Morgunblaðið - 12.12.1973, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 197.3
35
MAIGRET OG SKIPSTJÓRINN
Framhaldssagan
eftir Georges Simenon
Jóhanna Kristjonsdottir
þyddi
14
— Moie veer!
Maigret skildi hann ekki og
maðurinn endurtók:
— Moie veer, ya... Oostvind.
Hinir sátu og hlustuðu og gáfu
hver öðrum bendingu. Einn
þeirra benti til himins og á
stjörnubjartan himin úti fyrir.
— Moie veer. .. Fallegt veður.
Og svo reyndi hann að útskýra
að vindur væri austlægur, og þess
vegna væri veðrið svona gott.
Oosting fékk sér vindil úr
kassa. Hann ýtti til hliðar fimm
eða sex tegundum, sem höfðu
verið bornar til hans og kveikti
sér, — rétt eins og I ögrunarskyni
— I svörtum manila vindli.
Svo sýndi hann þeim nýju der-
húfuna sína.
— Viergulden.
Fjórar flórinur. Það var jafn-
gildi fjörutíu franka. Það var kyn-
legur glampi í augum hans.
En nú kom einhver maður inn,
breiddi úr dagblaðinu sínu og tók
að tala um markaðsverð og þá
gleymdu allir Maigret. Þeir
virtust ekki á eitt sáttir, því að
þeir hækkuðu róminn og það kom
harka í raddir sumra þeirra.
Maigret tók fram smámynt dg
borgaði, siðan gekk hann aftur til
Hótel Van Hasselt og gekk til
náða.
5. kapituli
Kenningar Jean Duclos
Ur veitingastofu hótelsins, þar
sem Maigret snæddi morgunverð
daginn eftir, varð hann vitni að
hluta rannsóknarinnar, sem
enginn hafði svo sem búið hann
undir, en réttilega hafði hann
aðeins átt eitt stutt samtal við
fulltrúa hollenzku lögreglunnar.
Klukkan var átta að morgni.
Þokunni hafði ekki létt að fullu,
en þó mátti skynja, að sólin var að
reyna að brjótast fram og líktega
yrði gott veður I dag. Finnskt
vöruflutningaskip sigldi út úr
höfninni í fylgd lóðsbátsins.
Uti fyrir lítilli kaffistofu við
hafnargarðinn stóð allstór hópur
manna, sem töluðu saman. Þeir
voru allir í tréskóm og með
sjómannaderhúfur á höfði.
í nokkurri fjarlægð stóð minni
hópur — rottuklúbburinn. Auk
þess skaut þarna upp tveimur
óeinkennisklæddum lögreglu-
mönnum, og þeir gengu um borð í
bát Oostings, sem kom upp úr
lúkarnum í sömu andrá, því að
hann svaf alltaf um borð í bát
sínum, þegar hann var í Delfzijl.
Síðan kom borgaralega
klæddur maður, það var
Pijpekamp, lögreglumaðurinn,
sem stjórnaði rannsókninni.
Hann tók ofan og talaði kurteis-
lega við Oosting, meðan lögreglu-
mennirnir tveir hurfu undir
þiljur.
Rannsóknin var hafin. Allir
skipstjórarnir höfðu séð, hvað
fram fór, en enginn þeirra sýndi
minnsta vott forvitni yfir því, sem
var að gerast.
Rottuklúbburinn á hafnar-
garðinum stóð líka hreyfingar-
laus, en augnagotur fóru millum
þeirra.
Hálf klukkustund leið. Þegar
lögreglumennirnir hurfu á brott,
heilsuðu þeir virðulega og hann
sá ekki betur en Pjpekamp bæðist
afsökunar.
Ekkert benti til, að Baesen ætl-
VELX/AKAiMDI
Valvakandi avarar ( atma 10- |
100 kl. 10.30—11.30. fré ]
minudagi til foatudag*
0 Blekkinga
veröld hvers?
Þráinn Bertelsson, Laugalandi á
Þelamörk skrifar
Velvakandi sæll.
Hvernig er það, eru menn hætt-
ir að sjá sköginn fyrir trjárn? Af
hverju er þessi þáttur þinn fullur
af bulli dag eftir dag? Er engin
skoðun svo fráleit. að þú teljir
ekki í þínum verkahring að koma
henni á framfæri við lesendur
Morgunblaðsins? Er tilgang-
ur þinn með þessum skrifum þín-
um að reyna að gera úlfalda úr
mýflugu?
