Eyjum þæfast við
lögreglima í gærkvöldi. Ljósm.
Mbl. Sigurg-eir.
Sjómenn fá
landgöngu-
leyfi í Eyjum
Töldu illa að sér
vegið með banninu
EINS og skýrt var frá í Mbl.
í igsar, efndu sjómenn í Vest-
mannaeyjum til mótmæla í
fyrrakvöld, gegn landgöngu-
banmi því, sem sett var á þá
ekki alls fyrir löngu, en sam-
kvæmt þvi fá þeir ekki að yf-
irgefa báta sína eftir ki. 19.
Þar eð bannið náði aðeins til
sjómanna og að yfirvöld töldu
að með því mætti koma í veg
fyrir gripdeildir í bænum,
álitu sjómenn að með þvi væri
að þeim vagið og þeir jafn-
vel stimplaðir þjófar. Eftir
ncvkkurt þóf var skotið á fundi
strax þá um kvöldið með full
trúum sjómanna og almanna
varnaráði og náðist fljótt sam
komulag. Samkvæmt þvi fá
sjómann af Vestmannaeyja-
bátum lamdgönguleyfi á við
aðra.
Þegar landgöngubannið
gekk í gildi kl. 19 í fyrra-
kvöld, tóku skipvarjar á þeim
10—12 Eyjabátum, sem þá
lágu í Vestmannaeyjahöfn,
að safnast saman á bryggj-
unni. 1 fyrstu áttu þeir í
stappi við iögreglu'þjóna, -sem
þar voru á vakt, en héldu síð
an í hóp inn í bæinn, í átt að
lögreglustöðinni. Fljótlega
mætti þeim þó um 15 manna
lögreglulið, sem meinaði þeim
að halda áfram. Upphófust
köll, en til ryskinga kom þó
ekki. Eftir nokkurt þóf féll-
ust sjómenn á að kjósa úr sín
um hópi fulltrúa, sem skyldu
ræða við almamnavarnaráð og
snúa síðan til báta sinna.
Kusu þeir, sem íuiltrúa sína
þá Daníel Traustason, skip-
stjóra á Kópi, Ágúst Guð-
mundsson, vélstjóra á Kap,
Kristin Sigurðsson, stýri-
mann á Hrönn og Sigurð
Gunnarsson, skipstjóra á Sæ-
unni.
Áður en þeir héldu til fund
ar við almannavarnaráð í
Gagnfræðaskólanum náði
blm. Mbl. í Vestmannaeyjum
af þeim tali.
Sögðu þeir að sjómenn
væru eina stéttin, sem hefði
takmarkað ferðafrelsi á
Heimaey, og væru þeir þannig
meðhöndlaðir, sem þriðja
flokks meðborgarar. Ennfrem
ur sögðu þeir sjómenn ekki
vilja sitja undir þvi að vera
stimplaðir þjófar, i fjölmiðl-
um og annars staðar, en land
göngubannið væri til að gefa
það í skyn. Töldu þeir ekki
ástæðu til að gruna sjómenn
um þjófnaði frekar en aðra,
sem í Vestmanmaeyjum eru.
Jafnframt því, að full-
trúarnir álitu bannið vera
mjög meiðandi fyrir sjómenn,
sögðu þeir það valda sér mikl
um óþægindum. Þeir ættu
lögheimili i Vestmannaeyj-
um og þar ættu þeir sín hús
og eignir, sem þeir fengju
ekki að vitja. Þá væru Vest-
mannaeyjar heimahöfn bát-
anna og ættu þeir margir net
og önnur veiðarfæri í landi,
sem þeiir fengju ekki að kom-
ast að eftir M. 19, en flestir
bátanna koma ekki inn fyrr
en eftir þann tíma.
Að komast í síma sögðu
þeir einnig vera bundið mikl-
um erfiðleikum, og hefði jafn
vel gengið sVo langt að ein
áhöfnin átti i miklum vand-
ræðum með að koma rifbeins-
brotnum manni til læknis.
1 almannavarnaráði rikti
fullur skilningur á óskum
sjómanna og féllst ráðið þeg-
ar á að skilríki yrðu gefin
út handa þeim skipshöfnum,
sem eðlileg erindi ættu í land
á Heimaey. Þessi skilriki eiga
að vera í vörzlu skipstjóra,
sem tilkynnir lögreglu um
landgöngu og erindi. Að er-
indi i landi loknu skilar svo
skipverjinm skilríkinu til skip
stjóra. Ef skipverji á erindi
inn á svæði þau sem nú hafa
verið úrskurðuð, sem hættu-
leg, skal hann snúa sér til
lögreglunnar, sem veitir hon-
um 'tilskilin auðkenni.
