Morgunblaðið - 23.10.1973, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 1973
13
Magnús Finnsson skýrir frá ferð
sinni til Grimsby og Hull
„Fyrir
Islending
geri ég allt ”
VIÐRÆÐUM forsætisráðherr-
anna í London var lokið og ég
settist upp i lest, sem flytja átti
mig til Grimsby. Andspænis
mér f kiefanum sátu tveir Bret-
ar. Þeir lásu kvöldblöðin, þar
sem skýrt var frá samkomulag-
inu milli Heaths og Olafs Jó-
hannessonar. Annar mannanna
sagði við hinn: „Hefurðu tekið
eftir því, að Heath hefur gert
tslendingum nýtt tilboð.“ „Já“,
sagði sá er spurður var, en spyr-
illinn svaraði: „Böivaður
tfkarsonurinn." Ég hugsaði
bara mitt, en sagði ekkert.
Sjálfsagt voru þetta Grimsby-
búar og andrúmsloftið var þá
svona slæmt f þessum gamal-
gróna fiskibæ.
Til Grimsby var ég kominn
síða kvölds. Nú var að finna sér
hótel. Ég gekk inn á Grimsby
Crest Mótel og bað um her-
bergi. Afgreiðslustúlkan var
afar leið á svipinn — öll her-
bergi voru upptekin. En hún
reyndi sitt bezta og hringdi á öll
hótel bæjarins — öll voru full
af gestum. Á þessu hafði ég svo
sannarlega ekki átt von í
oktöbermánuði. En skýringin
var sú, að við Grimsby hefur á
síðustu árum risið upp mikill
olíuhreinsunariðnaður og laun
verkamannanna eru þar það
há, að þeir koma frá heimilum
sínum til vinnu innan úr landi
og búa á hótelum bæjarins, svo
og hins samvaxna nágranna-
bæjar Cleethorpes. Eg hugsaði,
að þetta væri þá góðs viti.
Grimsby gat þá ekki verið eins
háð fiski og af hefði verið látið,
a.m.k. hlyti aðstaða bæjarins að
hafa batnað eitthvað upp á síð-
kastið, hvað þetta snerti.
Nú, en loks fann stúlkan her-
bergi í litlu hóteli í Cleethorp-
es. Hún gaf mér upp hvar hótel-
ið væri og ég þaut þangað.
Roskinn maður tók á móti mér.
„Nei, góði“, sagði hann,
„hingað hefur enginn hringt og
ég hef verið við sfmann f allt
kvöld. Hótelið mitt er fullbókað
og hefur verið lengi. Hér búa
verkamenn frá olíuhreinsun-
inni.“ Karlinn hringdi í Crest
og honum og dömunni, sem
virzt hafði svo hjálpleg fór
ýmislegt á milli. Loks skellti
stúlkan á karlinn. Hvað átti ég
nú til bragðs að taka?
Ég var að verða úrkula vonar
og karlinn bar sig aumlega.
Hann átti bara ekkert rúm fyrir
mig að sofa í. Nú því ekki að
segja til sín og það gerði ég.
„Jæja íslendingur," sagði karl-
ínn og hleypti brúnum. „Fyrir
tslendinga geri ég allt og nú
William Henry Jackson: „F>rir
Islending geri ég allt.“
\ '&tiíi i íi iii láá ÍlÍl 1 i urimsby. Nær liggur Northern Eagle GY 22, en f jær Ross Lynx GY 626.
breyttist viðmötið í einu vet-
fangi. Ég var dolfallinn — í
sjálfri „óvinaborginni" var Is-
lendingur lausnarorðið. „Því
miður ég hef ekkert rúm handa
þér að sofa í, en þér er velkom-
ið að sofa í stofunni f íbúð okk-
ar hjónanna. Það fer kannski
Fyrsta grein
ekki of vel um þig, en ég get
ekki boðið betur.“ Ég þakkaði
manninum með öllum þeim
orðum, sem mönnum ber að tjá
þakklæti sitt með á enskri
tungu og ég hafði á takteinum.
„Þetta er nú það minnsta, sem
ég get fyrir íslending gert,“
sagði karlinn og náði í teppi og
lök til þess að búa um mig í
dúnmjúkum hægindasófa heim
ilisins. Ég varpaði öndinni
léttar. Eg þurfti þó ekki að
ganga úti þessa nóttina.
