Morgunblaðið - 09.08.1973, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ — FIMMTUDAGUR 9. ÁGÚST 1973
UMHORF
í UMSJÓN ANDERS HANSEN
Herg-anffa í ríki Hitlers og i A-Þýzkalandi. Fyrir A-Þ.jóðverja þýddi fali na/.ismans síður en svo stöðvun einræðis og kúgunar. Kommúnisminn tók við þar sem
frá var liorfið.
Að glata virðingu sinni
Lítilía sanda, lítilla sæva,
litil eru geð guma. — Eitt-
hvað á þessa leið varð mörg-
um að orði er það fréttist að
fúlltrúar hms svokallaða
Æskulýðssambands íslands
ætluðu að taka þátt í heims-
móti æskunnar sem nú er
haldið í A Berlín. Breytti þar
engu um, að fulltrúum var
gert að fara eftir reglum sem
engir frjálsir og ókúgaðir
menn hefðu getað sætt sig
við. Þeir eru ekki vandir að
virðingu sinni kommadreng-
imir sem um dagimn héldu ut
an tdl Berlínar. Kemur það
raunar ekki á óvart, þar sem
þeir lifa allir og hrærast inn-
an ramma Marx-Lenimismans.
Það er kunnugra en frá
þurfi að segja, að A-Þýzka-
land er og hefur verið um
árabil eitt illræmdasta ein-
ræðis- og harðstjórnarríki
Evrópu. Hin kommúnistiska
rikisstjóm landsins hefur,
með dyggilegri aðstoð Sovét-
rikjanna, haldið landsmönn-
um í járngreipum allt frá
stríðslokum. Fyrir A-Þjóð-
verja táknaði fall nazismams
þvi alls ekki endalok harð-
stjómar og kúgunar, komm-
únisminn tók við þar sem frá
var horfið. Það er þvi vandséð
hvaða lærdóm íslenzkt æsku-
fólk ætti að sækja til A-Þýzka
lands, og alla vega er það
fremur vandséður heiður sem
því fylgir að vera gestur
stjómvalda í A-Berlín. För
þeirra er hins vegar vatn á
myllu þarlendra stjómvalda,
enda ekki ónýtt að geta stát-
að af að vera gestgjafi sam-
taka æskufólks hvaðanæva að
úr heimimum. Þá er og at-
hyglisvert, að einmitt þeir hin
ir sömu menn og nú eru í A-
Berlín hafa ofts'nnis talið sig
þess umkomna að ganga fram
fyrir skjöldu og gagnrýna
stjórnarhætti ýmissa ríkja í
V-Evrópu, svo sem Grikklands
og Portúgals. Vissulega er
ástandið þar slæmt, og full
ástæða til að vekja athygli á
þvi, en af fengimni reynsiu
verður þó að draga í efa heil-
indi fulltrúa Æskulýðssam-
bandsins í því máli.
Þvi hefur oft verið haldið
fram, að ungt fólk ú Islandi
í dag sé frjálslynt og með nýj-
ar og ferskar hugmyndir, ó-
þvingað af kreddum og íhalds
semi eldri manna. Þetta á
þó greinilega ekki við um
ýmsa yngri vinstrimenn, a. m.
k. ekki þá er nú stjórna Æsku
lýðssambandinu. Likt og hin-
ir eldri hugsjónabræður þedrra
eru þeir nú meira að segja
tekrnir að fara í heimsóknir
austur fyrir jámtjald, vænt-
aniega til að kynna sér fram
kvæmd „fagnaðarerimdisins"
þar. Það er e. t. v. táknræmt,
að fyrir valinu skyldi verða
himn afgirti hluti Berlínar,
þar sem smán kommúmism-
ans ris einna hæst.
Eftir úrsögn flestra hinna
stærstu aðildarfélaga úr Æ.
S.l. getur það í raun og veru
ekki komið fram sem neinn
fulltrúi íslenzkrar æsku, þrátt
fyrir tilraunir stjórnar þess í
þá átt. För fulltrúanna frá ís
landi er islenzku þjóðinni til
skammar ef eitthvað er. Hafi
Æskulýðssambamd Islands áð
ur notið virðingar íslenzkrar
æsku, þá hefur það nú glatað
henni.
Eru dyr Háskólans
loks að opnast?
Á undanförnum árum hef-
ur þróunin í öllu æðra nárai
verið á þá leið að gera ætti
sem flestum kleáft að öðlast
þá menntun sem þeir óska. Á
þetta ekki sízt við um háskól-
ana, en þar sem áður var jafn
an gerð krafa til stúdents-
prófs, þar er nú margvísleg
önnur menntun tekin gild svo
fremi að hún standist ákveðn
ar lágmarkskröfur. Enn frem-
ur hefur nú vaknað skilnimg-
ur á því að gefa því fólki sem
ekki hefur neina framhalds-
memntun, kost á þvi að afla
sér hennar á sem auðveldast-
an máta, s. s. með námskeið-
um ýmiss konar. Ágætt dæmi
um slíkt er hin svonefnda öld
ungadeild í Menntaskólanum
Við Hamrahlíð. Hin mikla þátt
taka í henni sýnir vel hve
þörfin á slíkri deild hefur ver
ið brýn. En ekki þurfa þó
allir þeir er ekki hafa stúd-
entspróf að fara í slikt undir-
búningsnám, þar sem til er
margs konar önnur menntun
er fyllilega stenzt stúdents-
prófinu snúning. Ekki eru þó
allir á sama máli um þetta hér
lendis, og hefur tregða og
íhaldssemi forráðamanna Há-
skóla Islands oft verið furðu-
leg cg óskiljanleg. Skal það
nú útskýrt nokkru nánar.
