Morgunblaðið - 27.06.1973, Page 11

MORGUNBLAÐiÐ, :,UDViKUDAGUR 27. JIJNÍ 1973
11
Ásgeir Ólafsson:
Nokkur orð um trygg-
ingamál af gefnu tilefni
Undaníarið hafa birzt í Morg-
unblaðinu iangar ri-tgerðir um
tryggingamál, fyrst 5. maí s.l. og
srvo aftur 13. júní sl. og mætti
ætía eftir lengd greinanna að
eitthvað jákvætt — einhver ný
saninindi um hagkvæmari lausn
tryggingamála okkar — kæmu
fram i þessurn greinum, en því
miður er svo ekki, heldur virð-
isit tiigangurinn fremur vera að
rífa niður og jafnvel að reyna
að troða skóna af öðrum — iðja,
sem fáir Islendingar kunna að
meta — sem betur fer.
Höfundur þessara greina er
Valdimar Magnússon framkv.stj.
Hagtryggingar h.f. Ástæðan fyr
ir þessum ritsmiðum virðist vera
sú, að í Þjóðviljanum 31. marz
sl. eru hugleiðingar um fækk-
un tryggingafélaga og síðar til-
lögur Magnúsar Kjartanssonar,
tryggingamálaráðherra, um ný-
skipan á skyldutryggingum bif-
reiða. Út af þessu hefir Valdi-
mar allt á hornum sér
og rekur hornin einkum í
Erunabótafélagið út aí því að
það skuli taka að sér bifreiða-
tryiggingar. Eðlilegra hefði ver-
ið að ræða málið málefnalega.
En vegna rangtúlkunar greinar-
höfundair á starfsemi Brunabóta
félagsins tel ég rétt að taka fram
eftirf arandi:
Brunabótafélag Islands hefur
nú starfað I 56 ár. Fram til árs-
ins 1955 tók félagið eingöngu að
sér brunatryggingar, en með
breytingu á lögum félagsins var
þvi heimiliað að hefja rekstur á
öðrum tryggingagreinum. Þróun
in í rekstri félagsins siðan hef-
ir verið hagstæð, viðskiptavin-
unUm f jöigað mjög og hagúr fé-
lagsins blómgazt. Brunatrygging
arnar eru enn stærsta trygginga
greinin en aðrar trygging-
ar, ásamt endurtryggingun-
um, eru þó orðnar stærr að ið-
gjaidamagni. Ein af þeim trygg-
inigagreinum, sem knúið var á
um að félagið tæki upp, eru bitf-
reíðatryggingar, enda fjölmarg-
ir viðskiptavina félagsins bif-
reiðaeiigendur, þ.m.t. sveitarfé-
lögin. Varð þvi að ráði, að fé-
lagið tæki að sér þessar trygg-
ingar, til þess að geta veitt við-
skiptavinum sínum alhliða þjón
ustu, því mörgum þótti óþægi-
legt að þurfa að fara til ann-
ars tryggingafélags með þessa
einu tryggingu.
Félagið hefir nú rekið bif-
reiðatryggingar i 8 ár. Á
þessu tímabiii hafa verið bæði
góð ár og slæm, en þetta er ekk
ert öðruvisi i bifreiðatrygg-
ihgum en öðrum tryggingagrein-
um. Það hafa einnig verið góð
og slœm tímabil í bru riatrygging
um.
Ég get glatt Valdimar með þvl
eða hryggt, að félagið hefir hagn
azt á öilum tryggingagreinum,
sem það hefir haft með höndum,
þegar tekið er tillit til lengri
támabila og varasjóða, en að sjálf
sögðu koma og hafa komið tap
ár og tímabfl inn á milli, t.d.
hafa sum árin, sem tap var á
ábyrgðartryggingum bif reiða
ski.lað hagnaði í kaskotrygging-
um.
Ég tel víst, að þetta sé reynsla
annarra tryggingafélaga, enda
megin hlutverk tryggingastarf-
semi að dreifa þunga tjónanna
miihi ára eða tryggingatímabitta,
og með skynsamlégum endur-
tryggingum milli félaga og landa.
Það eru þvi miður alltof marg
ir, sem leggja mælikvarða venju
legmr vöruverzttunar á við-
sikipti tryggingafélaga. Kaupmað
ur, sem selur 1 kg af kaffí til
viiðskiptámanns, er þar með laus
attttpa mála, en tryggingafélag,
sem selur t.d. ábyrgðartrygg-
ingu, getur átt von á kröfu um
bætur í 4 til 10 ár frá því skir-
teinið var getfið út og iðerialdið
greitt. Á verðbóligutímum geta
upphæðir þá hafa marglaldazt.