Eln forvitni blaðamannsins
var vakin. Hvers vegna vildi
þessi maður allt fyrir tslending
gera? — og við tókum tal sam-
an yfir glasi af bjór. Hann sagð-
ist heita William Henry Jack-
son og vera framkvæmdastjóri
hótelsins, sem heitir Devonia
Hdtel, og annar aðaleigandi
þess. Fyrst vann hann á hótel-
inu í 5 ár, unz hann gerðist
framkv.stj. þess, en við hótel-
rekstur hafði hann verið
11 ár. Þar áður hafði hann verið
um áraraðir fiskkaupmaður og
í 7 ár í sjóhernum, þ. á m. allt
stríðið. Jú, en hvers vegna
gerði hann allt fyrir íslending?
Hann hafði þessa sögu að segja:
„Faðir minn var togarasjó-
maður allt sitt líf að meira eða
minna leyti. Fyrir rúmlega 40
árum, þegar ég var 9 ára,
strandaði togarinn, sem hann
var með, við Islandsstrendur.
Togarinn hét Sólon. Ahöfnin
komst öll við illan leik í land,
en þar sem mikil f rostharka var
og þeir blautir, þoldu þeir illa
kuldann. Einn lézt úr vosbúð og
kulda, en seint um síðir fann
íslenzk björgunarsveit þá nær
dauða en lífi og flutti þá til
næsta bæjar. Þeim var bjargað
frá bráðum bana og þetta
mundi faðir minn meðan hann
lifði og hann brýndi fyrir mér,
stráknum, að rækist ég ein-
hvern tíma á Islending, sem ég
gæti hjálpað — þá skyldi ég
aldrei hika. Hann hélt því fram,
að aðbúnaður og hjúkrun þessa
íslenzka fðlkshefði bjargað sér
og félögum sínum — þótt marg-
ir hefðu kalið illa. Þetta er
skýringin á því, að ég nú býð
þér sófann minn — því miður
get ég ekki boðið betur.“
Og við William Henry Jack-
son spjölluðum saman fram
eftir nóttu. Auðvitað var um-
ræðuefnið landhelgismálið. Það
er hjartans mál þeirra í Grims-
by, rétt eins og okkar heima á
Islandi. Hann sagðist hafa
mikla samúð með Islendingum,
þótt ekki myndi hann skrifa
undir öll þau rök, sem við hefð-
um fram að færa — en fisk-
vernd og fiskfriðun væri það,
sem koma skyldi, og því fyrr
sem menn gerðu sér grein fyrir
því, því betra. Auðvitað hlyti að
vera unnt að koma á jafnvægi i
málunum. Fiskifræðingarnir
hlytu að geta sagt til um, hvað
mætti veiða, án þess að fisk-
stofninn biði tjón af. Nei, það
ættu engir stjórnmálamenn að
koma nærri þessum samning-
um, heldur fiskifræðingar og
sjómenn. Mennirnir, sem
þekktu málið niður í kjölinn.
„Hvað veit Lady Tweedsmuir
um fisk?“ spurði Jackson, en
bætti við: „Með þessu er ég
ekki að kasta neinni rýrð á
hana. Hún er greind kona, en
veit heldur lítið um fisk, er ég
hræddur um.“
Og Jackson hélt áfram: „Sjó-
mennirnir gera sér grein fyrir
alvarleik málsins, a.m.k. hinir
rosknu. Þeir muna þá tíð, þegar
við Island veiddist stór og vænn
þorskur. Nú eru þetta mest-
megnis þorskkrýli, sem berast á
land. Gallinn við sjómennina er
bara sá, að þeir hugsa aldrei til
framtiðarinnar. Þeir eru menn
líðandi stundar, sem aðeins
hugsa um að hafa sem mest upp
úr hverri veiðiferð. Fáist ekki
stórfiskur, veiða þeir smælkið.“
Já og kannski er þetta sannleik-
ur um sjómenn allra þjóða?
