Morgunblaðið - 09.08.1973, Blaðsíða 17

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. ÁGOST 1973
MORGUNiBLAÐIÐ — FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 1973
JltaagustlrffiMfc
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Kor.ráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auptlysingar Aðalstraeti 6. sími 22-4-80.
Askriftargjald 300,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasðlu 18,00 kr. aintakið.
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Rítstjórnarfulltriii
Fréttastjóri
Auglýsinsastióri
Rltstjóri og afgreiðsla
rátt hefur vakið jafnmikla
athygli á undanförnum
mánuðum og hið svonefnda
Watergate-mál í Bandaríkj-
unum. í>ær upplýsingar, sem
fram hafa komið við rann-
sókn þess máls hafa opnað
augu manna fyrir því, að
opinber stjórnvöld í lýðræðis-
ríkjum beita starfsaðferðum,
sem rnenn hefðu ekki fyrir-
fram trúað og jafnframt
hefur það komið skýrt fram,
að í opinberum yfirlýsingum
bandarískra stjórnvalda hafa
falizt hreinar lygar.
Hér á íslandi hafa menn
vanizt því, að taka yfirlýs-
ingar stjórnvalda trúanlegar
og engum dettur í hug að
sams konar blekkingar séu
hafðar í frammi af stjórn-
valda hálfu hér eins og komið
hefur fram í Bandaríkjunum
og raunar víða um lönd. Hins
vegar er því ekki að neita,
að í tíð núverandi ríkisstjórn-
ar hafa hvað eftir annað
vaknað efasemdir um sann-
leiksgildi yfirlýsinga og at-
hugasemda, sem frá stjórn-
völdum hafa komið — og því
miður ekki að ástæðulausu.
Nýlegt dæmi skal nefnt.
Síðustu daga hefur birzt
í flestum dagblöðum svo-
kölluð „leiðrétting" frá yfir-
stjórn Landhelgisgæzlunnar
vegna fréttar í Morgunblað-
inu hinn 29. júlí sl. um mál-
efni Landhelgisgæzlunnar. 1
stjórnarblöðunum hefur þess-
ari „leiðréttingu“ verið slegið
upp sem daemi um „villandi
fréttaflutning Morgunblaðs-
ins“. „Leiðrétting“ yfirstjórn-
ar Landhelgisgæzlunnar er
stuttorð. í henni er fullyrt
að frétt Morgunblaðsins sé
röng án þess að nokkur rök
séu færð fram fyrir þeim
alvarlega áburði, sem í því
felst á hendur Morgunblað-
inu. Nú er það svo, að aldrei
hefur staðið á Morgunblaðinu
að leiðrétta staðreyndavillur,
sem fram kunna að koma í
fréttum blaðsins og blaðið
telur það skyldu sína, sem
ábyrgt fréttablað að birta
réttar og sannar fréttir og
leiðrétta það, sem rangt kann
að reynast. Hins vegar lítur
Morgunblaðið á það mjög
alvarlegum augum er opin-
ber stofnun dreifir út áburði
á hendur blaðinu um rangan
fréttaflutning án þess að
nokkur rök séu færð fram
fyrir svo alvarlegum ásökun-
um.
í frétt Morgunblaðsins frá
29. júlí sl. var því haldið
fram, að það hefði reynzt
„erfiðleikum bundið fyrir
áhafnir skipanna að fá greidd
laun milli aðalútborgunar-
daga, sem eru um mánaða-
mót, eins og hjá öðrum opin-
berum starfsmönnum, en
varðskipsmenn eiga sam-
kvæmt sjólögum að fá
greiddan hluta launa sinna
vikulega eins og aðrir sjó-
menn“. í „leiðréttingu“ Land-
helgisgæzlunnar segir það
eitt um þetta atriði fréttar-
innar, að starfsmenn hennar
fái greidd laun sín að fullu
við hver mánaðamót. Þetta
hefur aldrei verið dregið í efa
í Morgunblaðinu eins og
skýrt kemur fram í ofan-
greindri tilvitnun. Samt sem
áður heldur yfirstjórn Land-
helgisgæzlunnar því fram
að fréttin sé röng. Eins og
ljóst er felst ekkert efnislegt
andsvar í þessari „leiðrétt-
ingu“.