Að fundinum loknum sendi
Almannavamanefnd Vest-
mannaeyja frá sér eftirfar-
andi tilikynninigu:
Almannavarnanefnd Vest-
mannaeyja viil að gefnu til-
efni lýsa því yfir, að reglur
þær um takmörkun á ferðum
fólks um Heimaey, og þar á
meðal reglur um landgöngu-
bann- skipshafna eftir kl. 19,
eru einungis settar af örygg-
isástæðum, og eiga ekkert
skylt við fréttir um þjófnaði
og gripdeildir í bænum, sem
birzt hafa í fjölmiðlum. Nefnd
in harmar að þessu tvennu
hefur verið blandað saman.
Þá vill nefndin taka fram,
að þeir sjómenn, sem lögleg
erindi eiga á Heimaey geta að
sjálfsögðu fengið landgöngu-
leyfi, enda afli þeir sér nauð-
synlegra skilríkja. — pje.
Ráðstefna um landnýtingu
Byggðu bóli skipt í 7000 jarðir
í GÆR hófst í Loftleiðahótel-
inu tveggja daga ráðstefna
um landnýtingu, sem efnt er
til í þeim tilgangi að lzsftða
saman fulltrúa frá sem flest-
um þeiin aðilum, sem á ein-
hvern hátt gera tilkall til
landsins, gæða þess, og með
starfsemi sinni hafa áhrif á
eðli landsins og framtíð
þess. Er að því stefnt að fá
yfirlit um hin ýmsu sjónar-
mið, er varða nýtingu lands-
ins, og þá jafnframt að rædd-
ir séu möguleikar, sem á því
eru að þessi sjónarmið verði
samræmd, eins og Hákon
Guðmundsson, formaður
Landverndar, sagði í setn-
ingarræðu sinni.
Um 90 fulltrúar sóttu fundinn
í gær. Voru þar fikuitt 12 erind'i
og fóru fram l'íflegar umræður.
Páll Línda'l taliaöi 'uirn ski'pulags-
skyldu landsins, Páíl Bergþórs-
son um veðurfar og liandnýt-
ingu, Ingvi Þorsteénissom um
gróður og liandnýtiinigu, Gunnar
Gu'ðbjartsision uim landnýtingu
og sklpullag liaindbúniaið'Etrfraim-
leiðsilu, Óttar Geii's.son um land-
nýtingu og ræk iun, Sveinn Run-
ólfsson um landgiræ’ðslu og land-
nýtimigu, Hákon Bjamason um
sikógrækt og laindnýtingu, Sig-
urður Sigurðsson uim veiði i
ám og vötnum, Þorleifur Einars-
sion um jarðfræði og lamdnýt-
ingu, Agnar Guðmason flútti
erindi Gunnars Bjamasonar um
tómistundabúsikaip, Jiaikob Björns
son ræddi arkumál og Snœbjörn
Jónassion vegagerð. Heldur fund-
urinn áfram í dag og þá flutt
jafmmörg eriimdi,
1 s'etniingiarræðu siinni sagði
Hákon Guðimundsison m.a. og
laigð.i áherziiu á að könnunar
væri þörf á hversiu skymsam-
legt væri að nýtia land vort til
heii’idanhagsimunia þjóðiarinnar.
Hamm siagói m.a.:
„Kiin uppruinalega skipting
landsiinis í jarðir, lögþýK, hefur
haldizi aiiiiar gö'tur frá landnáms-
öld og sitendur enn. Nokkrar
þei’rra ha.fa að vísu horfð und-
ir kiaiuptún og kiaiupstað’i, en það
er ekki sitó.r hluti landsi'ns að
f'latarmáM. Byg.gðu bóli liands-
ims u.tiain kaupsitaða er sam-
kvæmit þessu nú sfcipt i um það
bil 7000 jarðir. Em nálægt 5000
þesisara jarða byggðar, en 2000
em taldar vera í eyði. Sam-
kvæmt upplýsingum, sem fram
kormu á aiilþiinigi nýlega, á ríkis-
sjóður 820 jarðir, eða röskan
tíunda hluta þeirra. Ekki l'iiggja
fyrir upplýsingar um flatarmái
jarða. Verður því eigi séð, hve
ríiki'S’jarðiirnar vega miíkið í
liamdstærðinni, en meginhluti
þeirra er leigður lil ábúðar.