Ég spurði Jackson, hvort
hann áliti, að Grimsby myndi
ekki bera sitt barr, ef íslend-
ingar fengju viðurkennda 50
milna fiskveiðilögsögu — en
þau rök hefðu heyrzt á meðal
samlanda hans. „Jú,“ sagði
hann, „en það yrði gifurlegt
áfall fyrir bæinn og það tæki
hann mörg ár að ná sér. En það
er bráðnauðsyn að ná sam-
komulagi. Islenzkir og brezkir
fiskimenn eru líkir hverjiröðr-
um og það er óttalegt að vita til
þess að þeir eldi saman grátt
silfur."
Þegar ég kvaddi Jackson eftir
að hafa snætt morgunverð og
ég ætlaði að fara að borga,
mátti hann ekki til þess hugsa.
Hann ætti nú ekki annað eftir,
en taka peninga fyrir. Það, sem
hann þáði voru aðeins 20 pens
eða jafnvirði 40 króna, handa
þjónustustúlkunni, sem færði
mér morgunverðinn. Þetta
voru fyrstu kynni mín af
Grimsbybúa.
Opið bréf til sveitar-
stjórans á Selfossi
— frá Inga R. Helgasyni
Nokkru eftir að við lukum
samningum um Votmúlajarðirnar
hinn 22. ágúst s.l. fór ég utan í
sumarfrí, en sá og heyrði, þegar
ég kom heim, að mikið hefur geng
ið á. I tilefni af öllu moldviðrinu
langar mig að skrifa þér smábréf,
en kýs að hafa það opið, þar sem
ég tel, að athugasemdir mínar eigi
einnig erindi til annarra en þfn.
Ég er lögmaður jarðareiganda
og mér ber að gæta hagsmuna
hans í hvívetna, enda er ég í þeim
sporum bpinber sýslunarmaður.
Umbjóðandi minn og fjölskylda
hans hafa orðið fyrir fádæma að-
kasti og óhróðri I blöðum og á
annan hátt, þannig að manni hrýs
hugur við. Hann hefur orðið að
þola það, að persónulegir hagii
hans og skuldamál hafa verið
rædd á óskammfeilinn hátt I blöð-
um, þar sem einkum hafa skipzt á
dylgjur og missagnir. Við Iestur
dagblaðanna rak ég augun i eitt
atriði, sem vakti furðu mína
meira en nokkurt annað, enda
hefur það ekki sézt í íslenzkum
dagblöðum í áratugi.
Trúarskoðanir umbjóðanda
míns eru dregnar inn í málið á
óviðurkvæmilegan hátt og
dylgjað með „annarleg" samskipti
hans við fólk i þeim efnum. Ut
yfir tekur/þegar bóndi einn, sem
sæti á i sýslunefnd Ámessýslu,
hefur það eitt til málanna að
leggja, þegar sýslunefnd átti að
fjalla um það á dögunum, hvort
hreppsnefnd Selfosshrepps hefði
reist hreppsfélaginu fjárhags-
legan hurðarás um öxl með Vot-
múlakaupunum, að segja sam-
sýslunefndarmönnum sínum, að
umbjóðandi minn hefði komið til
Magnúsar bónda i Alviðru með
þau ,,skilaboð“ frá látnum tengda-
föður, að Magnús skyldi selja um-
bjóðanda minum Alviðruna á 2
milljónir króna. Hvort tveggja er
rangt og ósatt, að umbjóðandi
minn hafi falazt eftir Alviðrunni
og að hann hafi flutt Magnúsi
þvílík skilaboð. Verður á öðrum
vettvangi reynt að grafast fyrir
um þennan þátt málsins, en
skyldi ekki Páli sýslumanni hafa
þótt nóg um innlegg sýslu-
nefndarmannsins.
Ég ætla samt ekki í þessu bréfi
að elta ólar við dylgjurnar en vil
átelja harðlega, hversu andstæð-
ingar kaupsamningsins hafa illa
kunnað að virða persónuleg rétt-
indi manna og friðhelgi einkalífs-
ins.
Ennfremur vil ég í þessu bréfi
gera athugasemdir við tvö megin-
atriði kaupanna, verðið og
greiðslukjörin, og rekja stuttlega
aðdraganda kaupanna.