ÁSKORUN TIL YFIRSTJÓRNAR
LANDHELGISGÆZLU
Yfirstjórn Landhelgisgæzl-
unnar heldur því einnig fram
í hinum órökstudda áburði
sínum á hendur Morgun-
blaðinu, að frétt blaðsins
um tækjaskort varðskipa og
ástæður þeirra sé röng. Engin
efnisleg rök eru færð fram
fyrir þedm alvarlega áburði.
Af því tilefni beindi Morgun-
blaðið í gær fimm fyrir-
spurnum til Landhelgisgæzl-
unnar og skulu þær nú ítrek-
aðar, enda hafði í gær ekkert
svar borizt til blaðsins við
þessum spurningum. 1. Er
það rangt, að Landhelgis-
gæzlan eigi Loran-C staðar-
ákvörðunartæki í tolli? 2. Er
það rangt, að þau hafi ekki
verið leyst út a. m. k. þann
29. júlí, þegar fréttin birtist?
3. Er það rangt, að slíkt tæki
vanti í varðskipið Ægi? 4. Er
það rangt, að Ægir hafi haft
slíkt tæki að láni frá 'varnar-
liðinu, en því hafi verið skil-
að? 5. Ef það er ekki peninga-
leysi, sem veldur því að tæk-
in hafi ekki verið leyst út,
hvað er það þá?
Hér með eru þessar fyrir-
spurnir ítrekaðar og Morg-
unblaðið skorar á yfir-
stjórn Landhelgisgæzlunnar
að veita svör við þessum
fyrirspurnum í stað þess að
dreifa út til fjölmiðla róg-
burði um fréttaflutning
Morgunblaðsins.
Brúin yfir Súln og Núpsvötn er 420 metra löng og- er sem stendur lengsta brú á landinu. Á næsta ári verður þessi brú að vikja fyrir brúnni á Skeiðará hvað
lengd snertir, en sú brú verður 904 metrar að lengd. I>essi rnynd var telsin í gærdagv eftir að vatnið í Súlu fór að sjatna. 1 ba ksýn er Lómagnúpur. Ljósm.
Mbl.: Kr. Ben.
Það ólgaði i Súlu, þar sem áin rann i miklum ham undir brúna á Skelðarársandi í morgunsár-
inu í gærmorgun. Þegar þessi mynd var tekin var mikið vatn í ánni, en skömmu seinna fór
að sjatna í ánni og í gærkvöldi var talið að ekki væri nema um 650 sekúndulifra rennsli í ánni.
I baksýn má greina Öræfajökul í morgunskímunni. Ljósm. Mbl.: Kr. Ben.
— vel heppnuð vegagerð
á Skeiðarársandi
Rætt við Sigurjón Rist og
Helga Hallgrímsson
ÞEIR voru margir, sem biðu
spenntir eftir fyrsta hlaupinu á
Skeiðarársandi, eftir að bygg-
ingu fyrstu mannvirkjanna lauk
þar. Og menn þurftu ekki að
biða lengi, því hlaup kom úr
Grænalóni í Súlu á þriðjudags-
nótt, og nú fyrst reyndi á hvort
mannvirkin, sem risið hafa á
Skeiðarársandi i sambandi við
vegagerðina þar þyldu það álag,
sem til var ætlazt. Að vísu var
hlaupið í Súlu ekki mjög stórt,
en öil mannvirki virtust þoia
það, sem til var ætlazt og ís-
lenzkir verkfræðingar voru bún-
ir að reikna út. Morgimbiaðs-
menn voru á ferð á Skeiðarár-
sandi í gærmorgim og þar hitt-
um við tvo menn, sem mjög hafa
komið við sögu vegagerðarinnar
á Skeiðarársandi, en það eru
þeir Sigurjón Rist, vatnamæl-
ingamaður, og Helgi Hallgríms-
son, verkfræðingur.