Sú hagfræði, sem Biblían boð
ar okkur með draum Faraós um
feifu kýrnar sjö og mögru kým
ar sjö á hvergi betur við en í
trygginga /iðskiptum. Það er
óvíða meiri nauðsyn á traustri
og ábyrgri fjármálastjórn með
langtimasjónarmið í huga en hjá
vátryggingafélögum.
Valdimar segir í grein sinni:
„Þegar talað er um hagnað fyr-
irtækja og arðgreiðslur til hl-ut-
hafa, er oft viðhöfð blekking tdl
þess að gera þessa aðila tor-
tryggittega og skapa hjá almenn-
ingi það álit, að tekjuafgangur
sé illa fenginn, en þegar
taprekstur á sér stað, er það tal
in vera óstjórn og sukk
í rekstri." Þetta er alveg rétt hjá
Valdimar, því miður, en er hann
ekkl einmitt sjálfur að reyna að
læða eiinhverju þviliku inn hjá
lesendum.
Þegar 1-ggja skal mælikvarða
á, hvort fyrirtæM er vel eða
iila rekið, er öruggasti og jafn-
vel eini mælikvarðinn, þeg-
ar um tryggingafélag er að ræða,
að athuga reksturskostnað þess,
þvi stjórnendur félaganna hafa
ekki mögnleika á að fyrirbyggja
tjónin, nema að því leyti, sem
tjónavarnir ná til. Þannig get-
ur t.d. á okkar litla trygginga-
markaði komið fyrir, að eitt eða
fleiri félög séu með hagnað eitt
árið, þótt heildarafkoma trygg-
ingagreinarinnaj: i landinu sé
neikvæð, þ.e. rekin með tapi, og
á sama hátt getur eitt eða fleiri
félög sýnt taprekstur, þótt
tryggingagréinin í heild
skili hagnaði. Dreifing áhætt-
ainna hjá hverju félagi er það
takmörkuð, áð meira ræður
héppni en raunveruleg trygg-
ingafræðileg grundvallarlögmál.
Samkvæmt ársreikningum Hag
tryggingar er ljóst, að reksturs-
toostnaður þeirra er 2% til 3
sdnnum hærri en hjá Brunabóta
félaginu. Valdimar nefnir í grein
sinni, að hlutfallislegur kostnað-
U.r hinna ýmsu tryggingagreina
sé mjög mismunandi og nefniir
um það dæmi, sem sýna, að eft-
ir .því sem meðaliðgjald pr. skír
teind er lægra verður hlutfalis-
legur kost.naður hærri (meðal-
talsiðgjald I bruna hjá B.l. er
kr. 2.200.00, en kr. 6.000.00 í
ábyngðartryggingum bifreiða).
Þetta er alveg rétt. Enda er við
urkennt á alþjóðttegum trygginga
markaði, að brunatryggingar og
bifreiðatryggingar séu dýrastar
í rekstri, en skipatrygg-
ingar ödýrastar af frumtrygg-
ingum, en endurtryggingar ódýr
astar eða 1,5 til 2% af veltu.
Á sl. ári varð aukning
hjá Brunabótafélaginu í öðrum
tryggingum en brunatryggingum
yfír 47%, en reksturskostnaður
reyndist hlutfalllslega lægri en
árið áður, eða 8,37% á móti
8,48%. Ég hefi hér við höndina
reikninga Norges Brannkasse ár
ið 1972, sem er félag með hlið-
stæða stöðu í Noregi og Bruna-
bótafélagið hér (iðgjaldatekjur
223 milljónir n.kr. eða 3.755
milljónir ísl. kr.). Brunatrygg-
ing fasteigna er megir. trygginga
stofn þess, en þeir hafa einnig
bifreiðatryggmigar. Reksturs-
kostnaður Norges Brannkasse
er 16,74% eða helmingi hærri en
hjá B.l. Það virðist þvi sama,
hvort rekstur félagsins er bor-
inn saman við innlend eða er-
lend félög — samanburður-
inn er Brunabótafélaginu í hag.
Hinn áþrelfanlegi árangur
af hagkvearríum rekstri félagsins
kemur m.a. í ljós i því, að félag-
ið hefir árlega skilað reksturs-
hagnaði, en megin hluti, eða yf-
ir 80%, af reksturshagnaðí bruna
trygginga á húsedgnum, hefur
verið greididur sem ágóða-
hluti til sveitarfélaga til þess
fyrst og fremst að standa straum
af brunavamakostnaði þeirra og
svo tifl húseigenda.