Samkvæmt kröfu nokkurra
skuldareigenda fóru Votmúla-
jarðirnar á uppboð. Með sam-
komulagi við kröfueigendur fékk
ég uppboðinu frestað meðan ég
væri að reyna að leysa málin með
frjálsri sölu jarðanna. Ég leitaði
fyrir mér víða. Ég fékk tilboð frá
nokkrum Selfyssingum, sem ég
nafngreini ekki. Þar á meðal voru
menn, sem áhuga höfðu á hrossa-
rækt og hestamennsku og sögðust
vera í vanda með bithaga fyrir
hross sín ekki sízt af þeim ástæð-
um, að reykvískir hestamenn
hefðu leigt sér bithaga og keypt
jarðir í kringum Selfoss í þessu
skyni. Tilboðsverð hestamann-
anna miðaðist við not þeirra af
jörðunum, sem ég varð að hafna
af því, að það samrýmdist ekki
hugmyndum mínum um verð-
mæti jarðanna.
Þannig hagar til eins og alþjóð
veit núna, að Votmúlajarðirnar
eru 256 hektarar að stærð og ná
alveg á milli Selfosshrepps og
Stokkseyrarhrepps. Nyrzti hluti
þeirra, rétt við syðstu byggð á
Selfossi niður að Votmúlatún-
unum, er um 40 hektarar að stærð
og það svæði allt er mjög ákjósan-
legt undir byggingarlóðir. Þetta
er ekki bara mfn skoðun, heldur
er það álit hæfra manna, er ég
fékk til að skoða aðstæður.
Þessir 40 hektarar eru slétt
þurrlendi, þunnt jarðvegslag ofan
á hrauni og mjög stutt ofan á fast.
Auðvelt er að skipuleggja þetta
svæði og þegar tekið er tillit til
gatna og hæfilegrar lóðarstærðar
fást 375 byggingarlóðir út úr
spildunni. Þetta svæði, sem er
nokkrum metrum sunnan við Sel-
fossbyggð, er að mínu mati mjög
verðmætt og byggi ég það á eftir-
farandi útreikningi. Þú veist, að
fasteignamat venjulegrar bygg-
ingarlóðar I íbúðahverfum Sel-
fosshrepps er um 150 kr. hver
fermetri. Selfosshreppur leigir að
sjálfsögðu út sfnar byggingar-
lóðir, en þegar bygg-
ingarlóðir eru seldar manna
á milli, eins og við þekkj-
um dæmi til, er söluverð
þeirra talsvert fyrir ofan fast-
eignamatið. Reiknum þó með 150
kr. á fermetra og að lóðin sé um
800 fermetrar, þá verður heildar-
söluverð 375 byggingarlóða á allri
spildunni hvorki meira né minna
en 45 milljónir króna. Þessar
lóðir eru utan hreppamarka Sel-
fosshrepps og því enn utan skipu-
lags. Augljóst er þó, að það ástand
er bara tímaspursmál en það
veitir hins vegar eiganda sjálfum
rétt til að skipuleggja þetta svæði.
Framhjá þessum staðreyndum
gat ég ekki gengið f störfum
mfnum við að gæta hagsmuna um-
bjóðanda míns og leitaði þvf eftir
aðilum, sem hugsanlega fengjust
til að kaupa þessa spildu með það
fyrir augum að nýta hana á næstu
árum undir byggingarlóðir.
Nokkrir aðilar sýndu málinu á-
huga og gerðu mér tilboð, sem
samtals hljóðaði upp á 20 mill-
jónir króna fyrir alla spilduna eða
50 kr. fyrir fermetrann gegn því
að fá að greiða andvirðið á 15
árum útborgunarlaust. Að þessu
ætlaði ég að ganga og tala einnig
við hestamennina aftur um syðri
hluta Votmúlajarðanna og ræktuð
tún, sem eru 35 hektarar. Sand-
víkurhreppur átti hér forkaups-
rétt. Umbjóðandi minn ritaði
oddvita Sandvíkurhrepps bréf 29.
maí 1973 þar sem hann bað um, að
Sandvíkurhreppur félli frá for-
kaupsrétti sínum. Oddviti svaraði
umbjóðanda mínum skriflega 3.
Framhald á bls. 18.