„Þetta hlaup, sem mú kotn í
Súliu er af sömu teigund og stærð
og þau hlaup, sem hafa ko#úð í
ánia umdainifarin ár. Það er ekkert
óvænt, sieim hefur gerzt,“ sagði
Sigurjón Ri®t, vatn,amiælinga-
maður, þegar við rædduim við
han,n austur á Skeiðarársandi í
gær. Og hann sagði ennfremur:
„Þeir varnargarðar, sem byggðir
eru við brýrnar á Skieiðarár-
sandi eru byggðir mieð það fyrir
augum að þeir þoli venjuleg
hlaup, sem koma í árnar. Hiins
vegar eiga þeir að bresita, ef
stórhlaup koima, en sjál'far brýi'n
ar el:ga að standa eftir. Ef varn-
angarðarnir ættu að standiasit
stærstu h'aup, þá þyrftu
þeir að vera igríðarstór-
ir. Ef itil daemis vatnið
í Gænalóni næði að komast und-
ir jökulsporðinn og það tæmd-
ist á skammri stuindu, er hætt
við að engir varnargarðar væru
svo sterfcir að þeir stæðust slílkt
hlaup.“
Vatnið hækkar um
20 metra áður en það
brýzt fram
„Hvermiig verða þessi hliaiup úr
Grænalóni til og hvernig er hægt
að sjá fyrir hlaupi.n?"
,,Á hverju ári rennur jökull-
inn aðeins fram, og þegar fer
að hausta þá frýs fyrir frárennsli
Grænalóns. Vatndð í því nær
eikki að brjótast fram fyrr
en það hefur hæklkað um 15—20
metra. Þegar það hefur náð þess
ari hæð æðir það fram og að
undanförnu hefur hlaupiið fram
úr lóniiniu á hverju ári. Nú
erutm við hjá Vatnam-æ'l.inigum
búnir að koma fyrir stitaum við
vatníð, sem sýna hve mikið
vatnið hækkar.
ÞaOTniig á að vera hæigit að
sjá á hœð vatnsins hvenær von
er á nœsta Maupi. Það er ekki
þar með sagt, að hiaup úr
Grænalóni sé svo til árvisst, þvi
eigi alls fyrir löngu kom það
fyrir að ekki fraus fyrir frá-
renmsli lónsins í þrjú ár og gat
vatnið því runnið hindrunar-
laust fram.
„Sumir hafa látið í Ijós ugg
um, að erfitt muni að halda
Skeiðará frá núverandi farvegi
Þeir standa í eldlínunni á Skei ðarársandi. Taiið frá vinstri:
•lón Helgason, Eiður Sveinsso n, Loftur Þorsteinsson og Helgl
Hallgrimsson.
á meðan á brúargerðinni stend-
ur, er hætta á að svo verði?"
„Það verða engin vandkvæði
á þvi að halda Sbeiðará frá
venju'legum farvegum. Áin
mininikar niik'ð er l'íða tefcur á
sept.embei', ein þá far að frjósa á
Vatna.jökli. Er iíða tiekur á haust
ið er Skeiðará venjulega í kring-
um 25 siekúridulítrar, sem
þýðir að hún er þá efcfci stærri
en venj'uleg lækjarspræna. Aft-
ur á móti getur áim verið erfið
vtðureignar yfir siuima'rtimiainn, ag
þegar flóðin koma, þá ráða fáir
eða engir við hana.“
Helgi Hallgrímsson venkfræð-
ingur hjá Vegagerð ríkiisins hef-
uir unnið mantna mest að uridir-
búningi framkvæmda á Skeiðar-
ársandi og er hann umsjónar-
verkfræðingur þar. Þeir eru
margir, seim vilja þakka Heliga
hve vel þotfta mifcLa verk hiefur
sótzit, og eru það orð að sönnu.
Helgi var s'taddur í Reyfcjavik,
þegar flóðið í Súlu byrjaði, en
hann hraðaði sér strax austur
og þar hittum við hann í gær-
morg'un, þar sem hann var að
athuga hvort varnargarðarnir
hefðu nofckiuð látið sig.
Alíí samkvæmt áætlun
„Hvern’g hefur brúar- og vega
gerðin gemgið?"