Sl. fimm ár hafa endurgreiðsl
ur numið sem hér segir:
1968 kr. 4.889.434.00
1969 kr. 4.536.226.00
1970 kr. 7.366.106.00
1971 kr. 9.480.559.00
1972 kr. 10.852.618.00
Endurgreiðslur af þessu tagi
nema nú samtals kr.
62.345.539.00. Þetta vifa ■ við-
sMptamenn félagsins, bæði sveit
arstjórnamenn og aðrir. Vaxta
tekjur félagsins hafa að veru-
legu leytl lagzt við varasjóð fé-
lagsins. Enda viðurkennir Valdi
mar, að félagið sé vel rekið i
síðari grein sinnd, þar sem hann
segir m.a.: „Því, sem hér hefur
verið sagrt um Brunabótafélagið,
er alls ekki ætlað að
kasta rýrð á félagið sem sliM
eða starfsfólk þess. Það er vit-
að mál, að þetta félag hefir
hæfu starfsfólki á að skipa og
er vel rekið.“
Hvers vegna er Valdimar þá
að reka homin I Bmnabótafé-
lagið? Megin ástæðan er sú, að
hann treystir sér ekki til þess
að ræða fækkun tryggingafélaga
málefnalega, því vitað er, að það
eru fleiri en ritstjórar Þjóðvilj-
ans, sem undrast fjölda
tryggingafélaga í þessu fámenna
landi, ekki sízt reyndir erlend-
ir tryggingamenn, sem hingað
koma. Valdimar viðurkenniar
þetta óbeint sjálfur, þegar hann
segir, að það sé eðldlegt, að rekst
ur sé hagkvæmarl hjá þeim fé-
lögum, sem hafi stærri trygginga
stofn og fjödbreyttari trygginga
flokka. Samileikuirinn er sá,
að allar tryggingar landsmanna
þættu ekki umtalsverður trygg-
ingiastofn hjá elnú tryggingafé-
lagl hjá nágrönnum okkar
á Norðurlöndum, hvað þá i hin-
um fjölmennari löndum.
Það hefir verið nefnt, að hæfi
legt væri að hér störfuðu þrjú
trygginigafélög. Um þetta eru að
sjáifsögðu skiptar skoðanir, en
öllum er Ijóst, að það vasri þjóð-
hagslega hagkvæmt að þeim
fækkaði verulega.
Þá / virðist Valdimar óttast
þjóðnýtingutryggingafélaga og
heldur sýnilega að hann berjist
á móti slikri þróun með þvi að
reyna að koma lagi á Brunabóta
félagið. Allir sjá, hversu barna
legt þetta er — eða er nokkur,
sem trúir því, að það skipti máli
um ákvörðun Alþingis eða rik-
istjórnar um þetta mál, hvort
Brunabótafélagið er til eða
ekki?
Hdnnl löngu ritsmíð Valdimars
lýkur á því að fullyrða, að eng-
inn eigi Bi'unabótafélagið. Hann
hefir þó fyrr í greininni gert
grein fyrir lögunum um félagið,
en þar segir m.a.:
I 1. gr.: „Brunabótafélagið er
gagnkvæmt ábyrgðarfélag vá
tryggjenda.“ Og í 2. gr. segir:
„RíMsstjómin hefir yfdirumsjón
með starfsemi Brumabótafélags-
;ns“ og I 4. gr.: „Forsitjóri skip-
aður áf ráðherra stjómar félag-
inu I samráði við framkvæmda-
stjórn, kosna af fulltrúa-
ráði, samkv. 5. gr.“ Framkvæmda
stjórnin og varamenn eru kosn-
ir úr hópi fulltrúaráðsmanna,
sem alddr era fulltrúar sveitar-
félaga. Það má þvi öllum vera
ljóst, að Brunabótafélagið er
gagnkvæmt áhyrgðarfélag vá-
tryggjenda — falið stjórn full-
trúa sveltarfélaga, en undir yf-
irumsjón riklsstjómarimmar.
Þetta lýðræðislega form á stjórm
félagsins breytist ekki, hvað sem
Valdimar Hagtryggingarfram-
kvsemdastjóri segdr.
Það-mætti margt um þessi mál
skritfa, svo sem brautryðjenda-
starf Brunabótafélagsdns við áð
koma tryggingunum á íslenzkar
hendur og við upp-
byggingu brunavama o.fl.