Hvernig stendur á því að þú
lætur taugabilað ofstækisfólk
brúka þig sem barefli í ofsóknar-
herferð á hendur uttgri stúlku,
sent hefur ekki til saka unnið
annað en það að þýða útlenzka
sögu handa börnum til að
skemmta sér við á morgnana?
Hvað eiga þessar ofsóknir að
þýða? Hvers konar blekkinga-
veröld Iifir það fólk i, sent heldur
að þessi útvarpssaga sé ætluð til
aðbrjála börninþess? Vill þaðaia
börnin upp i þeirri l.vgi, að allt í
heiminum sé réttlátt og fallegt,
gott og blítt. og ekkert hafi gerzt.
gerist. né ntuni gerast, nenta til
konti samþykki pabba og
mömmu? Varðar íslenzk börn á
tuttugustu öld ekki um neitt
nema fegraðar og rómantískar
frásagnir af búskaparháttum hjá
afa og ömmu á nítjándu öld? Eða
þurfa þau ekki aðrar sögur en
sögurnar af Mjallhvít og Rauð-
hettu, sem báðar fjalla reyndar
um glæpi og ofbeldisverk, ef úl í
það er farið?
Og hvernig stendur á því. að
menn eins og Hjörtur Pálsson og
Baldur Pálmason, sem báðir efu
landskunnir af störfum sfnum,
eru teknir á beinið og yfirhe.vrðir
eins og glæpantenn Unt hvernig
standi á því, að þessi stúlka skuli
hafa fengið að lesa þessa sögu?
Hvaða nýstofnaður rannsóknar-
réttur er hér á ferðinni? Og í
hvers uniboði starfar hann?
Hverjum verður næst kastað á
bálið?
Heldur þú Velvakandi, að svona
ofsóknarherferðir séu farnar í
þágu réttlætis og sannleika?
Ileldur þú, Velvakandi, að það sé
jafn og sanngjarn leikur? Vel-
vakandi gegn stúlkunni i Morgun-
stund barnanna?
Þú ætlar kannski að segja sem
svo, að þú hafir ekki orðið var við
neina áröðursherferð í dálkum
þínum? Þá neyðist ég til að
spyrja: Ertu nokkuð orðinn
syfjaður, Velvakandi?
Virðingarfyllst,
Þráinn Bertelsson, kennari.
Laugalandi á Þelamörk.
Eyjafirði.
Það er bezt að vinda sér f að
svara þeim sannleiksleitandi
ntanni Þráni Bertelssyni eftir þvi
sent efni standa til.
Hann spyr af hverju þessir
dálkar séu fullir af bulli dag eftir
dag. Þvi er til að svara, að Vel-
vakandi hefur alltaf talið sér það
til gildis að ljá skoðunum
almennings rúm — jafnvel skoð-
unum eins og þeim, sem Þrá-
inn Bertelsson telur vera bull.
Velvakandi lítur ekki á sig setn
ritskoðara, enda þótt ýmsir kynnu
e.t.v. að vilja sniða honum þann
stakk. Það er annars mesta furða,
að andlegur atgervismaður eins
og Þráinn skuli endast til að lesa
bull úr fölki, sem lifir og hrærist í
þeirri blekkingaveröld, sem hann
sér fyrir hugskotssjónum sínum.
Að mati Þráins er það taugabil-
að ofstækisfölk, sem lætur sér
ekki lynda, að opinberir fjölmiðl-
ar séu misnotaðir til að koma á
framfæri annarlegum skoðunum.
Hann kallar það ofsóknir á hend-
ur sakleysingjum, þegar fram
koma mötmæli við því, að
stúlku, sem gerzt hefur brotleg
við gildandi útvarpslög, skuli
haldast uppi að höggva á ný í
sama knérunn.
0 Komiiii til
þess að vinna
gegn „kerfinu“
Það væri að bera i bakkafullan
lækinn að fara að rekja alla þessa
aði inn í bæinn. Hann slóst í hóp
vina sinna og settist á bekk á
bryggjunni, krosslagði fæturnar
og horfði út á hafið, þar sem
finnska skipið hvarf hægt út í
fjarskann. Hann púðaði pipu sína
í mestu makindum. Þegar
Maigret sneri sér frá kom Jean
Duclos niður úr herbergi sínu
með fangið fullt af bókum, skjala-
möppu og gögnum, sem hann
lagði frá sér á borðið, sem honum
var ætlað.