„Verkið hefur srtórt séð geng-
ið samkvæmt áætlun. Sumt hef
ur gengið eilítið betur, og annað
eilítið verr. Brúin á Súliu var
opnuð umferð i maí og á Gígju
var brúin opmuð til umferðar
um miðjan júní. Þá er húið að
byggja stólpana fyrir þriðju
brúna, en það er brú á Sœlu-
húsavatn, og þessa dagana er
verið að undirbúa brúargerðina
á Skeiðará. Þó að brýmar á
Súlu og Gígju hafi verið tefcnar
til notkunar fyrir nokkru þá er
gei'ð varnargarða efcfci afj fufflu
lofciið, en gerð þeirra lýfcur í
þessum mánuði. Segja má, að
garðarniir. hafi staðið siig eftir
vonuim í nýaístöðntu Súluhlaupi.
Rennslið í Súl'u reyndist vera
um 2000 seHaúndul'ítarar, sem er
svi.pað og hefur verið í hlaupum
síðuisitu ára. Þetta er þó ekfcert
á vi'ð hiaup fyrri áratuiga.
Varnargarðarnir
17 kílómetrar
„1 vannaLrga.rðana“, sagði
Hpligi, „þurfuim við um 100 þús-
uind teiningismetra af sitórigrýti.
Grjóitið sækjum við í námur
bæði vesta.n og austan Skeið'ar-
ársands. Hver vörubíll tekur
u-m 5 ten'inigsimetra í ferð, og
getur því hver maðiur ■ séð, að
þær eru margar ferði'nnar, sem
þarf að fara með grjótið. Og
aliis verða varnargarðarnir sam-
tals 17 kilómetrar að lemgd
þegar þe'im 'liýkur. Þar af verða
8 9 km við Skeiðairá.“
„Hvenniig er vrim'unni hagað
hjá ykkur?“
„VinmunOTÍ er tvíiskipt, annars
vegar er brúarger8arfto»kkur
uinidi/r sitjórn Jónasar GisOasoinar,
en hins vegar e.r fliokkur, s,em
annaist vega- og vamargarða-
gerð undir stjónn Eiðs Sveins-
sonar. — Tæknillteg umsjón
hér á sandin'um er í höndum
Jóns Helgasonar verkfræðings.
Þá er mú unmið að gerð vega-
og varnargarða auetan Skeiðar-
ár <undir stjórn Þorstieins
Jóhanmssonar i Svín'afeiM. Á
meðan framkvæmdir hafa sitaðið
hafa oftast 80—100 mamns ver-
ið í vinnu á sanidiinum."
„Hvenær hefst gerð brúarinn-
ar yfir Skeiðará?“
„Niðurrekstur und:r bi'únia
hofat siðast í ágúst, og síðan
verður unnið við gerð brúarinin-
ar þar 'til henni verðu.r liokið á
miðju næsta sum.ri. Brúin á
Skeiðará verður 904 metra lömg
og að sjálfsögðu lamgleinigista
brú á liandiniu. Brúin yfir Súlu
er nú 420 me'trar og er l'engsta
brú landsins i billli, þá kemur
brúiin yfir Gígju, 376 metrar.
Allar brýrnar eins
aö gerö
„Hvernig verður gerð brúar-
innar yfir Skeiðará háttað?“
„Brúnni yfir Skeiðará verður
skipt niður í 20 höf og að auki
verða 2 lítil landhöf. Á miilli hafa
verða 44 metrar. Sex metra hæð
verður upp í brúna. Allar stóru
brýrnar þrjár eru eins að gerð.
Það ákváðum við að gera tiíl
þess, að ná upp byggingar'hraða.
Bn stærsta atrið'ð tiil þess, að
hægt sé að gera þessar brýr með
góðú móti á sem ódýrastan hátt,
er að geta veitt ánum úr núver-
andi farvegum í aðra, sem við
Framhald á bls. 20.
Hinar svonefndu grjótpylsur eru nauðsynlegar í varnargarð-
ana, en þær binda þá vel saman. Hér eru rnenn vegagerðarinn
ar að ganga frá einni „pylsu“.
annvirkin stóðust vatnsflauminn í Súlu