Við hjá Brunabótafélaginu höf
um ekki lagt i vana okkar að
narta i önnur tryggingafélög, og
skal það heldur ekki gert nú.
Þvi skal þó ekki neitað, að sú
spuming hefir hvarflað að mér,
hvort tryggingafélag, sem er með
öfugan höfuðstól — þ.e. skuldir
hærrl en eignir — fengi
að starfa í nokkru öðru landi
en hér. Það er staðreynd, að al
menmingur lætur ekM blekkjast
af sýndarmennsku til lengdar,
menn beina viðskiptum sínum tiil
þeirra fyrirtækja, sem þeir bera
traust til og vita að geta staðið
við skuldbindingar sínar. Ég gat
þess áður, að aukning á öðrum
tryggingum en brunatrygging
um hefði á sd. ári numið yfir
47% hjá okkur. Vil ég þakka það
traust, sem þessi mikla aukning
sýndr, að menn bera titt Bruna-
bótafélagsins.
Það hefir ávallt verið og er
markmið okkar, sem önn-
umst hin daglegu störf og stjóm
enda Brunabótafélags íslands,
að reyna eftir beztu getu að
fylgjast með þróun i trygginga-
málum, taka upp nýjar trygging
ar eða breyta eldri skil-
málum, eftir því sem breyttir
timár og þjóðfélagshætfir gefa
tilefni tid og hagnýta okk-
ur aukna tætoni í skrifstofu-
haldi. Sá tími, sem við lifum á,
tímd hraðans og véltæfcninnar,
gerir sdauknar kröfur um auk-
in afköst, öryggi og hraða í af-
greiðslu mála, jafnhliða því, að
veitt sé góð þjónusta og lipurð
og sanngirni látin ráða í sam-
skiptum við viðsMptamenn.
Stofnanir, sem eru eign fjöld-
ans, eru að jofnaði öðrum frem-
ur undir smásjá í þessu tidliti og
reynir þar því oft meir á þegn-
skap einstakra starfsmanna
heldur en þar, sem einkahags-
munir ráða. Það er von mín, að
starfsmenn Brunabótafélags
ins, bæði á aðalskrifstofu og um
boðsmenn úti á landi, hafi vald
ið þessu hlutverki.
Rvík. 19. júní 1973,
Kl. 13:30 á mánudag varð árekstur á mótum Aðalstrætis og
Austurstrætis, fyrir framan Morgunbíaðshúsið, er Moskvitch-
bifreið var eMð í veg fyrir strætisvagn. (Ljósm. Brynjólfur).
Kennarar álykta
um landhelgismálið
ifJÓRTÁNDA fulltrúaþing Lands
sambands framhaldsskólakenn-
ara, haldið dagana 2.—4. júní
1973, skorar á aila Íslendinga að
standa fast saman rnn útfærslu
fiskveiðilögsögu við ísland.
Þingið harmar andstöðu stór-
þjóða við það lifshagsmunamál
islenzku þjóðar'nnar, að hún
megi vemda og nýta þau fiski-
mið, sem eru á islanzka land-
grunninu. Þá átelur þingið harð
lega þær aðgerðir brezkra ytfir
va’da að senda á vettvarvg flota
herskipa, og freista þess þawnig
með valdi að knésetja réttlátan
málstað.
Þing:ð iætur í ljós þá vissu, að
senn muni samstillt þjóð fagna
sigri. — Fréttatilkynnn.g.
Vesco ekki
framseldur
San José, Costra Rica, Costa R'ca frá 1922 um fram-
22. júní. AP, NTB. sal afbrot.aimanna áin aðeiins
tid glæpa sem haf.a verið
DÓMARI i San José í Costa framdir og þar m.að ekki til
Rica neitaði í dag að fallast á tilrauna til fjársvika. Úrskurð
beiðni bandarískra yfirvalda num verður áfrýjað.
um framsal fjármálamanns- Robert Vesco fluttist til
ins Robert Vesco, sem er eft- Costra Rica í fyrra og hetfur
irlýstur fyrir fjárglæfra og staðlð i 25 milljón dollara fjár
og lagði 250.000 doliara í kosh- festingum í landinu. Siðan far
ingasjóð Nixons forseta. ið var fram á framsal hefur
Atilio Vincenzi dómar seg- hann ekki sézt i Costa R ca
ir í úrskurði sínum að samn- og er nú sennilega á Bahama-
ingur Bandaríkjanna og eyjum.