Án þess að kasta kveðju á
Maigret sagði hann spyrjandi við
lögregluforingjann?
— Jæja?
— Jæja. Eg held ég bjóði góðan
dag.
Prófessorinn leit hissa á hann,
svo yppti hann öxlum eins og
hann vildi þar með sagt hafa, að
það borgaði sig svo sem engan
veginn að fara að móðgast út af
svona.
— Hafið þér orðið einhvers
vísari?
— En þér?
— Yður er fullvel kunnugt um,
að ég hef ekki leyfi til að fara út
úr húsinu. Hinn hollenzki starfs-
bróðir yðar hefur þó gert sér
grein fyrir því, að sambönd mín
gætu komið honum til góða, svo
að hann segir mér frá þvi,
hvernig rannsóknin gengur fyrir
sig. . .Það er siður, sem franska
lögreglan mætti taka upp.
— Finnstyður það?
Prófessorinn skundaði til frú
Van Hasselt, sem kom inn með
rúllur f hárinu. Hann heilsaði
henni glaðlega og virtist spyrjast
fyrir um heilsufar hennar.
A meðan horfði Maigret á
skjölin, sem var dreift út um
borðið, og sá, að þarna voru nýjar
frægu hraksmánarsögu um
siðasta upptroðelsi stúikunnar i
barnatimum útvarpsins. Til upp-
lýsingar f.yrir Þráin Bertelsson
má hins vegar rifja upp viðtal. við
Olgu Guðrúnu Árnadóttur, sem
birt var i Þjóðviljanum 5. júlí s.l.,
eða nokkrum dögum eftir að
henni var sagt upp starfi við
barnatímana vegna lagabrots, þ.e.
brots á 3. gr. útvarpslaganna.
Þar rekur hún starfsferil sinn
við barnatíma útvarpsins fyrir
blaðamanninum, þar sem hún
segist m.a. hafa fengið áminn-
ingar frá yfirmönnum sin-
um „eftir svo að segja annan
hvern þátt". Hún hafi veriðbeðin
um að breyta um stefnu. en
þá hefði hún sagt, að það
gæti hún e.kki. vegna þess að
hún yrði að halda fram sann-
fævingu sinni. Seinna í viðtali
þessu er hún spurð álits á þessum
málalokum. þ.e.a.s. uppsögninni:
„Ég tek þetta ekki nærri ntér. Ég
vissi frá upphafi. að ég væri að
fara inn i kerfið þar til að vinna
gegn þvi.“
% Mórallinn
er lóðið
Velvakandi hefur ekki ennþá
rekizt á þann endemis kjána. sem
vill ala börn sin upp i þeirri
blekklngu. að allt i heiminum sé
réttlátt og fallegt. gott og blítt.
Hins vegar þekkir Velvakandi
marga. sem vilja innræta börnum
sinum réttlæti og fcgurð, góðsemi
og bliðu. Þetta fólk telur þeini
tilgangi ekki náð með ofbeldisað-
gerðum og byltingu eins og sagan
umtalaða ráðlagði. Reginmunur-
inn á ótuktarskapnum í sögum
eins óg Mjallhvít og Rauðhettu
annars vegar. og Olgu-sögunni
hins vegar, er mórallinn eða boð-
skapurinn. I Mjallhvít ög Rauð-
hettu fær glæpahyskið sin
maklegu málagjöld. en i siigu
Olgu er því á annan veg farið. Þar
eru óknytlirnir gerðir sniðtigir og
beinlinis hvatt til þeirra. T.d
var frá þvi sagt á einum stað i
sögunni. að ólánsmaður hafði
strokið úr fangelsi. og siðan sagt
teikningar, ekki aðeins af húsi
Popinga, heldur nánast af öllum
bænum, með punktalinum hér og
hvar, sem væntanlega áttu að
gefa gönguleið hvers og eins til
kynna.
Sólin kastaði geislum sínum inn
um litaðar rúðurnar og litaði
veggina græna, rauða og bláa.
Ölbíll hafði numið staðar úti fyrir
gistihúsinu og meðan það samtal
fór fram, sem frá segir á eftir,
ýttu tveir kröftugir karlmenn vin-
tunnum inn í gistihúsið, undir
árvökulu eftirliti frú Van Hasselt,
sem var klædd morgunslopp.