Forsaga þessa máls er sú,
að fyrir nokkrum misserum
gerði nefnd á vegum Stúdenta
ráðs Háskóla íslands athugun
eða úttekt á námsefni nokk-
urra framhaldsskóla hér á
landi, með háskólanám í
huga. í ályktun þeirri er
nefndin sendi frá sér að at-
huguninni lokinni, kemur
fram, að ýmsir framhaldsskól
ar útskrifa nemendur sem
margir hverjir hafa fyllilega
næga menntun til háskóla-
náms, en aðrir þurfi að bæta
einhverju við sig, mismun-
andi eftir skólum. Nefndin
komst jafnvel að þeirri niður-
stöðu, að - sumir skólar s. s.
Kiennaraskótó fslands sikilaði
nemendum betur undirbúnum
í sumar deildir Háskóla Is-
lands heldur en sjálfir
menntaskólarnir gera.
1 framhaldi af þessu sóttu
um þrjátíu kennaramenntaðir
menn um inngöngu í Háskól-
ann á síðastliðnu hausti. Eftir
mikið þref og vangaveltur
hinna háu herra Ieit loks svo
út á tímabili, að Háskólinn
mundi taka við þessu fólki.
Höfðu ýmsdr deildarforsetar
lýst sig jákvæða, og var fullt
útlit fyrir að Háskólaráð sam-
þykkti umsóknirnar. Svo fór
þó við atkvæðagreiðslu um
þetta mál, að það var kolíellt
Greiddu þá jafnvel sumir
þeirra er áður höfðu heitið
stuðningi sínum atkvæði á
móti. Jafnvel annar fuUtrúi
stúdenta í ráðinu greiddi til-
lögunni ekki atkvæði, heldur
sat hjá að göðum og gömlum
framsóknarsið. Er e. t. v. ekki
að vænta mikillar róttækni og
vilja t;l breytinga hjá hinum
eldri mönnum í Háskólaráðd
á meðan hinir ungu — menn
með nýjar og ferskar hug-
myndir — þora ekki að taka
af skarið.
Ákvörðun Háskólaráðs í
fyrra var í meira lagi hæpin,
þar sem ráðið lét alls enga
könnun gera á gidi kennara-
menntunarinnar, og tók ekki
Fyrir nokkru var gefin út
ný reglugerð um að sporna
viö m'snotkun á nafnskirtein-
um, sem mikið mun hafa kveð
ið að að undanfömu. Er það
vissulega vel, þar sem annars
væri notagildi þeirra harla lít-
ið, ef ekki væri hægt að
treysta því að þau væru óföls
uð.
Ei'tt atriði í þessari nýju til
skipun vakti þó nokkra undr-
un og reiði margra. En það
var það atriði sem kvað á um,
að sá sem einhverra hluta
vegna þurfti að afla sér nýs
skírteinis skuli hafa með sér
ábyrgðarmann sem lagt geti
fram full persónuskilríki, og
skuli sá hinn sami hafa náð
þrjátíu ára aldri. Þrjátfu? —
Hvers vegna þrjátíu? Er ekki
fólk við tuttugu ára aldur orð
ið fullgildir þjóðfélagsþegnar
tiBit til þess eina aðila sem
gert hafði slika könnun; Stúd-
entaráðs Háskóla íslands. Verð
ur því ekki annað séð en að
ráðið hafi gripið ákvörðun
sína algjörlega úr lausu loftf.
SUkt þættu varla æskileg
vinnubrögð ef í hlut ættu nem
endur á framhaldsskólastigi,
hvað þá af stúdentum í Há-
skólanum. En hæstvirtir for-
ráðamenn þessarar æðstu
menntastofnunar þjóðarinnar
létu sig ekki muna um það.
Nú í sumar sóttí aftur nokk
ur hópur fólks með kennara-
próf um inngöngu í Háskól-
ann. Þau standa að þvi leyti
með öllum þeim réttindum og
skyldum sem því fylgja? Það
virðist orka nokkurs tvimæl-
is, að það fólk sem er talið
nógu áreiðanlegt til að geta
kosið til Alþingis og sveitar-
stjórna sé ekki tatóð trúverð-
ugt ef ábyrgjasit þairf urn-
sókn um nafnskirteimi. Um
leið og löggjafarvaldið hygg-
ur á lækkun kosningaaldurs
niður i átján ár, þá kemur
fram ein af stofnunum ríkis-
ins og segir, að við þrjátíu
ára aldur sé hægt að treysta
fólki, ekki fyrr.
Þeir sem bera ábyrgðina á
þessu ættu tafarlaust að sjá
sóma sinn i að afnema þetta
ákvæði tilskipunarinnar, enda
á hún sér enga skynsamlega
stoð. Svona ófyrirleitið van-
traust á ungt fólk ætti að
héyra fortíðinni til.
betur að vigi nú en í fyrra,
að nú hefur loks verið gerð
einhver viðhlítandi könnun á
gi'ldi kennaraprófsins af hálfu
Háskólans. Eftir siðustu frétt
um að dæma munu niðurstöð
ur hennar vera jákvæðar. Er
því full ástæða til að ætla að
i haust innritist fólk með
kennarapróf í Háskóla Islands
i fyrsta sinn. Þvi verður
trauðla trúað, að Háskólaráð
láti söguna frá í fyrra endur-
taka sig. Fari svo, hljóta þar
að baki að vera eimhver ann-
arleg sjónarmið, sem ekki
hafa verið látin í ljós opinber-
lega.
Anders Hansen.
Yantraust á ungt fólk