Ekki hefi ég heldur kannað til
h'litar, hve margir eru eigendur
þeirra rúmlega 6000 jarða, sem
eru í einkaeign. En þeir munu
þó vera töluvert fleiri en jarð-
irnar. En sé gert ráð fyrir svo
sem tveirn eigendum á jörð, sem
Mklega er of milcið, eiga um það
b'l 11—12 þúsund einstaiklingar
4/5 hiliutia byggðarinnar, utan
kaiupsitaða og kauptúna, auk
þess sem eiigendur sumra jarða
telja sér tii'l eignar drjúgan
hl’Utia hiinis óbyggða eða hins
óbygigillega land's. Hafa ber í
huga að hér er um mjög grófar
töluir að ræða og að eigendur
líitil'Ia spiiiidna em ekki taldlr
með.
En með sáaukinni iðnvæðingu,
mdkiill'i fólksfjölgun á þét Ibýlis-
svæðum, kaupstöðum og kaup-
túnum og margs konar umsvif-
urn, sem fyligja nútíma þjóðfé-
lagi — þrýsta ný viðhorf úr
ýmisum áttum að hinum gamla
og góða eiiignarrétti, og á grund-
vefflli þeirra viðhorfa krefjast*
nýir aðiiar hl/utdeiiiMar í gæð-
um, sem áður áttu sér ósikorað
friðlatnd innan marka hans.
Jón JónissO’n skrifstofumaður,
sem býr í leiguibúð í Þ.'n'gholt-
rýmis og landrýmis, sér og sin-
um ttil andlegrar og Mkamiegrar
heilisuræk'iar. Og honum dettur
meiira að segja í hug, að full-
næginig þessarar lífsþarfar hans
eigi að njóta sömu réttarvcrnd-
ar og eignarrétitur Sveins Sveiin^
sonar að eyðijörð vestur á Snæ-
feilsnesi, sem Sveinn fékk í arf
eftir föðurbróður sinn, en hefur
ekki augum litið. Og við heyr-
um Jón Jónsson spyrja með
vaxandi spennu: Hver er réttur
mdnn sem Isfiendimgs til gasða
þess lands, sem ól mi.g og telur
mig sér þegmskyldan ? Þarf ég,
spyr hann enn, og samþegnar
mínár, að kaupa dýru verði eðli-
leg not af gæðum landsinis, eða
naiuðsymlega aðstöðu tii þess að
skapa mér og öðrum samborg-
urum sikilyrði til Mfvænle'grar af-
komu i mínu eigiin föðurlandi?
Þessar spurningar Jóms leiða
aftur tlil amnarra spumdnga.
Hver eru eðlileg eða sjáMsögð
not hvers elnstakliings af gæð-
um ættlands síns? Hvað á eign-
| anrétturinn að vega mikið í því
sairmbamdi? Og þá er einndg
spurt: Hver er réttur samfélags-
ilns tiil að setja eigendum landa
reglur um ákveðna notkun
þein'a vegna hagsmuna heiidar-
!n.nar?“
Ráðstefnan er ha’.din á vegum
Liandverndár, Búnaðarfélags ís-
lands, Landgræðslu-■ og landnýt-
ingarnefndar, Náftúruverndar-
ráðs, Samb. sveiitarfélaga og
Skipulags'stjórnar ríkisins. Und-
irbúnl’ng önnuðust Agnar Guðna
son, ráðunaiutur, Ámd Reynds-
son, framkvæmdastljóri, Ingvi
Þorsteinsson, magister, Jórnas
Jómsson, aðsitoðarráðherra,
Magnús G. Bjömsson, arkitekt,
Unnar Stefánsson, framkvæmda
stjóri og Vilhjálmur Lúðvíks-
son, verlcfræðmgur.
Ráðstefnustjóri er Haukur
Hafsitað, framkvæmdastjórd
Landverndar.
unum t.d., gerir kröfu tid and-
Hákon Guðmundsson setur ráðstefnu um landnýtingu, sem hófst í gær á vegum Land-
verndar, Búnaðarfélagsins, Landgræðslu- og iandnýtingarnefndar.