Aldrei hafði lyktin af bjór og
sjenever verið svona sterk og
aldrei hafði Maigret andað að sér
svona rammhollenzku lofti.
— Hafið þér fundið glæpa-
manninn? spurði hann hálf-
partinn í spaugi, en þó af
nokkurri alvöru.
Duclos leit á hann hvasst, áður
en hann svaraði.
— Ég fer að halda, að út-
lendingar hafi rétt fyrir sér.
Frakkar eru fyrst og fremst
menn, sem ekki geta stillt sig um
að sýna kaldhæðni. . . Og hér á sú
kaldhæðni alveg sérstaklega illa
við, minn ágæti herra.
Maigret horfði brosandi á hann
og lét sér hvergi bregða og hinn
hélt áfram:
— Nei, ég hef ekki fundið morð-
ingjann. En ég hef gert annað,
sem ekki er þýðingarminna. Ég
hef leyst atburðinn upp í þætti og
greint hvern og einn . . . Ég hef
útilokað ýmis öfl og nú .. .
— Nú hvað?
— Já, ætli það verðið ekki þér
eða einhver yðar liki, sem hagnast
á niðurstöðum mfnum og leiðir
málið til l.vkta.
frá eltingarleik lögreglunnar við
tugthúsliminn. og var helzt á frá-
sögninni að skilja. að löggurnar
— þessi sprenghlægilegu hálf-
tröll. — ættu siik á afbrotafvrli
mannsins.
Þráinn spyr hvers vegna menn.
sem landskunnir séu af störfum
sínum. þeir Baldur Pálmason og
Hjörtur Pálsson. séu teknir á
beinið og yfirheyrðir eins og
glæpamenn og ennfremur hvaða
nýstofnaði rannsóknarréttur sé
hér á ferðitini. og i hvers umboði
hann starfi. Hér verður Þráni
heldur betur á í messunni — nið-
urstöður hans virðast iiðru frem-
ur vera hysterískar ofskynjanir.
Það sent hann kallar yfirheyrslur
glæpamanna er ekki annað en
það, að hér hafa opinberir starfs-
ntenn veriö kallaðir til ábyrgöar
vegna mistaka sinna í starfi.
Þráinn hefur kannski aldrei
skent því þanka. að útvarpið er
opinber stofnun. sem almenning-
ur í landinu á i sameiningu.
Þráinn hefur kannski aldrei
heyrt getið um það. að starfs-
menn beri ábyrgð á störfum
sínum gagnvart vinnuveitendum.
Hefur hann nokkurn tíma heyrt
talað um nokkuð. sem kallað er
upplýsingaskyldu stjórnvalda?
Þráinn spyr líka. hverjum verði
næst kastað á bálið. Það væri
kannski nær að spyr.ja. hyer álpist
næst til þess að fleygja sér á bálið.
Þráinn talar um „áróðurs- og
ofsóknarheríerðir" í þessum dálk-
um. Ef slíkar „herferðir" geta
kontið að einhverju gagni i viður-
eigninni við kjaftæðið. sem
veður uppi með byllingarraus og
kommúnistaáróður m.a. í rikis-
reknunt fjtilmiðlum. þá telitr \’('l-
yakandi svo sannarlega ekki eftir
sér aðeiga þar hlut að máli.
Ilvað viðkemur síðustu
spurningu Þráins. þá er þvi tii að
svara. að hann þarf ekki að gera
sér vonir um, að svefnhöfgi sígi á
Velvakanda, meðan hula dóm-
greindarleysis og sljóleika er fyr-
ir sjónum nytsamra sakleysingja.
SKULDABRÉF
Tökum í umboðssölu:
Veðdeildarbréf
Fasteignatryggð bréf
Ríkistryggð bréf
Hjá okkur er miðstöð verð-
bréfaviðskiptanna.
Fyrirgreiðsluskrifstofan
Fasteigna og verð-
bréfasala
Austurstræti 14, sími
16223
Þorleifur Guðmundsson
heima 1 2469.
MERKID MED
dyWiö
Allt á sinum staó,
eí merkt er meó DYMO
ENSK .
LEÐURSTIGVEL
litir: dökkbrúnt
DÖKKGRÁTT
VERD: 3.700.—
®
(0 12 » il Kl
Austurstræti.
BÞORHF
RiYKJAVIK SKÓLAVÖKOUSTÍG 25
MR ER EITTHURfl
FVRIR RLLR